Научная статья на тему 'Occasionalisms in Farzona's «Divan»'

Occasionalisms in Farzona's «Divan» Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
100
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
“ДЕВОН”-И ФАРЗОНА / ОККАЗИОНАЛИЗМ / МАЪНОњОИ УЗУАЛї ВА ОККАЗИОНАЛї / ИДИОМАТИЗАТСИЯ / ТЕМА / РЕМА / КАТЕГОРИЯИ ОНОМАСИОЛОГї / ТАРКИБИ ОНОМАСИОЛОГї / «ДИВАН» ФАРЗОНЫ / УЗУАЛЬНЫЕ И ОККАЗИОНАЛЬНЫЕ СМЫСЛЫ / ИДИОМАТИЗАЦИЯ / ОНОМАСИОЛОГИЧЕСКАЯ КАТЕГОРИЯ / OCCASIONALISM / FARZONA`S “DIVAN” / USUAL AND OCCASIONAL SENSES / IDIOMATIZATION / THEME / RHYME / ONOMASIOLOGICAL CATEGORY / ONOMASIOLOGICAL STRUCTURE

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Ғанизода С.

Баррасии як миқдори муайяни окказионализмҳои «Девон» и Фарзона нишон дод, ки ба намудҳои гуногуни ин навъи ҳодисаи забонӣ шоира калимаҳои нав сохта, ба ин васила бой гардидани таркиби лугавии забони тоҷикиро таъмин намудааст. Барои муайян намудани хоси эҷоди ин шоира будани калимаҳои навсохт ба фарҳангҳои муътабар муроҷиат шуда, маҳсули асрҳои надик аз назар гузаронида шуд. Калимаҳои навсохти таҳлилшуда ба қолаби анъанавии классикӣ мутобиқат карда, дар онҳо асосан ҳиссаҳои рематикии тафсири маъноӣ актуалӣ шудаанд ва худи навсохтҳо категорияҳои ономасиологии аломати шахс, аломати предмет ва аломати амалро ифода мекунанд.Изучение определенного количества окказионализмов из «Дивана» Фарзоны показало, что ею созданы разные примеры этого языкового явления, которые обогащают лексический состав таджикского языка. Для определения факта, что новообразования являются плодом творчества поэтессы, были привлечены известные толковые словари. Проанализированные новые слова соответствуют традиционной классической модели, в них из состава семантического толкования главным образом актуализирована рематическая часть. Вновь созданные слова выражают ономасиологические категории признака лица, признака предмета и признака действия.A certain number of occasionalisms from Farzona's “Divan” showed that the poetess created diverse examples of this linguistic phenomenon which enrich the lexical stock of the Tajik language. Well-known interpretation dictionaries were involved having helped determine the fact that new coinages resulted from the poetess' creative imagination. The new words correspond to the traditional classical model when a rhematic part is actualized from semantic interpretation. The newly-born lexical units express onomasiological categories, the tokens of person, subject and action.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Occasionalisms in Farzona's «Divan»»

10 02 22 ЯЗЫКИ НАРОДОВ ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАН ЕВРОПЫ, АЗИИ, АФРИКИ, АБОРИГЕНОВ АМЕРИКИ И АВСТРАЛИИ

10 02 22 LANGUAGES OF FOREIGN COUNTRIES PEOPLES OF EUROPE, ASIA, AFRICA, NATIVES OF AMERICA AND AUSTRALIA

УДК 80/81 ББК 83.3Т

ОККАЗИОНАЛИЗМХО Савринисо Ранизода, н. и.филол., дотсенти кафедраи ДАР "ДЕВОН"-И забони тоцикии МДТ "ДДХ ба номи акад. Б.

ФАРЗОНА Гафуров" (Тоцикистон, Хуцанд)

ОККАЗИОНАЛИЗМЫ В Савринисо Ганизода, к. филол. н., дотсент кафедры "ДИВАНЕ" ФАРЗОНЫ таджикского языка ГОУ "ХГУ им. акад. Б. Гафурова "

(Таджикистан, Худжанд)

OCCASIONALISMS IN Ganizoda, Savriniso, candidate of philological sciences, FARZONA^S "DIVAN" Associate Professor of the Tajik language department

under KhSU named after acad. B.Gafurov (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: [email protected]

Калидвожа^о: "Девон"-и Фарзона, окказионализм, маъноуои узуалй ва окказионалй, идиоматизатсия, тема, рема, категорияи ономасиологи, таркиби ономасиологи

Баррасии як мицдори муайяни окказионализмуои «Девон» - и Фарзона нишон дод, ки ба намудуои гуногуни ин навъи уодисаи забони шоира калимауои нав сохта, ба ин васила бой гардидани таркиби лугавии забони тоцикиро таъмин намудааст. Барои муайян намудани хоси эцоди ин шоира будани калимауои навсохт ба фаруангуои муътабар муроциат шуда, маусули асруои надик аз назар гузаронида шуд.

Калимауои навсохти таулилшуда ба цолаби анъанавии классики мутобицат карда, дар онуо асосан уиссауои рематикии тафсири маъной актуалй шудаанд ва худи навсохтуо категорияуои ономасиологии аломати шахс, аломати предмет ва аломати амалро ифода мекунанд.

Ключевые слова: окказионализм, ««Диван» Фарзоны, узуальные и окказиональные смыслы, идиоматизация, тема, рема, ономасиологическая категория, ономасиологическая структура

Изучение определенного количества окказионализмов из ««Дивана» Фарзоны показало, что ею созданы разные примеры этого языкового явления, которые обогащают лексический состав таджикского языка. Для определения факта, что новообразования являются плодом творчества поэтессы, были привлечены известные толковые словари.

Проанализированные новые слова соответствуют традиционной классической модели, в них из состава семантического толкования главным образом актуализирована рематическая часть. Вновь созданные слова выражают ономасиологические категории признака лица, признака предмета и признака действия.

Key words: occasionalism, Farzona's "Divan", usual and occasional senses, idiomatization, theme, rhyme, onomasiological category, onomasiological structure

A certain number of occasionalisms from Farzona's "Divan" showed that the poetess created diverse examples of this linguistic phenomenon which enrich the lexical stock of the Tajik language. Well-known interpretation dictionaries were involved having helped determine the fact that new coinages resulted from the poetess' creative imagination.

The new words correspond to the traditional classical model when a rhematic part is actualized from semantic interpretation. The newly-born lexical units express onomasiological categories, the tokens of person, subject and action.

Идомабахши умдатарин анъанахои шеъри классикй ва муосир, пайвандгари асрхову наслхо, ахтари тобони назми форсизабонони чахон, Шоири хал;ии Точикистон Фарзона, ки дарки маънии ашъораш андешаи ами;ро та;озо менамояд ва ба таъбири адабиётшиносон, сахли мумтанеъ аст, натанхо моро, ки хамзамони уем, балки фарзонашиносони ояндаро хам дар тафсири маънии шеърхояш ва тад;и;и хусусиятхои забонии назмаш ба олами андешахо хохад бурд.

Чунон ки дар пешгуфтори асари мазкур омадааст: "Сохибдевон будан дар гузаш-та бахои баландтарин махсуб мешуд ва барои таъкиди ма;оми суханвар хамин ;адар кофй буд бигуянд, ки "Фалонй аз шуарои сохибдевон аст"....баъди та;рибан сад соли сукут шарафи эхё намудани яке аз начибтарин анъанахои шоирони порсигу- тахияи Девони газалиёт ба шахбонуи шеъри имрузаи форсй Фарзона насиб гардид". (8, 4-5).

То хол як идда забоншиносон, ба мисли АДасанов(10), СДочиев (11), М.Олимчонов (6,7), ЗДургонов (3), пахлухои алохидаи эчодиёти Фарзонаро мавриди тад;и; ;арор додаанд ва гузоришхо карда, ма;олахои алохида ба нашр расонидаанд. Вижагихои забонии ашъори ин суханвари мумтоз, махсусан, калимасозии он ди;;ати моро ба худ чалб кард ва тасмим гирифтем, ки калимахои мураккаби "Девон"-и шоираро баррасй намоем.

Хддафи баррасии мо му;аррар кардани таносуби маъноии чузъхои калимахои мураккаби типи тобеъ бо ;олабхои гуногуни калимасозии мураккаб ва аз мав;еи нахви актуалй муайян кардани онхост.

Маводи баррасишаванда, ки ба фикри мо, эчоди худи шоира аст, дар илми забоншиносй бо истилохи "калимахои окказионалй" ё "маънохои окказионалй" маъмул аст (5,80). Дар Комуси Интернет (википедия) дар бораи окказионализм чунин маълумот оварда шудааст: окказионализм аз калимаи лотинии оккасионалис, яъне "тасодуфй" гирифта шуда, неологизми инфиродии як муаллиф мебошад, ки аз чониби шоир ё нависанда аз руйи ;олабхои мавчудаи бемахсули калимасозй, вале махз дар шароити матни муайян хамчун воситаи лексикии ифодаи бадей ва санъатхои лафзй истифода бурда мешавад.

Окказионализму одатан серистеъмол намешаванд ва ба таркиби лугавии забон дохил намегарданд. Мутаносибан ба ин нукта, яъне ба таркиби лугавии забон ворид нашудани окказионализмхо забоншинос Мелников чунин ибрози назар кардааст: "Дар фархангхои тафсирй, агар он фарханги суханвари алохида набошад, махз маънои узуалии аломати забон ;айд меёбад. Чунончи, дар ибораи ро^и о^ан тасав-вурот дар бораи хама гуна воситаи хамлу на;ле, ки аз руйи он ;аторахо мераванд, ифода меёбад. Азбаски маънохои узуалй дар тасаввури сохибони забон ба истилох

дар шакли тайёр вучуд доранд, бояд ассотсиатсияи ин маънох,о бо тобишх,ои гуногуни аломатх,ои сода ва мураккаби забонй мавчуд бошанд. Хдр он фикре, ки маънои узуалй х,исоб намеёбад, маънои окказионалй номида мешавад" (5,79).

Дар лугати тафсирии Т.Ф.Ефремова окказионализму калимах,ое мебошанд, ки дар лах,заи муайяни замон мутаносибан ба ягон вокеаи махсус хдмчун як навъе аз неологизмх,о ташаккул меёбанд (1).

Дар Лугати истилох,оти забоншиносй, ки дар Назран аз тарафи нашриёти Пилигрим соли 2010 нашр шудааст, окказионализм чунин тавсиф ёфтааст: окказионализмх,о калимах,ои муштаке мебошанд, ки бо конуншиканих,ои калимасозй ва вайрон кардани меъёрх,ои калимасозй алокаманд мебошанд. Якчанд намуди окказионализму фарк карда мешаванд:

1. калимах,ои муштаки дар натичаи вайрон шудани шартх,ои ин ё он колаб

сохташуда;

2. калимауои муштаки бо рохдои окказионалй сохташуда;

3. калимауои бофта, нофах,мо;

4. калимауои муштаки аз руйи колаби бемах,сул сохташуда;

5. калимауои муштаки бо иваз кардани хдрфи аввали калима сохташуда (4).

Бояд кайд кард, ки аз ин панчч намуди окказионализму дар маводи мо, ки аз

мутолиаи газалуи "Девон" ба даст омадааст, намудуои якум, дуюм, чорум ва панчум дучор шуданд.

Ба намуди якум мисол шуда метавонанд: шикастаконун, умрбохта, суб^бохта, курара^. Ба намуди дуюм мисолу афзунтаранд: асомижгон, барфгур, шафактаркиб, кула^фаранг, умрхор, арзанзамир, нозбунёд, нафасшумор, шакарнам, офтобчашм, савсанму^р. Ба намуди чорум мисол шуда метавонанд: гамписанд, худко^, маъсият-варз, дерруста, малакназир, ку^надил, садкабо. Ба намуди панчум мисолу камтаранд: хунукме^р, тунукме^р.

Барои муайян кардани хоси эчоди ин ё он эчодкор, нависанда ва ё шоир будани калимаи навсохт ногузир аст, ки ба фархднгуи муътабар мурочиат шуда, маусули як ё ду асри наздик аз назари мухдккик гузарад. Азбаски Фархднги забони точикй маводи аз асри X то ХХ-ро фарохдм овардааст, такяи асосии мо бар он карор гирифт. Инчунин ба фархднгуи муътабари дигар низ мурочиат ба амал омад.

То чое, ки мо балад хдстем, он калимауои мураккаберо, ки эчоди Фарзона мех,исобем, дар лугату дучор нашудаем. Дар хусуси иддае муштакоти ашъори шоира забоншиноси варзида М.Олимчонов чунин ибрози назар намудааст: "Калимауи сохтаи Фарзона дар муътабартарин фархднгу ", ба монанди "Лугатнома"-и Дех,худо, "Фархднги форсй"-и Муин ба чашм намерасанд ва дар ин замина ин чониб ба хулосае омад, ки калимауои фавк (ру^навард, зечзор, табассумкада, дашномкада, одамрабо, мантар, нофар^од-С.Е.) маусули тафаккури шоираанд"(7,251).

Тибки баёни боло, пайванди анъанауи назми классикй ва муосир гуфта онро дар назар дорем, ки калимауи мураккабе, ки ин шоири баландноми точик ва "суханвари масеунафас" эчод кардааст, асосан бо колаби анъанавии калимасозии мураккаби забони адабии точикй мутобикат дорад. Ба хдмагон маълум аст, ки яке аз вижагиуи барчастаи калимауои мураккаб ихчамбаёнй ва мучазбаёнй кардан дар фикр аст. Ин вижагй дар ашъори шоираи хушбаён бо як маурати беназир риоя гардидааст. Калимауои мураккабе, ки аз тарафи ин суханвари бехдмто сохта шудаанд, бештар

дар аналогияи калимахои мyраккаби мавчудаи таркиби лyгавии забони точикй ташаккул ёфтаанд. Вале добили зикр аст, ки дар радифи онхо калимахои мyраккаби аномалие низ, ба мисли офтобчашм, шафактаркиб, ^рарах, асомижrон, савсанмухр, барф^р, шакарнам, хавасчарон, нахсбод, оинacyлyл, сахарханда, офтобо^ш, зулмат-куш, хинобаста, фypyнишacтa вомехyранд, ки идиоматизатсияи баланди маъноиро дороянду тафаккyри мантикии тахассyсй ва ассотсиатсияи ногузирро такозо менамоянд. Инчунин калимахои мураккабе, ба мисли гамписанд, худкох, дерруста, малакназир, ^хнадил, садкабо. шикастаконун, умрбохта, фypyнишacтa, кулахфаран^ арзанзамир, нозбунёд, деркарда, дерхоб, исинафас, мехрнажод, фардобар, охирФуруз, имрузФируз, маъсиятварз низ аз чониби шоираи мумтоз сохта шудаанд, ки дар онхо бештар чузъхо ба маънои аслй омада, дарёфти вохиди махрачй, дарёфти асоси истехсолкунанда, тафсири маъноии онхо ва таносуби маъноии чузъхо сабуктар аст.

Окказионализмхои мавриди баррасй асосан категорияхои ономасиологии шахс, аломати шахс, аломати предмет, аломати амалро ифода мекунанд ва бо колабхои исму исм, исму асоси замони хозираи феъл, исму сифати феълй, шумораву исм, зарфу сифати феълй, сифати феъливу исм, чонишину исм, сифату исм сохта шудаанд.

Азбаски хадафи асосии мо баррасии таносуби маъноии чузъхои окказионализмхои асар аст, ба равиши дарки чанде аз онхо таваччyх менамоем. Дар калимаи мураккаби кyлaхфapaнr базиси ономасиологй берун аз таркиби ономасиологй чойгир шуда, худи калимаи мураккаб аломати ономасиологиро ифода кардааст. Дар ин калима дар истифодаи чузъи якум, яъне кулах кучиши маъно ба амал омада, дар зери мафхуми он матлаби шоир тамоми либоси аврупой аст, яъне кyлaхфapaнr "он ки сарупои аврупой дорад" тафсир мешавад. Вохиди махрачии ин калима ибораи кулахи фapaнrй аст. Вале ин вохидхо категорияхои ономасиологии гуногунро ифода мекунанд: дар тафсири якум (он кй сарупои аврупой (фарангй) дорад) шахс (субъект) ва дар вохиди махрачй аломати предмет ифода ёфтааст. Дар таркиби ин калимаи мураккаб тема ихтисор шуда, танхо хиссаи рематикй бо кучиши маъно бо;й мондааст. Мукоиса кунед: амома - маънои салларо дорад, вале дар байт бошад, ахли дин дар назар аст:

Ноцобилй бубин, ки муцобил нишастаанд, Як су кулауфарангу дигар су амомауо (8,52).

Дар калимаи мураккаби арзанзамир базиси ономасиологй берун аз таркиби ономасиологй чойгир аст ва худи калимаи мураккаб аломати ономасиологиро ифода менамояд. Дар ин чо низ темаи тафсири маъной ихтисор шуда, танхо хиссаи рематикй дар таркиби калимаи мураккаб актуалй гардидааст. Чузъхо ба маънои мачозй истифода шуда, хар яке хиссаи худро дар ташаккули калимаи мураккаб гузоштаанд. Дар Фарханги забони точикй калимаи арзан ба маънои "навъе аз галладона, ки хуроки паррандагон аст ва аз орди он нон хам мепазанд"(9,83) омадааст. Вале дар калимаи мураккаби мавриди тахлил чузъи арзан ба маънои "ночиз, беарзиш" истифода шудааст, ки далели он дар байни хал; мавчуд будани гуфтори "Арзан барин хам кадр надорад", яъне "ночизу беарзиш" мебошад. Ч,узъи замир ба маънои "хаёл"(9,34) омада, дар алокамандй бо чузъи арзан чунин формулаи дефиринтсиониро ташаккул додааст: "он кй хаёли ночизу беарзиш дорад": Хосидеро гуфтам: эй арзанзамири куухор, Кулла шав в-он гау бизан хуршедро минцоруо. (8,50)

Вохиди истехсолкунанда ё тафсири маъноии калимаи мураккаби нозбунёд "он кй сиришт ё ниходи хушу масрур дорад" мебошад, ки аз маънои чузъхои таркибии ноз -ба маънои 1. хушахволй, хушдимогй (9, 863) ва бунёд - ба маънои мачозии 2. сиришт, ниход (9, 213) хосил шудааст. Вохиди махрачии ин калима ибораи изофии бунёди ноз мебошад, ки дар аналогияи бунёди бад, бунёди хуй (9, 213) сурат гирифтааст.

Базиси ономасиологии калимаи мураккаби мазкур берун аз таркиби ономасио-логй чойгир шуда, аломати ономасиологиро худи калимаи мураккаб ташкил меку-над. Темаи тафсири маъной ихтисор шуда, дар таркиби калимаи мураккаб танхо хиссаи рематикй актуалй шудааст. Ин калима категорияи ономасиологии аломати шахсро ифода мекунад:

Бо нозбунёде чу ман офоц тундй мекунад, Нушобаи дил хушк шуд то мацдами дилёбцо (8,47). Дар калимаи мураккаби гамписанд, ки дар аналогияи калимаи мураккаби дилписанд сохта шудааст, чузъхо ба маънои аслй омада, базиси ономасиологй берун аз таркиби ономасиологй чой гирифтааст ва худи калимаи мураккаб аломати ономасиологиро ифода мекунад ва дар он танхо хиссаи рематикии тафсири маъной актуалй шудааст. Ин калимаи мураккаб категорияи ономасиологии аломати предметро ифода мекунад ва дорои чунин формулаи дефинитсионй аст: он кй гаму гуссаро макбул дорад:

Ба куцо занам, Худоё, сари дардманди худро, Ба чй рац нишот бахшам дили гамписанди худро (8,39). Дар калимаи мураккаби деркарда, ки чузъхо ба маънои аслй истифода шудаанд, базиси ономасиологй (он чй) берун аз таркиби ономасиологй чой гирифта, калимаи мураккаб аломати ономасиологиро ифода мекунад. Дар айни замон хиссаи рематикии тафсири маънои актуалй шудааст ва калимаи мураккаб категорияи ономасиологии аломати амалро мефахмонад. Одатан таркиби феълии дер кардан, ки вохдди махрачии калимаи мураккаби мазкур махсуб мешавад, ба шахс нисбат дода мешавад. Дар ашъори шоираи хушсалща бошад, бо исми маънй, яъне калимаи тавба таносуб пайдо кардааст, ки дар забони точикй чадид аст. Пас, формулаи дефинитсионии калимаи мураккаби деркарда чунин сурат мегирад: он чй дер кардааст, ба таъхир ба амал омадааст:

Тавбаи деркардаам то дари Урасид? На? Тоза ба тоза дидаамрацмати Кирдигорро (8,31) Дар калимаи мураккаби худкох базиси ономасиологй берун аз таркиби ономасиологй чой гирифтааст ва худи калимаи мураккаб тачассумгари аломати ономасиологй мебошад. Дар ин калима низ танхо хиссаи рематикии тафсири маъной актуалй шудааст ва калимаи мураккаб категорияи ономасиологии аломати шахсро мефахмонад. Дар ин калимаи мураккаб чузъи якум - чонишини худ ба маънои аслй ва чузъи дуюм, асоси замони хозираи феъли коз аз феъли кохидан ба маънои мачозии 3. азоб додан, азият додан (9, 569) истифода шудааст. Формулаи дефинитсионии калимаи мураккаби худкох чунин аст: он кй (касе ки) худро азияту азоб медихад. Мукоиса кунед бо калимаи мураккаби худбин - касе, ки танхо манфиати худро дар назар дорад), ки дар аналогияи он калимаи мавриди тахлил сохта шудааст: Ишц, рав, дигар мадец зацмат мани худкоцро, Чашмцои ту наёмад бар тавофи чашми ман (8,36).

Дар калимаи мураккаби умрбохта чузъхо ба маънои аслиашон истифода шудаанд, базиси ономасиологй берун аз таркиби ономасиологй чой гирифтааст ва калимаи мураккаб аломати ономасиологиро ифода карда, хиссаи рематикии тафсири маъной актуалй шудааст. Ин калима дар аналогияи калимаи мураккаби дилбохта сохта шудааст ва категорияи ономасиологии аломати шахсро мефахмонад.

Вохиди махрачии ин калимаи мураккаб, ки дар Фарханги забони точикй оварда шудааст; феъли таркибии умр бохтан ба маънои "умр сарф кардан, умр фидо намудан"(9,390) мебошад, ки дар натичаи универбизатсияи он калимаи мураккаб сохта шудааст ва формулаи дефинитсионии зеринро дорост: он кй умр сарф кардааст, умр фидо намудааст:

Равзана боз мекунад шоири умрбохта,

То дар уфуц чаро дщад чашми фурунишастаро (8,28).

Дар калимаи мураккаби умрхор, ки чузъи якумаш -умр ба маънои аслй ва чузъи дуюмаш -хор аз феъли хурдан ба маънои мачозии "3. несту нобуд кардан, маъзул кардан" (9,517) омадааст, базиси ономасиологй берун аз таркиби ономасиологй чойгир шудааст, худи калимаи мураккаб аломати ономасиологиро ифода мекунад. Дар таркиби калимаи мураккаб хиссахои рематикии тафсири маъной актуалй гардида, он категорияи ономасиологии аломати амалро фаро гирифтааст. Формулаи дефинитсионии калимаи мураккаби умрхор чунин шакл мегирад: он кй умрро аз байн барад, маъзул кунад:

Дастур деу зи хурдани гамуои умрхор, Паруез бояд ин дили беистиуоларо (8,15).

Дар калимаи мураккаби курарах чузъхои таркибй дорои маънохои лугавии зеринанд: кур - касе, ки чашмхояш намебинад, нобино (9,581). Идомаи тафсири ин калима чунин низ буда метавонад, ки ба ин фикр мисоле аз Ибни Сино далел аст: "Чунон ки хушии чашм рушноист ва нохушии вай торикП ва рушноии кавй вайро кур кунад" (9,581); рах, ки темаи тафсири маъной аст, ба маънои аслии "гузаргох, куча"(9,146) ба кор рафтааст.

Калимаи "торик"-и дар таркиби маънои лугавии калимаи кур буда моро ба дарки он маънй дар таносуби он бо рах равона месозад, ки рох торик асту поёнаш номаълум мебошад. Зимнан кайд кардан чоиз аст, ки дар забони зиндаи хал; ифодаи "Ин чиз ба ман торик аст" ба маънои "номаълум" мавчуд аст, ки шояд асоси ташаккули тафсири маъноии мазкур бошад. Инчунин ба ин фикр дар забони точикй мавчуд будани вохиди махрачй, ибораи рохи кур - киноя аз рохе, ки аз он рафтуомад кам аст, кучаи сарбаста (9,147) далолат мекунад, зеро дар айни хол кучиши маъно ба амал омада, категорияи ономасиологии шахсро ба категорияи ономасиологии аломати макон табдил додааст. Аз чихати савтиёт бошад, барои ба вазни шеър мутобикат намудан ба калимаи кур овози "а" илова гардидааст. Мукоиса кунед: факки овози "а" аз таркиби калимаи мураккаби сиркангубин (сиркаангубин).

Дар калимаи мавриди тахлил базиси ономасиологй ва темаи тафсири маъной ифода ёфта, аломати ономасиологй дар чараёни калимасозй маънои мачозй гирифтааст. Аз ин ру, формулаи дефинитсионии калимаи мураккаби курарах чунин сурат мегирад: "чое, ё рохе, ки поёнаш торик, номаълум аст": Ту, эй чароги уидоят, ту эй фуруги савоб, Фитодаем дар ин курарау, ба мо бартоб (8,59).

Дамин тавр, баррасии як микдори муайяни окказионализмхои "Девон"-и Фарзона нишон дод, ки ба намудхои гуногуни ин навъи ходисаи забонй шоира калимахои нав сохта, бой гардидани таркиби лугавии забонро таъмин намудааст. Калимахои навсохти тахлилшуда ба колаби анъанавии классикй мутобикат карда, дар онхо асо-сан хиссахои рематикии тафсири маъной актуалй шудаанд ва худи навсохтхо катего-рияхои ономасиологии аломати шахс, аломати предмет ва аломати амалро ифода мекунанд.

Пайнавишт:

1. Ефремова, Т. Ф. literary-criticism. academic. ru

2. Комуси интернет https://ru.m.wikipedia.org

3. Кургонов, З. Муродифот дар ашъори Фарзона.-АКД -Хуцанд, 2009 - 26 с.

4. Лугати истилоцоти забоншиносй [манбаи электронй] https://lingvistics-dictionary. academic.ru

5. Мельников, Г. П. Скрытая смысловая деривация с позиции системной лингвистики // Словообразовательные и семантико-синтаксические процессы в языке. - Пермь, 1977 - № 6. С. 64-92.

6. Олимцонов, М. Муруре ба дастабандии истилоуот дар назми Фарзона //Сунъи беуин (мацмуаи мацолауо)-Хуцанд: Ношир, 2017.- С.164-182.

7. Олимцонов, М. Калимасозицои нодири ашъори Фарзона//Сухан аз гавуариёни сухан (мацмуаи мацолауои илмй. - Хуцанд: Нури маърифат-2017.-С.246-253.

8. Фарзона, Девон. Панцсад газали дилангез-Хуцанд: Хуросон, 2014.-540с.

9. Фаруанги забони тоцикй: Иборат аз ду цилд.-М.: Сов.энсиклопедия, 1969. Ц.1.-951с.-Ц.2.-952с.

10.Х,асанов, А. Х,арфи тозаи Фарзона//Тацаввули таърихии вожацои тоцикй.-Хуцанд: Ношир, 2017.- С.220-229.

11.Х,оциев, С. Баъзе мулоцизацо дар атрофи пасванди

-тарин //Сунъи бецин (мацмуаи мацолацо).-Хуцанд: Ношир, 2017.- С.118-130.

Reference Literature:

1. Gefremova T. literary-criticism.academic.ru

2. Wikipedia https://ru.m.wikipedia.org

3. Kurgonov Z. Synonymity in Farzona's Creation. Synopsis of candidate dissertation. Khujand, 2009. - 26pp.

4. The Dictionary of Linguistic Terms.[Electronic Resurs]: https://lingvistics-dictionary. academic.ru

5. Melnikov G.P. Concealed Sensible Derivation from the Position of Systemic Linguistics // WordBuilding and Semantic-Systemic Processes in Language. - Perm, 1977. - pp. 64-92.

6. Olimjohnov M. Certain Considerations on Classification of Terms in Farzona 's Creation // The Best Production. Collection of Articles. - Khujand: Publisher, 2017. - pp. 164 - 182.

7. Olimjohnov M. Rare Forms of Word-Building in Farzona's Creation. (collection of scientific articles). - Khujand: Light of Enlightenment, 2017. - pp. 246 - 253.

8. Farzona "Divan" Five hundred Inspiring Gazels. - Khujand: Khuroson, 2014. - 540 pp.

9. Tajik Language Dictionary. In two volumes. -M.; 1969. V.1. - 951 pp.; V.II. - 952pp.

10.Hasanov A. Farzona's New Word. Historic Evolution of Tajik Words. - Khujand: Publisher, 2017. - pp. 220 - 229.

11.Khodjiyev S. Some Considerations on the Suffix -tarin // The Best Production (collection of articles). - Khujand: Publisher, 2017. - pp. 118 - 130.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.