Научная статья на тему 'ТИЖОРАТ БАНКЛАРИДА РАҚАМЛИ ХИЗМАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ'

ТИЖОРАТ БАНКЛАРИДА РАҚАМЛИ ХИЗМАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
430
113
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
Инновация / рақамли банк / трансформация / экотизим / Innovation / digital banking / transformation / ecosystem

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Адиба Очиловна Умрзоқова

Мақолада “рақамли инновациялар” тушунчасининг моҳияти очиб берилган, “интернет алоқасини жорий холати ўрганилган, Ўзбекистонда рақамли банкларни шакллантириш ва ривожлантириш йўллари ўрганилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DIRECTIONS FOR THE DEVELOPMENT OF DIGITAL SERVICES IN COMMERCIAL BANKS

The article explains the essence of the concept of "digital innovation", the current state of the Internet, ways to form and develop digital banks in Uzbekistan.

Текст научной работы на тему «ТИЖОРАТ БАНКЛАРИДА РАҚАМЛИ ХИЗМАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ»

ТИЖОРАТ БАНКЛАРИДА РА^АМЛИ ХИЗМАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУНАЛИШЛАРИ

Адиба Очиловна Умрзокова

Тошкент молия институти umurzakovaadiba@gmail .com

АННОТАЦИЯ

Маколада "ракамли инновациялар" тушунчасининг мохияти очиб берилган, "интернет алокасини жорий холати урганилган, Узбекистонда ракамли банкларни шакллантириш ва ривожлантириш йуллари урганилган.

Калит сузлар: Инновация, ракамли банк, трансформация, экотизим

DIRECTIONS FOR THE DEVELOPMENT OF DIGITAL SERVICES IN

COMMERCIAL BANKS

Adiba Ochilovns Umrzokova

Tashkent Financial Institute umurzakovaadiba@gmail .com

ABSTRACT

The article explains the essence of the concept of "digital innovation", the current state of the Internet, ways to form and develop digital banks in Uzbekistan.

Keywords: Innovation, digital banking, transformation, ecosystem

КИРИШ

Табиийки хар бир мамлакатнинг ривожланиши ва унинг ракобатбардошлигини таъминлаш замонавий ахборот-коммуникация ва «ракамли» технологиялар жамият ва давлат хаётининг барча жабхаларига канчалик жорий этилгани билан бахоланмокда [1-4].

Мамлакатимизда хам давр талабидан келиб чикиб, барча сохаларга замонавий технологияларни жорий этишга алохида эътибор каратилмокда. Президент Ш.М.Мирзиёев таъбири билан айтганда, "Афсуски, банк тизими ракамли технологияларни куллаш, янги банк махсулотларини жорий этиш ва дастурий таъминотлар буйича замон талабларидан 10-15 йил оркада колмокда. 2020 йилдан бошлаб хар бир банкда кенг куламли трансформация дастури амалга оширилади. Бу борада банкларимизнинг капитал, ресурс базаси ва

даромадларини ошириш алохида эътиборимиз марказида булади" деб таъкидлаб

1

утганлари алохида ахамиятга моликдир.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Британиянинг Cable.co.uk портали дунёдаги Интернет хизматлари нархлари тугрисидаги маълумотларни еълон килди. Уларга кура, Узбекистон 230 та давлат орасида дунёда 21-уринни эгаллади [5-8]. Йил давомида мамлакатимиз уз позициясини 33 погонага яхшилаб олди. Такдим этилган маълумотларга кура, мобил Интернетнинг уртача нархи 1 ГБ учун 0,6 долларни ташкил этади. Таъкидлаш жоизки, 2020 йил феврал ойи натижаларига кура, Узбекистонда 1 Гб мобил Интернет нархи 1,34 доллар ёки 14 050 сумга тенг эди. Уша пайтда Узбекистон мобил Интернет учун Интернет хизматларининг арзонлиги буйича дунёда 54-уринни эгаллаб турган эди.

Мастерсард ва Кушма Штатлардаги Туфц университети хузуридаги Флетчер хукук ва дипломатия мактаби турли мамлакатларнинг ракамли иктисодиётни ривожлантиришдаги ютукларини, шунингдек, кабул килиш даражасини урганишга каратилган Дигитал Интеллигенсе Индех тадкикот натижаларини такдим етмокда. ва дунё буйлаб миллиардлаб одамлар орасида ракамли технологияларга булган ишонч [9-12].

2020 йилги тадкикот глобал ракамли тараккиёт куламини акс еттиради ва динамикани ва узгаришни рагбатлантирадиган асосий омилларнинг батафсил тавсифини уз ичига олади. Тахлилда 2014 ва 2017 йил курсаткичлари натижалари хисобга олинади. Шунингдек, материалда пандемиянинг турли мамлакатлар иктисодиётининг келажагига таъсири ва окибатлари тугрисидаги прогнозлар келтирилган.

Ракамли ривожланиш курсаткичи шуни курсатадики, 2020 йилнинг иккинчи чорагида АКШ, Жанубий Корея, Тайван, Бирлашган Араб Амирликлари ва Германия каби енг тез ривожланаётган ракамли иктисодиётлар Иктисодий хамкорлик ва тараккиёт ташкилоти усишидан сезиларли даражада ошиб кетди ( ОЕСД) мамлакатлари 2020 йил иккинчи чорагида, кенг чекловлар шароитида ... Ушбу давлатларда кушма тадкикотлар учун юкори инсон салохияти ва саноат ва илмий жамоалар уртасида якин хамкорлик мавжуд - ва натижада ракамли технологияларни яратиш ва оммавий татбик етиш буйича мухим тажриба мавжуд [13-18].

2020 йилги суров натижаларига кура Шаркий Европа иктисодиётлари, масалан, Россия, Болгария ва Полша - енг яхши натижаларга еришди, бу асосан Интернетга уланишни соддалаштириш ва ракамли операцияларни утказиш учун

1 . Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 19 сентябрдаги ПК|- 3945-сонли "Миллий тулов тизимини ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги карори.

инфратузилмани модернизация килиш билан боглик Бундан ташкари, ушбу мамлакатлар рейтингда уз позицияларини мустахкамладилар, електр таъминоти билан богли; вазиятни сезиларли даражада яхшиладилар.

Хрзирда дунё ахолисининг карийб учдан икки кисми Интернетдан фаол фойдаланаётган бир пайтда, дунё пост-ракамли даврга кириб бормокда, енди факат онлайн уланиш етарли емас. Ракамли ривожланишнинг ракобатбардошлиги ва баркарорлигини аниклашда уланиш, инновацион технологиялардан самарали фойдаланиш ва ишончлилик, масъулиятли институтлар ва маълумотларни кучли бошкариш сиёсати асосий урин тутади. Мастерсард-ни урганиш хукуматлар ва корхоналарга 7,6 миллиард кишининг ракамли иктисодиётдан келиб чикадиган имкониятлардан фойдаланиш имкониятини таъминлаш учун кучларини бирлаштиришга ёрдам беради.

1-жалвал

Мустаквл Давлапар Хащустлпгп давлатларидапнгернет нархларн2

Mimiiikit Урнн 1ГБ нар m (меллш валютада) 1ГБучун гртачанар! (АЩ ДОЛжТ.) 1ГБ учуй знг арзон (мнллнй В1ЛНГТ1Д1) 3D кунга знг арзон (АШ ДШ-) 1ГБучун знг кнммат (МШЙ ШЙХШ) 11'tOT шшш (ЯШ mi) 1 ГБ учуй уртача Hapï (АЩПдалл.-21211.) 1ГБШ уртачарщ (АКШлолл, -2019 н.)

^ИрПГЗСТОН M 12,75 »45 ВД5 ИДО Ш,00 57,03 50Д1 50Д7

Россия 23 ДМ Щ № 50,13 141,S0 51,36 50,52 Ш

Беларусь 14 0,51 5443 0,05 îiidl 3i,36 №1 50,39 52,36

lijSÎOfnCTOH ЩЗВ îfl^ 107Д7 50,25 ДО),00 52,35 50,46 m

УзбЕКИСТЧИ M ш,м Mi 100,00 щ 250 000,00 5Д75 JU4 5П1

Украина w и,S3 m 4,00 50Д4 1000,00 535,33 m

Арназаггоа 21 m 105,Я 50Д 625<Ш Ш.03 il,05 52,il

Грузия И Ш Jl,M 1,00 50,30 m J7,93 50« Si,63

Озарбайжон 42 здо 51,32 0,40 50Д4 16,67 ть 51,36 56,42

Тошыгаон 22 m 52,60 9,95 50,37 150,00 ЛЗД2 54,(55 54,10

Тури]анистон 4 m Я1,41 25,00 1714 106,07 530,44 511,44 ДО,SI

! Worldwide ш obilr di ï priîiiE 2 021 bttps: VwwjœMe.w.uk mobiles Wldrnde-dia-poiHig

2020 йилда индекс иккита асосий курсаткични куриб чикади: Ракамли ривожланиш ва Ракамли ишонч. Ракамли ривожланиш даражаси иктисодиётнинг моддий утмишдан ракамли хозирги замонга тарихий утиш динамикасини акс еттиради. Ракамли ишонч ракамли технологиялар ва инклюзивлик ривожланиб борадиган хозирги ва келажак уртасидаги богликлик булиб хизмат килади [19]. Мамлакатимизда ракамли иктисодиётни фаол ривожлантириш, барча тармоклар ва сохаларда, энг аввало, давлат бошкаруви, таълим, согликни саклаш ва кишлок хужалигида замонавий ахборот-коммуникация технологияларини кенг жорий этиш буйича комплекс чора-тадбирлар амалга оширилмокда.2

Ракамли, мобил ва ижтимоий тармоклар бутун дунё буйлаб одамларнинг кундалик хаётининг ажралмас кисмига айланди. Ракамли технологияларнинг хаётимиздаги урни янги чуккиларни забт этди ва купрок одамлар купрок вакт сарфлашмокда [20].

МУХ,ОКАМА

Дунё буйлаб Интернетдан фойдаланадиганлар сони 4,54 миллиард кишига усди, бу 2019 йил январидан бери 7 фоизга (298 миллион янги фойдаланувчи) купайган. Глобал микёсда 2020 йил январ ойида ижтимоий тармокларнинг 3,80 миллиард фойдаланувчиси булган, бу утган йилга нисбатан 9 фоиздан ошган (321 миллион янги фойдаланувчилар). Бундан ташкари, дунё микёсида 5,19 миллиарддан ортик одам мобил телефонлардан фойдаланади ва фойдаланувчилар сони сунгги бир йилда 124 миллионга (2,4 фоиз) усди.

2019 йилдан 2020 йилгача булган даврда Узбекистондаги Интернет фойдаланувчилари сони 1,2 миллион кишига (+ 7,1%) ошди. Узбекистонда Интернетнинг кириб бориши 2020 йил январ ойида 55% ни ташкил етди. Узбекистонда ижтимоий тармоклардан фойдаланувчилар сони 972 мингга (+ 44%) ошди ва уяли алокалар сони умумий ахолининг 76 фоизига тенг еди. Технология куплаб молиявий тусикларни бартараф етишга ёрдам берди, бу еса янги хизматлар ва арзон нархлардаги мижозлар учун янада арзон махсулотларга олиб келди [21]. Якинда технологиянинг ривожланиши бутунлай янги хизмат концепцияси ва мухитини яратди, бу одамлар хизматларни сотиб олиш ва сотиш усулларини узгартирди. Шундай килиб, ташкилотлар хозирги бозор мавкеини саклаб колиш ва ракамли трансформация жараёнида янги сегментларни жалб килиш учун янги муаммоларга дуч келишмокда. Бинобарин, хар бир компания мижозларга янада сифатли хизмат курсатиш оркали ракобатдош устунликка еришишга харакат килади. Шундай килиб

2 Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони «ракамли Узбекистон — 2030» стратегиясини тасдиклаш ва уни самарали амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида ПФ-6079-сон 05.10.2020

| Uzbekistan wwwscientificprogressuz Page 1174 I

Шундай килиб, ривожланиш учун ресурслар ва технологиялардан фойдаланиш учун банк сохасини хам ислох килиш керак. Ушбу жараённинг мухим жихатларидан бири бу Ракамли банк иши.

Крис Скиннер узининг "Банкнинг келажаги" [3] китобида айтганидек: Банк

- бу електрон операциялар билан расмийлаштирилган виртуал молиявий муносабатларга асосланган ракамли бозор. Шу сабабли, банк - бу технология нафакат янги имкониятлар очиб берадиган, балки ажралмас хаётий таркибий кисм

- унинг кони булган бир нечта сохалардан биридир; бу унинг кучи хам, кучсизлиги хам. Кучлилик молия секторининг технологиядан фойдаланиш, татбик етиш ва унга хизмат курсатиш кобилиятига боглик. Заифлик ески операциялар ва инфратузилмалардан тулик електрон бизнесга утиш кийинлигидадир.

Сунъий интеллектнинг бизнес жараёнларига киритилиши кирувчи маълумотларни кайта ишлаш харажатларини 70% гача камайтириши мумкин, ва мижозлар учун екотизимларнинг яратилиши банк билан алокани кулай килади ва бортда купаяди. келажак уртасидаги богликлик булиб хизмат килади.3

• Open API (дастурлаш интерфейси)

(ингл. application programming interface) Иловаларни дастурлаш очик интерфейси ёки Open API — бу дастурлар уртасида алока урнатишга имкон берувчи дастурий таъминот воситаларининг умумий тупламидир.

Одатда, Open API сайт ёки мловани бошка сайтлар билан интеграциясини таъминлайди. Узбекистон банклари мобил иловалари орасида Open API бугунги кунда факат Саноат курилиш банкини Жойда иловасида мавжуд [22].

Open API- дан фойдаланишнинг мисоли - фойдаланувчини Facebook, Google ёки VK-даги аккаунт ёрдамида сайтга авторизация килиш кобилияти. Шунга кура, ушбу учинчи томон сайтлари фойдаланувчиларнинг аутентификацияси ва (мижознинг тегишли рухсати билан) узларининг ижтимоий медиа хисобларида жойлаштирилган фойдаланувчи маълумотларига кириш учун Open Social Media API -дан фойдаланадилар.

Tesco Bank (Буюк Британия) чакана мижозлар учун янги махсулотлар яратишда ушбу ёндашувнинг енг яхши намунасидир. Банк уз фаолиятини Буюк Британиянинг енг йирик чакана компанияси - Tesco супермаркетлар тармогининг булинмаси сифатида бошлади, у 10 миллиондан ортик содиклик дастури иштирокчиларига ва истеъмолчиларнинг брендга булган катта ишончига ега. 2000 йилларнинг бошидан бошлаб Tesco тармоги чакана бизнес ва хизмат курсатиш

3 Analysis of the transition to an innovative economy in developed countries (on the example of Israel) Shakhlo Davirova, Stella Arzumanyan, Zokhida Adilova, Nargiza Khujanazarova

International Journal of Advanced Science and Technology, No. 5, (2020), pp. 1804-1813 Elsevier, Scopus

сохаларининг турли сегментларига фаол равишда кенгайишни бошлади, ёкилги куйиш шохобчалари тармокларини, мини-бозорларни очди, уз бренди остида кийим-кечак, телекоммуникация ва бошка куп нарсаларни сотди. Молиявий чакана савдо хам еътибордан четда колмади [23].

Tesco Bank Интернетда яхши намойиш етилган. Истеъмолчи Tesco Банк таклифларини бошка банклар билан таккослаши мумкин булган Tesco compare махсус веб-сайти яратилди, бу унга уз танловининг тугрилигига ишонч хосил килиш имкониятини беради.

Tesco Bank 28 махсулотни таклиф килади, уларнинг баъзилари бозорда енг фойдали хисобланади. Улар орасида енг узок муддатли имтиёзли кредит (13 ой) мавжуд. Бугунги кунда Буюк Британияда хар унинчи харид Тесcо кредит картаси оркали туланади. 2011 йил ёзида Тесш Банк ипотека махсулотларини ишга туширди.

Якин атрофдаги алока ёки NFC - бу киска масофага маълумотларни конта^го узатиш технологияси. Туловларни амалга ошириш ва бошка курилмалар билан мосламаларни аниклаш учун мобил ракамли курилмаларда ишлатилади.

Технология контакодз карталарда (электрон карталар) фойдаланишга ухшайди - курилма укувчига якинлашганда керакли маълумотлар автоматик равишда сканердан утказилади ва операция бажарилади.

Ракамлаштириш банкларга мижозни ахборотни ривожлантириш жараёнининг марказига жойлаштириш учун янги имкониятларни очиб беради.

Т-банкинг, електрон банк ва м-банк каби ракамли банк каналларининг пайдо булиши мижозларнинг хизматларни олиш усулларини узгартириб, анъанавий банк усулларини кийинлаштирди. Банклар оммавий мижоз учун катта жисмоний майдонни таъминлашга хожат йук, чунки мижозлар керакли хизматларини энди ракамли платформалар оркали олишлари мумкин.

Ракамли банк тизимини ривожлантириш банк маркетинги ва молиявий бошкарув моделлари узгариб бораётганлигини, мижозларни сотиб олиш ва ушлаб туриш ва молиявий курсаткичлар энди факатгина филиал сотувларига боглик эмаслигини англатади. Ушбу узгариш ракамли банк хизматига мижозлар тажрибаси, коникиш ва садокат ва уларнинг банклар учун мухим молиявий курсаткичларга хисса кушишига таъсир курсатди. Банклар олдида турган муаммо - бу мижозлар эхтиёжларини кандай кондириш ва фойда олиш [24].

НАТИЖА

2018 йилда Марказий банк бошкарувининг банкларни руйхатдан утказиш ва лицензиялаш тартибига узгартиришлар киритилган фармонида "ракамли банк" атамаси биринчи булиб Узбекистон конунчилигига киритилди. ^онунчиликка

мувофик - "ракамли банк" - банк ёки унинг таркибий булинмаси, банк хизматларини масофадан туриб инновацион технологиялардан фойдаланган холда (касса хизматисиз) такдим этади. Хусусан, Марказий банкнинг асосий вазифаларидан бири инновацион банк технологиялари оркали масофавий банк хизматларини такомиллаштириш эди [25].

2018 йилда 4225 нафар жисмоний шахс масофавий банк хизматларидан фойдаланган булса, 2021 йил 1 январь холатида уларнинг сони 13 748 нафарга етди. Мобил иловалар сонининг купайиши, QR-код тизимининг афзалликлари, энг асосийси, ахолида ракамли молиявий хизматлардан фойдаланиш буйича саводхонликнинг яхшиланиб бориши билан банк тизимида ракамли технологиялардан фойдаланиш кулами ортмокда.

Эндиликда ракамли банк хизматлари замон талабларига мос равишда янада тараккий этиб боради. Зарур норматив-хукукий база яратилиб, масофадан идентификация килиш (e-ID ва e-KYC) тизимини йулга куйиш режалаштирилмокда [26].

Банкни танлаши менежментнинг танловига боглик ва бу танлов, уз навбатида, аник карор кабул килувчиларнинг илгорлиги ва умуман ёш авлоднинг дунё билан узаро муносабатларининг узига хос хусусиятлари билан белгиланади. ва айникса банклар билан хисобга олинади. Шунингдек, карорларни кабул килиш жараёнига банкнинг уз-узидан екотизим яратишга маблаг ъсарфлашга тайёрлиги таъсир килади. Классик банк мустакил равишда мижоз билан виртуал алока урнатиши учун куйидагилар керак:

• мижознинг эхтиёжларини аниклаш, хатти-харакатларини кузатиш, шерикларнинг тегишли махсулот ва хизматларини бирлаштириш;

• амалга ошириш стратегияси тугрисида карор кабул килиш: мижознинг талаблари ва суровларидан келиб чикиб, кулай технологияларни танланг, масалан кулай мессенжерларда алока, сунъий интеллект, овозли биометрикадан фойдаланиш;

Хдмкорлик дастурлари учун куйидаги вариантлар жахон амалиётида ишлатилмокда:

• Керакли махсулотни ишлаб чикиш ва уни мижозга уз вактида таклиф килиш.

• ракамли банк бозори буйича тадкикот утказдилар. Тахлилчиларнинг хисоботидан келиб чикадики, банк саноати хар доим жуда куп коидаларга ега булган ва ракобатчилар учун нео-банкдан кириш учун нисбатан юкори тусикларга ега булган консерватив саноат булган. Аммо бугунги кунда классик банклар учун купрок инновацион ва ракамлаштирилган компаниялар билан мижозлар учун курашда етакчилик мавкеини саклаб колиш кийин. Бизнес кулами ва улкан

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021

ISSN: 2181-1601

филиал тармоклари банкларнинг ривожланишига ракобатдош устунликлардан халакит берадиган омилларга айланмокда.

ХУЛОСА

Шу билан бирга, ракамли банклар таснифланиши мумкин: A модел: ракамли банк бренди. Классик банк узининг таклифлари, киймати ва махсулотлари билан янги бренд яратмокда. Б модел: ракамли банк канали: Хдкикий банклар махсулотларини кайта сотадиган воситачи компаниялар. Масалан тулов операторлари, мобил иловалар.

В модел: ракамли банк филиали. Классик банклар томонидан яратилган ракамли тузилмалар жуда катта ва уларнинг бизнес жараёнларини тубдан узгартиришни хохламайдилар.

Г модел: ракамли махаллий банк. Мижоз билан факат виртуал дунёда алока урнатадиган жисмоний филиаллари булмаган тулаконли онлайн банк. Масалан Узбекистондаги Anor bank, TBC.

Мессенжерлардаги чат-ботлар банкларга A модели буйича ишлашга, бренд учун алохида дастур яратмасдан, балки операцияларни амалга ошириш ва банк билан алока килиш учун мессенжерлар интерфейсидан фойдаланишга имкон беради.

REFERENCES

[1] УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ФАРМОНИ «РАКАМЛИ УЗБЕКИСТОН — 2030» СТРАТЕГИЯСИНИ ТАСДЩЛАШ ВА УНИ САМАРАЛИ АМАЛГА ОШИРИШ ЧОРА-ТАДБИРЛАРИ ТУГРИСИДА ПФ-6079-сон 05.10.2020

[2] Analysis of web sites of commercial banks Doniyor Saidov, Shakhlo Davirova Cambridge Journal of Education and Science 5 (2(14)), 2015/6, 356-359

[3] Analysis of the transition to an innovative economy in developed countries (on the example of Israel) Shakhlo Davirova, Stella Arzumanyan, Zokhida Adilova, Nargiza Khujanazarova International Journal of Advanced Science and Technology, No. 5, (2020), pp. 1804-1813 Elsevier, Scopus

[4] Davirova, S., & Zarefova, A. (2016). The role of internet banking in the banking system of Germany. In International Scientific and Practical Conference World science (Vol. 1, No. 7, pp. 48-49). ROST.Opportunities for establishment of transborder free economic zones in Central Asia

[5] MA Vokhidova Mehri, Davirova Shakhlo, Gulyamova Gulnora Religación. Revista de Ciencias Sociales y Humanidades 4 (16), 754-761

[6] Хамдамова, Г. А. (2021). Пути совершенствования деятельности инновационного предпринимательства в Республике Узбекистан. Бюллетень науки и практики, 7(3), 218-227.

[7] Mamadjanova, G., Wild, S., Walz, M. A., & Leckebusch, G. C. (2018). The role of synoptic processes in mudflow formation in the piedmont areas of Uzbekistan. Natural Hazards and Earth System Sciences, 78(11), 2893-2919.

[8] Davletovich, K. R., Uchkunovna, M. G., & Akravovich, K. A. (2016). Possibilities of prediction of recurrent myocardial infarction. European science review, (5-6).

[9] Хамдамова, Г. А. (2007). Современные возможности эффективной Интернет-маркетинговой информационной системы. Проблемы экономики, (5), 114-116.

[10] Khamdamova, G. A. (2008, June). Use of the automated information technologies in marketing management. In ICEIC: International Conference on Electronics, Informations and Communications (pp. 954-956).

[11] Khamdamova, G. A. (2010, October). Development of information systems of management by business in companies. In 2010 4th International Conference on Application of Information and Communication Technologies (pp. 1-3). IEEE.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

[12] Хамдамова, Г. А., & Сафарова, З. М. (2017). РОЛЬ ИННОВАЦИОННОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ПРЕДПРИЯТИЯ В СОВРЕМЕННЫХ УСЛОВИЯХ. Вестник современной науки, 1(1-1), 74-76.

[13] Хамдамова, Г. А. (2017). ПОЛИТИКА ЗАНЯТОСТИ КАК ВАЖНЕЙШАЯ СОСТАВЛЯЮЩАЯ СОЦИАЛЬНОЙ ПОЛИТИКИ. Вестник современной науки, 1(1-1), 68-70.

[14] Худойназарова, Г. А., Хамдамова, Г., & Хожиева, Г. Ё. (2017). Use of English at Chemistry lessons. Наука. Мысль: электронный периодический журнал, (2).

[15] Khamdamova, G., & Matchanova, F. (2020). PROCEDURES FOR STRATEGIC DEVELOPMENT OF MARKETING ACTIVITIES IN ENTERPRISES MANAGEMENT. International Finance and Accounting, 2020(4), 33.

[16] Хамдамова, Г. А. (2021). Пути совершенствования деятельности инновационного предпринимательства в Республике Узбекистан. Бюллетень науки и практики, 7(3), 218-227.

[17] Хамдамова, Г. А., & Илхомжонова, Ф. М. (2017). Основные пути совершенствования механизмов корпоративного управления. Вестник современной науки, 1(1-1), 71-73.

[18] Хамдамова, Г. А., & Тулепбеков, Б. А. (2007). Роль Интернет-маркетинга в достижении успеха компании. Проблемы экономики, (5), 117-119.

[19] Khamdamova, G., Niyazova, M., & Ishankulova, G. (2014). Intensivnyye metody prepodavaniya inostrannykh yazykov [Intensive methods of teaching foreign languages].

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021

ISSN: 2181-1601

[20] Хамдамова, Г., Ниязова, М., & Ишанкулова, Г. (2014). Интенсивные методы преподавания иностранных языков. Наука. Мысль: электронный периодический журнал, (10).

[21] Murodova, D. Microfinance in Agricultural Sector: Selected Issues, Development Effects and Perspectives.

[22] Муродовой, Д. Ч., & Рахмонова, А. К. (2019). Современное состояние оказания микрофинансовых услуг сельхозпроизводителям.

[23] Davirova, S. S. (2017). CREDIT RATING OF BANKS. In International Scientific and Practical Conference World science (Vol. 3, No. 4, pp. 50-51). ROST.

[24] Murodova, D. C., & Rakhmonkulov, J. (2020). Global crisis of the impact of covid-19 pandeimcs on the food industry of Uzbekistan and the role of bank-finance system to solve the issues. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(10), 718-723.

[25] Vokhidova, M. K., Davirova, S., Gulyamova, G., Aziz, M., & Ugli, O. Opportunities for Establishment of Transborder Free Economic Zones in Central Asia. Religación, 4, 235-242.

[26] Davirova, S., & Zarefova, A. (2016). The role of internet banking in the banking system of Germany. In International Scientific and Practical Conference World science (Vol. 1, No. 7, pp. 48-49). ROST.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.