CC BY
15
444
Вестник КазНМУ №4-2017
ИММУНДЫ ПРОФИЛАКТИКАНЬЩ АЦТ0БЕ ОБЛЫСЫНДАFЫ
МЭСЕЛЕЛЕР1НЩ ЖАFДАЙЫ
Ш.Б.Насухин, Б.С.Атжацсынова
Марат Оспанов атындагы Батыс Цазакстан мемлекеттж медицина университетi
Жоспарлы иммундаудыц эпидемиологиялык нэтижеа иммундалатын контингенттi екпемен щмтуга тэуелдь Елiмiзде, эаресе соцгы жылдары екпемен камту мэселеге айналып отыр. Екпе кте денсаулык сактау саласынан тыс куштердщ тартыла бастауымен парламенттШ тыцдауга шыгарылуы мэселенщ денсаулык сактау саласы аясынан шыгып букы халыктык сипат алганын керсетедь Мэселе жасанды иммундау Шнщ саясатына, иммундаудыц моралдык-этикалык жактарына, кукыктык негiзiне жэне алдын ала егу KYнтiзбесiне жацаша кезкараспен карауды талап етедь
Tyürndi свздер: иммунды профилактика, моралдык-этикалык аспект, к^кыктык негiз, алдын ала егу KYнтiзбесi, иммундау саясаты.
УДК 615.37:616-084
взектгтй. Тургындарды жукпалы аурулардан коргау мемлекеттш мацызды мшдеттердщ бiрi [5]. Соныц Мнде элеуметтш факторлармен детерминацияланган аурулардан коргау басым багытта. Жукпалы аурулардыц алдын алумен олардыц шдетше карсы шаралардыц шшде тургындарды иммундау нэтижесi жогары шара деп саналады[4]. Иммунды профилактика тэсiлдерi бiрнеше - улттык алдын ала егу KYHтiзбесi бойынша, жедел клиникалык жэне эпидемиологиялык керсетгаштер бойынша[2]. Иммунды профилактиканыц соцгы ею TYрiне катысты екпе салынатындарга оныц кажеттшшн дэлелдеу киын емес. Мысалы, жаракат алгандарды сiреспеге карсы немесе жырткыштарга талангандарды кутыруга карсы, туляремия, TYЙнеме сиякты аурулардыц ошагында калгандарды сол ауруларга карсы егу кезшде. Ал, KYHтiзбе бойынша екпе салу кшде жагдай баскаша. Себебi екпе дет сау балага салынады, екпенщ кажеттiлiгi, кауiпсiздiгi кептеген ата-аналарда щмэн тугызуы MYMкiн. Ол KYMэн непзйзде емес, бiрак медицина кызметкерлерi кеп жагдайда екпе кауiпсiз, екпе салынбагандар бала бакшамен мектепке кабылданбайды деген уэждер кел^ру аркылы баланыц ата-анасын кендiредi. Бул моралдык - этикалык нормага жэне азаматтардыц конституциялык кукыгына кайшы келедi [3,8]. Ягни, жоспарлы иммундау id еплетшдерге кейде психологиялык жэне экiмшiлiк кыспак колдануга курылган демеске болмайды.
Ма^саты. Жоспарлы екпе салу кшщ клиникалык эпидемиологиялык нэтижесiн темендететiн екпеден бас тарту мэселесшщ туындауына орай оныц
уйымдастырушылык кукыктык моралдык-этикалык аспектшерш жэне екпеден бас тартудыц себептерш зерттеу. Материалдармен эд1стер. Иммундау Мне негiз болып саналатын ресми кужаттарды саралау, сауалнама нэтижесiне карай бул iстегi тургындардыц пiкiрiн аныктау, букаралык акпарат кездерiне шолу жасау, иммундау кшщ моралдык-этикалык жэне жекеленген вакциналардыц клиника-эпидемиологиялык аспектiлерiн жэне екпеден бас тартудыц к^ретт органдардыц есебi бойынша себептерш талдау.
Нэтижелер1мен тал^ылаулары. Иммунды алдын алу id бойынша еплетшдердщ мшде^мен кукыгы Кдзакстан Республикасыныц «Тургындардыц санитарлык-
эпидемиологиялык ахуалы туралы» зацында жэне «Халык денсаулыгымен денсаулык сактау саласы туралы» кодексшде гана керсетiлген. Екiншi кужатта екпе салуга келiсiм немесе одан бас тарту жазбаша TYPДе болуы керек делiнген. Бул ею кужат екпеге байланысты когамда туындайтын кайшыльщтарды реттеуге жеткiлiксiз. Оган дэлел екпеден кешн айыкпас дертке шалдыккан балалардыц ата-аналарыныц шагымдары, сот шешiмдерiнiц шагымданушылардыц арыздарын
канагаттандырмауы жэне бул жагдайларды орталык телеканалдардыц керермен талкысына усынуы. БАК^-да осы суракты талкылауга шакырылган компетенттi деген адамдардыц иммунопрофилактиканыц тек пайдалы жагын
гана керсетш, аскынулармен оган байланысты туындайтын кайшылыктар туралы жак ашпауы TYсiнiксiз. Екпеден кешн ауыр аскынуларга шалдыккандарга зацды элеуметтiк статус берiлмейдi, барлык моралдык жэне материалдык шыгын баланыц ата-анасына TYседi. Жоспарлы иммундау нэтижесiнде популяциялык иммунитет калыптастырылады. Ол Yшiн еплетшдер мейлiнше кец камтылуы шарт, ягни камту 90-95 % кем болмаган жагдайда гана аурудыц эпидемиялык таралуына тоскауыл жасалады. Демек, «бiрi бэрi Yшiн, бэрi бiрi Yшiн» кагидасы орындалуы тиiс. Бул жагдайды иммундалушылар бiле бермейдi. Абсолюттi кауiпсiз вакцина жок жэне вакциндiк препараттыц адам агзасындагы эсерiмен оган эр агзаныц жауабын бiлiп отыру MYMкiн емес. Осы жагдайды жэне MYMкiн болатын аскынуларды ата-аналарга айтуга медицина кызметкерлерш жогарыда айтылган кодекстiц 156 бабы мшдеттейдъ Бiрак екпе салынар алдында ол туралы айтылатын болса екпеден бас тартатындардыц саны Казiргiденде (барлык бас тарткандардыц 10,6 %) кеп болатыны сезаз[1,9]. Кдзакстан Республикасы парламентi депутаттарыныц Денсаулык сактау министрлМне вакцина сапасына аса кещл б0луiн тапсыруы, бул ктщ уйымдастырылуында олкылыктарга жол берiлгендiгiн керсетедь Актебе облысында 2017 жылдыц алты айында вакцинадан бас тарткандардыц 1,9 % вакцина сапасына сенiмсiздiк таныткан. Ол олкылыктар токсаныншы жылдардыц аягындагы жаппай БЦЖ вакцинасынан болган аскыну, былтыргы жылы гана болган кызылша вакцинациясыныц аскынуы. Демек, тiрi вакциналарды колдануга керсетгаш аясын мейлiнше тарылту немесе эр серияныц реактогендiлiгiмен вируленттiлiгi тексерiлiп отыруы керек. БЦЖ вакцинасы казiргi щш тек клиникалык нэтиже Yшiн жасалады. Вакцина эпидемиологиялык нэтиже бермейтiн болса, шет елдердiц тэжiрибесi керсеткендей барлык вакцинадан кешнп аскынулардыц 30% БЦЖ-ныц Yлесiне тиетiн болса, бiздiц елiмiзде бул екпенiц элi KYHге жасалынуы TYсiнiксiз. Актебе облысында еткен жылы екпеден бас тарткан 1865 баланыц 1131 осы БЦЖ вакцинасыныц Yлесiнде, ал биылгы алты айдыц шшде олардыц саны 1776 болды. Сол сиякты В вирусты гепатит вакцинасыныц щнтсзбеге ерте енгiзiлуiн куптамайтындар бар жэне одан бас тарткандардыц Yлесi барлык бас тарткандардыц 59,4% курауы кепштктщ кез карасын белiсу керек екендтн бiлдiредi[7,9]. Шындыгындада, парентералды вирусты гепатиттердщ эпидемиологиясымен вакцинациядан кейiнгi иммунитеттщ сакталу мерзiмiн ескерсек бул вакцинаныц жаца туган нэрестеге жасалуы ешбiр кисынга келмейтiн сиякты.
^ортынды. Осы аталган кыскаша мэлiметтердiц езi бул кте шешiмiн куткен мэселелер бар екендМн бiлдiредi. Бул iстi сапалы, табысты жургiзу Yшiн казiргi иммунды алдын алуга катысты колданылып отырган саясат езгеруi тиiс, ягни эгамштк-баскарушылык жэне тургындардыц медицина-санитарлыкпен кукыктык сауатсыздыгына негiзделген саясат ендi гуманистш- еркениеттi багыт алуы керек. Ол
Вестник КазНМУ №4-2017
445
ушш ец бастысы екпе салынатындар кукыщтык; к;оргалуы ;ажет. Кептеген 0ркениеттi елдердеп тэрiздi, туындайтын ;айшылык;тард^1 TYбегейлi шеше алатын арнайы, тек иммунды алдын алу ici туралы зац болганы абзал. Иммундау ici ap6ip тургынга ;атынасты болгандьщтан, зац жобасы тек парламентте гана емес, сондай-а; к;огамдык; компетенттi уйымдардыц тал;ысынан 0ткенi жен. Иммундау
щн^збесшдеп клиникалы; нэтиже алуга негiзделген БЦЖ, ВГВ, ciреcпе, вакциналарына к0рcеткiштердi ;айта ;арау ;ажет. Инфекцияны бас;арудыц иммундаудан бас;ада нэтижелi тэciлдерi бар, KYHтiзбедегi кейбiр аурулардыц алдын алу iciнде на;ты айма;тыц иммундаудан баска нэтижелi профилактикалы; ресурстарын ;олданган дурыс деп санаймыз.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Алибаева Б.Н., Беккужиева А.А. Иммунды алдын алудыц ;ук;ык;тык; негiздерi // Батыс Казахстан медицина журналы. - 2014. - № 1(41). - С.78-79.
2 В.К.Таточенко, Н.А. Озерецковский, А.М.Федоров, А.Ф.Соколова, С.Г.Алексина. Иммунопрофилактика - Справочник Союз педиатров России.- 12-е изд. - М.: ПедиатрЪ, 2009. - 287 с.
3 Кэмпбелл А., Г.Джиллет, Г.Джонс; ред.: Ю.М.Лопухин, Б.Г.Юдин Медицинская этика; учебное пособие. - 2-е изд.. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010. - 400 с.
4 Медуницын Н.В., Покровский В.И. Основы иммунопрофилактики и иммунотерапии инфекционных болезней. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2005. - 525 с.
5 Казахстан Республикасыныц "Халы; денсаулыгы жэне денсаулы; са;тау саласы туралы" кодексь 2016 (22.12.2016 ж. жагдайындагы eзгерiстерiмен тольщтыруларымен)
6 Казахстан Республикасыныц "Тургындардыц санитарлы;- эпидемиологиялы; ахуалы туралы" зацы, 4.12.2002 ж. № 361-11.
7 Казахстан Республикасы Yкiметiнiц 30 желто;сан 2009 ж. № 2295 "Профилактикалы; екпе жасалынатын аурулар тiзiмiн бегату, оны ЖYргiзу Ережесi жэне жоспарлы екпеге жататын халы; топтары туралы " ;аулысы.
8 https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/otkaz-vaktsinatsii-vyizval-spor-deputata-vitse-ministra-326761/
9 А;тебе облысты; цогамды; денсаулы; са;тау департаментiнiц алдын ала егу iri бойынша есебi, 2016 ж., 2017 жылдыц 1-жартыжылдыгы.
Ш.Б. Насухин, Б.С. Атжаксынова
СОСТОЯНИЕ ПРОБЛЕМЫ ИММУНОПРОФИЛАКТИКИ В АКТЮБИНСКОЙ ОБЛАСТИ
Резюме: Поднимаются проблемы вакцинации населения по национальному календарью профпрививок. В последние годы полный охват подлежащих к искуственной иммунизации во многих регионах республики стало невозможным силами органов здравоохранения без привлечения админстративных ресурсов. Предлагаются решения проблемы путем кардинального изменения отношение к иммунопрофилактике,т.е. пересмотрет календарь профпрививок, государственную политику по этому вопросу и создать специальную правовую базу иммунопрофилактики.
Ключевые слова: иммунная профилактика, морально-этический аспект, правовые основы, календарь профпрививок, политика иммунопрофилактики.
Sh. Nassukhin, B. Atzhaxynova
THE STATE OF THE ISSUE OF IMMUNOPROPHYLAXIS IN AKTYUBINSK REGION
Resume: The problem of vaccination is growing on the basis of national vaccination calendar. Over the past years the full coverage of those subject to artificial immunization of population is impossible for Healthcare Authorities without the involvement of administrative resources. Solution of the problem has been offered through the fundamental change of the attitude to the industry of immunization; in other words, revisit the government policy regarding the issue, to create special legal database of immunization.
Keywords: immune prophylaxis, moral and ethical aspect, legal basis, calendar of vaccinations, immunoprophylaxis policy.
