CC BY
4INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
TO'QSONBOSTI MUDDATDA EKILGAN KARAMNI FARAO F1 DURAGAYI O'SISHI VA HOSILDORLIGIGA EKISH SXEMASINI TA'SIRI Teshaboyev Nodirbek Ikromjonovich
Farg'ona davlat universiteti Zootexniya va agronomiya kafedrasi o'qituvchisi Mamadaliyev Muxammadkarim Zoirjon o'g'li Musayev Iskandar Ibragimovich
Farg'ona davlat universiteti, tayanch doktorantlari Sharofiddinov Sherzodbek Sherali o'g'li
Farg'ona davlat universiteti magistranti https://doi.org/10.5281/zenodo.7440785
Annotatsiya. Ko'chatlarni ekish davrida bitta ko'chat o'rtacha 5,1 bargni tashkil etdi va ularning o'lchamlari deyarli bir xil edi. Biroq, ko'chatlar turli naqshlarda ekilganligi sababli, ularning o'sishi va rivojlanishi oddiy kuzatish orqali sezilarli darajadafarq qilishi aniqlandi.
Kalit so'zlar: sabzavotlar, fenologik, ko'chatlar, biomerik, karam, dala, oziqlanish. ВЛИЯНИЕ СХЕМЫ ПОСЕВА НА РОСТ И ПРОДУКТИВНОСТЬ ГИБРИДА КАПУСТЫ FARAO F1 ПРИ ПОСАДКЕ В ДЕВЯНОСТО ПЯТОМ ПЕРИОДЕ
Аннотация. В период посадки сеянцев на один сеянец приходилось в среднем 5,1 листа и их размеры были практически одинаковыми. Однако, поскольку сеянцы были высажены по разным схемам, было установлено, что их рост и развитие существенно различались при простом наблюдении.
Ключевые слова: овощи, фенологические, рассада, биомерные, капуста, поле, питания.
THE INFLUENCE OF THE SOWING SCHEME ON THE GROWTH AND PRODUCTIVITY OF THE CABBAGE HYBRID FARAO F1 WHEN PLANTED IN THE
NINETY-FIFTH PERIOD
Abstract. During the period of planting seedlings, one seedling accountedfor an average of 5.1 leaves and their sizes were almost the same. However, since the seedlings were planted in different patterns, it was found that their growth and development varied significantly by simple observation.
Keywords: vegetables, phenological, biomeric seedlings, cabbage, field, nutrition
Sabzavotlar, qolaversa karam qaysi mintaqada va muddatda, qanday tuproqda yetishtirilishidan qat'iy nazar bu ekinni navi erta yoki kechpisharligi hisobga olingan holda ekish sxemasi-oziqlanish maydoni to'g'ri tanlanmas ekan undan yuqori va sifatli hosil olish mumkin emas. Ammo, Respublika Davlat Reyestriga kiritilgan karamning ayrim chet el nav va duragaylarini qanday oziqlanish maydoniga ekish to'g'risida adabiyotlarda aniq ma'lumotlar yo'q. Shularni hisobga olgan holda karamning ertapishar Farao F1 (Niderlandiya) duragayini 70 sm kenglikda olingan egatlarga, qatordagi o'simliklar oralig'idagi masofani 20, 25, 30, 35 va 40 sm oraliqda 20 noyabrda ekib dala tajribalarini o'tkazdik. Tajriba maydonchasiga bir xil yoshdagi -50 kunlik ko'chatlar ekildi. Tajriba maydonchasida tasdiqlangan rejaga muvofiq o'tkazilgan fenologik, biomertik va boshqa kuzatuvlar quyidagi natijalarni berdi. Ko'chatlar ekilish davrida har bir tup niholda o'rtacha 5,1 donadan chin barglar bo'lib ularning o'lchami ham deyarli bir xil bo'ldi. Ammo, nihollar turli sxemada ekilganligi sababli ularni o'sish va rivojlanishida oddiy kuzatishda sezilarli darajada farq qilishi ma'lum bo'ldi. Karambosh
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
shakllana boshlash bosqichigacha har bir tupdagi erkin barglari soni oziqlanish maydoniga ko'ra 12,1 donadan 15,1 donagacha hosil bo'ldi. O'rganilgan ekish sxemalari ichida eng kam (12,1 dona) erkin barglarni tajribaning birinchi variant (70x20 sm) nihollari hosil qildi. 0,14 m2 oziqlanish maydonida o'sib rivojlangan o'simliklarni shakllantirgan (12,1 dona) barglari soni, nazorat ekish sxemasida o'sgan nihollar hosil qilgan barglari sonidan 2,1 donaga kam bo'ldi. Qatorlar orasidagi masofa (70 sm) o'zgarmagan holda, qatordagi o'simliklar oralig'ini kattalashib (20 sm...40 sm) borgani sari unga proporsional holda barglari soni ko'payishligi aniqlandi. YA'ni, o'simliklar orasidagi masofa 25 sm qilib ekilganda 20 sm oraliqda ekilganiga nisbatan 1,8 donaga ko'p erkin barglar hosil bo'ldi, bu variant barglari soni esa 70x30 sm da ekilganlarga nisbatan 0,3 dona kam bo'lishligi aniqlandi. Tajribaning to'rtinchi va beshinchi ekish sxemalari nihollari erkin barglari soni 15,0 va 15,1 dona oralig'ida yoki nazorat variant o'simliklari bargi sonidan 0,8-0,9 donaga ko'p bo'ldi. Oziqlanish maydonini katta yoki kichik bo'lishi nafaqat barglar soniga, balki ularning o'lchamiga ham ta'sir etdi. Birinchi ekish sxemasida o'sgan ko'chatlarni karambosh shakllana boshlash bosqichigacha hosil qilgan bargining o'rtacha uzunligi 18,9 sm, eni esa 15,2 sm oralig'ida bo'ldi. Tajribaning 70x35 sm, 70x40 sm sxemalarida o'sib rivojlangan nihollarining erkin barglarini uzunligi va eni, birinchi ikki ekish sxemasida hamda nazorat variant o'simliklari barglari o'lchamidan uzunligi bo'yicha 1,1; 2,3; eni bo'yicha esa 1,3; 2,1 sm ga uzun va keng bo'lishi aniqlandi. Oqbosh karam erkin barglari karamboshi to'liq shakllangunicha o'tgan davr mobaynida (15-20 kun mobaynida) o'sishdan to'xtamasligi va yangi erkin barglar hosil qilishi 168 kuzatuvlar natijasida aniqlandi. Ertagi karamni ekish sxemasi nafaqat erkin barglari soniga, balki hosili va uni sifatiga ham o'z ta'sirini o'tkazdi (1-jadval). Oqbosh karamning ekilish sxemasi faqat erkin barglarni soni va vaznigagina emas, balki hosil bo'lgan karamboshlar vazniga hamda hosildorligiga ham ta'sir etdi. O'rganilgan ekish sxemalaridan 0,14 m2 oziqlanish maydoniga ekilgan nihollar keyingi to'rt oziqlanish (0,175; 0,21; 0,245 va 0,28 m2) maydoniga ekilgan nihollarga nisbatan hajmi kichik, vazni yengil (1312 g) karamboshlar shakllantirdi. Bu sxema karamboshlari vazni nazorat ekish sxemasi karambosh vaznidan 15,1% kam bo'ldi. Hajmi katta va vazni og'ir karamboshlarni 0,245 va 0,28 m2 oziqlanish maydoniga ekilgan nihollar hosil qildi (1590; 1595 g). Bu variantlarda hosil bo'lgan karamboshlar vazni 70x20 sm sxemaga ekilgan nihollar karambosh vaznidan 278,0; 283,0 g ga, nazorat variant karambosh vaznidan esa 45,0 va 50,0 g ga yuqori bo'lishligi aniqlandi.
1-jadval
Ekish sxemasini karamning Farao F1 duragayi karambosh vazni va hosili hamda
uni sifatiga ta'siri
Ekish sxemasi, sm Oziqlanish maydoni, m2 karambosh 1 ga dagi o'simliklar soni ming/dona hosil
vazni, g nazoratga nisbatan, % t/ga nazoratga nisbatan, %
70x20 sm 0,14 1312 84,9 71428 93,7 127,2
70x25 sm 0,175 1525 98,7 57143 87,1 118,3
70x30 sm 0,21 1545 100,0 47620 73,6 100,0
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
(naz)
70x35 sm 0,245 1590 102,9 40816 64,9 88,2
70x40 sm 0,28 1595 103,2 35714 57,0 77,4
Ekish sxemasini karamning Farao F1 duragayi karambosh vazni va hosili hamda uni sifatiga ta'siri.
Sinalgan ekish sxemalarida gektardan eng yuqori hosilni tajribaning birinchi variantiga ekilgan nihollardan olindi (93,7 t/ga). Bu variant nihollari bergan hosil nazorat variant o'simliklari hosilidan 20,1 t/ga yoki 27,2 % ga yuqori bo'lishligi aniqlandi. Barcha ko'rsatgichlari bo'yicha yuqori o'rinda bo'lgan 70x35 sm, 70x40 sm sxemalarda o'sgan nihollar hosildorligi, nazorat hosildorligiga nisbatan 11,8; 22,6% kam bo'lishlishi aniqlandi. Shuni ta'kidlash kerakki, karam hosildorligini yuqori yoki past bo'lishida, nafaqat, karamboshning o'rtacha vazni asosiy omil bo'lib qolmasdan, balki yuza birligidagi o'simliklar soni ham bu ko'rsatgichga u yoki bu darajada ta'sir etar ekan. Karam 70x20 sm sxemada ekilsa, gektardagi o'simliklar soni 71428 tupni, yuza birligidagi o'simliklar esa 7,1 donani, keyingi sxemalarda esa tegishlicha; 5,7; 4,7; 4,0 va 3,6 donani tashkil etdi. Demak, bozor iqtisodiyotidan kelib chiqqan holda ertagi karamdan ommabopro'zg'orbop vaznli karambosh olish uchun uni 0,14 va 0,175 m2 oziqlanish maydoniga, yirik karambosh olish uchun esa 70x35-40 sm sxemada ekish maqsadga muvofiq bo'lar ekan. "To'qsonbosti" muddatda Farao F1 duragay tipidagi karamlar ekilgan maydonda puch-to'liq shakllanmagan va gulpoya chiqaradigan o'simliklar, deyarli bo'lmas ekan.
REFERENCES
1. Turdaliev, A. T., Darmonov, D. Y., Teshaboyev, N. I., Saminov, A. A., & Abdurakhmonova, M. A. (2022, July). Influence of irrigation with salty water on the composition of absorbed bases of hydromorphic structure of soil. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 1068, No. 1, p. 012047). IOP Publishing.
2. Teshaboyev, Nodirbek, et al. "ECOLOGICAL CULTURE IS A DEMAND OF TODAY." Конференции. 2021.
3. Эшпулатов, Ш. Я., Тешабоев, Н. И., & Мамадалиев, М. З. У. (2021). ИНТРОДУКЦИЯ, СВОЙСТВА И ВЫРАЩИВАНИЕ ЛЕКАРСТВЕННОГО РАСТЕНИЕ СТЕВИЯ В УСЛОВИЯХ ФЕРГАНСКОГО ДОЛИНЫ. Евразийский Союз Ученых, (2-2 (83)), 3741..
4. Тешабоев, Н. И., & Бобоев, Б. К. (2022). Влияние качества зернопроизводства на эффективность урожая. Science and innovation, 1(D3), 31-34.
5. Teshaboyev, N., Muqimov, Z., & Abduraximova, M. (2021, July). THE EFFECT OF DEEP PROCESSING ON COTTON YIELD BETWEEN COTTON ROWS. In Конференции.
6. Тешабоев, Н., Мамадалиев, М., Абдуллаева, Г., & Матмисаева, Ш. (2021, August). FIGHT AGAINST THE SPIDER IN THE FIG: https://doi. org/10.47100/conferences. v1i1. 1400. In RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES (No. 18.06).
7. Кодиров, Ж., Тешабоев, Н., Тешабоева, М., Абдуллаева, Г., & Мухторов, Ш. (2021, August). PRODUCTION POSSIBILITIES OF AUTUMN WHEAT VARIETIES: https://doi. org/10.47100/conferences. v1i1. 1405. In RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES (No. 18.06).
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
8. Nodirbek, T., Muhammadkarim, M., & Zohidjon, M. (2021). Natural screen sanded sands field water capacity. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 77(9), 1080-1082.
9. Жамолов, Р., & Абдуллаева, Г. Х, айдарова, Н., & Тешабоев, Н.(2021, August). In THE ROLE OF WATER AND SALT IN THE LIFE OF BEES: https://doi. org/10.47100/conferences. vlil (Vol. 1334).
10. Xaydarov, J., Teshaboyev, N., Mamadaliyev, M., & Voxobova, S. (2021, July). QUARANTIC FACILITIES OF PLANTS IN GREENHOUSES AND WAYS TO INCREASE THE EFFICIENCY OF FIGHTING AGAINST THEM. In Конференции.
11. N Teshaboyev, M Teshaboyeva, Z Sheraliyeva... (2022) KUZGI BUG DOYNIASRNAVI HOSILDORLIGIGA URUG 'EKISH MUDDA TLARINI TA'SIRI - Science and innovation,1/122-125
12. Xaydarov, N Teshaboyev, M Mamadaliyev, S Voxobova. (2021,August).QUARANTIC FACILITIES OF PLANTS IN GREENHOUSES AND WAYS TO INCREASE THE EFFICIENCY OF FIGHTING AGAINST THEM
13. Turdaliev, A. T., Darmonov, D. Y., Teshaboyev, N. I., Saminov, A. A., & Abdurakhmonova, M. A. (2022, July). Influence of irrigation with salty water on the composition of absorbed bases of hydromorphic structure of soil. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 1068, No. 1, p. 012047). IOP Publishing.
14. Тешабоев, Нодирбек Икромжонович; Сиддикова, Гулзира Сайдулло Кизи; Комилов, Хусниддин Акрамжон Угли ХАРАКТЕРИСТИКА СКЕЛЕТНОСТИ ДЕФЕЛИРОВАННЫХ СВЕТЛЫХ СЕРОЗЕМОВ АНДИЖАНСКОЙ ОБЛАСТИ И ПУТИ К ИХ УЛУЧШЕНИЮ. - OOO «Science and innovation»
15. Эшпулатов Ш., Тешабоев Н., Мамадалиев М. INTRODUCTION, PROPERTIES AND CULTIVATION OF THE MEDICINAL PLANT STEVIA IN THE CONDITIONS OF THE FERGHANA VALLEY //EurasianUnionScientists. - 2021. - Т. 2. - №. 2 (83). - С. 37-41.
16. Тешабоев, Нодирбек Икромжонович; Бобоев, Бахромжон Кенжаевич. ВЛИЯНИЕ КАЧЕСТВА ЗЕРНОПРОИЗВОДСТВА НА ЭФФЕКТИВНОСТЬ УРОЖАЯ. OOO «Science and innovation»2022. - 31-34с.
17. Тешабоев, Нодирбек; Абдурахимова, Мухабатхон; Эшпулатов, Алишер; Мах,камова, Дилёра. ECOLOGICAL CULTURE IS A DEMAND OF TODAY:// RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES. - 2021.
18. Eshpulatov Shavkat Yahshievich, Mamadaliyev Muhammadkarim Zoyirjon o'g'li, DORIVOR KIPREY (IVAN-CHOY) O SIMLIGINI FOYDALI XUSUSIYATLARI. SCIENCE AND INNOVATION INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL 2022.1 8. Жамолов, Р., Абдуллаева, Г., Х,айдарова, Н., & Тешабоев, Н. (2021, August). THE ROLE OF WATER AND SALT IN THE LIFE OF BEES: https://doi. org/10.47100/conferences. v1i1. 1334. In RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES (No. 18.06).
19. Teshaboyev, N., Abduraximova, M., Eshpulatov, A., & Mahkamova, D. (2021, July). ECOLOGICAL CULTURE IS A DEMAND OF TODAY. In Конференции.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
20. Тургунов, А., Тешабоева, М., & Мамажонова, Н. (2014). ПОТРЕБНОСТЬ РАСТЕНИЙ В БИОПРОДУКТАХ. In БИОРАЗНООБРАЗИЕ И РАЦИОНАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПРИРОДНЫХ РЕСУРСОВ (pp. 126-128).
21. Teshaboyev, N., Muqimov, Z., & Abduraximova, M. (2021, July). THE EFFECT OF DEEP PROCESSING ON COTTON YIELD BETWEEN COTTON ROWS. In Конференции.
22. Тешабоев, Н., Мамадалиев, М., Абдуллаева, Г., & Матмисаева, Ш. (2021, August). FIGHT AGAINST THE SPIDER IN THE FIG: https://doi. org/10.47100/conferences. v1i1. 1400. In RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES (No. 18.06).
23. Nodirbek, T., Muhammadkarim, M., & Zohidjon, M. (2021). Natural screen sanded sands field water capacity. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(9), 1080-1082.
24. Турсунов, С., Тургунов, А., Тешабоева, М., & Ашуров, Х. (2014). ОПЫТ ВЫРАЩИВАНИЯ ДВУХ УРОЖАЕВ С ОДНОГО ПОЛЯ ЗА ОДИН ГОД. In БИОРАЗНООБРАЗИЕ И РАЦИОНАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПРИРОДНЫХ РЕСУРСОВ (pp. 70-42).
25. Кодиров, Ж., Тешабоев, Н., Тешабоева, М., Абдуллаева, Г., & Мухторов, Ш. (2021, August). PRODUCTION POSSIBILITIES OF AUTUMN WHEAT VARIETIES: https://doi. org/10.47100/conferences. v1i1. 1405. In RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES (No. 18.06).
26. Кодиров, Жалолдин, et al. "PRODUCTION POSSIBILITIES OF AUTUMN WHEAT VARIETIES: https://doi. org/10.47100/conferences. v1i1. 1405." RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES. No. 18.06. 2021.
27. Kodirov, Jaloldin, et al. "PRODUCTION POSSIBILITIES OF AUTUMN WHEAT VARIETIES." Конференции. 2021.
28. Тургунов, А., М. Тешабоева, and Н. Мамажонова. "ПОТРЕБНОСТЬ РАСТЕНИЙ В БИОПРОДУКТАХ." БИОРАЗНООБРАЗИЕ И РАЦИОНАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПРИРОДНЫХ РЕСУРСОВ. 2014.
29. Турсунов, С., Тургунов, А., Тешабоева, М., & Ашуров, Х. (2014). ОПЫТ ВЫРАЩИВАНИЯ ДВУХ УРОЖАЕВ С ОДНОГО ПОЛЯ ЗА ОДИН ГОД. In БИОРАЗНООБРАЗИЕ И РАЦИОНАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПРИРОДНЫХ РЕСУРСОВ (pp. 70-42).
30. Тургунов, А., Тешабоева, М., & Мамажонова, Н. (2014). ПОТРЕБНОСТЬ РАСТЕНИЙ В БИОПРОДУКТАХ. In БИОРАЗНООБРАЗИЕ И РАЦИОНАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПРИРОДНЫХ РЕСУРСОВ (pp. 126-128).
31. Турсунов, С., Тургунов, А., Тешабоева, М., & Ашуров, Х. (2014). ОПЫТ ВЫРАЩИВАНИЯ ДВУХ УРОЖАЕВ С ОДНОГО ПОЛЯ ЗА ОДИН ГОД. In БИОРАЗНООБРАЗИЕ И РАЦИОНАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПРИРОДНЫХ РЕСУРСОВ (pp. 70-42).
32. Kodirov, J., Teshaboyev, N., Teshaboyeva, M., Abdullayeva, G., & Muxtorov, S. (2021, July). PRODUCTION POSSIBILITIES OF AUTUMN WHEAT VARIETIES. In Конференции.
