Научная статья на тему 'The role of creativity of Pliev gris in the formation of civil ideals of students'

The role of creativity of Pliev gris in the formation of civil ideals of students Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
36
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ХУДОЖЕСТВЕННОЕ ТВОРЧЕСТВО ПЛИЕВА ГРИСА / ГРАЖДАНСКИЕ ИДЕАЛЫ / ОСЕТИНСКАЯ ПОЭЗИЯ / ХУДОЖЕСТВЕННО-ПОЭТИЧЕСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ / ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ ОБРАЗ / ОСЕТИНСКИЕ ПРОИЗВЕДЕНИЯ / ОСЕТИНСКИЙ ЯЗЫК / ДРАМАТУРГИЯ / CIVIL IDEALS / CIVIL POSITION / SAFETY OF STUDENTS / SOCIAL SECURITY / SOCIAL AND MORAL POSITION / IDEOLOGY / HEROES OF THE NART EPIC / HEROES OF THE GREAT PATRIOTIC WAR / CIVIL IDENTITY / ПЛИТЫ ГРИСЫ АИВАДОН СФæЛДЫСТАД / ГРАЖДАЙНАГ ИДЕАЛТæ / ИРОН ПОЭЗИИ / АИВАДОН-ПОЭТИКОН АРХАЙАД / АИВАДОН СУРæТ / ИРОН УАЦМЫСТЫ / ИРОН æВЗАГ / ДРАМАТУРГИ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Туаева Лариса Ахсарбековна, Кантеева Ирина Аликовна

Хорошего издалека видно. И если жизнь и творчество какого-нибудь великого заслуженного человека хотят представить в ярких красках, выразить свое искреннее отношение к нему, то на ум приходят, в первую очередь, слова поэта Гриса Плиева, чьи величайшие заслуги перед своим народом, перед Отечеством заслуживают глубокого уважения и высокого почтения: «Да будет восхвален тот день навеки, когда ты появился у Осетии». И не только это стихотворение «Звезда на почтенном осетинском небосклоне» отражает художественные образы описываемых событий. В произведениях настоящих прирожденных поэтов воплощены идейно-нравственные искания, которые создавались веками. Понятие времени в художественном бытовании поэта не исчерпывается только временной протяженностью; в большинстве стихотворений поэта речь идет о нравственно-философском восприятии времени. Велики заслуги Гриса Плиева перед Отечеством. На пальцах можно пересчитать осетинских поэтов, кто вдохновенно работал над осетинской литературой, осетинским языком, грамматикой. Ярким представителем среди тех, кто прогрессировал осетинскую поэзию, после Коста Хетагурова считается Грис Плиев. Около шестидесяти лет он посвятил художественно-поэтической деятельности. Он занимался не только поэзией, но драматургией литературным переводом художественных произведений. Говоря о специфике художественного восприятия действительности поэтом, следует отметить еще одну особенность его творчества: он через национальное пришел к гражданским идеалам. Он затрагивал глобальные мировоззренческие проблемы, вопросы мироздания и т.д.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РОЛЬ ТВОРЧЕСТВА ПЛИЕВА ГРИСА В ФОРМИРОВАНИИ ГРАЖДАНСКИХ ИДЕАЛОВ ОБУЧАЮЩИХСЯ

The article is devoted to identifying the role of creativity of the famous Ossetian poet Pliev Gris in the formation of students' civic ideals, strengthening their social and moral position, which denies any manifestation of illegal and asocial behavior. This is all the more relevant today, since the modern world is rapidly changing, causing a deficit of human security and its life activity. The need to create a safe space, finding understandable guidelines for everyone in choosing tactics of behavior in extreme situations is growing. In this regard, the need to solve the problems associated with the formation of social safety skills of students is becoming increasingly important. As practice shows, the modern school can be considered as an object of high risk; therefore, the issue of the social security of schoolchildren in the process of interaction of all participants in the educational environment is highly relevant. The problem of the formation of civil ideals is currently being considered from various positions: from the position of social security; social tensions; civic identity; ensuring the political, economic, social security of young people in the context of protecting their rights and freedoms, etc. In the article, the author refers to the works of G. Pliev, because in his works the civil ideal is viewed as a state of protection of a person from threats to his health, dignity, and spiritual well-being , positive attitude and attitudes, from adverse effects that violate its integrity, active functioning and development as the example of the heroes of the Nart epic, and the heroes of the Great Fatherland Second War.

Текст научной работы на тему «The role of creativity of Pliev gris in the formation of civil ideals of students»

филологически Туаты Ларисж Жхсарбеджы чызг, Кантеты Иринж Аликы чызг

науки ПЛИТЫ ГРИСЫ СФЖЛДЫСТАД - СКЪОЛАДЗАУТЫ ...

УДК 81-13

ПЛИТЫ ГРИСЫ СФЖЛДЫСТАД - СКЪОЛАДЗАУТЫ ТЫРНЫНДЗИНАДЫ ФЖРЖЗ ГРАЖДАЙНАГ ИДЕАЛТЖМ

© 2019

Туаты Ларисж Жхсарбеджы чызг, педагогон наукжты кандидат, ирон филологийы кафедржйы доцент Кантеты Иринж Аликы чызг, филологон факультеты БД-Н2курсы студенткж Северо-Осетинский государственный педагогический институт Цжгат-Ирыстоны паддзахады педагогон институт (362025, Ужржсе, Владикавказ, Павленкойы уынг, 73, e-mail: bekoevamarina@mail.ru) Аннотаци. Хорз дардмж зыны. Жмж искжй кжцыджр стыр, кадджын аджймагжн йж райгуыржн боны цытжн поэзийы бжрзонд жмж ржсугъд жвзагжй раарфж кжнын куы бафжнды, ужд зжрдыл жрбалжууынц, йж Фыдыбжстж жмж аджмжн стыр лжггждтж чи бакодта, уыцы поэт Плиты Грисы ныхжстж: «Ды цы бон фжзындтж иржн, уый ужд арфжйаг жнусмж». ^мж йын жрмжст ацы жмдзжвгж, «Стъалы иры кады арвыл», нжу афтж аив фыст. ^нусон аивжй рантысгж дзырджй амад вжййынц жцжг поэтикон уацмыстж. «^нусон аив» - уый фыццаджы фыццаг ис нж алфжмблай, жрдзы дунейы. Раст ахжм у, алы хорз поэтау, Грисы поэзийы жрдзыхъжд джр». Дзжвгар сты йж тадзгж-баргж лжггждтж ирон аджм жмж Ирыстонжн. ^вжццжгжн, нж ирон поэттжй дзырдыл иууыл фылджр чи куыста, джиппыжвжрдау иу жй чи рахаста аджмы ржгъмж, уыдон исчи куы бжржг кжнид, ужд, Хетжгкаты Къостайы фжстж иу армы 'нгуылдзтыл нымады жнжмжнг бахауид Плиты Грис. Грис жртиссждз азы джргъы бирж ногдзинждтж ба-хаста ирон дзырдаивадмж. Стжй канд поэзийы нж, фжлж драматургийы джр жмж поэтикон тжлмацы аивады джр. Грисы поэзийы тых бирж цжмжйджрты раргом кодта йжхи. Иу дзы у поэт жмж уыимж йе сфжлдыстады ржстдзинад. Стжй - ирмж йе 'гжрон уарзт. Уыцы уарзт ын нж лжвжрдта бар жвзжр фыссынжн. Уыцы уарзт ын фжлдисын кодта, жппынждзух ын жнцой чи нж лжвжрдта, сжрыстыр кжмжй стжм, уыцы нуарджын жмж жппжтжй жххжст уацмыстж Сжйраг ныхжстж: Плиты Грисы аивадон сфжлдыстад, граждайнаг идеалтж, ирон поэзии, аивадон-поэтикон архайад, аивадон суржт, ирон уацмысты, ирон жвзаг, драматурги.

THE ROLE OF CREATIVITY OF PLIEV GRIS IN THE FORMATION OF CIVIL IDEALS OF STUDENTS

© 2019

Tuaeva Larisa Akhsarbekovna, candidate of pedagogical sciences, associate professor of the department of ossetian philology Kanteeva Irina Alikovna, a student of the BD-H2 course of the faculty of philology

North Ossetian State Pedagogical Institute (362025, Russia, Vladikavkaz, Pavlenko Street, 73, e-mail: bekoevamarina@mail.ru)

Abstract. The article is devoted to identifying the role of creativity of the famous Ossetian poet Pliev Gris in the formation of students' civic ideals, strengthening their social and moral position, which denies any manifestation of illegal and asocial behavior. This is all the more relevant today, since the modern world is rapidly changing, causing a deficit of human security and its life activity. The need to create a safe space, finding understandable guidelines for everyone in choosing tactics of behavior in extreme situations is growing. In this regard, the need to solve the problems associated with the formation of social safety skills of students is becoming increasingly important. As practice shows, the modern school can be considered as an object of high risk; therefore, the issue of the social security of schoolchildren in the process of interaction of all participants in the educational environment is highly relevant. The problem of the formation of civil ideals is currently being considered from various positions: from the position of social security; social tensions; civic identity; ensuring the political, economic, social security of young people in the context of protecting their rights and freedoms, etc. In the article, the author refers to the works of G. Pliev, because in his works the civil ideal is viewed as a state of protection of a person from threats to his health, dignity, and spiritual well-being , positive attitude and attitudes, from adverse effects that violate its integrity, active functioning and development as the example of the heroes of the Nart epic, and the heroes of the Great Fatherland Second War.

Keywords: civil ideals, civil position, safety of students, social security, social and moral position, ideology, heroes of the Nart epic, heroes of the Great Patriotic War, civil identity.

Ныры дуджы, тыхбар жмж мулчы ахжсты куы бафтыдысты аджм, ужд ужлдай ахадгж сты ацы ныхжстж фжсивжды патриотон жмж сжрибар уарзы-ны жнкъаржнтж базмжлын кжнынжн. Зындгонд ирон фыссжг Плиты Грисжн уыд драмон хъысмжт. Поэт, драматург, тжлмацгжнжг жрыгонжй йж лжмжгъ литерату-рон уацмысты тыххжй уыд ржвдыд жмж буц. Йж кары куы бацыд, ужд та йж хорз уацмысты фждыл иудадзыг жййжфта жфхжрд. Поэт йж зжрджмж арф иста моралон жфхжрд. Фжлж Грис нж саст: йе 'фхжрджытжн дзуапп лжвжрдта ног жнтыстытжй.

Сырдоны фжндыр Нарты эпосы сжнтыст трагедийж. Фжндыр уыд жмж у аивады символ (Л.Б. Гацалова, Л.К. Парсиева) [1]. Нж бжстжйы историйы Плиты Грисы заманы стыр трагеди уыд хжст. Фыдыбжстжйы Стыр хжстыл Ужржсейы фысджытж саржзтой иу эпопейж, уым сызгъжрин къалиужй жрттивы Грисы хжстон лирикж. Фжлж 50-жм азты райдайжны рацыд политикон, фыджхы ног уылжн. Урс фестади сау. Сырх цы нж уыд, уымжн нал уыд ужвыны бар. Уыцы жбуалгъы уылжны бахауд Плиты Грис джр (Л.А. Чибиров) [2]. Куыста «Мах ду джы» редакторжй - систой йж. Ахжстонжй Научен вектор на Балканите. 2019. Т. 3. № 2(4)

фервжзт, фжлж йын ужджй фжстжмж жхгжд жрцыдысты куыстужтты дужрттж. Цжмжй цард, йж бинонты цжмжй дардта, уыджттж ничи зыдта - нжджр жхсжнад, нжджр аджм. Грис нж басаст. Нж бабжллыд никуы кад жмж стыр гонорартжм. Биржтыл зыд куы бафтыд, ужд Грис йж тжлмацжй лжвар, жнж гонораржй, уагъта Шекспиры томтж, Лермонтов жмж Пушкины уацмыстж (З.Д. Асратян, А.М. Шайхутдинова) [3]. Хжсты фыццаг аз фронтжй фжстжмж зджхтой культуржйы кус-джыты. Уыдоны нымжцы уыд Грис джр. Жрмжст уый нж разджхт «хжсты театржй аивады театрмж». Хжцыд фронты жхсарджынжй, намысджынжй. Уымжн жвдисжн сты йж бирж хжрзиуджытж (А.Р. Гашарова) [4].

Грисы курдиат ужлдай тынгджр райхжлд хжсты трагизмжй. Фыдыбжстж жмж патриотизмы идейж поэт скодта базырджын «Ужлахизы каджджы»: Зжххыл ржсугъд цжрынжн фидар Дыууж стыр ныфсы ис лжгжн: Фыдыбжстж жмж сжрибар, Циу цард жнж сымах? - Ингжн.

Поэты лирикон герой хжсты фыццаг бонты фидаржй йжхицжн загъта: «Жгад нж фжкжндзынжн хжсты

Tuaeva Larisa Akhsarbekovna, Kanteeva Irina Alikovna philological

THE ROLE OF CREATIVITY OF PLIEV GRIS ... sciences

ржсугьд ирон дзыллжйы ном» («Хжцжны»). Поэтжн Фыдыбжстж уыд жппжт Цждис, фжлж йж Райгуыржн бжстж уыд Ирыстон (Ш.Р. Джиккаев, Х.-М.А. Дзуццаты) [5; 6]. Уырыссаг фыссжг П. Павленко фыста: «Дзырд «ирон» цытимж дзурынц Фыдыбжстжйы хжсты жппжт фронтты джр, уымжн жмж иржттж сжхи равды-стой хьжбатыр жмж намысджын хжстонтжй». Грисы жмдзжвгж «Акьоппы» хуызджын нывтжй равдыста цар-ды жцжгдзинад, хжстонты жфсымжрон иудзинад [7].

Фжлж «ирон лжппу басгуыхт!» куы 'рхжссы

Исчи нж карз хжстжй цау,

Зжрджмж хицжн цыджр рухс ныккжсы

Уалдзыгон хуры тынау.

Ирд у Грисжн йжхи фжлгонц куыд хжстон, куыд поэт, куыд аджймаг. Уый у домаг, фыццаджыджр, йжхицжй: Зжххыл ис иу Хуыцау - Ржстдзинад, ды иунжг уымжн дж цжгьар.

Йж лирикон геройы дзыхжй Грис хжсты фыццаг бон-ты ард бахордта йж аджмы раз: «^гад нж фжкжндзынжн хжсты. Ржсугьд ирон дзыллжйы ном» (Хжцжны).

Нж фжтасыд, нж фжтарст, нж асаст Плиты Грисы лирикон герой, афтжмжй та знагжн йе 'фсады тых уыд, историйы цы нжма уыд, ахжм: 190 дивизийы, 4 мин танкжй фылджр, 5 мин миномётжй фылджр, 5 минмж жввахс хждтжхжджы, 200 науы бжрц.

Ныфсджынжй Ирыстоны фжсивжд, сж кьу-хы хжцжнгарз, афтжмжй бархийж цыдысты хжсты быдырмж. «Зжрдылдаржн чиныг» куыд жвдисы, афтжмжй «Ирыстонжй Фыдыбжстжйы Стыр хжстмж чи ацыд, уыдон уыдысты 85.521 аджймаджы» [8]. Уыдонжй фжмард хжсты, цжфтжй, низтжй, уацары, стжй жбжржгжй фесжфт 46.900 аджймаджы. ^джппжтжй хжсты фесжфт 40 милуан ажймаджы бжрц [9].

Дыууж хждзармж нал сызджхтысты жвдгай жфсымжртж: Гжзджнтж жмж Кобегкатж; 7 хждзармж -жхсжзгжйттж; 36 хждзармж - фжндзгжйттж; 92 хждзармж

- цыппжргжйттж; 100 хждзжрттжм - жртыгжйттж.

Куыд уынжм, афтжмжй жнцонжй нж бафтыд ужлахиз кьухы. «Лжгдзинад, жфсжн хотых, тыхджын техникж хьуыдис, цжмжй знаг джржнгонд жрцыдаид, фжлж уыдонжй ахсджиагджр хотых уыдис дзырд, дзыр-ды тых. В. Маяковский фыста: «Слово - полководец человечьей силы». Н. Тихонов амыдта: «Место писателя в Великой Отечественной войне предопределено тем оружием, каким он владеет. Это оружие - слово» [10]. Фжлж уый афтж жмбаргж нжу, жмж поэттж бадтысты, жмж иуварсжй кжсгжйж жмдзжвгжтж фыстой. Нж, хжстхьом чи уыд, уыдон сж кьухмж райстой хжцжнгарз жмж знагжн хастой мжлжт. Фжлж иннж хжстонтжй ужлдай, поэттж жххжст кодтой жнджр хжс джр: тох кодтой сж аивадон курдиатжй» [11]. Кжд жмж аивады кусджытжн паддзахадон уагжвжрдмж гжсгж фронтмж нж ацжуыны бар уыд, уждджр сж лжгдзинаджй абоны фжлтжртжн фжзминагжй баззадысты Иры хъжбулты нжмттж: Кочысаты Мухарбег, Калоты Хазби, Джимиты Георгий, Мыртазты Барис, Булкьаты Михал, Цжгжраты Максим, Цырыхаты Михал, Плиты Грис жмж жнджртж [12].

Грисы хжстон лирикон уацмыстжй кжцыфжнды джр жвдисы хжсты жвирхьау цаутж. Йжхжджг куыд фы-ста, афтжмжй хжсты нывтж «цжржнбонтжм уыдзысты фжкжуынжн, фжхудынжн джр фаг».

Грисы балладж «Авд цухъхъайы» сси аджмон уац-мыс. Грис мад жмж йж хъжбулты жвирхьау уавжр афтж тынг банкьардта, жмж йе стыр курдиаты фжрцы саржзта тыхджын поэтикон уацмыс. Грисмж уыдис диссаджы поэтикон хицжндзинад - разджр фжхъуырдухжн кжны, фжхьынцьым кжны йжхинымжр, стжй йжхи бауырнын кжны, цжуыл фысдзжн, уый жцжгдзинадыл. Фжстагмж

- иу равзжрдис уацмыс джр.

Йж царджмбал Дзугкойты Афассж, ирон театры сгуыхт артисткж, дзырдта йж мысинжгты: «... Уый разжй ахжм хъуынтъызжй рацу - бацу кодта, жмж йж дзыхжй хъыпп - сыпп нж хауд. Дыццжджы йжхиуыл 92

дуар сжхгждта жмж суанг сабатмж йж тжфтыл никжй бауагъта. Тарстжн, зжгъын, йжхицжн мацы кжнжд. Маяковский жмж Есенинжн се 'мбисонд сжхи! Йж уатжй-иу хжрынмж рахызт, жз - иу театрмж куы ацыдтжн, ужд.

Майржмбоны нж спектаклы фжстж Хуыгаты Геор цжйджр тыххжй фжурждта жмж хждзармж фжсжмбисжхсжвмж не 'рбацыдтжн. Куыдджр дуаржй миджмж бахызтжн, афтж дын мж хъустыл кжцжйджр сылгоймаджы хъжлжсы зыр-зыр куы ауаид [3]. Грисы кабинетжй хъуыст зжронд усы дзыназын. Мж бынаты а-а-афтж сагъджй аззадтжн. Сабитж фаллаг уаты сжхицжн адджын фынжй кодтой. ^з та фжсдуар лжууыдтжн жмж хъуыстон сылгоймаджы уынгжг хъжлжсмж.

Бжлвырджй нырма ницы зыдтон, фжлж ужрджытж зыр - зыр кодтой. Уалынмж дын сылгоймаджы дзыназын нжлгоймаджы бжзджын хъжлжс фживта...

Афтжмжй банымадтон астхуызон хъжлжсы. Мж кжуындзжг мж жргжвста. Суанг боны цъжхтжм фжбадтжн уым. Райсом раджы Грис дуар фегом кодта жмж йж цжстытж жуужрдгж рахызт. Мж къухы мын скрепкжйж кжрждзимж баст сауфыст гжххжттытж фжсагъта, йж цжсгомыл йж дыууж къухы жруагъта жмж загъта: Хазинкж, жнхъжл джн, цыджр жрцахстон!» Фыстыты сжргондмж жркастжн, жмж дын мж къу-хы «Авд цъухъхъайы». ^ртыккжгжм майы Гришж йж балладж Фысджыты Цждисы жмбырды бакаст жмж йжхжджг куыд куыдта, афтж куыдтой, чи йжм хъуыста, уыдон джр...» [7].

Балладжйы мад уджгжстау ныхас кжны йж мард фырттимж. Мады хъаржг жмж цоты монологтж бжрзонд сисынц уацмысы трагедион зжлынад. Баиу вжййынц лирикж жмж эпикж, архайд змжлы жмж ржзы арф жнкъаржнтжй. Уацмысы фжстаг аккордтж мад жмж цоты трагедийыл бафтауынц жнджр авд трагедийы: «Авд хждзары та лжууынц, Авд ирон чызджы сжркъулжй».

Ацы хуымжтжг цыбыр ржнхъыты зынынц авд трагедион хъысмжты. Амонды аккаг чи уыд, уыцы чызджытж баззадысты куырдуаты, нж систы цардджттжг жмж нж бавзжрстой мады цин, нж базыдтой хъжбулы ад. Уымжй ужлдай, сжркъулжй кжй лжууынц, уым ис ирон жгъдау, чызгон жфсарм.

Балладжйы мад у символикон фжлгонц. Мады фжлгонцжй Грис равдыста жппжт хжстжфхжрд ныййаржг маджлты ужззау хъысмжт. Зжрдыл жрлжууы Ростовы облжсты цжржг Степанова Е.Ф. Дыууж сыл-гоймаджы - уырыссаг жмж ирон, фжлж сж хъысмжт у иу. Йж фараст фыртжй Степановайжн иу амард хжсты агъоммж. Иннж авд хъжбулы - Александр, Федор, Павел, Василий, Илья, Иван - фесжфтысты хжсты. Сжржгасжй жрызджхт жрмжст Николай. Ацы джнцжг жвдисы, хжст антигуманон жвирхъау фжзынд кжй у, уый: дзыллжтжн хжссы мжлжт, никжуыл аужрды.

Бжлладжйы Грис равдыста ноджы иу ахжм траге-ди: алы хжстжфхжрд ныййаржг джр йж царды бонтж жрвиты йж хъжбултжм жнхъжлмж кжсгжйж:

Маджн тохжй нал разджхт йж фырт

Иу фырт нж... Бирж уарзон хъжбултж

Ахуыссыд сж цжсты рухс,

Фжл сж заржг нж аскъуыди жрджгыл.

Ян Френкель жмж Расул Гамзатов саржзтой заржг «Журавли». Скульптор Санахъоты Сергеймж та заржг райгуырын кодта сусжг хъуыды... Мжнж цы фыссы Черчесты Геори: «Телефонжй мжм жрбадзырдта скульптор Санахъоты Сергей жмж цингжнгжйж афтж:- Дж хорзжхжй, тагьдджр ма скжн дж радио хъжржй. ^з ха-тыр ракуырдтон, мж кабинеты чи бадт, уыдонжй. Мж хъустыл ауад заржг «Хърихъуппытж». Не 'ппжт джр заржгмж ныхъхъуыстам. Заржг кжронмж куы фжцис, ужд Санахъойы фыртжн уайдзжфы хуызы загътон:

- Сергей, хынджылжг нж кжныс? Мжнмж жмбырд ис, ды та мж зарджытжм хъусын кжныс...

- Георги Ефимы фырт, хърихъуппытж! Хъри-хъуп-пытж! - ногжй та мж хъустыл ауад Сергейы хъжлжс.

Scientific Vector of the Balkans. 2019. Т. 3. № 2(4)

филологически науки

Туаты Ларисж Жхсарбеджы чызг, Кантеты Иринж Аликы чызг ПЛИТЫ ГРИСЫ СФЖЛДЫСТАД - СКЪОЛАДЗАУТЫ ...

- Жмж цы? ^з уыцы заржг сждж хатты фехъуыстон.

- Заржг фехъуыстай, фжлж Гжзджнты авд зынгху-ыст жфсымжржн мж зжрды ис хърихъуппыты хуызы сж фжлгонцтж равдисын.

Къуырийы фжстж мж кусжн стъолыл уыдысты Санахъоты Сергейы эскизтж. Фжцыдысты жюрийы ужнгты зжрджмж джр [6].

Куырттаты комы фжзилжны абон ис цыртдзжвжн. Сау айнжджы сжрмж хърихъуппытж се 'ндон базыртж базмжлын кодтой, сынджггай сж фжйнжрджм айстой жмж сжхи бжрзонд систой цъжх арвы тыгъдадмж. Афтж кжсы аджймагмж, цыма ныртжккж сжхи къждзжхжй атондзысты... Сж фжстж жнкъарджй нымдзаст саударжг ныййаржг мад. Иу, дыууж, жртж,... фондз... авд.

Фыдыбжстжйы Стыр хжсты цъжх пиллон арты жвзжгтж Ирыстоны хохржбынтжм куы лжбурдтой, райгуыржн бжстж тжссаг уавжры куы уыд, ужд хърихъуппытж бжрзонд фжцыдысты, фыдыужзжджы алыварс жртыгуыр сты, сж базырты бын жй бакодтой цыфыдджр знагжй йж бахъахъхъжныны тыххжй... ^мж ныр сыгьдтытжй, арыдтытжй жрызджхтысты фжстжмж фыды- ужзжгмж. Ам баззайдзысты жнустжм.

^вждза, диссаг у аивады тых. Поэт, скульптор, нывгжнжг. Гжзджнты авд зынгхуыст жфсымжры фжлгонцтж поэт Плиты Грис равдыста аив дзырды фжрцы, цъухъхъаты уд бауадзыны хуызы. Скульптор Санахъоты Сергей жфсымжрты ном сжнусон кжныны тыххжй сж равдыста хърихъуппыты хуызы йж джсны жрмдзжфы фжрцы. Композитор та - мелодийы фжрцы. Фжлж сж алчиджр, стыр куырдиаты хицау ужвгжйж, иттжг хорз равдыста Гжзджнты авд жфсымжры хъжбатырдзинад Райгуыржн бжстжйы сжрвжлтау, ныййаржг мады ужззау хъысмжт Фыдыбжстжйы Стыр хжсты ржстжг. Плиты Грисы хжстон уацмысты хъай-тарты фжлгонцтжн ис егъау ахадындзинад фжсивжды патриотон хъомылад. Поэтжн йжхи фжлгонцта - куыд аджймаг, куыд хжстон, куыд фыссжг фжлтжртжн у фжзминаг.

БАРАМЫНДТЫТЫ НОМХЫГЪД:

1. Гацалова Л.Б., Парсиева Л.К. Повтор как выразительное средство языка художественного произведения //Вестник Томского государственного педагогического университета . 2016. № 11 (176) . С. 101-104.

2. Чибиров Л.А. Грис Плиев: поэт, драматург, переводчик: сборник статей /Редактор и составитель Е.Б. Дзапарова. — Владикавказ: ИПЦ СОИГСИВНЦРАН и РСО-А, 2014. — 207.

3. Асратян З.Д., Шайхутдинова А.М. Концептуальная информация художественного текста //Балтийский гуманитарный журнал. 2018. Т. 7. № 1 (22). С. 18-21.

4. Гашарова А.Р. Художественное отражение народных паремий (на материале произведений лезгинских поэтов) //Балтийский гуманитарный журнал. 2019. Т. 8. №1 (26). С. 46-49.

5. Джиккаев Ш.Р. История осетинской литературы (1917-1956 гг.) Учебник для студентов факультета осетинской филологии СОГУ Владикавказ: Ир, 2001. 463 С.

6. Дзуццаты Х.-М.А. Соавтор времени. Грис Плиев. Жизнь и смерть. Стихи и поэмы на осетинском языке //Плиты Грис ли-тературон процесс /Чиныгаразжг, разныхасы автор бжрнон редактор Хозиты Б. Дзжуджыхъжу: Ир, 2013. С. 274-278.

7. Плиев Г.Д. Семь черкесок: Стихотворения и поэмы. (Пер. с осет.). М.: Современник, 1988. 286 с.

8. Джусоева К.Г. Фразеология осетинского языка — источник исторической информации //Балтийский гуманитарный журнал. 2018. Т. 7. № 3 (24). С. 32-34.

9. Дзусова Б.Т. Реализация эффективного управления качеством национального образования - актуальная педагогическая проблема //Азимут научных исследований: педагогика и психология. 2019. Т. 8. № 1 (26). С. 102-104.

10. Дзусова Б.Т., Туаева Л.А. Формирование лингвистических компетенций на уроках осетинского языка в условиях поликультурного образования //Балтийский гуманитарный журнал. 2016. Т. 5. № 3 (16). С. 40-42.

11. Дурду Б., Агеева Ю.В. Функционирование военной лексики в языке СМИ //Балтийский гуманитарный журнал. 2019. Т. 8. № 1 (26). С. 35-38.

12. Ногаева С.Е. Особенности обогащения словарного запаса младших школьников в условиях новых образовательных стандартов //Балтийский гуманитарный журнал. 2019. Т. 8. № 1 (26). С. 115-118.

Научен вектор на Балканите. 2019. Т. 3. № 2(4)

93

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.