Научная статья на тему 'The role of village in insurance of sustainable development of regional economy'

The role of village in insurance of sustainable development of regional economy Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
65
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
РУШДИ УСТУВОР / ТАВСИФИ ДЕҳОТ / МАРҳИЛАҳОИ ТАҳАВВУЛ / НАқШИ ДЕҳОТ / РУШДИ ИЦТИМОИЮ ИқТИСОДӣ ВА ЭКОЛОГӣ / НИШОНДИҳАНДАҳО / ҳАДАФИ СТРАТЕГӣ / НОҳИЯҳОИ қАЗИЯВӣ / ҳУДУДИ МИНТАқА / ДАСТГИРИИ ФАЪОЛИ ДАВЛАТ / УСТОЙЧИВОЕ РАЗВИТИЕ / ХАРАКТЕРИСТИКА СЕЛА / ЭТАПЫ ЭВОЛЮЦИИ / СТРАТЕГИЧЕСКАЯ ЦЕЛЬ / ПРОБЛЕМНЫЕ РАЙОНЫ / ТЕРРИТОРИЯ РЕГИОНА / АКТИВНАЯ ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПОДДЕРЖКА / SUSTAINABLE DEVELOPMENT / CHARACTERISTIC OF VILLAGE / STAGES OF EVOLUTION / STRATEGIC AIM / PROBLEMIC AREAS / TERRITORY OF THE REGION / ACTIVE STATE SUPPORT

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Байматов Алиджон Азизович

Рассматриваются теоретические основы устойчивого развития регионов страны, эволюция взглядов на определение понятия «устойчивое развитие», дана его современная трактовка, а также перечислены этапы формирования устойчивой экономической системы и улучшения жизнедеятельности населения. Представлена характеристика сельской экономики региона, определяется природно-экономический потенциал и пути его эффективного использования для достижения стратегических целей национального и регионального развития. Обосновывается необходимость разработки государственной программы устойчивого развития села на перспективу и создания для этого соответствующих условий.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РОЛЬ СЕЛА В ОБЕСПЕЧЕНИИ УСТОЙЧИВОГО РАЗВИТИЯ ЭКОНОМИКИ РЕГИОНА

The article dwells on theoretical grounds of sustainable development in reference to country's region, evolution of outlooks concerned with "sustainable development" notion definition; the author gives its modern treatment and enumerates also the stages of formation of a sustainable economic system and an improvement of population's life activities. He presents a characteristic of regional rural economy, determines a natural-economic potential and ways of its effective utilization for an achievement of strategic goals of national and regional evolution. A necessity of an elaboration of a state programme of village stable development for perspective and creation of appropriate conditions for it is well-grounded.

Текст научной работы на тему «The role of village in insurance of sustainable development of regional economy»

08 00 05 ЭКОНОМИКА И УПРАВЛЕНИЕ НАРОДНЫМ ХОЗЯЙСТВОМ (РЕГИОНАЛЬНАЯ ЭКОНОМИКА)

08 00 05 ECONOMICS AND MANAGEMENT OF NATIONAL ECONOMY

(REGIONAL ECONOMY)

УДК 332 ББК 65.042

НАЦШИДЕХ,ОТДАР ТАЪМИНИ Бойматов Алицон Азизович, д. и. и., РУШДИ УСТУВОРИ ИЦТИСОДИ профессори кафедраи ицтисодиёти корхона ва

МИНТАЦА минтацаи ДД^БСТ (Тоцикистон, Хуцанд)

РОЛЬ СЕЛА В ОБЕСПЕЧЕНИИ Байматов Алиджон Азизович, д.э.н,

УСТОЙЧИВОГО РАЗВИТИЯ профессор кафедры экономики предприятия и ЭКОНОМИКИ РЕГИОНА региона ТГУПБП (Таджикистан, Худжанд)

THE ROLE OF VILLAGE IN Baymatov Alidjohn Azizovich, Dr. of Economics,

INSURANCE OF SUSTAINABLE Professor of the department of the economy of

DEVELOPMENT OF REGIONAL enterprise and region under the TSULBP

ECONOMY (Tajikistan, Khujand)E-MAIL: alijon45@mail.ru

Калидвожа^о: рушди устувор, тавсифи деуот, маруилауои тауаввул, нацши деуот, рушди ицтимоию ицтисоди ва экологи, нишондиуандауо, уадафи стратеги, ноуияуои цазияви, уудуди минтаца, дастгирии фаъоли давлат

Дар мацола асосуои назариявии рушди устувори минтацауои мамлакат, тауаввули нуцтаи назари олимон оид ба таърифи мафууми «рушди устувор» ва шаруи он дар замони муосир, инчунин даврауои ташаккули низоми устувори ицтисоди мавриди барраси царор гирифтааст. Тавсифи ицтисодиёти деуот пешниуод гардидааст, ицти-дори табиию ицтисоди ва роууои истифодаи оцилонаи он барои ноил гардидан ба мац-садуои стратегии рушди милли ва минтацави муайян карда шудаанд. Зарурати тауияи барномаи давлатии рушди устувори деуоти мамлакат дар дурнамои стратеги ва ба вуцуд овардани шароит барои тауияи он асоснок карда шудааст.

Ключевые слова: устойчивое развитие, характеристика села, этапы эволюции, стратегическая цель, проблемные районы, территория региона, активная государственная поддержка

Рассматриваются теоретические основы устойчивого развития регионов страны, эволюция взглядов на определение понятия «устойчивое развитие», дана его современная трактовка, а также перечислены этапы формирования устойчивой экономической системы и улучшения жизнедеятельности населения. Представлена характеристика сельской экономики региона, определяется природно-экономический потенциал и пути его эффективного использования для достижения стратегических целей национального и регионального развития. Обосновывается необходимость разработки государст-

венной программы устойчивого развития села на перспективу и создания для этого соответствующих условий.

Key words: sustainable development, characteristic of village, stages of evolution, strategic aim, problemic areas, territory of the region, active state support

The article dwells on theoretical grounds of sustainable development in reference to country's region, evolution of outlooks concerned with "sustainable development" notion definition; the author gives its modern treatment and enumerates also the stages of formation of a sustainable economic system and an improvement of population's life activities. He presents a characteristic of regional rural economy, determines a natural-economic potential and ways of its effective utilization for an achievement of strategic goals of national and regional evolution. A necessity of an elaboration of a state programme of village stable development for perspective and creation of appropriate conditions for it is well-grounded.

Дар дедоти Чумдурии Точикистон кариб 6,6 млн. нафар адолй дар 58 нодия, ки 370 чамоат ва 57 шадракро дарбар мегирад, зиндагонй менамоянд. Захирадои меднатй яке аз омилдои асосии рушди истедсоли чамъиятй дисоб мешавад. Шумораи адолии кобили меднати дедот 3,9 млн нафар мебошад, ки 61,3%-и теъдоди адолии кобили меднати чумдуриро ташкил мекунад. Лозим ба таъкид аст, ки дар дедот зиёда аз 2 млн 91 дазор чавонони 14-30 - сола зиндагй мекунанд, ки кобилияти аз худ намудани технологиядои муосирро доранд ва метавонанд дар таъмини рушди устувори содадои гуногуни иктисодиёти миллй садми назаррас гузоранд.

Аз ин лидоз, ба масъалаи назарияи рушди устувор, ки солдои 20-уми асри гузаш-та пайдо шуда буд, сарфадм рафтан ва талаботи рузафзуни дедот ва чомеаи адолини-шини онро дар далли муаммодои таъмини рушди устувор ба эътибор гирифтан такозои замон аст.

Тадаввули ташаккули мафдуми «рушди устувор» ба маънои муосири он якчанд мардиларо фаро мегирад. Дар огоз аксарияти кишвардо дар таъмини рушди худ ба расонидани зарари камтарин ба мудити табий кушиш ба харч медоданд, сонитар консепсияи «инкишоф бидуни харобкунй» ба миён гузошта шуд ва нидоят -консепсияи такмилёфтаи «рушди экологй» тардрезй гардид. Мазмуни асосии он интихоби чунин колаби рушди ичтимоию иктисодй буд, ки ба кодиши таъсири манфй ба мудити зист мусоидат намояд.

Таквияи раванди чадонишавии иктисодиёти чадонй ва муборизаи ракобатноки байни кишвардо барои дукмфармой дар солдои охир зарурати тадияи консепсияи навро оид ба таъмини рушди тулонии устувор, ки ба пурратар конеъ гардонидани эдтиёчоти наслдои дозира ва оянда, таъмини даёти сазовори ондо мусоидат менамояд, пеш оварданд.

Мардилаи дуюми афзоиши шавку рагбат ба мафдуми «рушди устувор» бо нашри нахустин маърузаи Комиссияи байналмилалии СММ «Ояндаи умумии мо» иртибот дорад (1, с.17). Дар он натичадои тадкики вазъи мудити табиии зист ва рушди ичтимоию иктисодии кишвардо зикр гардида, самтдои рушди устувор муайян карда шудаанд. Дар маърузаи навбатии комиссия мудтавои мафдуми «рушди устувор» мукаммалтар мегардад ва он чунин рушди давлатдои дунёро мефадмонад, ки эдтиё-чоти адолии кунуниро конеъ мегардонад ва дамзамон конеъ гардонидани эдтиёчоти

кобилияти наслдои ояндаро худ зери таддид карор намедидад. Ин фадмиши рушди устувор се нуктаро дарбар мегирад: а) захирадои маддуди даётй окилона ва самара-бахш истифода мешаванд; б) ба мудити табий зарари камтарин расонида мешавад; в) таддид ба имкониятдои пурра конеъ гардонидани талаботи наслдои оянда кодиш меёбад. Ба мардилаи сеюм фадмиши амиктари мафдуми «рушди устувор» хос мебошад. Онро дамчун устувории низоми ичтимоию иктисодй бо кобилияти дар долати тагйир ёфтани нишондидандадои худи низом ё мудити беруна нигод дошта тавонистани вазифадои худ тавсиф мекунанд.

Масъалаи рушди устуворро на факат давлатдои аз чидати саноатй тараккикарда, балки кишвардои ру ба тараккй, ки ба катори ондо Точикистон дохил мешавад, низ дадафи худ карор додаанд. Барои ин дар дукуматдои ин кишвардо шуродо ё комиссиядои махсус оид ба рушди устувор таъсис дода шудаанд ва барномадои миллии гузариш ба рушди устувор ба тасвиб расидаанд. Дар Точикистон чун кишвари ру ба тараккй, бо назардошти мавкеи чугрофии он дар Осиёи Марказй, иктидори захирадои обию энергетикй ва дигар захирадои табий-иктисодй, ба масъалаи таъмини рушди устувор адамияти махсус дода мешавад. Кладами нахустин дар роди далли масъалаи мазкур дар сатди давлатй тадия ва тасдики Консепсияи гузариши Чумдурии Точикистон ба рушди устувор мебошад (2, с.7).

Дар тадкикоти замони муосир таваччуди асосй ба тадкики масъаладои устувории низомдои иктисодй равона карда шудааст. Мувозинати бозор дар шароити ракобати комил асоси устувории иктисодиёт ва такрористедсоли чамъиятй ба дисоб меравад, ки он заминаи ташаккули назарияи муосири устувории рушди ичтимою иктисодиро ташкил мекунад.

Алдол дар сарчашмадои ба масъаладои ичтимоию иктисодй бахшидаи ватанй ва хоричй, инчунин дар дуччатдои расмии ташкилотдои байналмилалй беш аз панчод шарди мафдуми «рушди устувор» мавчуд аст. Дар ондо чанбадои зерини бунёди устувори фаъолияти даётии одамон дамчун муаммои мудимтарини чадонй инъикос ёфтаанд:

Якум, рушди устувор ин чунин рушди давлат мебошад, ки ба зиммаи наслдои оянда барои истифодаи захирадои табий харочоти иловагй намегузорад;

Дуюм, рушди устувор чунин навъи рушдест, ки раванди мунтазам ва мураттаби такрористедсоли мукаррарй ё такрористедсоли васеи арзишдои моддй ва иктидори истедсоливу иктисодиро дар дурнамо таъмин менамояд;

Сеюм, рушди устувор чунин як рушдест, ки окибатдои манфии фалокатдои табиию иктисодиро ба дадди акалл ва таъсироти берунаро ба наслдои имрузаю оянда ба дадди аксар мерасонад;

Чорум, рушди устувор чунин як рушдест, ки мутобики он башарият бояд такрористедсоли мукаррариро аз дисоби фоиздо аз сармояи табий бидуни чалб кардани худи он таъмин намояд.

Вакте сухан дар бораи устувории иктисодиёт меравад, аксар вакт устувории бозори дохилй фадмида мешавад, зеро вазъияти бозорй ё пешомади бозор аз бисёр чидат пешомади иктисодии кишварро муайян мекунад (3, с.26).

Байни нишондидандадои рушди устувор пеш аз дама бояд мадсулоти умумии дохила, ки бемайлон меафзояд, мавриди тадлил карор гирад (чадвали 1).

Тадлили ракамдо нишон медидад, ки суръати афзоиши мачмуи мадсулоти

дохилии Чумдурии Точикистон камаш 6% дар як сол мебошад ва ин имконият медидад дачми он ба дар сари адолй ба 6,9 дазор сомонй ё ин ки ба 808,6 доллари ИМА расонида шавад.

Чадвали 1. Суръати афзоиши мацмуи маусулоти дохилии Цумуурии Тоцикистон (ба

уисоби %)

Назар ба соли гузашта 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

107,4 107,5 107,4 106,7 106,0 106,9 107,1

Назар ба соли 2011 100,0 107,5 115,5 123,2 130,6 139,6 149,5

Сарчашма: Дар асоси маълумоти омори солонаи ЦТ, 2018 с. 202 муаллиф тартиб додааст.

Вилояти Сугд дар иктисодиёти миллй мавкеъи хосаро ишгол менамояд. Дар Мачмуи мадсулоти дохилии Чумдурии Точикистон диссаи вилояти Сугд 30,6%-ро ташкил мекунад, шумораи адолй бошад -29,2% аст.

Дар дедоти мамлакат ба маблаги 24,8 млрд. сомонй мадсулот истедсол шудааст ва диссаи он бо нархдои чории соли 2017 40,5% мадсулоти умумии дохиларо ташкил мекунад (4,с.12) Дар дедот на тандо озука барои адолй, балки ашъёи хом барои коркарди корхонадои саноатии мамлакат ва берун аз он истедсол мешавад.

Бояд кайд кард, ки дар дедоти мамлакат кариб 1,5 млн. тонна галла ва 386,5 дазор тонна пахта барои коркарди корхонадои саноатй истедсол шуд. Соли 2017 дар дедот истедсоли картошка ба зиёда аз 780 дазор тонна, сабзавот 1,8 млн тонна., полизии озукаворй -631 дазор тонна расонида шуд. Дар Чумхурии Тоцикистон рушди устувори чорводорй таъмин шуда истодааст. Соли 2017 дар мамлакат хацми истехсоли гушт ба 124,2 хазор тонна расид, ки назар ба соли 2011 50 хазор тонна, шир - 255 хазор тонна, тухм 96 млн.дона зиёд мебошад (4). Вале иктидори иктисодии дедот дар содаи кишоварзй ва коркарди мадсулоти кишоварзй алдол пурра истифода намешавад.

Тадлили мукоисавии ракамдо оид ба афзоиши мадсулоти умумии кишоварзй ва истедсоли молдои озука дар вилояти Сугди Чумдурии Точикистон дар чадвали зерин тасвир ёфтааст. (чадвали 2) .

Чадвали 2. Истеусоли маусулоти кишоварзй ва коркарди он дар вилояти Сугди

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2017 в % к 2012

Маусулоти умумии 5,14 5,40 5,71 5,33 5,84 7,12 138,5

кишоварзй, аз цумла дар хоцагиуои деуцонй: 1,96 1,92 2,15 1,97 2,44 3,08 157,3

хоцагиуои ерирасони шахсии ауолй 2,79 3,02 3,11 2,88 2,03 3,55 127,7

Шумора, уазор адад хоцагиуои деуцонй корхонауо 15,5 1,2 19,9 1,2 30,8 1,0 54,2 0,9 58,9 0,7 61,6 1,9 397,4 158,6

Аз он цумла: корхонауои 264 247 273 271 281 545 156,4

коркарди маусулоти

кишоварзи

Истеусоли молуои озуца 1,71 1,91 1,27 1,63 1,83 2,42 141,5

Сарчашма: Дар асоси омори солонаи вилояти Сугд, 2018, с.180, 189, 190 муаллиф тартиб додааст.

flap bhaoath Cyrg HcTexcoAH MaxcyAOTH yMyMHH KHmoBap3H gap naH^ coah oxup Kapu6 1,4 Mapora6a a$3yg Ba ^a^MH oh 6a 7,1 MApg. comohh pacug. (5, c.180) flap Ka^aMpaBH bhaoat 6apou KopKapgu MaxcyAOTH KHmoBap3H mapoHTH Mycoug ^apoxaM OBapga mygaacT. KopxoHaxou caHoaTHH 3aMOHaBH 6a ucTH^oga goga MemaBaHg, ucTexco.™ 03yKaB0pH coa a3 coa Mea$3oag. Coah 2017 ucTexco.™ 03yKaB0pH 6a 2,4 MApg. comohh pacug, kh Ha3ap 6a coah 2012 Kapu6 42% 3ueg acT.

Boflg KaHg Kapg, kh gap HcTexcoAH O3yKa caxMH xo^aruxou maxcuu epupacoHH axo.ra xe^e KaAOH acT. Coah 2017 x,a^MH ucTexco.™ MaxcyAOTH KumoBap3H gap xo^aru-^oh epupacoHH axo.ra 6a 3,55 MApg. comohh pacug e kh 27,7% 3ueg rapgug Ba Ba3HH Kuecuu oh gap yMyM - 49,8%-po Tamxuj gog.

flap coxan KHmoRap3H caxMii xo^aruxou gexKOHHH ^epMepH 6eMaHAOH a$3yga, MaBKeu ohxo MycTaxKaM myga ucTogaacT. Maca^aH, gap naH^ coah oxup gap bhaoat myMopau xo^aruxou gexKOHHH ^epMepH 6a 61,6 xa3op pacug Ba e Kapu6 4 MapoTu6a 3ueg rapgug Ba xoao ohxo 3uega a3 43% MaxcyAOTH yMyMHH KumoBap3upo ucTexcoA MeHa-MOflHg. HaTH^au TagKHKOT maxogaT Meguxag, kh TapTu6 gogaHH 6apHOMau gaB^a™ oug 6a pymgu ycTyBopu gexoTH MaMAaKaT TaKO3OH 3aMOH Me6omag Ba mapoHTH Mycoug 6apoH Ta^HAH oh MaB^yg acT. flap hh caMT, gap HaB6aTH aBBaA, xaga^xou yMyMHH cTpaTerHH BapHOMapo MyaHflH KapgaH AO3HM acT. Ba $HKpu mo, TatMHH HaMygaHH hmkohhat^oh 6apo6ap 6apou xaeT, Kop, MaumaT 6a xaMau axoAHH gexoT, HaBo6acTa a3 ^oh 3ucTamoH, TatMHH KapgaHH 6oBapuu axoAHH gexoT 6a OflHga a3 ^yM^au xaga^xou 6apHOMau Ma3Kyp 6yga MeTaBOHaHg.

flap noeH mo Kymum 6a xap^ MeguxeM xaga^xou cTpaTeruuu pymgu ycryBopu gex,OTH MaMAaKaTpo Mymaxxac HaMyga, xap flK yHcypu ohpo TaBcu^ HaMoeM (6, c. 23).

%ada$u u^mucodu: TamaKKyAH HKTHgopu MHHTaKaBHH TaKpopucTexcoA Ba mapoHTH ^ato^HATH MytTagHAH cy6teKTxou 6o3opH, kh pymgu ycTyBopu xo^aruu MHHTaKa, caTxu ko^hh myrau axoAH Ba a^3Oumu 6ocy6oTH gapoMagxou ohpo TatMHH MeHaMOflHg.

%ada$u ^muMou: ^apoxaM OBapgaHH mapouT 6apou nyppaTap KOHet rapgoHHgaHH эx,тнe^отн py3a$3yHH axo.ra Ba 6a^aHg 6apgomTaHH caTxu xaeTHH oh, TatMHHH o6ogKy-hhh h^thmohh Maxa^xou 3hct, ^aporaT Ba Kop, gap acocu ucTH^ogau caMapaHOKH HKTHgopu Ta6uH, 3axupaBH Ba ^apxaHrH, HuroxgopH Ba HHKHmo^H Ma^aKaxou aHtaHa-bhh ucTexcoAOT, kh omhj^oh TatMHHH pymgu ycTyBopu MHHTaKapo gap 6ap MerupaHg.

Xadafyu эко^огu: Myx,aHe KapgaHH Myx,HTH ^aMtHATH Ba mapoHTH TamKH^H-HKTHcogH 6apoH ^h^3h Myx,HTH Ta6uH, gacTrupuu MyBO3HHaTH ycTyBopu hh30mh h^thmohw hkth-cogH TapuKH ^oHrupKyHuu OKH^OHau a^o^H Ba KyBBa^OH ucTe^co^KyHaHga gap ^ygygu MHHTaKa.

Hoh^ rapgugaH 6a x,aga$x,OH cTpaTeruuu pymgu ycTyBopu gex,OTH MaM^aKaT Ta^a6 MeHaMOflg, kh gap 6apHOMau gypHaMO 3apypaTH nem6uHH Ba ry3apoHHgaHH nopa6u-HH^oe, kh 6a ucTH^ogau a$3a^HAT^ou Ta6uH Ba 6a gacTOBapgau MHHTaKa acoc e^TaaHg, 6a Ha3ap rupu^Ta maBag. A3 ^yM^a:

1. Pa^tH 6ocyptaTH OKu6aT^OH Ka^OMOHHH TexHHKuu KopxoHa^ou KopKapgu Ma^-cy^OTH KumoBap3H Ba ucTe^co^u moa^oh caHoaTH ca6yK Ba 03yKaB0pH, gopyBopH Ba r. HBa3 KapgaHH napKH MaB^ygau TexHHKH, TatMHHH nempa^TH TexHO^orH gap ak KaTop co^a^OH arpocaHoaTH 3aMHHaBH, TaKMHAH KOuga^ou ^h^3h Ta6uaT Ba puoflH Ta^a6oTH эк0A0гн, ucTH^ogau TexHO.rorHflx,OH htthaooth Ba KOMnroTepH gap maxpaKy MapKa3^OH HO^Hfl^O.

2. Ба охир расонидани табаддулоти бунёдй, такмили сохтордои ташкилии идо-ракунй дар сатддои гуногуни докимияти давлатй дар дедот; гузаронидани тадкикоти илмй оид ба муайянсозии таносубдои оптималй аз руи низоми «Марказ-Минтака» ва «Минтака-Нодия», инчунин дохил кардани чамоатдо (макомоти худидоракунии дедот) ба низоми иктисодии чамъият дамчун кисми таркибй ва чудонопазири муноси-батдои иктисодии одамон.

3. Х,атталимкон истифода бурдани омилдои мусоиди рушди устувор дедот, баркарорсозии раванди инкишофи иктисодии шадраку мадалдои адолинишин дар заминаи сифатан нав.

Дар барномаи стратегии рушди устувори дедоти мамлакат диккат ба нодиядои ба ном муаммодор ва давасманд будани ондо ба мавчудияти иктидордои захиравии истедсолй, меднатй, табий, рекреатсионй ва г. дода шавад. Бояд дар назар дошт, ки истифодаи иктидордои «нодиядои муаммодор» бо нишонадои сифати чойгиронии чугрофии ондо, барои иктисодиёти миллй адамияти махсус дорад. Х,амзамон, дар аксари «нодиядои муаммодор» норасоии захирадои молиявии худй барои далли масъаладои дорои адамияти минтакавй ва миллй мушодида мешавад.

Х,ангоми тадияи барномаи дурнамои стратегии рушди устувори дедоти мамлакат бояд даминро ба инобат гирифт, ки микдори нодиядои муаммодор бояд на он кадар зиёд бошад ё нодиядое муайян карда шаванд, ки дар навбати аввал бояд ба сифати муаммодор чудо карда шаванд, имкониятдо ва захирадо, норасоии маблаг муайян карда шавад, дар акси дол кушишдои давлат оид ба дастгирии ондо самараи дилход находанд дод.

Бояд тазаккур дод, ки дар «нодиядои муаммодор» ду хатти камшавии гуногунии фазой - ичтимой ва иктисодй мавчуданд ва ондо бо дам зич алокаманданд. Х,амин тавр, тадкикот нишон медиданд, ки кодиши фарки байни нодиядо аз руи сатди рушди иктисодй воситаи асосии даллу фасли масъаладои ичтимой ва, алалхусус, ба нишондидандадои миёна расонидани сатди зиндагии адолии ин нодиядо дар микёси вилоят мадсуб меёбад.

Барои далли масъалаи кодиш додани гуногунии фазои иктисодии вилояти Сугд, аз як тараф, имкониятдои мачмуи иктисодии худии «нодияи муаммодор» ва имко-ниятдои бозтакмили захирадои молиявии вилоят ва давлат ба манфиати «нодиядои муаммодор» аз тарафи дигар, истифода бурда мешаванд.

Дар Барномаи дурнамои стратегии рушди устувори дедоти мамлакат ба истифо-даи васеи имкониятдои худии «нодияи муаммодор» диккати махсус лозим аст. Бояд дарк намуд, ки имкониятдои нодия вобаста ба таъмини сатди зиндагии адолй бештар бо самаранокии фаъолияти иктисодиёт ва як андоза бо дотатсиядои аз бучетдои марказй ва минтакавй чудошаванда муайян карда мешаванд.

Модиятан, на дама дудуддои дедот кодир дастанд, ки муаммодои ичтимоию иктисодии худро мустакилона даллу фасл намоянд ё иктидори баланди худро амалй созанд ва бинобар ин, ондо дастгирии фаъоли давлатиро талаб менамоянд.

Гап дар сари он нест, ки сатди рушди иктисодии дамаи нодиядои вилояти Сугд якхела бошад. Дар асоси тадлили пурра маънидод карда мешавад: якум, тавсифи нодиядо аз руи бузургии МММ ба дар сари адолй бо сабаби чойгиршавии гуногуни дудудй, сохти иктисодиёт ва тарзи даёт дар ондо комилан гайриимкон аст ва дуюм, дар сурати пешгуии мусбати рушди босуръат барои ба сатди миёна расидани

нодиядои кафомондаи вилояти Сугд камаш аз 15-20 сол талаб карда мешавад.

Хулоса дар Барномаи дурнамои стратегии рушди устувори дедоти мамлакат бояд максади вокей - кам кардани кафомонии баъзе дудуддои нодиядои аз чидати иктисо-дй начандон инкишофёфта гузошта шавад. Расидан ба дадафи мазкур талаб мена-мояд, ки ба як катор сабабдои асосии кафомонии нодиядо адамияти аввалиндарача дода, чорабинидои зарурй сари вакт гузаронида шаванд ва аз он чумла:

• фаъолтар дохил намудани дамаи нодиядо ба раванди муносибатдои бозорй, адолй - ба фаъолияти содибкорй, ки ба манфиатдои дохилиминтакавй ва байнимин-такавй мутобик аст;

• фародам овардани шароити афзалиятнок барои рушди содибкории хурду миёна дар дедот, ки ба конеъ гардонидани талабот дар бозори мадаллй ва, алалхусус, шаклдои истедсолию кооператсионй нигаронида шудааст;

• чалб кардани сармоягузоридо барои истифодаи пурратари захирадои табий ва дар ин замина ташкил додани истедсоли молдое, ки барои конеъ гардонидани эдтиёчоти истеъмолкунандагони дохилй ва беруна равона карда шудаанд.

Список использованной литературы:

1. Брутланд Г.Х. Наше общее будущее. Доклад Комиссии ООН по окружающей среде -1987. - М.: Прогресс, 1988. - 50 с.

2. Постановление Правительства Республики Таджикистан от 01 октября 2007 года за №500.

3. Авезов А.Х. Методологические аспекты устойчивости региональной экономики // Бизнес, образование, право. Вестник Волгоградского института бизнеса. - 2014. - № 3 (28). - С .26.

4. Статистический ежегодник Республики Таджикистан, 2018. - Душанбе, 2018. - 483 с.

5. Статистический ежегодник Согдийской области, 2018. -Худжанд, 2018. -356 с.

6. Байматов А.А. Теоретические основы устойчивого развития региональной экономики // Вестник ТГУПБП. - 2016. - № 2 (67). - С. 23.

Reference Literature:

1. Brutland G. Kh. Our Common Future. UNO Commission Report on Environment. - 1987. - M. : Progress, 1988. - pp.50

2. Enactment of Tajikistan Republic Government from October 2007, N 500

3. Avezov A. Kh. Methodological Aspects of Regional Economy Sustainability // Business, Education, Law. Bulletin of Volgograd Business Institute. - 2014, N3 (28). - pp. 26

4. Statistical Annual of Tajikistan Republic. - Dushanbe, 2018. - 483 pp.

5. Statistical Annual of Sughd Viloyat, 2018 -Khujand. - 356 pp.

6. Baymatov A. A. Theoretical Foundations of Sustainable Development of Regional Economy // Bulletin of TSU LBP. - 2016, N2 (67). - p. 23

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.