CC BY
15
УДК 80/81 ББК81.2Т-2
Абдуллоева Гулноза, докторант (Phd)-u кафедраи забони тоцикии МДТ «ДДХ ба номи акад. Б. Гафуров» (Тоцикистон, Хуцанд)
Абдуллоева Гулноза, докторант (Phd) кафедры таджикского языка ГОУ «ХГУ им. акад. Б. Гафурова» (Таджикистан, Худжанд)
Abdulloeva Gulnoza, Doctoral Student of the department of the Tajik language under the SEI "KhSU named after acad. B. Gafurova "(Tajikistan, Khujand) E-MAIL: [email protected]
Калидвожа^о: калимаи мураккаби соматикй, эцодиёти Фаррухй, узввожауо, таркиби лугавии калима, фаруанги "Буруони цоте"Фаруанги форсй "-и Муин
Зикр шудааст, ки уарчанд роцеъ ба уаёту фаъолияти Фаррухй як цатор пажу-уишуо аз цониби олимони маъруф, аз цабили Гуломуусайни Юсуфй ва Мирзо Мулло-аумадов сурат гирифта бошанд уам, дар бобати хусусиятуои забонии назми у гайр аз цайдуои парешон тауцицеба субут нарасидааст. Дар мацола калимауои мураккаби соматикии ашъори ФС ба таулил кашида шудааст. Дар асоси маводи фактологй исбот шудааст, ки цузъуои калимауои мураккаби соматикии ашъори шоирро ба истиснои калимауои ангуштшумор вожауои ноби тоцикй ташкил кардаанд. Мауорати фав-цулодаи шоири систонй дар истифодаи калимауои мураккаби соматикй барои офари-дани образуои нави шоирона махсус таъкид гардидааст. Дар асоси маълумоти фаруанг-уои тафсирии цуруни вусто, аз цабили "Буруони цотеъ" (асри ХУШ) ва фаруангуои тафсирии муътабари муосир, мисли "Лугатнома "-и Деухудо ва "Фаруанги форсй "-и Муин тоцикиасл будани вожаи "дим " ба маънои "руй, рухсора, чеура " таъкид гардида, сауви мураттибони "Фаруанги забони тоцикй " ислоу шудааст.
Ключевые слова: сложные соматические слова, творчество Фарруха Систони, сома-тика, словарный состав языка, словарь "Бурхони котеъ" ("Веское доказательство", ХУ11 в.), "Персидский словарь " Муина
Анализируется место соматических сложных слов в творчестве Фарруха Систони (Х1 в.). Подчеркивается, что, хотя жизни и творчеству Фарруха посвящены несколько монографических трудов, в частности исследования иранского ученого Гулямхусайна Юсуфи и таджикского литературоведа Мирзо Муллоахмедова, языковые особенности его поэзии не становились объектом специального изучения, за исключением разрозненных и фрагментарных замечаний. На основе богатого фактологического материала делается вывод, что, за редкими исключениями, компонентами сложных соматических слов являются исконно таджикские слова. Особо подчеркивается мастерство систан-
МАВЦЕИ КАЛИМАУОИ МУРАККАБИ СОМА ТИКИ ДАР АШЪОРИ ФАРРУХИИ СИСТОНИ
РОЛЬ СЛОЖНЫХ СОМАТИЧЕСКИХ В ПОЭЗИИ ФАРРУХА СИСТОНИ
THE ROLE OF THE COMPLEX SOMATIC IN FARRUKHI SISTONIS POETRY
ского поэта в создании изящных поэтических образов с использованием сложных соматических слов. Опираясь на сведения средневековых толковых словарей, в том числе "Бурхони котеМухаммада Хусайна Табрези, и современных толковых словарей: "Персидского словаря" Муина и "Лугат-наме" Деххудо, доказаны таджикские корни слова "дим" в значении "лицо, лицевая часть, лик" и устранена ошибка составителей "Словаря таджикского языка ".
Keywords: complex somatic words, Farrukhi SistonVs creations, somatics, language word
stock, "Burkhoni Kotedictionary (XVII), "Persian Dictionary" by Muin
The article under consideration dwells on the place of somatic complex words in Farrukhi SistonVs creation (referring to the Xl-th century). The author of the article lays an emphasis upon the idea that although several monographic works have been devoted to Farrukhi s life and creation, in particular, the study done by Iranian scholar Gulomkhusayn Yusufi and the Tajik man-of-letters Mirzo Mulloahmedov based on linguistic peculiarities of his poetry did not become the object of special study, with the exception of fragmented and fragmentary remarks. Proceeding from the abundant factual material, the author comes to the conclusion that with rare exceptions, the original Tajik words are considered to be as components of complex somatic ones, upon the whole. Particular emphasis is laid upon the idea that the Sistan poefs mastership in reference to creation of elegant poetic images gives preference to complex somatic words. Designing on the premise of the information of mediaeval interpretation dictionaries, including "Burkhoni Koteby Muhammad Husayn Tabrezi, and modern ones, such as: "Persian Dictionary" by Muin and "Lughat-Name" by Dehkhudo, Tajik roots of the word "dim" in the meaning "face" are proved, it is a front part, "face" and the error of the compilers of the "Dictionary of the Tajik Language" have been registered.
Фаррухии Систонй аз шоирони мумтози касидасаро буда, мухаккикон бехтарин тагаззулоти касоидро ба калами у мансуб медонанд ва пайдоиши аввалин тарчеъбанд низ ба калами у мансуб аст (1, с.128). Фаррухй дар тасвири табиат нодирагуфтор аст ва бештар дар сурудани ишки заминй истеъдоди фавкулода дорад. Мухаккики эронй Зайнулобидии Муътамин низ ба беназир будани ишкияхои шоир коил шудааст (ниг. 4, с.11). Х,амин боис шуда, ки ашъори Фаррухй ва хамасронаш Унсурию Ману-чехриро дар якчоягй "назми ситоиш ва тасвир" номидаанд (ниг. 4, с.12).
Аз лихози забонй назми Фаррухй хамон забони ноби точикии устод Рудакиро бозгу аст ва сабки эчоди у низ "сахли мумтанеъ" буда, бештари вакт аз вожахои асили точикй бахра чустааст.
Омузиши ахвол ва осори ин шоири систонй, асосан, дар асри гузашта сурат гирифта, мукаммалтарин пажухишхо ба калами доктор Еуломхусайни Юсуфй "Фаррухии Систонй. Бахсе дар шархи ахволу рузгор ва шеъри у" (Машхад, 1963)" ва профессор Мирзо Муллоахмадов "Фаррухии Систонй" (Душанбе, 1978) (ниг. 1, с.129) пайванд дорад. Чуноне ки аз унвони асархо маълум аст, тахкикот бештар ба шархи ахволу осори шоир оид аст ва дар бобати хусусиятхои забонии назми Фаррухй чо-чо ишорае рафтаасту бас. Дар монографияаш М. Муллоахмадов чанд мухтассоти забонии ашъори шоирро оварда, кайд мекунад, ки "Тахкики хаматарафаи забони ашъори Фаррухй, ки вазифаи ояндаи забоншиносон аст, аз як тараф махорати суханварии шоирро баён намояд, аз тарафи дигар барои омухтани таърихи забонхои точикиву форсй санадхои фаровоне медихад" (9, с121). Мо дар ин навишта тасмим
гирифтем калимадои мураккаби ашъори шоирро, ки аз чолибтарин санаддои суханпардозии уст, ба риштаи тадлил кашем.
Калимасозии мураккаб, ки имконияти фавкулодаи ифодаи мафдумдои васеъ дар колаби як калимаро дошта, бо роди худй бойшавии таркиби лугавии забон аст, аксар маврид барои тозагуйй ва мучазбаёнй мусоидат мекунад. Бештар як чузъи калимадои мураккабро вожадои ифодагари узви инсон - узввожа ё соматизмдо ташкил меди-данд. Узввожадо аз чузъдои пуркор дар калимасозии мураккаб буда, аз кадимтарин кисмати таркиби лугавй ва фонди лугавии дар як забон ба дисоб мераванд. Умуман, то ин замон бобати калимасозии адабиёти асрдои Х-Х1 навиштадои зиёде ба маърази бадс баромадаанд (7; 10), вале мушаххасан мавзуи калимадои мураккаби соматикй мавриди баррасии даматарафа карор нагирифтааст. Яке аз пажудишдои ин ришта рисолаи номзадии Бобочонова Д. тадти унвони "Ч,анбаи лугавию сохтории вожадои сермаънои соматикй" (2) мебошад, ки дар заминаи маводи "Шоднома"-и Х,аким Фирдавсй дар дудуди баррасии панч вожаи соматикй: сар, чашм, руй, лаб ва забон руйи кор омадааст.
Х,ангоми омузиш маълум шуд, ки калимадои мураккаби соматикй дар ашъори Фаррухй фаровон ба кор рафта, бо тобишдои маъноию услуби корбурд шоистаи тадкик аст:
Тазарви ацицруй, куланги сапедрух, Гавазни сиё^чашм, паланги ситезкор (11, с.29).
Аз ин ру, дар маколаи мазкур, асосан, ба калимадои мураккаби типи тобеъ, ки аз ду ё се чузъ таркиб ёфта, яке ба дигаре тобеъ аст, таваччуд зодир карда шуд. Мо дар макола девони Фаррухиро, ки бо кушиши Мудаммади Дабирсиёкй дар Тедрон ба табъ расидааст, маводи такягодй карор додем. Тадлил нишон дод, ки калимадои мураккаби соматикй, асосан дар кисмати тагаззулоти касидадо бештар аст. Дар ташаккули калимадои мавриди назар чузъдои соматикии дил, руй (рух), чашм, лаб, забон, сар, муй, иштирок карда, аз дама чузъи фаъол вожаи дил мебошад, ки чил дар сади калимадо бо дамин чузъ сохта шудаанд. Х,амаи ин вожадо бо максаддои гуногун ва бо тарзи хоса руйи кор омадаанд, ки аз ондо мо чунин нуктадоро натичагирй кардем:
А) Баромади забонии чузъхои калимахои мураккаб: Фаррухиро метавон бешакку шубда давомдидандаи сабки Рудакй, ки руй овардан ба забони асили точикй дадафи он аст, номбар кард, зеро аз калимаи тадлилшуда дамагй чанд мураккабвожа: голиямуй, акикруй, румидим, муштариораз ва анбаринхат аз чузъдои арабй+точикй ва точикй+арабй созмон ёфта, бокимонда вожадоро дар ду чузъ точикй дастанд: дилфиреб, тозару, нушлаб. Аслан, Фаррухй дар замоне зиндагй ва эчод кардааст, ки дануз илму адаб дар партави намояндагони давраи Сомониён пеш мерафт. Хусусан, забони нимаи аввали асри Х1 дар байни ду зинаи аввали мардалаи якум ва давраи нахустини инкишофи забони адабии точикй карор дорад. Ин чунин маънй дорад, ки дануз иктибоси калимадои арабй ба таркиби лугавии забони точикй кам ба назар мерасад. Дар ин асно гуфтан бамаврид аст, ки шоир бо истифода аз калимадои нодири забон калимадое офаридааст, ки дар ашъори дигарон ба нудрат вомехуранд: дижамруй, акикруй, шахударуй, дилшикар (дилшикор- А. Г.): Раз дижамруй гашту ларза гирифт, Одати у чунин бувад ба хазон (11, с.159).
Шоир годо аз гунадои арабии узввожадо низ бадраёб шуда, вожадои наве офаридааст, ки дар натича калимадои мучазе ба вучуд омадаанд. Аз дама бештар
моро усули ташаккули калимаи мураккаби румидим, ки дар байти зерин омадааст, ба чустучу водор сохт:
Анбаринхаттию бецолабу наргисчашм, Хабашимую уицозисухану румидим (11, с. 246)
Аввалан, вожаи мазкур дар фархангхои муътабар, аз чумла "Лугатномаи Дехху-до", "Лугати Амид" ва "Фарханги забони точикй" пайдо нашуд, аз ин лихоз гуфтан мумкин аст, ки ин вожа махсули суханпардозии шоир Фаррухист. Сониян, ин калима аз ду чузъ: румй ва дим таркиб ёфта, дар фархангхо чунин шарх ёфтаанд: чузъи аввал румй дар "Фарханги забони точикй" ба ду маъно омадааст: 1. ахли Рум ва 2. киноя аз ранги сафед (13, ч.2, с.151). Маънии дуюм дар натичаи тазод бо калимаи зангй, ки ранги пусташ сиёх аст, хосил шудааст, аммо ба ин маъно дар фарханги мазкур байти шохид оварда нашудааст.
Ч,узъи дуюми калима дим аз чихати баромади забонй каме бахснок буда, дар фархангхо гуногун шарх дода шудааст. Дар "Фарханги забони точикй" ба арабй будани калима ишора шуда, онро мухаффафи вожаи адим (13, ч.1, с. 39) гуфтаанд, ки он чунин маънохоро дорад: 1. пусти даббогишуда, пусти дабогатшуда, чарм; чарми булгор; 2. мач. фарш, руй; адими замин руйи замин; адими маолй чойгохи олй, маком ва сукунатгохи олй; адими рух пусти руй. Муаллифи луйати "Бурхони котеъ" бошад, дар бобати маъндоди вожаи дим гуфтааст: дим - руй ва рухсора бошад ва ба арабй хад гуянд ва навъе аз чарм аст, ки ба тозй адим хонандаш ( 12, ч.2, с.915). Баъдан дар хошия тахиягари фарханг Мухаммад Муин гунахои кадимаи калимаи мазкурро овардааст: Авесто: daeman, пахлавй: andeman, арманй dem ва гайра. Дар "Лугатномаи Деххудо" низ димро ба гунаи зайл маънидод кардаанд: руй ва рухсора ва ба арабй хад гуянд (аз "Бурхон") (5, ч.1, 1090). Инчунин дар "Фарханги форсй" калимаи дим ба маънои "руй, рухсора, чехра омада", боз хам гунахои авестоию пахлавию гелонии калима нишон дода шудааст (8, ч.3, с.1956). Азбаски Мухаммадхусайни Бурхон дар "Бурхони котеъ" аз муродифхои арабии калимаи дим ёд кардааст (12, ч.2, с. 915) ва Мухаммад Муин гунаи авестой, пахлавй, арманй, курдй, гелонии онро овардааст (8, ч.2., с. 1596), ба эрониасл будани ин вожа шубхае намемонад. Х,амзамон маънои аслии калима дар асоси санадхои оварда "руй, рухсора, чехра" аст. Ин бори дигар исбот мекунад, ки Фаррухй ба вожахои кухан умри дубора бахшидааст.
Х,амин тавр, калимаи румидимро метавон ба катори калимахои мураккаби типи тобеъ дохил кард: чузъи дуюм дим тобеъкунанда ва чузъи аввал рум тобеъшаванда. Бо методи тахлили ономасиологии Кубрякова ва С. Еанизода (3) онро чунин тахлил кардан мумкин аст: базаи ономасиологии калима берун аз таркиби ономасиологии калима карор дошта, формулаи дефинитсионии "оне, ки (а)дими (пусти) руяш мисли румихо сафед аст" ба шумор меравад. Аз ин формула дар раванди универбизатсия (фишурдашавии чумлахо то ба калима) танхо муайяншаванда-дим ва муайянкунанда-румй дар таркиби калимаи мураккаб ба таври вожгунаи сохторй бокй мондаанд. Х,амин тавр, вожаи румидим шахсеро ифода мекунад, ки руйи сафед дошта бошад; инсони зебо.
Дар баъзе мавридхо Фаррухй хам бо гунаи точикй ва хам аз гунаи арабии хамон як калима дар як мисраъ чанд калимаи мураккабро овардааст. Таваччух шавад ба байти зер:
У сумансинаву нушинлабу ширинсухан аст, Муштариоразу хуршедруху зухраликост (11, с.15).
Дар як мисраъ овардани се калимаи мураккаб бо се асосноккунандаи ба дам муродиф: ораз-рух-лико ва се муайянкунадаи умумй: мафдумдои нучумшиносй: Муштарй, Хуршед ва Зухра, ба андешаи мо, аз баландтарин куллаи суханпардозии шоир аст. Дар мачмуъ, дар ду мисраъ 6 калимаи мураккаби типи тобеъ истифода шуда, 5-тояш бо чузъи соматикй созмон ёфтааст. Х,ангоми хондани ин байт бевосита гуфтадои забоншинос М. Косимова нисбати ашъори Рудакй ба назми Фаррухй низ мувофик меафтад: "Х,амодангиву дамнишинии калимадои паидамомада аз равонй ва хушнавозии ондо гуводй медиданд ва ин бар он далолат мекунад, ки забони адабй дар ин давра содиби имкониятдои мукаммали забонй будааст" (7, с.12).
Б) Ифодаи маъно. Чуноне ки дар аввал зикраш рафта буд, мудаккикон назми нимаи аввали асри Х1-ро "назми ситоиш ва тасвир" номидаанд. Аз чумла, дар ашъори Фаррухии Систонй ситоиши шоду маъшука ва табиати мафтункор дар як радиф карор дошта, фаслдои гуногуни сол, олами пур аз муъчизоти набототу дай-вонот ва ладазоти нотакрори даёти руйизаминй хеле олй ба калам кашида шудааст. Шоир барои муъчаз тасвир кардани ин падидадои табиат аксаран ондоро ба узвдои инсонй ташбед дода, ба дадаф расидааст, ки дар бисёри ин мавриддо мураккабвожа-дои соматикй дархури максади шоир гаштааст. Ба мушодидаи М. Муллоадмадов "Одатан барои тасвири зебоии маъшук истифода бурдани унсурдои табиат дар назми форсу точик хеле маъмул буд. Вале дар ашъори Фаррухиву Манучедрй... годо баръакс, ба узвдои инсон монанд кардани табиат мушодида мешавад... : Аргувон бини чу дасти некувон пурдастбанд, Шохи гул бини чу гуши некувон пургушвор.
Ё худ:
Чун баногуши некувон шуд бог Аз гули себу аз гули бодом"(10, с.73). Ё дар маводи тащиции мо чунин омадааст: Бихандад уаме бог чун руйи дилбар, Бибуяд уаме хок чун мушки азфар (11, с.38)
Мушаххасан дамаи он вожадоро чунин дастабандй кардан мумкин аст:
а) калимадои мураккабе, ки муносибату долати инсондо ё ошикро ифода мекунанд: хастадил, дилтанг, некдил, дилшуда, дилчуй, дилфуруш, якдил, дилшод, сангдил, саргашта, хастадил, хастачигар, бохтадил, сурхруй, шахударуй, чарбдаст-якруй, дуруй, лабташнасаргашта...
б) калимадои мураккабе, ки дусни ёрро тасвир мекунанд ё муродифи ёр дастанд: дилбар, дилфиреб, дилдуз, тангдадон, тангдил, сангдил, тофтадил, содадилак, дилход, дилрабо, дилкаш, хушлаб, хушзабон, дилшикан, дилшикар, дилгусил, дилкушо, дил-банд, сумансина, нушинлаб, лоларух, гулрух, бунафшазулф, бутруй, модруй, голиямуй, бидиштруй, руйнаку, хубруй, медрликой, бечодалаб, хандонлаб, шаккаринлаб, нушлаб, сиёдчашм, муймиён...
в) калимадое, ки васфи унсурдои табиат мекунанд: (разбони) сангдил, (Наврузи) дилфиреб, (Наврузи) дилситон, дилафруз (бустон), рухзард (барги дарахт), (боги) деборух, (моди) дилшуда, (офтоби) равшанруй, (бадори) деборуй, (бадори) тозаруй, дижамруй (раз).
г) калимадое, ки сифати парандадо ва дайвондоро бозгу аст: (тазарви) акикруй, (куланги) сапедрух, (гавазни) сиёдчашм, бодпо, пойдом.
г) калимадое, ки предметдоро ифода мекунанд: руйбанд, дастбанд, рунамой (савготй).
В) вижагии нодир: Гарчанде доираи маводи тахкидии мадолаи мазкур нисбатан кам аст, лек дар хамин чорчуба як датор ходисахои камёфти забонй ба назар расиданд. Масалан, вожаи муймиён дар адабиёти классикй фаровон ба кор рафта бошад хам, имруз доираи истеъмолаш махдуд гаштааст. Чунончи, Абдурахмони Ч,омй дар байти зер оварда гуфта буд:
Хадиси муймиёнон чу дар миён омад, Ту дар хаёли ман ой аз он миён тануо (13, ц1, с. 808). Фаррухй бошад, онро ба тарзхои гуногун дар мавридхои бисёре ба кор бурдааст: Маро раво бувад, ар сарбасар бунафша дамад, Ба гирди лолаи он сарвцадди муймиён (11, с.15). Дар байтхои поёнй вохидхои махрачй, асосноккунандахои ин калимаи мураккаб (чун муй миён) оварда шудаанд, ки далели фишурда ёфтани калимахо мебошад: Гуям зи тани хеш миён созамат, эй дуст, Гуйй натавон сохт зи як муй миёне (11, с.160) Ё чойи дигар мегуяд:
Чун муй миён дорй, чун куу камар дорй, Чун мушк зиреу дорй, чун лола сипар дорй (11, с.178). Ч,олибияти сохтори ин калима дар он аст, ки хар ду чузъи калимаи мураккаб соматизм хастанд ва боз барои баёни сифати узви инсон-миён омадаанд. Дар таркиби лугавии забони точикй мураккабвожаи дигаре, ки аз ду чузъи соматикй таркиб ёфта, боз барои ифодаи аломати узви инсон омада бошад, шояд дигар вучуд надорад.
Дар байти дигар мо мушохида кардем, ки шоир барои тасвири занахдон ва зулф, ки низ ба соматизмхо дохил мешаванд, аз чахор вожаи мураккаби соматикии дигар бо як асосноккунандаи дил истифода кардааст:
Нест огоу, ки чоуи занахдону уалцаи зулф, Дилбару дилшикану дилшикару дилгусил аст (11, с.189). Дигар воситаи суханбозии шоир ин омезишдихии сифатхои узвхои гуногуни инсон бо ёрии ибораю калимаи мураккаби соматикй аст: Маро дахонаки танги ту тангдил дорад, Миёни логари ту логару нзору уазин (11, с.147). Ё чойи дигар мегуяд:
Чанд аз ин тангдилй, эй санами тангдахон, Хар замоне макун, эй руйнаку, руй гарон (11, с.163). Дар мачмуъ, ашъори Фаррухии Систонй падидахои гуногуни лингвистиро дар бар гирифта, калимахои мураккаби соматикии типи тобеъ низ аз чумлаи онхост. Назми шоир оинаи равшани манзараи забони нимаи аввали асри Х1 аст, ки хануз аз унсурхои бегона поктар мебошад.
Пайнавишт:
1. Насриддин, Абдулманнон. Аз Рудакй то Аттор. - Хуцанд: Ношир, 2017. -396 с.
2. Бобоцонова, Дилбар. Цанбаи лугавию сохтории вожауои сермаънои соматикй (дар зами-наи маводи «Шоунома»-и Фирдавсй). /Д. Бобоцонова. - Хуцанд: Хуросон, 2011. - 168 с.
3. Ганизода, Савринисо. Таркиби ономасиологии калимауои мураккаби забони тоцикй. С. Ганизода. - Хуцанд, Нури маърифат, 2016. -188 с.
4. Дар партави хуршед (Мунтахаби ашъори шоирони нимаи аввали асри Х1).- Душанбе: Адиб, 2011. - 480 с.
5. Де^худо, Алиакбар. Фар^анги мутавассити Де^худо. Дар ду муцаллад. (зери назари дуктур Саъидцаъфари Шщидй). / Алиакбар Де^худо. - Те^рон: Муассисаи интишорот ва чопи Донишго^и Те^рон, 1385. Ц. 1-2. -3224 с.
6. Козмоян Армануш. Рубаи в творчестве Фаррухи. // "Вестник общественных наук АН Арм.ССР", 1973, №11, с.87-92
7. Косимова, Мукаррама. Таърихи забони адабии тоцик (аср^ои 1Х-Х). Кисми 1. / М. Косимова. - Душанбе, 2003. - 490 с.
8. Муин, Му^аммад. Фар^анги форси. Дар шаш муцаллад. М. Муин. -Те%рон:Амири Кабир, 1375.
9. Муллоахмадов, Мирзо. Фаррухии Систонй. / М. Муллоа^мадов.-Душанбе: Нашриёти "Дониш", 1978.-143 с.
10. Мухторй, Кутбиддин. Хусусият^ои лугавию услубии ашъори Рудакй / Кутбиддин Мухторй. - Душанбе: Деваштич, 2006. -130 с.
11. Дабирсиёщ, Му^аммад. Девони уаким Фаррухии Систонй. - Те^рон: 1335.
12. Бурбон, Му^аммад^усайн. Бур^они цотеъ дар панц муцаллад. -Те^рон, 1357.
13. Фар^анги забони тоцикй (аз асри Х то ибтидои асри ХХ). Дар ду цилд (Дар зери та^рири М. Ш. Шукуров, В. А. Капранов, Р. Хошим, Н. А. Маъсумй) -М.: Советская энсиклопедия, 1969. -Ц. 1. - 951 с.; Ц. 2. -949 с.
Reference Literature:
1. Nasriddin, Abdulmannon. From Rudaki to Attor. - Khujand: Publisher, 2017. -396pp.
2. . Boboljonova, Dilbar. Lexical and Structural Aspects of Multi-Semantic Somatic Words (on the basis of "Shoh-Name by "Firdawsi). /D. Boboljonova. - Khujand: Khuroson, 2011. -168pp.
3. Ghanizoda, Savriniso. Onomasiological Structure of Complex Words of the Tajik Language /S. Ghanizoda. - Khujand: Light of Enlightenment, 2016. -188 pp.
4. In the Light of the Sun (Selected poetry belonging to the pen of the poets who lived in the first half of the Xl-th century). - Dushanbe: Man-of-Letters, 2011. - 480 p.
5. Dehkhudo, Aliakbar. Dehkhudo\s Intermediate Dictionary. In 2 volumes. (under the editorship of Dr. Saidjafar Shahidi) / Aliakbar Dehkhudo. - Tehran: Tehran University Publishing-House, 1385. - VV. 1-2. - 3224 pp.
6. Kozmoyan Armanush. Rubai in Farrukhfs Creations // "Bulletin of Social Sciences under the AS of the Armenian SSR", 1973, №11, - pp. 87-92.
7. Kosimova, Mukarrama. The History of the Tajik Literary Language (referring to the IX-th -the X-th centuries). Part 1. /M. Kosimova. - Dushanbe, 2003. - 490pp.
8. Muin, Muhammad. Persian Dictionary. In six volumes. / М. Muin. - Tehran: Great Amir, 1375.
9. Mulloahmadov, Mirzo. Farrukhi Sistoni. /М. Mulloakhmadov. - Dushanbe: Knowledge, 1978. -143 pp.
10.Mukhtori, Qutbiddin. Lexical and Stylistic Peculiarities of Rudaki's Poetry / Qutbiddin Mukhtori. - Dushanbe: Devashtich, 2006. -130 pp.
11. Dabirsiyaki, Muhammad. Hakim Farrukhi Sistams Collection of Compositions. - Tehran: 1335.
12. Burhan, Muhammad Husayn. "Burhoni Kote" in five volumes. - Tehran, 1357.
13. The Dictionary of the Tajik Language (from the X-th to the beginning of the XX-th centuries). In two volumes (under the general editorship of M. Sh. Shukurov, V.A. Kapranov, R. Hashim, N.A. Masumi) - M.: Soviet Encyclopedia, 1969. - V. 1. - 951 pp.; - V. 2. -949pp.
