Научная статья на тему 'TOOLS FOR DEVELOPING A SPIRITUAL EDUCATION STRATEGY'

TOOLS FOR DEVELOPING A SPIRITUAL EDUCATION STRATEGY Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
27
27
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
education / spirituality / spiritual education / spiritual education technologies / cultural development / spiritualenlightenment reforms / воспитание / духовность / духовное воспитание / средства духовного воспитания / культурное развитие / духовнопросветительские реформы.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Ugilkhon N. Akhmedova

The article reveals the scientific significance of the tools for the development of the strategy of spiritual education. It has been studied that the tools of the strategy of spiritual education are the main task in the formation of the potential of the youth. It is scientifically based that the development of society depends on the development of the spiritual potential of young people through the means of continuous spiritual education.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ИНСТРУМЕНТЫ РАЗРАБОТКИ СТРАТЕГИИ ДУХОВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

В статье раскрывается научная значимость инструментария разработки стратегии духовного воспитания. Изучено, что инструменты стратегии духовного воспитания являются главной задачей в формировании потенциала молодежи. Научно обосновано, что развитие общества зависит от развития духовного потенциала молодежи посредством непрерывного духовного образования.

Текст научной работы на тему «TOOLS FOR DEVELOPING A SPIRITUAL EDUCATION STRATEGY»

Oriental Journal of Social Sciences

ORIENTAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES

journal homepage: https://www.suppQrtscience.uz/index.php/oiss

TOOLS FOR DEVELOPING A SPIRITUAL EDUCATION STRATEGY

Ugilkhon N. Akhmedova

Lecturer

Fergana regional center for advanced training and retraining ofpublic educators Fergana, Uzbekistan

ABOUT ARTICLE

Key words: education, spirituality, spiritual education, spiritual education technologies, cultural development, spiritual-enlightenment reforms.

Received:25.02.22 Accepted: 05.03.22 Published: 16.03.22

Abstract: The article reveals the scientific significance of the tools for the development of the strategy of spiritual education. It has been studied that the tools of the strategy of spiritual education are the main task in the formation of the potential of the youth. It is scientifically based that the development of society depends on the development of the spiritual potential of young people through the means of continuous spiritual education._

MAtHABHH TAPEHfl CTPATErHflCHHH PHBO^AHTHPHm BOCHTA.TAPH

YzunxoH H. AXfMedoea

Y^umyenu

®apzona euMoam xanv, ma^nuMU xoduMrnpunu Marnmcunu omupum ea yrnpnu ^aüma maûëprnm yydyduüMapKa3u 0apgona, Y3ÔeKucmoH

MA^O^A^A^H^A

Ka^HT cy3^ap: TapGra, MatHaBHAT, MatHaBHH TapÖHa, MatHaBHH TapÖHa BOCHTa^apH, MagaHHH TapaKKHëT, MatHaBHH-MatpH^HH HC.nox.OT.nap.

Aннотaцнн: MaKO^aga MatHaBHH TapÔHA CTpaTerH^CHHH pHBO^^aHTupum BOCHTa^apHHH H^MHH ax,aMHATH OHHG Gepu^raH. MatHaBHH Tapôua

CTpaTerHACHHHHr BOCHTa^apu ëm^ap cano^H^THHH maK^^aHTHpHmga Ta^HH Ba3H^a экaн.пнгн ypraHH^raH. ^aMHAT TapaKKHëTH ëm^ap MatHaBHH ca.nox,HflTHHH y3^yKCH3 MatHaBHH TapÔHa BOCHTa^apH pHBO^^aHHmHra ôof^HK экaн.пнгн H^MHH acoc^aHraH.

ИНСТРУМЕНТЫ РАЗРАБОТКИ СТРАТЕГИИ ДУХОВНОГО ОБРАЗОВАНИЯ

Угилхон Н. Ахмедова

Преподавател ь

Ферганский областной центр повышения квалификации и переподготовки работников народного образования Фергана, Узбекистан

Мустакилликка эришганимиздан кейин бозор иктисодиётига асосланган мустакилдемократик давлат барпо этиш, инсон манфаатлари, хукук ва эркинликлари, конун устуворлиги хдмда мамлакатимиз барча фукаролари учун конун олдида тенглик таъминланадиган фукаролик жамиятини шакллантириш стратегик максад сифатида белгиланган. Х,ар бир даврнинг эх,тиёжлари, ижтимоий, иктисодий, маънавий тараккиёти унинг илмий тафаккур салох,ияти даражаси билан белгиланади. Бирор муаммони х,ал этиш имкониятларини инсон уз акл-заковати, билими ва иродаси билан аниклайди.

Билимли, маърифатли кишиларнинг купайиши жамият бойлигидир. Маънавиятни юксалтириш х,ам маърифатга боглик. Миллий кадриятларнинг тарихини, келажагини англаш маърифат оркали амалга ошади.

Инсон билим оркали дунёни канчалик куп билиб борса, уз фаолиятини х,ам шунчалик яхши англай боради. Билимли булиш учун вактни аямаслик, вактдан унумли фойдаланиш лозим. Инсон маърифат ва билим оркали юксак маънавиятлилик чуккиларини эгаллайди, баркамол, комил инсон булиб етишади. Маърифат кенг маънода одамларга билим бериш, куникма ва малака х,осил килиш демакдир. У маънавиятни шакллантирувчи, жамиятнинг яратувчанлик, бунёдкорлик кувватини оширувчи инсон фаолияти сохдсидир. Бошкача айтганда маърифат жамиятнинг таълим-тарбияга булган эх,тиёжини кондиришга йуналтирилган инсон фаолиятини камраб олувчи тушунчадир.

О СТАТЬЕ

Ключевые слова:

духовность, духовное средства духовного

воспитание, Аннотация: В статье раскрывается

воспитание, научная значимость инструментария

воспитания, разработки стратегии духовного

духовно- воспитания. Изучено, что инструменты

культурное развитие,

просветительские реформы.

стратегии духовного воспитания являются главной задачей в формировании потенциала молодежи. Научно обосновано, что развитие общества зависит от развития духовного потенциала молодежи посредством непрерывного духовного образования._

КИРИШ

Таълим ва тарбия тушунчаларининг мазмуни ва мохиятини, уларнинг узаро нисбати ва муносабатларини билиб олиш маънавий - маърифий тарбия самарадорлиги хдмда таъсирчанлигини оширишда мухим ахамиятга эгадир.

Таълим - бирор маълумотни кишиларга маълум бир тартибда бериш ва уни узлаштириш, кабул килиш жараёни. Таълим - ахлокли, одобли шахсга хунар ургатиш, билим беришдир. Абу Наср Фаробий таълим тугрисида тухтаб, таълим деган суз инсонга укитиш, тушунтириш асосида назарий билим бериш; тарбиянинг назарий фазилатларини, маълум хунарни эгаллаш учун зарур булган хулк нормаларини ва амалий малакаларини ургатишдир, деб курсатган эди.

АСОСИЙ ЩСМ

Глобаллашув жараёнларининг ривожланиши инсон хаётини мураккаблаштириб бораётгани жамият тараккиёти бевосита маънавий юксалишга боглик булиб колганлигидан далолатдир. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев таъкидлаганидек, "Биз хозирги мураккаб ва шиддатли замонда маънавий-маърифий ишларнинг урни ва таъсири тобора ортиб бораётганини хисобга олиб, бу сохадаги фаолиятимизни янада кучайтиришга алохида ахамият бермокдамиз"[1.]. Зотан, жамият тараккиёти, мамлакатни кудрати, миллатни буюк киладиган куч хам бу - шахс маънавияти саналади. Узлуксиз маънавий тарбия ёш авлоднинг келажаги ва ватан такдири билан чамбарчас боглик булган жараён хисобланади.

Узбекистон тараккиётининг янги боскичида Узбекистон Республикасининг "Узлуксиз маънавий тарбия концепцияси" асосида мактабгача таълим, умумий урта таълим, урта махсус ва олий таълим боскичларида маънавий-ахлокий тарбия янгича шаклда маънавий-ахлокий кадриятлар ва дунёкарашини шакллантиришга каратилган тизимли жараённинг янги боскичини бошлаб беради. Бу эса ёш авлодни ва уларнинг маънавий киёфасини бугунги муаммоларни олдини олишга каратилган илмий тадкикотларни амалга оширишда устувор ахамият касб этмокда. Шу нуктаи-назардан караганда, ёш авлодни маънавий-ахлокий жихатдан тарбияси таълимни инновацион бошкаруви самарадорлиги билан бевосита боглик холда ривожланади. Жамиятнинг маънавий киёфасини оширилиши лозим булган стратегик максадларга асос булади.

Жамиятда маънавий тарбиянинг мухимлиги таълим-тарбия жараёнини стратегик белгилаш ва юксалтиришга боглик жараён хисобланади. Узлуксиз маънавий тарбияни урганиш мамлакатимиз тадкикотчилари ичида дастлабки тадкикотлардан бири хисобланади. Яъни тарбияни стратегик максади жамиятдаги ривожланиш боскичларига

асос эканлиги хакидаги дастлабки ёндашувлар жадидчилар харакати намоёндалари Абдулла Авлоний, Фитрат, Махмудхужа Бехбудийларни асарларида уз ифодасини топган.

Мамлакатимиз файласуф олимлари МДаххорова уз илмий тадкикотларида жамиятда маънавий-ахлокий мухит: муаммо ва ечимларга оид масалаларни тадкик этган, М.Нурматова эса шахс маънавий камолотида эстетик ва ахлокий кадриятлар уйгунлиги муаммосини урганган. Б.Аманов жамиятни модернизациялаш концептуал моделларининг такомиллаштириш оид масалаларини тадкик этган.

Тарбияда замонавий ёндашувларни стратегик жихатларини концептуал асоси И.Кант, Гегел таълим ва тарбиянинг маданий цивилизациядаги истикболи куриниш шаклларини Д.Виттимо, К.Эллис каби хорижлик олимларни илмий изланишларини танкидий ва тахлилий жихатдан урганиш мухим ахамиятга эга.

Узбекистон тараккиётининг янги боскичида шаклланаётган маънавий тарбиянинг ривожланиш стратегиясининг маънавий-ахлокий жихатларини тизимли равишда урганиш хамда системалаштиришга алохида эътибор каратилиши лозим. Бу эса жамият ривожланишида узлуксиз маънавий тарбияни инновацион тарзда амалга ошириши ишланганлик даражасини янада бойитади. Давлат сиёсати даражасида маънавий тарбияни стратегик воситаларини ривожлантириг максадида 2020 йил 23 сентябрдаги "Таълим тугрисида"ги УР^-637-сон конуни, Узбекистон Республикасининг 2016 йил 14-сентябрда кабул килинган "Ёшларга оид Давлат сиёсати тугрисида"ги ^онунига ва 2019 йил 31 декабрдаги "Узлуксиз маънавий тарбия концепциясини тасдиклаш ва уни амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 1059-сон Вазирлар Махкамасининг ^ароридаги устувор йуналишларга асосланади.

Биринчидан, жамиятда маънавий мухитни таълим-тарбия жараёни билан узвий урганиш буйича олиб борилаётган фалсафий тадкикотлар тизимининг энг мухим томони хисобланади.

Иккинчидан, жамиятда ёшларни маънавий-ахлокий шаклланиши, уларни янги дунёкарашини юксалтириш билан боглик булган узлуксиз жараёндир. Таълимни маънавий-ахлокий жихатларини хар томонлама чукур урганиш жамият тараккиётини прогнозлашга хизмат килади. Бу эса, "Миллий тикланишдан - миллий юксалиш сари" гоясининг хам назарий, хам амалий жихатларини очиб беришга асос булади.

Учинчидан, глобаллашув даврида жамиятда маънавий тарбиянинг янги стратегик воситалари хисобланган "узлуксиз таълимда маънавият масалаласи" ва унинг

ривожланиш технологияларини объектив урганиш, англаб етиш ва улардан амалда фойдаланиш учун эхтиёж сезилади.

Туртинчидан, бу ижтимоий хаётда ёш авлодни янги маънавий-ахлокий жихатларини яратиш асосида амалга оширилади. Уз навбатида маънавий тарбиянинг стратегик воситаларини ижтимоий-фалсафанинг ижтимоий ходиса ва жараёнларининг объектив йуналишларини белгилаб беришга кумаклашади. Янгиланаётган жамиятда маънавият тушунчаси объектив ва субъектив омилларнинг узаро узвий бирлигидан келиб чикадиган тухтовсиз равишда амалга ошириладиган ходиса эканлигини фалсафий жихатдан асослаш мухим ахамиятга эга.

Жамият тараккиётининг янги стратегиясида маънавий тарбия воситалари сифатида ижтимоий технологияларни, креатив ёндашувларни ва инновацион бошкарув омилларини урганишни такозо этилади. Бу билан жамиятдаги мавжуд муаммоларни бартараф этишнинг рационал йулларини излаб топиш ва уни инновацион бошкаришнинг институтционал тизимини такомиллаштириб бориш оркали ёшларни маънавий тарбиясида узига хосликни намойиш этилади. Маънавий тарбиянинг ривожлантиришнинг янги стратегик технологияларининг миллий ва ривожланган давлатлар тажрибасини урганиш, улардаги мавжуд интеллектуал ресурслардан самарали фойдаланиш, бу борада олиб борилаётган тадкикотлар куламини кенгайтириш долзарб масалалардан хисобланади.

ХУЛОСА

Жамиятда мавжуд ривожланишнинг бир текисда юксалиши маънавий тарбиянинг таъсир курсатувчи ижтимоий институтлар орасида таълим бугунги кунда алохида урин тутади. Жамиятни модернизациялашуви катта ахамиятга эга мураккаб узгарувчан ёшлар дунёкарашида уларнинг онгли ва масъулиятли хаётини яратишни таъминлайдиган маданий, ижтимоий ва шахсиятга йуналтирилган таълимга каратилган харакат жараёни сифатида куришимиз мумкин. Маънавий тарбияга янгича, тизимли ёндашув, ёшларда таянч фазилатларни кафолатли шакллантиришда оила, мактабгача таълим, умумий таълим, урта махсус касб-хунар ва олий таълим муассасалари, махаллаларнинг ижтимоий-педагогик имкониятларини тулик юзага чикариш [2.], деган масала долзарб ахамиятга эга. Миллий тикланишдан миллий юксалиш сари гоясига асосан маънавий-маърифий ислохотларни амалга ошириш талаб этилади.

Маънавий тарбия стратегиясини ривожлантириш воситалари маънавий тарбия технологиялари сохасининг илгор инновацион технологияларини такозо этади. Маънавий

тaрбиядa янги стрaтегик теxнологиялaрни генезиси мaънaвий-мaърифий тaрFиботнинг нaтижaсидaги xyлосaлaр вa мyносaбaтлaр бошлaниши билaн тайдо бyлaди.

ФОИДAЛAНИЛГAН AДAБИËТЛAР PMXATO

1. "Янги Узбекистон демокрaтик yзгaришлaр, кенг имкониятлaр вa aмaлий ишлaр мaмлaкaтигa aйлaнмокдa" Узбекистон Респyбликaси Президенти Шявгат Мирзиёевнинг "Янги Узбекистон" гaзетaси бош мухдррирининг сaволлaригa жaвоблaри. № 165 (421), 2021 йил 17 aвгyст.

2. www.lex.uz. Узбекистон Респyбликaси Вaзирлaр Мax,кaмaсининг 2019 йил 31 декaбрдaги "Узлуксиз мaънaвий тaрбия концепциясини тaсдиклaш вa уни aмaлгa ошириш чорa-тaдбирлaри тyFрисидa"ги 1059-сон ^рори. ^онун x,yжжaтлaри мaълyмотлaри миллий бaзaси 2020 йил 3 янвaрь.

3. Yuldashev, S. U. (2019). TECHNOLOGY OF SOCIAL AND CULTURAL PROJECTION IN SCIENTIFIC MANAGEMENT OF SOCIETY. Theoretical & Applied Science, (11), 621-623.

4. Mamatov, M., Isomiddinov, A., & Yuldashev, S. (2019). Factors of Developing the Intellectual Abilities of the Youth. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 16(2), 311-313.

5. Yuldashev, S. U. (2019). THE ROLE OF THE FUNCTION OF STABILIZATION AND DEVELOPMENT OF SOCIETY IN SCIENTIFIC MANAGEMENT (AS SOCIO-CULTURAL TECHNOLOGY). Scientific Bulletin of Namangan State University, 1(6), 255-259.

6. Yuldashev, S. (2020). Socio-Cultural Technologies in Uzbekistan: History and Now. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 18(1), 171-173.

7. Yuldashev, S. U. (2019). THE ROLE OF SOCIO-CULTURAL TECHNOLOGIES IN SOCIETY. Scientific Bulletin of Namangan State University, 1(10), 187-192.

8. Юлдaшев С. У. Дaвлaт вa жaмият бошкaрyвидa кaдрлaр инновaчион фaолиятини юксaлтиришнинг ижтимоий-мaдaний xyсyсиятлaри. №мДУ илмий axборотномaси -Шучный вестник ШмГУ. 2021 (9) Б-236-244.

9. Urmonalievich Yuldashev Serobjon THE ESSENCE OF SOCIO-CULTURAL DESIGN IN THE PROCESS OF SCIENTIFIC MANAGEMENT OF THE SOCIETY. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. 2021 (11) 236-243.

10. БС ^ниев, СУ Юлдaшев. ПРИОРИТЕТЫ СОЦИАЛЬНОЙ ПОЛИТИКИ УЗБЕКИСТАНА. Современные проблемы соцтальной псикологии и соцтальной рaботы:

XIV Всероссийская научно-практическая конференция с международным участием, 20 марта 2019 г./науч. ред.

11. СУ Юлдашев. Жамиятни инновацион бошкаришда илмий ёндашув. Scientific progress, 2022 (3) 22-25.

12. Kakhharova, M. (2018). Question of Studying Personal Spiritual and Moral Development. Eastern European Scientifc Journal, (6).

13. Qaxxarova, M., & Tuychieva, H. (2019). Spiritual-moral environment and its basic indicators. The Light of Islam, 2019(4), 24.

14. Qaxxarova, M., & Absattorov, B. M. (2020). Evolution of views on ethics, ethical criteria and ethical standards. The Light of Islam, 2020(1), 110-115.

15. Qaxxarova, M., & Raximshikova, M. (2020). MORAL CONTINUITY IS A SOCIAL-PHILOSOPHICAL, HISTORICAL PHENOMENON. The Light of Islam, 2020(3), 103-112.

16. Kakhkharova, M. M. (2019). СОЦИАЛЬНО-ФИЛОСОФСКИЕ ОСНОВЫ ФОРМИРОВАНИЯ ДУХОВНО-НРАВСТВЕННОЙ ОБЩЕСТВЕННОЙ СРЕДЫ. Theoretical & Applied Science, (10), 682-687.

17. Mukhamadqodirovich R. A. The role of mass media in the history of the period of independence //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. - 2020. -Т. 10. - №. 4. - С. 356-359.

18. Pulatova N. Ethnoecological Culture Of The Uzbek People Today And Pedagogical Aspects Of Its Formation In Students //The American Journal of Social Science and Education Innovations. - 2020. - Т. 2. - №. 11. - С. 485-490.

19. Usmanov, N., Ganiev, B. S., & Karimova, G. Y. (2021). THE PHILOSOPHICAL BASIS FOR THE FORMATION OF SPIRITUAL MATURITY AMONG YOUNG PEOPLE. Oriental Journal of Social Sciences, 33-37.

20. Khakimov, N. H., & Ganiyev, B. S. (2019). THE ROLE OF STUDYING THE STRATEGY OF ACTION IN CHOOSING A PROFESSIONAL DIRECTION (TAKING INTO ACCOUNT THE FORMATION OF ENTREPRENEURIAL QUALITIES) IN STUDENTS. Scientific Bulletin of Namangan State University, 1(7), 296-303.

21. Asadullaeva N. Pedagogical Factors Of Formation Of Active Life Position Among Young Generation //The American Journal of Social Science and Education Innovations. - 2021. - Т. 3. - №. 01. - С. 576-584.

22. Evatov, S. (2019). ABOUT THE SYNTHESIS OF IBN SINA'S PHILOSOPHICAL TEACHINGS WITH MYSTICISM AND ARISTOTELISM. Scientific Bulletin of Namangan State University, 1(7), 174-179.

23. Karimov, U. U., & Karimova, G. Y. (2021). THE IMPORTANCE OF INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN ACHIEVING EDUCATIONAL EFFECTIVENESS. Журнал естественных наук, 7(1).

24. Boltaboyev M. HISTORY OF RELIGIOUS CONFESSIONAL POLITICS IN THE SOVIET PERIOD //Theoretical & Applied Science. - 2020. - №. 6. - С. 668-671.

25. Azamjonovich, I. I. (2021). The death penalty for a crime and its philosophical and legal aspects. ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL, 11(1), 1376-1381.

26. Sayitkhonov A. THE IMPORTANCE OF INNOVATIVE ACTIVITIES OF YOUTH TO ENTREPRENEURSHIP //Theoretical & Applied Science. - 2020. - №. 1. - С. 38-41.

27. Rakhmonov, G. A. (2021). The History Of Water Resources Modernization Processes In The Ferghana Valley. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 3(12), 77-81.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.