Научная статья на тему 'ТУРКИЯНИНГ “ЮМШОҚ КУЧ” КОНЦЕПЦИЯСИ ОРҚАЛИ ТУРКИЙ МАНФААТЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИЛИШИ'

ТУРКИЯНИНГ “ЮМШОҚ КУЧ” КОНЦЕПЦИЯСИ ОРҚАЛИ ТУРКИЙ МАНФААТЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИЛИШИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
1
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Туркия / юмшоқ куч / ташқи сиёсат / тарих / туркий дунё / Марказий Осиё давлатлари / дипломатия / геосиёсат / маданият / иқтисодий ҳамкорлик / таълим.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Абдурахманова Муниса Абдукахаровна

Ушбу мақолада Туркия томонидан ўз таъсирини ўрнатиш учун фойдаланиладиган “юмшоқ куч” доирасидаги иқтисодий ва сиёсий стратегиялар асослари таҳлил қилинади. Шу билан бирга, ҳозирги даврда Туркия Республикасининг манфаатларини шакллантирувчи асосий тарихий мотивлар ва омиллар кўриб чиқилади. Мақолада Туркия Республикаси 21-аср давомида қўллаган турли “юмшоқ куч” воситалари туфайли Туркиянинг қўшни давлатларга таъсири ҳам кўриб чиқилади. Туркий дунёнинг кўплаб давлатлари билан комплекс ҳамкорлик алоқалари мақолада келтирилган. Иқтисодий соҳа, бизнес, иқтисод, туризм, дипломатия, стратегик режалаштириш, ижтимоий-гуманитар ҳамкорлик, таълим каби ҳамкорлик моделлари, шунингдек, турли маданий дастурлар таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТУРКИЯНИНГ “ЮМШОҚ КУЧ” КОНЦЕПЦИЯСИ ОРҚАЛИ ТУРКИЙ МАНФААТЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИЛИШИ»

ТУРКИЯНИНГ "ЮМШОЦ КУЧ" КОНЦЕПЦИЯСИ ОРЦАЛИ ТУРКИЙ МАНФААТЛАРИНИ АМАЛГА ОШИРИЛИШИ

Абдурахманова Муниса Абдукахаровна

Жах,он ик;тисодиёти ва дипломатия Университети мустакил тадк;ик;отчиси ORCID: https://orcid.org/ 0009-0002-4316-3224 https://doi.org/10.5281/zenodo.13889436

Аннотация. Ушбу мацолада Туркия томонидан уз таъсирини урнатиш учун фойдаланиладиган "юмшоц куч " доирасидаги ицтисодий ва сиёсий стратегиялар асослари та%лил цилинади. Шу билан бирга, %озирги даврда Туркия Республикасининг манфаатларини шакллантирувчи асосий тарихий мотивлар ва омиллар куриб чицилади. Мацолада ТуркияРеспубликаси 21-аср давомида цуллаган турли "юмшоц куч" воситалари туфайли Туркиянинг цушни давлатларга таъсири %ам куриб чицилади. Туркий дунёнинг куплаб давлатлари билан комплекс %амкорлик алоцалари мацолада келтирилган. Ицтисодий со%а, бизнес, ицтисод, туризм, дипломатия, стратегик режалаштириш, ижтимоий-гуманитар %амкорлик, таълим каби %амкорлик моделлари, шунингдек, турли маданий дастурлар тщлил цилинган.

Умуман айтганда, мацолада халцаро муносабатлар ривожланишининг %озирги босцичида Туркия томонидан "юмшоц куч" сиёсатидан фойдаланишнинг а%амияти акс эттирилган. Асосий хулосалар бугунги кунда Туркиянинг таъсирини тулиц тушунишга ёрдам беради, чунки бугунги кунда бу мамлакат жа%он са%нада энг куп му%окама цилинадиган давлатлардан биридир.

Калит сузлар: Туркия, юмшоц куч, ташци сиёсат, тарих, туркий дунё, Марказий Осиё давлатлари, дипломатия, геосиёсат, маданият, ицтисодий %амкорлик, таълим.

Аннотация. В данной статье анализируются основы экономической и политической стратегии, используемой Турцией для установления своего влияния в рамках «мягкой силы». При этом рассматриваются основные исторические мотивы и факторы, формирующие интересы Турецкой Республики в современный период. В статье также рассматривается влияние Турции на соседние страны посредством различных инструментов «мягкой силы», используемых Турецкой Республикой на протяжении XXI века. В статье представлены сложные отношения сотрудничества Турции со многими странами мира. Были проанализированы модели сотрудничества в экономической сфере, бизнесе, экономике, туризме, дипломатии, стратегическом планировании, социально-гуманитарном сотрудничестве, образовании, а также различных культурных программах.

В целом в статье отражена важность использования Турцией политики «мягкой силы» на современном этапе развития международных отношений. Основные выводы помогают полностью понять влияние Турции сегодня, ведь сегодня эта страна является одной из самых обсуждаемых стран на мировой арене.

Ключевые слова: Турция, мягкая сила, внешняя политика, история, тюркский мир, страны Центральной Азии, дипломатия, геополитика, культура, экономическое сотрудничество, образование.

Abstract. This article analyzes the foundations of the economic and political strategy used by Turkey to establish its influence within the framework of "soft power". At the same time, it considers the main historical motives andfactors that shape the interests of the Republic of Turkey in the modern period. The article also examines Turkey's influence on neighboring countries through various soft power instruments used by the Republic of Turkey throughout the 21st

century. The article presents the complex relations of cooperation between Turkey and many countries of the world. The models of cooperation in the economic sphere, business, economics, tourism, diplomacy, strategic planning, social and humanitarian cooperation, education, as well as various cultural programs were analyzed.

In general, the article reflects the importance of Turkey's use of "soft power" policy at the current stage of development of international relations. The main findings help to fully understand the influence of Turkey today, because today this country is one of the most discussed countries on the world stage.

Keywords: Turkey, soft power, foreign policy, history, Turkic world, Central Asian countries, diplomacy, geopolitics, culture, economic cooperation, education.

Туркияда "юмшок куч" тушунчасининг пайдо булиши учун зарур шартларни келтириб утишимиз мух,им булади. Келажакда уз салох,иятини тулик руёбга чикариш, минтакавий ва халкаро майдонда худди шундай таъсирга эга булиш учун давлатнинг бутунлай бошкача ривожланиши мух,им ахдмият касб этади. Демак, "юмшок куч" тушунчасининг назарий кисмига чукуррок кириб борсак, шуни таъкидлаш жоизки, хдтто Совук уруш даврида х,ам маданий дипломатия куринишида намоён булган аввалги модел супердавлатлар томонидан х,ам кулланилган, жумладан, аникроги, СССР ва А^Ш томонидан. Концепциянинг тизимлилиги шундан иборатки, мамлакатлар кузланган максадга эришиш учун барча дипломатик усуллардан фойдаланади. "Юмшок куч" куллаш оркали давлат уз таъсирини кенгайтириш имкониятига эгадир.

Алохида таъкидлаш жоизки, "юмшок куч" Туркия давлатнинг стратегик куч концепциясининг асосий жихдтларидан бири булиб, мухим таъсир килиш имкониятига асосланади.

"Юмшок куч" назариясига диккатимизни каратсак, айтишимиз лозимки, "юмшок куч" тушунчаси биринчи марта америкалик олим Ж.Най томонидан ифодаланган.

Унинг фикрича, "юмшок куч" дипломатиясидаги асосий инструментлари хисобланмиш: сиёсий пиар, ахборот окими, глобал маркетинг, давлат тилининг дунёда оммавийлиши, глобал иерархияда давлат позицияси, маданий алмашинув, спорт, туризм, халк дипломатияси, таълим тизими, ахборот урушларини олиб бориш кобилияти, маданиятлараро мулокот, миллий диаспоралар, миграция сиёсатини киритиш мумкин [6].

Туркиянинг маданий, сиёсий, иктисодий, геосиёсий, диний хусусиятларини урганар эканмиз, 2000-йилларнинг бошларида Туркия хдкикатан х,ам муваффакиятга эришганини тан олиш керак. Сабаби Туркия уз таъсирини ривожлантириш учун турли усулларни куллай бошлади. Мух,им сохдлардан бири бу, албатта, иктисодиёт. Гап шундаки, катор давлатлар иктисодий алокаларнинг ривожланиши оркали Туркиянинг инфратузилмасига жуда катта сармоя киритила бошлади.

Маълумки, х,озирги кунда туркий дунёга олтита мустакил давлат: Туркия, Туркманистон, Озарбайжон, Узбекистан, ^озогистон, ^иргизистон киради. Туркия ушбу давлатларга таянган х,олда уз геосиёсий, маданий ва тарихий утмишни х,исобга олган х,олда, уз хукмронлигини кузлаган х,олда ^ам, узаро манфаатли алокаларни ривожлантиришга интилади.

Нима учун Туркия Республикаси ташки сиёсатининг асоси сифатида шундай концепцияни олишга карор килгани ^акида бир нечта сабабларини куриб чикамиз.

Биринчидан, бу геосиёсий омил. Биламизки, Туркия Европа ва Осиёнинг чоррахасида жойлашганлиги сабабли уни туркий тили давлатлар ичида асосий уринни эгаллаш истаги. "Юмшок куч" сиёсатидан фойдаланиш оркали харбий куч ишлатмасдан уз таъсирини кучайтириш ва хавфсизликни таъминлаш имконини беради.

Х,озирги кунда дунёнинг купгина давлатлари ушбу давлат тараккиётига катта сармоя киритмокда, айникса, Туркиядаги туризм бизнеси ривожланиши оркали, сайёхлар окими купаймокда [3].

Иккинчидан. "Юмшок куч" сиёсатини намойиш этишнинг яна бир мухим воситаси булиб колаётган бу медиа маконидан фойдаланишдир. Туркия Республикаси дастлаб бу сохани куриб чикилаётган сиёсатни амалга ошириш учун алохида ахамиятли деб хисобламаган, бирок мамлакат рахбарияти телеканаллар ва ижтимоий тармокларда филмларни куришга кизикиш ортиб бораётганини пайкагач, ушбу сохдни батафсилрок урганиш ва уни "юмшок куч" омилларидан бирига айлантиришга карор килди. Х,озирги кунда турк сериаллари хакикатан хам бутун дунёда машхур булиб, кенг максадли аудиторияга эга, чунки купчиликка турк маданиятининг узига хос менталитети, шунингдек, уларнинг диний хусусиятларининг куп кирралилиги ва албатта, хикоянинг хилма-хиллиги ёкади.

Учинчидан. XXI-асрнинг бошида маълумки, Турк хамкорлик ва мувофиклаштириш агентлиги (ТИКА) тузилди. У Туркияни хали хам ривожланаётган давлат сифатида ривожлантириш, бутун дунёдан келган сайёхлар ташриф буюриши учун мамлакатнинг "тугри" имиджини шакллантириш максадида ташкил этилган. Ташкилотнинг ваколатига, шунингдек, хаётнинг барча сохаларига таъсир курсатадиган куплаб лойихаларни ишлаб чикиш киради, масалан, шифохоналар, таълим муассасалари учун инфратузилма, касалхоналар, масжидлар, савдо марказлари ва бошка объектларни куриш [4].

Ушбу ташкилот Туркий тилли давлатлар хамкорлик кенгаши (Туркий кенгаш) номи остида 2009 йилда ташкил этилган. Узбекистан унга 2019 йил 15 октябрда Боку шахрида булиб утган еттинчи саммитда тулаконли аъзо сифатида кушилди. Ташкилотнинг 2021 йил 12 ноябрда Истанбул шахрида утказилган саккизинчи саммитида унинг номи Туркий давлатлар ташкилотига узгартирилди. Шунингдек, саммитда турк дунёсининг 2040 йилгача булган давр учун концепцияси хам тасдикланди [11].

Якин тарихга яна диккат каратсак, масалан, 2000-йилларнинг бошларида "юмшок куч" концепциясини ишлаб чикишнинг асосий шарти: Якин Шарк минтакасида нуфузли уйинчи булиш истаги эди. Туркия хукумати узининг минтакавий амбицияларини амалга оширди ва мамлакатни минтакадаги асосий уйинчилардан бирига айлантириш учун фаоллик курсата бошлади.

Кейинги боскич шарти - бу иктисодий мавкеини мустахкамлаш истаги эди. Туркия бир катор иктисодий ислохотларни амалга ошириб, мамлакатни минтакадаги энг йирик иктисодиётлардан бирига айлантириш имконини берди. Кучли иктисодиёт Туркиянинг юмшок куч сиёсатини шакллантиришда мухим омилга айланди [8].

Шунингдек, уша пайтда пайдо булган Туркия бугунги кундаги куч тушунчасини хам эслатиб утиш мухим булади. Дастурнинг узи хам минтакада, хам жахон микёсида хамда узок муддатли асосда тулик таъсирга эришиш учун жамиятнинг барча жабхаларида тулик иштирок этиш булган мутлако янги геосиёсий моделга асосланган эди [9].

Туртинчи омил - юмшок виза режимини куллаши булди. Туркия бугунги кунда бутун дунё буйлаб куплаб сайёхлар учун визасиз режимни такдим этмокда, чунки бу жуда

кулай, айникса хозир куп одамлар ушбу мамлакат оркали транзитда учиб кетишади, туризм максадлари учун хам бу жуда кулайдир. Бундан ташкари, бугунги кунда талабалар визалар билан х,ам таъминланган ва улар укиш дастурлари доирасида диккатга сазовор имкониятларга эгадирлар. Бирок ижобий томонлар билан бир каторда, салбий жихатларни хам кайд этиш лозим, масалан бутун дунёдаги миграция холатини хисобга олган холда, бу яхши яшаш шароитларини кидираётган кочкинларнинг катта окимига олиб келиши ва улар Туркиянинг ёрдами билан кейинчалик куплаб Европа мамлакатларига кучиб утишини кайд этиш керак.

Аммо, агар виза режимини "юмшок куч" воситаси нуктаи назаридан куриб чиксак, бу тизим сайёхлар хаётини, албатта, осонлаштиради, чунки хатто консулликка боришга хам хожат йук, сабаби хамма нарсани консулликнинг онлайн аризаси оркали килиш мумкин.

Энди давлатлар билан муайян йуналишлар оркали хамкорлигини тахлил килсак.

Туркий дунё мамлакатларига нисбатан "юмшок куч"нинг намоён булиши хакида гапирганда, Туркия ^озогистон билан муносабатларда иктисодиёт, туризм, сармояни шакллантириш сохасидаги хамкорликни фаол ривожлантираётганини айтиш уринлидир.

Агар Туркманистон билан узаро хамкорлик хакида гапирадиган булсак, бу ерда энергетика, логистика, саноат ва иктисодий салохиятни ривожлантириш тахлил килинаётган сиёсатни амалга оширишнинг богловчи бугини эканлигини аниклаб берамиз. Бундан ташкари, ушбу мамлакат импортига келсак, 2010 йилдан бери Туркия бу ерда етакчи булиб келмокда, чунки унинг улуши сотиб олинган товарларнинг тахминан 26% ни ташкил килади [2].

Узбекистон хакида гапирадиган булсак, Туркия узбек халкини ривожлантиришни куллаб-кувватлаб, бу давлат билан маданий алокаларни ривожлантираётганини айтамиз. Истанбулда тез-тез Узбекистоннинг маданий кечалари, узбек ошхонаси кунлари, шунингдек, мусикий кечалар утказилади.

^олаверса, ^иргизистон хакида гапирадиган булсак, бу ерда Туркия янги иш уринларини яратиш ва ахоли турмуш сифатини яхшилаш оркали ушбу мамлакат ахолисининг иктисодий ривожланиши учун янги имкониятлар яратмокда. Шу тарика Анкарада бизнес-форумлар хам бизнес тузилмалари, утказилмокда [5].

Тожикистон Туркия учун энг мухим давлат хисобланади, чунки мамлакат Тожикистоннинг кишлок хужалиги, логистика ва курилиш каби сохаларини ривожлантиришга каратилган. Бугунги кунда Туркиянинг куплаб етакчи компаниялари Тожикистон билан инфратузилмани ривожлантириш, йуллар куриш, янги тиббий курик марказлари, маданий-кунгилочар масканлар куришда хамкорлик килмокда [1].

Туркиянинг туркий дунё мамлакатлари билан хамкорлигидан келиб чиккан холда, мамлакатнинг Россиянинг Туркий минтакалари, хусусан, Бошкирдистон Республикаси ва Татаристон билан хамкорлигини хам кайд этиш лозим. Алокалар куплаб сохаларда ривожланмокда, шунингдек, Россия ва Туркия уртасидаги дипломатик муносабатларнинг мустахкамланишига хисса кушмокда. Бошкирдистон халкларнинг тарихий ва ёдгорлик фаолиятини мустахкамлаш ва ривожлантиришга, утмиш анъаналарини саклаб колишга, шунингдек, маданий алокаларни ривожлантиришга харакат килинмокда [7].

Агар Озарбайжон ва Туркия уртасидаги муносабатларни назарда тутадиган булсак, бу мамлакатлар уртасида бевосита умумий кадриятлар, максадлар, маданий, иктисодий ва сиёсий ухшашликлар мавжуд булиб, улар куриб чикилаётган концепциясида уз ифодасини топган. Уларнинг маданий хусусиятлари ва диний таркибий кисмларининг узига хос

хусусиятларини хисобга олган холда, куриб чикилаётган давр бошиданок мамлакатлар таълим сохасидаги хамкорликни ривожлантира бошладилар. Бугунги кунда таълим бу мамлакатлар уртасидаги муносабатларда бундай сиёсатни ишлаб чикишда энг мухим йуналишлардан биридир. Шундай килиб, статистик маълумотларга кура, Озарбайжон Туркияга келган талабалар сони буйича етакчилик килмокда. Давлатда чет эллик талабалар учун таълим дастурлари кенг таркалган булиб, улар 103 та давлат ва 63 та хусусий университетларда кадрлар тайёрлашнинг турли йуналишлари буйича кенг куламли дастурларни амалга оширадилар. 2024-йилда икки давлат Озарбайжонда жойлашган кушма университет ташкил этишни режалаштирмокда. ^айд этилишича, мазкур университетда тиббиёт ва мухандислик йуналишларида 240 нафардан ортик талаба тахсил олади [10].

Энди таълим, маданият, шунингдек, туризм бизнесини ривожлантиришга тухталсак. Эслатиб утамиз, Туркиянинг "Туркий таълим" дастури доирасидаги "юмшок кучи" Туркияга уз таъсирини бутун дунё буйлаб кенгайтириш имконини берган маълум бир интеграция дастуридир. Албатта, бу ерда таълим биринчи уринда туради, чунки чет эллик талабалар мамлакатга тизим оркали кириб келмокда. Бундан ташкари, иккинчи жихат -маданиятни ривожлантириш. Бу ерда гап нафакат Туркиянинг узи, балки бутун минтака хакида кетмокда, чунки куплаб давлатлар жахон хамжамиятига узига хос булган маданиятини оммалаштириш тарафдоридир. Давлатларнинг барча кучлари ва интилишларини бирлаштириш туфайли киска вакт ичида ахолини минтаканинг миллий хусусиятлари билан таништириш имконияти пайдо булмокда.

Шу билан бирга, Туркия давлати таълим сохасини ривожлантиришга муваффак булди ва шу билан йилдан-йилга дунёнинг турли бурчакларидан талабаларни жалб килди, куплаб квоталар, мамлакатдаги икки университет уртасидаги кушма укув дастурларини жалб этиш туфайли хам. Бу ерга куплаб талабалар келишади, чунки Туркия таълим сохасида дастлаб ихтисослашган марказларда таълим берилади, талабалар кейинчалик университетга кириш учун тилни хам урганишлари лозим булиб колади. Турк тили ва маданиятини таргиб килувчи укув марказлари оркали дустлик ва маданий алокалар мустахкамлаш, давлатнинг таълим ва интеллектуал салохиятини ривожлантириш имкони яратилмокда.

Туркия юкоридагиларнинг барчасидан ташкари маданият сохасида туркий халкларнинг умумий тарихий-маданий меросини оммалаштириш ва асраб-авайлашга хам эътибор каратмокда. Бу туркий халкларнинг анъаналари, санъати, мусикаси, адабиёти ва халк урф-одатларига эътиборни каратишга каратилган маданий фестиваллар, кургазмалар, анжуманлар, жахон форумлари ва бошка тадбирларни ташкил этиш оркали амалга оширилмокда.

Энди истикболда Туркия узининг "юмшок куч" моделини кандай таргиб килиши мумкинлиги хакида бир канча аник имкониятларини куриб чикайлик. Бу биринчи навбатда, маданий таъсирнинг кучайиши. Туркия "юмшок куч"ни жорий килиш оркали уз маданиятини ривожлантириш ва таргиб килишга харакат килмокда. Бу турк киноси, мусикаси, адабиёти ва санъатини оммалаштириш, маданий фестиваллар ташкил этиш ва талабалар алмашинувини уз ичига олиши мумкин.

Иккинчи омил - иктисодий хамкорликни мустахкамлаш. Айнан шу ерда мамлакат бошка давлатлар билан алока урнатишни биладиган етакчи актор сифатида ишлайди, улар уз навбатида бутун минтакани ривожлантиришнинг умумий максадлари учун инфратузилмани ривожлантиришга уз маблагларини сарфлашлари мумкин.

Кейинги омил - халкаро форумлар, маданият марказларини ташкил этиш ва куллаб-кувватлаш. Бу ерда Туркия минтакавий кун тартибига багишланган халкаро форумлар, семинарлар ва конференциялар ташкил этиши лозимдир. Бундай дастурларни фаол куллаб-кувватлаш ва ишлаб чикиш замонавий дунёда давлатнинг кайси йуналишда харакат килаётгани, шунингдек, муайян сохадаги ривожланиш истикболларини тулик англаш учун мухим ахамиятга эга.

Хулоса килиб айтиш лозимки, Туркия уз таъсирини кенгайтириш учун жамиятнинг барча сохаларига хар хил йуллар билан "кириш"га харакат килаётгани аён булмокда. "Юмшок куч" сиёсати бугунги кунда хам, аввал хам туркий давлатлар билан муносабатларнинг турли сохаларини ривожлантириб, амалга оширилмокда. Бугунги кунда Туркия хар кандай шаклда турли сармоявий лойихаларни такдим этиб, дунёнинг куплаб мамлакатларига инсонпарварлик ёрдамини курсатмокда. ^олаверса, минтака давлатларидан киритилаётган сармоя эвазига иктисодиёт ва маданият хам анча тез ривожланмокда.

REFERENCES

1. Development of the TUTIT multimodal corridor in Dushanbe // 20.09.2023, News Central Asia. // URL: https://www.newscentralasia.net/2023/09/20/tajikistan-uzbekistan-turkmenistan-iran-and-turkiye-to-discuss-the-development-of-the-tutit-multimodal-corridor-in-dushanbe/ (accessed: 01.12.2023)

2. ENR The Top 250 Global Contractors Report. 2022. // URL: https://www.viboe.at/Downloads/Statistik/Unternehmensstatistik/Firmenrankings_Global/E NR_TOP_250_International_Contractors_2022.pdf // (дата обращения 13.12.2023).

3. £andar C. 2009. Turkey's 'soft power' strategy: a new vision for a multipolar world. SETA. Policy Brief, no. 38. December.

4. £avu§oglu M. Speech at the Opening of the 7th Ambassadors' Conference. // Ministry of Foreign Affairs. 5 January. URL: https://www.mfa.gov.tr/vii_- buyukelciler-konferansi-disi sleri -bakani -mevlut-

5. Kyrgyzstan-Turkey Business Forum Held in Ankara - The Times Of Central Asia // February 13, 2024, Turkey news today // URL: https://www.turkeynewstoday.com/kyrgyzstan-turkey-business-forum-held-in-ankara-the-times-of-central-asia-2/ (accessed: 14.02.2024)

6. Леонова О.Г. (2013). Мягкая сила - ресурс внешней политики государства. Обозреватель. №4. 29-32 с.

7. Рахматуллина Р. Я. Современный Башкортостан в контексте российско-турецких отношений: диалогическое общение и культуротворческий потенциал // УДК 008:351.858, Вестник Московского государственного университета культуры и искусств, 2013 // URL: https://cyberleninka.ru/article/n/sovremennyy-bashkortostan-v-kontekste-rossiysko-turetskih-otnosheniy-dialogicheskoe-obschenie-i-kulturotvorcheskiy-potentsial (дата обращения: 12.12.2023)

8. Turkiye'nin hedefi kuresel liderlik. // Turcomoney. 02.11.2011. URL: http://www.turcomoney.com/turkiyenin-hedefi-kuresel-liderlik.html (accessed: 12.12.2023)

9. Турция: новая роль в современном мире. М.: ЦСА РАН, 2012. // URL: http://old.imemo.ru/ru/publ/2012/other/2012_001_turkish.pdf 1. (дата обращения: 27.04.2023)

10. Турецкий министр: Вопрос о создании совместного с Азербайджаном университета актуален // 29 января 2024, Vzglyad.az // URL: https://vzglyad.az/news/239719/Турецкий-министр-Вопрос-о-создании-совместного-с-Азербайджаном-университета-актуален.Ыш! (дата обращения: 12.12.2023)

11. Янги Узбекистон газетаси № 63 (585), 2022 йил 30 март, https://yuz.uz/file/newspaper/4282fc7272972b5e45f66f098f40a72b.PDF

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.