Научная статья на тему 'ТИББИЁТ ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ ТАЛАБАЛАРИДА ГИНЕКОЛОГИЯ ФАНИНИ ЎҚИТИШ ЖАРАЁНИДА КЛИНИК ТАФАККУРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТУЗИЛМАСИ'

ТИББИЁТ ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ ТАЛАБАЛАРИДА ГИНЕКОЛОГИЯ ФАНИНИ ЎҚИТИШ ЖАРАЁНИДА КЛИНИК ТАФАККУРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТУЗИЛМАСИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
49
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОЛИЙ ТАЪЛИМ / КЛИНИК ТАФАККУР / ГИНЕКОЛОГИЯ ФАНИ / ПЕДАГОГИК МУЛОқОТ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Хамдамова Мухайёхон Тухтасиновна, Уринова Шарофат Ахтамовна

Мақолада тиббиёт олийгоҳлари гинекология фанини ўқитиш жараёнида бўлажак шифокорларнинг клиник тафаккурини шакллантириш технологиялари самарадорлигини илмий ҳамда экспериментал жиҳатдан асослаш ҳақида фикр юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Хамдамова Мухайёхон Тухтасиновна, Уринова Шарофат Ахтамовна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТИББИЁТ ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ ТАЛАБАЛАРИДА ГИНЕКОЛОГИЯ ФАНИНИ ЎҚИТИШ ЖАРАЁНИДА КЛИНИК ТАФАККУРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТУЗИЛМАСИ»

Разное

УДК: 378.1:37.048:61 -057.875 ТИББИЁТ ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ ТАЛАБАЛАРИДА ГИНЕКОЛОГИЯ ФАНИНИ УКИТИШ ЖАРАЁНИДА КЛИНИК ТАФАККУРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ТУЗИЛМАСИ

ХАМДАМОВА МУХАЙЁХОН ТУХТАСИНОВНА DSc, акушерлик ва гинекология кафебраси профессори, Бухоро бавлат тиббиёт институти, Бухоро шацри, Узбекистон

Республикаси. О^Ю Ю 0000-0003-3128-6120 УРИНОВА ШАРОФАТ АХТАМОВНА Акушерлик ва гинекология кафебраси мустацил изланувчиси, Бухоро бавлат тиббиёт институти, Бухоро шацри, Узбекистон

Республикаси. О^Ю Ю 0000-0003-3677-6663 АННОТАЦИЯ

Мацолаба тиббиёт олийгоцлари гинекология фанини уцитиш жараёниба булажак шифокорларнинг клиник тафаккурини шакллантириш технологиялари самараборлигини илмий цамба экспериментал жицатбан асослаш цациба фикр юритилган.

Калит сузлар: олий таълим, клиник тафаккур, гинекология фани, пебагогик мулоцот

СТРУКТУРА РАЗВИТИЯ КЛИНИЧЕСКОГО МЫШЛЕНИЯ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ ГИНЕКОЛОГИИ СТУДЕНТОВ ВУЗА

ХАМДАМОВА МУХАЙЁХОН ТУХТАСИНОВНА

ОБо, профессор кафебры акушерство и гинекологии, Бухарский Госубарственный мебицинский институт имени Абу Али Ибн Сино, гороб Бухара Республика Узбекистан.

ОИСЮ 1О 0000-0003-3128-6120

УРИНОВА ШАРОФАТ АХТАМОВНА

Самостоятельный соискатель кафедры акушерство и гинекологии, Бухарский Государственный медицинский институт имени Абу Али Ибн Сино, город Бухара Республика Узбекистан.

ОИСЮ Ю 0000-0003-3677-6663 АННОТАЦИЯ

В статье рассматривается научно-экспериментальное обоснование эффективности технологий формирования клинического мышления будущих врачей при преподавании гинекологии в медицинских вузах.

Ключевые слова: высшее образование, клиническое мышление гинекология, педагогическое общение

THE STRUCTURE OF THE DEVELOPMENT OF CLINICAL THINKING IN THE PROCESS OF TEACHING GYNECOLOGY TO UNIVERSITY

STUDENTS

KHAMDAMOVA MUHKHAYOHON TUKHTASINOVNA

DSc, рrofessor of department of obstetrics and gynecology 2 of the Bukhara State Medical Institute named after Abu Ali Ibn Sino, Bukhara, Republic of Uzbekistan. ORCID ID 0000-0003-3128-6120 URINOVA SHAROFATAKHTAMOVNA Independent competitor of the Department of Obstetrics and Gynecology, Bukhara State Medical Institute named after Abu Ali Ibn Sino, Bukhara, Republic of Uzbekistan. ORCID ID 0000-0003-3677-6663

ABSTRACT

The article discusses the scientific and experimental substantiation of the effectiveness of technologies for the formation of clinical thinking of future doctors when teaching gynecology in medical universities.

Key words: higher education, clinical thinking gynecology, pedagogical communication

Юксак билимли ва интеллектуал ривожланган авлодни тарбиялаш мамлакат фаровонлигининг кафолатидир. Касбий фаолиятнинг турли сох,аларида бозор муносабатларининг жадал суратлар билан ривожланиши мутахассислар уртасидаги ракобатчиликнинг кучайиши ва шахснинг ишга жойлашишида янгича талабларни куймокда. Шу вактгача анъанавий таълимда талабаларни факат тайёр билимларни эгаллашга ургатиб келинган эди - [1, 4, 6]. Бундай усул талабаларда мустакил фикрлаш, ижодий изланиш, ташаббускорликни сундирар эди. Замонавий таълим тизимининг стратегик максади сифатида талаба шахсини х,ар томонлама ривожлантириш масаласи ётибди. Шахснинг шахсий кадриятлар тизими таълим жараёнида шаклланиб, уларда укишга булган эх,тиёж ва кизикиш, ижтимоий мотивлар, конструктив ижодий тафаккур, та^лил килиш кобилияти ва бошкалар киради.

Согликни саклашни ислох, килиш давлат дастурлари амалга оширилиши натижасида юкори технологик ихтисослаштирилган тиббий ёрдам курсатишнинг принципиал жи^атдан янги тизими ташкил этилди. Республикада ихтисослаштирилган тиббиёт марказлари, шу жумладан, хирургия, кардиология, куз микрохирургияси, урология, акушерлик ва гинекология, педиатрия, эндокринология, терапия ва тиббий реабилитация, дерматология ва венерология, фтизиатрия ва пульмонология со^асида замонавий асбоб-ускуналар билан жи^озланган ва юкори малакали врачлар билан тулдирилган ихтисослаштирилган тиббиёт марказлари фаолият курсатмокда - [1, 2, 4, 9].

Ушбу марказларда фаолият курсатадиган юкори малакали мутахассисларни тиббиёт олийго^ларида укиш давридаёк тегишли билим, куникма ва малакалар билан куроллантириш, жумладан гинекология фанини укитиш давомида клиник тафаккурини ривожлантириш х,ам му^им а^амият касб этади.

Бу эса, булажак тиббиёт ходимларида касбий-клиник тафаккурни ривожлантиришнинг ижтимоий-педагогик хусусият-ларини аниклаштириш, компетенция воситасида клиник тафаккурни ривожлантириш механизмлари ни ишлаб чикишни такозо этади.

Тадкикот максади - тиббиёт олийгох,лари гинекология фанини укитиш жараёнида булажак шифокорларнинг клиник тафаккурини шакллантириш технологиялари самарадорлигини илмий х,амда экспериментал жих,атдан асослаш.

Ишнинг мазмуни: Талабаларга гинекология фанини ургатишда замонавий ахборот технологиялардан кенг фойдаланиб келинмокда. Фаннинг мавзуларига хос слайдлар, роликлар, турли хил муолажалар, тугрук ва кесар жаррохлиги амалиётлари компютерлар оркали талабаларга намойиш этилмокда, албатта бу х,олат укитувчилар назоратида амалга оширилади.

Гинекология фанини укитиш жараёнида талабаларни хар томонлама юксалтириш, мустахкамлаш, мураккаб жараёнларни яккол тушуна олиш ва визуал кабул килишни амалга оширишни ургатиб, мустакил бажаришга талабалар уз фикрлаш доирасини янада ривожлантириш, кенгайтириш ва бошка турли хил янги маълумотларни олишга интилишига ундайди.

Талабаларга маълумотларни етказиб беришда, техника ютукларидан унумли фойдаланиш ёш авлодни мукаммал килиб тайёрлаш, компютер технологиялардан уз вактида ва унумли фойдаланишнинг истикболли томонлари кузга куринган.

Замонавий технологиялар кулланилган машгулотлар талаба (ёки укувчи) лар эгаллаётган билимларни узлари кидириб топишларига, мустакил урганиб, та^лил килишларига, х,атта хулосаларни х,ам узлари келтириб чикишларига каратилган - [1, 3, 5, 7]. Укитувчи бу жараёнда шахс ва жамоанинг ривожланиши, билим олиши ва тарбияланишига шароит яратади.

Янги технологиялар, стандарт ва бошка таълимий компонентларга нисбатан квалификацион талаблар, уларга янгича узгаришлар киритилишига сабаб булмокда. Укув-тарбия жараёнида педагогик технологияларнинг тугри жорий этилиши укитувчининг бу жараёнда асосий ташкилотчи ёки масла^атчи сифатида фаолият юритишига олиб келади. Бу эса талабадан купрок мустакилликни ижодни ва иродавий сифатларни талаб этади. Бундай замонавий ва х,ар томонлама интеллектуал жи^атдан ривожланган мутахассисни, яъни етук шифокор тайёрлаш факатгина янги ишлаб чикариш интеграцияси шароитида кечиши мумкин. Таълим, фан ва ишлаб чикариш интеграцияси сало^иятини тулаконли ишга тушириш учун мавжуд олий касбий таълим тизимида ракобатбардош касб таълими укитувчиларини тайёрлашдаги комплекс ёндашувни руёбга чикаришнинг янги концептуал ечимларига оид ишланмалари уз аксини топади.

Бугунги бозор иктисодиётига утилган замонда жамиятимиз тараккиёти барча со^аларига янгидан-янги технологияларни, жумладан, янги ахборот-коммуникация технологияларини жалб килишни такозо этмокда. Айникса, мультимедиа ва веб-технологияларнинг кенг жорий килиниши, компьютер ёрдамида график тасвирлар, анимациялар ва видеороликларни х,осил килиш, келажакда олий таълим жараёнини ташкил килишда талабаларнинг компьютер саводхонлигини мукаммал булишини талаб килади.

Педагогик технологиядан фойдаланишнинг энг асосий самараси укитувчи ва укувчининг белгиланган максаддан кафолатланган натижада х,амкорликда эришишларидир. Укитиш жараёнида х,ар бир таълим технологияси укитувчи ва укувчи уртасида хамкорлик фаолиятини ташкил эта олса, хар бири ижобий натижага эриша олса, укув жараёнида укувчилар мустакил фикрлай олсалар, ижодий ишлай олсалар, излансалар, та^лил килсалар, узлари хулоса

кила олсалар, гурух ташкил этиб гурухда ишлай олсалар, педагог эса уларнинг бундай фаолиятлари учун имконият ва шароит яратиб берса, уларни рагбатлантира олса ана шу янги укитиш жараёнинг асоси хисобланади. Демак, юкоридагиларни амалга ошириш, ахборот технологияларини таълим жараёнида самарали куллашни талаб этади ва укитувчиларнинг касбий-педагогик махоратини шакл-лантириш хизмат килади.

Амалий машгулотларни утказишда талабаларнинг шахсий интеллектуал салохиятлари ва ижтимоий йуналганликларини тарбиялаш максадида муаммолилик даражаси юкори булган технологиялардан фойдаланиш максадга мувофикдир. Шундай замонавий педагогик технологиялардан бири булмиш "Балик склети" усулидан "Гинекология" фанидан "Замонавий контрацепция усуллари" мавзусида дарсни тахлил килишда фойдаланилади.

"Балик склети" - ахборот, назария ёки тамойилларни талабаларга етказиш максадида педагог томонидан утказиладиган интерактив усуллардандир. У турли (савол-жавоб бериш, мунозара юритиш, максад куйиш) шаклларида утказилиши мумкин. Усулнинг мазмуни услуб сифатида укитувчига купрок бо^ик булади. Унинг утказилиш тартиби:

1. Педагог талабаларни мавзу билан таништиради, яъни контрацепция турларига оид булган маълумотлар тугрисидаги фикрларини баён этади.

2. Аудиторияда ва булимда бор имкониятдан фойдаланган холда (вазиятли масала, тест, плакат, маслахатга келган аёл, электрон доска, кургазмали курол) талабаларни мавзу билан таништириш.

3. Талабалардан мавзусига куйилган маълумотлар асосида фикрлари суралади. "Балик склети" чизмаси оркали балик бошига асосий муаммо ёзилади - замонавий контрацепция турлари. Педагог

талабаларга "Балик склети" чизмасини тулдиришни таклиф килади. Юкоридаги каторда саволлар куйилади, уларга талабалар томонидан жавоб берилиб, пастки склет катори тулдирилиб борилади.

4. Шунинг асосида аста секин асосий максадга эришилади-берилган маълумотлар, савол-жавоб асосида берилган муаммони якунлаш амалга оширилади.

5. Талабаларнинг саволларига тулик жавоб бериш ва мавзуни хулосалаш.

Бу педагогик усулдан асосан амалий маштулот тулик тушунтириб берилгандан сунг талабаларга машгулотни тулик сингдириш учун утказилча максадга мувофикдир. Бу усул оркали талабаларнинг онгида утилган мавзу мустахкамланади, уларни эркин фикрлашга, тулик ташхис куйиш ва даволашни ургатишга эришилади.

Яна бир педагогик технологиядан бири - "Вазиятли масала" усулидир. Бунинг учун талабаларга "Гинекология" фанидан "Бачадон ичи воситаси" мавзуси дарсида фойдаланишни мисол тарикасида келтириш мумкин. Педагог утилаётган мавзу буйича асосий муаммони уртага ташлаган холда талабаларга вазиятли масала берилади. Педагог муаммога таъриф беради ва талабаларни гурухларга булади. Х,ар бир гурух шу вазиятли масала буйича 5-10 минут орасида мухокама килади. Сунгра гурухлар вазиятли масалаларни ечимлари буйича уз фикрларини ва ишлаб чиккан ечиш йулларини билдирадилар. Гурухдошлар томонидан сайланган гурух сардори гурухларида ишлаб чикилган вазиятли масала ечимларини баён этади. Бошка гурухлар хам уз фикрларини билдиради. Педагог томонидан билдирилган фикрлар тулдирилади ва якун ясалади.

Бу усул ёрдамида талабаларни эркин фикрлашга, хар бир масалага ижодий ёндошишга, масъулиятни сезишга, илмий-тадкикот ишларини олиб бориш ва тахлил килишга, энг асосий укишга, фанга булган кизикишларини кучайтиради.

Хулоса килиб шуни айтиш мумкинки, дарс жараёнида инновацион технологияларни кулланилиши булажак мутахассислар учун фаннинг умум назарий кисмларини, тузилиш конуниятларини чукуррок тушиниш ва уларни тулдира олиш имкониятларини кенгаяди. Бунинг му^имлиги шундаки, бу талабаларда мантикий фикрлашни ривожлантиради. Булажак мутахассислар билимларини келажакда улар дуч келадиган вазиятлар билан бо^аш канчалик эрта бошланса, шунчалик фойдали булади.

Гинекология фанини укитиш жараёнида тиббиёт олий таълим муассасалари талабаларида клиник тафаккурни ривожлантиришнинг психологик-педагогик хусусиятлари сифатли касбий тайёргарлик омили сифатида шахсга йуналтирилган ёндашув оркали врач ва мижознинг узаро муносабатларининг инсонпарвар йуналганлиги, даволаш ишида окилона карорлар кабул килишга доир онгли муносабатининг динамиклик жи^атини тиббий педагогика билан интегративлигини таъминлаш оркали аниклаштирилади.

Касбий фаолиятимизда танлаган педагогик концепциямиз нафакат талабаларимни юксак маънавий баркамол шахслар этиб тарбиялашда, балки узимизнинг касбий майорат даражамизни оширишга хисса кушади. Ушбу келтирилган замонавий услублар укитишнинг самарасини оширишга ёрдам беради, х,амда укувчиларда мантикий, аклий, ижодий, танкидий, мустакил фикрлашни шакллантиришга, кобилиятларни ривожлантиришга, ракобатбардош етук мутахассис булишларига, мутахассис учун керак булган касбий фазилатларни тарбиялашга ёрдам беради.

Адабиётлар руйхати:

1. Абдулдаева А.А., Досжанова Г.Н. Использование инновационных методов в медицинском образовании на примере НАО «Медицинский Университет Астана» //Биология и интегративная медицина 2021, спец выпуск(49), 20-27.

2. Бадритдинова М.Н., Жураева Х.И. Составление и применение клинических ситуационных задач и других инновационных методов при обучении студентов на кафедре внутренних болезней //Биология и интегративная медицина 2021, спец выпуск(49), 28-33.

3. Хусаинова Г.С., Ткачев В.А., Сулейменова Ш.Б., Ахметова Ж.Б. Применение инновационных технологий в образовательном процессе //Биология и интегративная медицина 2021, спец выпуск(49), 222-228.

4. Курбанова Г.Н. Талабалар касбий тафаккурини ривожлантиришда замонавий маъруза маштулотларининг а^амияти //Биология и интегративная медицина 2021, 2(48), 243.

5. Очилова Д.А., Авезова С. Повышение качества и эффективности образования с помощью метода видеонаблюдения при обучении и оценке практических навыков по предмету физиология //Биология и интегративная медицина 2021, спец выпуск(49), 152-156.

6. Хамчиев К.М., Жиенгалиева А.К., Шандаулов А.Х., Хамчиева З.К. Смешанные формы обучения в реализации студентоцентрированного подхода в медицинском образовании //Биология и интегративная медицина 2021, спец выпуск(49), 206-213.

7. Шукуров Ф.А., Халимова Ф.Т., Ясоева М. Мотивация и активные методы обучения студентов к изучению Нормальной физиологии //Биология и интегративная медицина 2021, спец выпуск(49), 257-263.

8. Хамдамова М.Т. Аёлларда бачадон ичи гематологик курсаткичлар орасидаги узаро богликлар хусусиятлари// Инфекция, иммунитет и фармакология. - 2015. - №5. - С. 316-320.

9. Хамдамова М.Т., Ахматова Д.Ф. Остеопороз у молодых женщин репродуктивного возраста, факторы риска //Биология и интегративная медицина 2021, 1(47), 146-159.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.