CC BY
27
mgr Marta CLAPKA
Starszy Specjalista Departament Unii Europejskiej i Wspolpracy Mi^dzynarodowej MSWiA
INICJATYWY PODEJMOWANE PODCZAS PREZYDENCJI HISZPANSKIEJ W OBSZARZE OCHRONY LUDNOSCI W RAMACH GRUPY ROBOCZEJ PROCIV1
The initiatives that have been taken during the Spanish Presidency in the area of civil protection in framework of the working group PROCIV.
Streszczenie
Material obejmuje informacje z zakresu dzialalnosci grupy roboczej ds. ochrony ludnosci PROCIV ze szczegolnym uwzgl^dnieniem okresu prezydencji hiszpanskiej w Radzie UE (I polowa 2010 r.). W zwi^zku z przygotowaniami Polski do obj^cia prezydencji w II polowie 2011 r. istotnym jest, by ze szczegoln^ uwag^ przyjrzec si^ tendencjom oraz inicjatywom podejmowanym aktualnie w obszarze ochrony ludnosci w UE.
Summary
The article contains complex information about activities of the working group for civil protection (PROCIV) with particular emphasis on the period of Spanish presidency in the Council of European Union (the first half of 2010). Having in mind the incoming Polish presidency (the second half of 2011) and all preparations connected with this large-scale event, it is essential to familiarize with tendencies and initiatives that are currently being discussed in the area of civil protection in the EU.
Slowa kluczowe : ochrona ludnosci, zarz^dzenie kryzysowe, imprezy masowe, zapobieganie, reagowanie
Key words : civil protection, disaster management, mass events, prevention, response
1 Material zostal sporz^dzony w oparciu o instrukcje oraz sprawozdania z posiedzen grupy roboczej PROCIV, a takze dokumenty omawiane podczas posiedzen ww. gremium.
Wprowadzenie
Od kilku lat obserwujemy wzrost znaczenia kwestii ochrony ludnosci w Unii Europejskiej. Dyskusje nad ksztaltem ochrony ludnosci w UE tocz^ siç na forum grupy roboczej PROCIV2, w sklad której wchodz^ eksperci z zakresu ochrony ludnosci ze wszystkich panstw czlonkowskich UE. Zadaniem grupy jest wypracowanie propozycji konkretnych rozwi^zan zmierzaj^cych do usprawnienia wspólpracy w obszarze ochrony ludnosci. Wspólpraca w ramach grupy polega równiez na wymianie doswiadczen z sytuacji nadzwyczajnych oraz wniosków z prowadzonych éwiczen. Dziçki kontaktom roboczym eksperci poznaj^ takze rozwi^zania instytucjonalne stosowane w poszczególnych panstwach UE.
Eksperci z grupy PROCIV bior^ takze udzial w opracowywaniu procedur koordynacji kryzysowej UE, czyli wewnçtrznej koordynacji w ramach UE w przypadku katastrofy, która wykracza poza mozliwosci reagowania panstw czlonkowskich (Crisis Coordination Arrangements - CCA). Procedury te s^. sprawdzane podczas éwiczen CCA, których celem jest usprawnienie przeplywu informacji pomiçdzy instytucjami UE a panstwami czlonkowskimi, sprawdzenie standardowych procedur operacyjnych oraz usprawnianie procesu decyzyjnego Komitetu Stalych Przedstawicieli (COREPER II). Priorytety prac grupy roboczej PROCIV s^ okreslane przez panstwo sprawuj^ce aktualnie przewodnictwo w Radzie UE.
Jesli chodzi o narodowe podejscie, Polska konsekwentnie opowiada siç za wzmacnianiem gotowosci, zapobiegania i reagowania na katastrofy w UE, ze szczególnym uwzglçdnieniem kluczowej odpowiedzialnosci panstw czlonkowskich za zapewnianie bezpieczenstwa obywatelom. Istotne jest takze, by unikaé powielania dzialan i istniej^cych mechanizmów oraz optymalnie wykorzystaé istniej^ce instrumenty na poziomie UE, takie jak: Wspólnotowy Mechanizm Ochrony Ludnosci - WMOL (Decyzja Rady z dnia 8 listopada 2007 r. ustanawiajqca Wspólnotowy Mechanizm Ochrony Ludnosci, 2007/779/WE, Euratom) oraz Instrument Finansowy Ochrony Ludnosci (Decyzja Rady z dnia 5 marca 2007 r. ustanawiajqca Instrument Finansowy Ochrony Ludnosci, 2007/162/WE, Euratom).3
2
W spotkaniach grupy roboczej Rady UE ds. ochrony ludnosci (PROCIV) aktualnie udzial bior^ przedstawiciele KG PSP. Jest to zwi^zane ze zmian^ instytucji wiod^cej jaka nast^pila w marcu br. (poprzednio instytuj wiod^c^ w pracach grupy bylo Rz^dowe Centrum Bezpieczenstwa).
3 http ://rcb.gov.pl/wspolpraca/?a=226
Program TRIO prezydencji Hiszpania - Belgia - Wçgry
Na forum UE wci^z trwaj^. prace nad usprawnieniem zdolnosci reagowania UE w obliczu katastrof i kryzysów, zarówno w granicach Unii, jak i w panstwach trzecich, z zachowaniem odpowiedniej równowagi miedzy zapobieganiem, gotowosci^. i reagowaniem.
W ramach aktualnego TRIO4 s^. podejmowane, lub bçd^ podejmowane, dzialania, które wynikaj^. bezposrednio z dwóch komunikatów Komisji: w sprawie wzmocnienia zdolnosci Unii do reagowania w przypadku katastrof oraz w sprawie podejscia UE do zapobiegania klçskom zywiolowym oraz katastrofom spowodowanym przez czlowieka.
Wszystkie inicjatywy dotycz^ce szkolen bçd^ realizowane, a szczególna uwaga bçdzie poswiçcona wprowadzeniu i rozwijaniu modulów ochrony ludnosci oraz wzmocnieniu centrum monitorowania i informacji (MIC) w ramach Wspólnotowego Mechanizmu Ochrony Ludnosci. Prezydencje skoncentrj siç takze na prowadzeniu prac zwi^zanych z zapobieganiem, ale takze na ocenie WMOL i Instrumentu Finansowego, który zacznie obowi^zywaé podczas kolejnych trzech prezydencji. W tym kontekscie kontynuowana bçdzie wspólpraca z Organizaj Narodów Zjednoczonych.
W okresie urzçdowania trzech prezydencji sledzone bçd^ postçpy w zakresie elementów europejskiego programu ochrony infrastruktury krytycznej (EPCIP), a priorytetem w tym zakresie bçdzie zwiçkszenie bezpieczenstwa chemicznego, biologicznego, radiologicznego i j^drowego (CBRN). 5
Prace prezydencji hiszpanskiej w obszarze ochrony ludnosci
Prezydencja hiszpanska podczas I polowy 2010 r. skoncentrowala siç priorytetach zwi^zanych z kwestiami:
• zapobiegania pozarom lasów;
• pomocy psychologicznej dla ofiar powaznych katastrof;
• uzycia Mechanizmu Wspólnotowego Ochrony Ludnosci w przypadku imprez
masowych w Unii Europej skiej.
4Zgodnie z decyzja Rady Europejskiej z dnia 1 stycznia 2007, po przyjçciu Bulgarii i Rumunii do grona panstw czlonkowskich UE ustalono nowy porz^dek sprawowania Prezydencji w Radzie Europejskiej. Obejmuje on obecnie 27 Panstw Czlonkowskich i okreslony jest do polowy 2020 r. Pierwszymi panstwami, które zrealizowaly ten model byly Niemcy, Portugalia i Slowenia. Koncepcja Prezydencji grupowej, w której trzy kraje sprawuj^ce po sobie przewodnictwo koordynuj^ miçdzy sob^ glówne cele, jakie chcialyby zrealizowaé w dluzszym okresie czasu, to znaczy 18 miesiçcy sprawowanych prze siebie trzech kolejnych Prezydencji. Zródlo: http://prezydencíaue.gov.pl/polskie-przygotowania-do-prezydencü/co-oznacza-trio-prezydencü .
5 doc. 17696/09 (program TRIO prezydencji z dnia 22 grudnia 2010).
Konkluzje Rady UE w sprawie zapobiegania pozarom lasów
W styczniu 2010 r. prezydencja hiszpanska przedstawila projekt konkluzji w sprawie pozarów lasów6, zwracaj^c uwagç, ze problem nie dotyczy tylko panstw basenu Morza Sródziemnego, ale calej UE. Intenj prezydencji bylo, by konkluzje koncentrowaly siç na zapobieganiu (prevention), czyli dzialaniach maj^cych na celu unikanie pozarów lasów oraz zminimalizowanie konsekwencji w przypadku ich wyst^pienia (zapobieganie pozarom jest kontynuaj dzialan rozpoczçtych przez prezydencjç szwedzk^. w II polowie 2009 r.). Kwestia ta wymaga horyzontalnego podejscia, co w praktyce oznacza zaangazowanie w ten problem sektorów takich jak: ochrona ludnosci, ochrona srodowiska, gospodarka, gospodarowanie przestrzeni^.
Wedlug prezydencji hiszpanskiej istotne jest, by wskazaé potrzebç przeanalizowania konsekwencji spolecznych i gospodarczych pozarów lasów w programach prewencyjnych, przygotowywanych przez poszczególne panstwa czlonkowskie. Istotne jest wspieranie dzialan zmierzaj^cych do rozbudowy mechanizmów zwi^zanych z zapobieganiem pozarom lasów i uwzglçdnianie ochrony przeciwpozarowej lasów w planach zagospodarowania przestrzennego, w tym rolnego i lesnego, ochrony popozarowej terenów lesnych oraz promowania ponownego zalesiania terenów popozarowych, wzmocnienia wspólpracy transgranicznej, dalszego szkolenia i motywowania sluzb lesnych w dziedzinie zapobiegania pozarom lasów oraz surowego karania sprawców podpalen terenów lesnych.
Wazne jest podkreslenie poprawy bezpieczenstwa ludnosci, mienia i srodowiska w UE, na które skladaé siç powinny rozwi^zania prawne dot. wszystkich dzialan ujmuj^cych m.in. poprawç rozwi^zan prawnych maj^cych na celu obnizenie prawdopodobienstwa powstawania pozarów lasów, a takze utrzymania na minimalnym poziomie negatywnych efektów zaistnialego zdarzenia. Konkluzje stanowi^ zatem pol^czenie pomiçdzy faz^ zapobiegania a wnioskami z fazy reagowania.
Rada UE w Konkluzjach w sprawie zapobiegania pozarom lasów (doc. 77SS/10 z dnia 16 czerwca br.) wzywa panstwa czlonkowskie m.in., by:
• zagwarantowaly, ze odpowiednie organy wl^cz^. w zakres planowania przestrzennego oraz gospodarki gruntami na obszarach wiejskich i gospodarki lesnej srodki zapobiegania pozarom i gotowosci;
6 Draft Council Conclusions on prevention of forest fires within the European Union. W trakcie dyskusji nad dokumentem w lutym oraz marcu br. panstwa czlonkowskie przedstawily wiele uwag i komentarzy, odnosz^cych siç w szczególnosci do zadan wynikaj^cych dla panstw czlonkowskich (doc. 17606/1/09 REV 1, 5612/10, 17606/2/09 REV 2, 6741/10, 7031/10, 7084/10, 7685/10, 77SS/10).
• wzmocnily zapobieganie pozarom na obszarach granicznych, w szczególnosci poprzez zaciesnienie wspólpracy miedzy panstwami s^siaduj^cymi obejmuj^cej szkolenia, procedury komunikowania w stosunku do osób trzecich;
• udostçpnily w ramach Europejskiego Systemu Informacji o Pozarach Lasów (EFFIS) -oprócz informacji o wyst^pieniu pozarów lasów - informacje na temat krajowych srodków zapobiegawczych dostçpnych na obszarach zagrozonych;
• w ramach istniej^cych instrumentów finansowania UE (rozwój obszarów wiejskich, LIFE+, itp.) propagowaly szkolenia i odpowiednie nagrody dla zawodowych pracowników lesnictwa, co podniesie standardy ochrony lasów, l^cz^c je ze zrównowazonym zarz^dzaniem lasami;
• zintensyfikowaly zwalczanie dzialalnosci przestçpczej zwi^zanej z pozarami lasów, zachçcaj^c w szczególnosci do prowadzenia dochodzen na temat przyczyn pozarów oraz do scigania przestçpstw;
• poprawily koordynacjç miçdzy wszystkimi podmiotami uczestnicz^cymi w zapobieganiu pozarom lasów, takimi jak organy wlasciwe do spraw srodowiska, rolnictwa, lesnictwa, planowania przestrzennego oraz ochrony ludnosci;
• poglçbialy wiedzç ogólu spoleczenstwa na temat zapobiegania pozarom lasów poprzez edukacjç ekologiczn^, kampanie uswiadamiaj^ce i informacyjne, zwlaszcza dotycz3.ce zmiany klimatu i róznorodnosci biologicznej;
• promowaly zrównowazon^. gospodarkç lesn^, aby ograniczyé potencjal rozprzestrzeniania siç pozarów lasów oraz zwiçkszyé odpornosé lasów na pozary w przyszlosci;
• w pelni wykorzystaly mozliwosci finansowania przez UE w celu realizacji krajowych strategii i srodków zapobiegania pozarom lasów, w tym poprzez wl^czanie srodków zapobiegawczych w ramach finansowanych ze srodków unijnych krajowych programów usuwania skutków pozarów lasów.
Ponadto Rada UE wzywa Komisjç Europejsk^ i Panstwa Czlonkowskie, by:
• wspólnie dopracowaly systemy wczesnego ostrzegania poprzez wykorzystanie najnowoczesniejszych dostçpnych technologii oraz poprzez poswiçcenie szczególnej uwagi informowaniu spoleczenstwa, tak aby umozliwié odpowiednie dzialania prewencyjne maj^ce na celu ograniczenie wystçpowania pozarów lasów i minimalizacjç ich skutków;
oraz Komisjç Europejsk^ by:
• kontynuowala rozbudowç Europejskiego Systemu Informacji o Pozarach Lasów (EFFIS) na podstawie danych dostarczanych przez panstwa czlonkowskie, poprzez wl^czenie don informacji o przyczynach pozarów lasów, jak równiez szacunków dotycz^cych emisji gazów cieplarnianych w wyniku pozarów lasów; w tum celu Komisja proszona jest o zwiçkszenie wysilków w tej dziedzinie;
• nasilila starania w ramach programów badawczych UE w zakresie pozarów lasów, w tym wykorzystania srodków technicznych i metod mapowania, zwlaszcza w dziedzinie systemów i metod monitorowania, wykrywania, wczesnego ostrzegania oraz zwalczania pozarów, rekultywacji po pozarze, zwi^zków ze zmian^ klimatu i potencjalnych tendencji, na które ma ona wplyw, jak równiez spolecznych czynników ryzyka, które wywodz^. siç z wzorców zachowan ludzkich;
• wl^czyla pozary lasów do priorytetów, którymi powinna siç zaj^é w swojej biez^cej pracy nad wymian^. dobrych praktyk, opracowaniem wytycznych dotycz^cych oceny zagrozen i map ryzyka oraz wytycznymi dotycz^cymi minimalnych standardów w zakresie zapobiegania katastrofom ukierunkowanego na konkretne zagrozenia;
• przedstawila przegl^d (wspól)finansowanych projektów i dzialan w dziedzinie pozarów lasów oraz okreslila i ocenila mozliwosci lepszego wl^czenia problematyki zapobiegania pozarom lasów do instrumentów finansowania UE wspieraj^cych zrównowazone lesnictwo, zalesianie i rekultywacjç lasów po pozarze, takie jak wprowadzenie do wspomnianych instrumentów finansowych przepisu, który wymagalby, aby programy finansowane z tych instrumentów obejmowaly srodki zapobiegawcze;
• ulatwiala koordynacjç miçdzy panstwami czlonkowskimi i innymi pobliskimi krajami w swiadczeniu pomocy w zakresie zapobiegania pozarom w regionach dotkniçtych pozarami lasów;
• uwzglçdnila niniejsze konkluzje Rady w kontekscie dzialan w zakresie ochrony lasów podejmowanych w nastçpstwie bialej ksiçgi „Adaptacja do zmian klimatu: europejskie ramy dziatania”, zwlaszcza dotycz^cych debaty na temat ochrony lasów i informacji o lasach, któr^ Komisja zainicjowala w kontekscie zielonej ksiçgi w sprawie ochrony lasów i informacji o lasach oraz strategii lesnej UE i planu dzialan dotycz^cego gospodarki lesnej UE.
Dokument zostanie przyjçty podczas kolejnej Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwosci i Spraw Wewnçtrznych (JHA).
Konkluzje Rady UE w sprawie opieki psychospotecznej w przypadku sytuacji nadzwyczajnych i katastrof
Zagadnienie pomocy psychospolecznej jest drugim obszarem priorytetowym, nad którym prowadzono prace na forum grupy PROCIV. Zamierzeniem prezydencji hiszpanskiej bylo rozpoczçcie dyskusji nt. wspólnotowego podejscia do tego zagadnienia oraz wsparcia, jakie moze byé udzielone panstwom czlonkowskim (w ramach Mechanizmu i innych instrumentów) w sytuacji zdarzen o charakterze masowym (duze imprezy sportowe itp.). Temat ten wydaje siç szczególnie dla nas wazny w kontekscie przygotowan do Mistrzostw Europy w Pilce Noznej EURO2012.8
Zagadnienie wsparcia psychologicznego jest kontynuaj propozycji delegacji hiszpanskiej dotycz^c^. utworzenia modulu pomocy psychologicznej, o którym poinformowano na spotkaniu Dyrektorów Generalnych ds. Ochrony Ludnosci w Marsylii (pazdziernik 2008 r.). Prezentuj^c uwagi po katastrofie w Madrycie, zaproponowano nowy typu modulu - psychologicznego - zlozonego z grupy psychologów, którzy w przypadku katastrof z udzialem obywateli danego panstwa czlonkowskiego mogliby byé wysylani na miejsce zdarzenia i swiadczyé pomoc w ojczystym jçzyku.
Problematyka wsparcia psychologicznego w sytuacjach katastrof jest niezwykle wazna i dotyczy dwóch wymiarów: pomocy udzielanej ratownikom w wyniku przezyé
traumatycznych, a takze pomocy psychologicznej udzielanej ofiarom katastrof zarówno bezposrednio po zdarzeniu jak równiez w okresie pózniejszym. Istotna jest takze potrzeba wspóldzialania sluzb psychologicznych ze strukturami pomocy spolecznej.
Punktem wyjscia dla opracowania Konkluzji Rady bylo zorganizowanie przez prezydencjç hiszpansk^. seminarium w dniach 8-9 lutego br. w Madrycie (w seminarium udzial wziçlo ok. 100 ekspertów z panstw czlonkowskich, w tym dwóch ekspertów z Polski).
Podczas spotkania w Madrycie uczestnicy stwierdzili, ze pomoc psychologiczna powinna byé:
1 Draft Council Conclusions on psychosocial support in the event of emergencies and disasters. Wczesniejszy zapis obejmowal dodatkowo “ and the role of the Union Civil Protection Mechanism in major events ” niemniej jednak w toku dyskusji zrezygnowano z tego pomyslu. W rezultacie powstal odr^bny dokument Draft Council conclusions on the use of the Community Civil Protection Mechanism in major events in the European Union.
8 W 2009 r. decyzja KG PSP powolano do zycia Zespol, ktory opracowal zasady organizacji systemu pomocy psychologicznej w PSP.
• stalym elementem interwencji kryzysowych;
• elementem procedur dzialania w sytuacjach kryzysowych;
• wspierana przez politykç spoleczn^ oraz, ze:
• powinna obejmowaé srednio i dlugoterminowe dzialania „rehabilitacyjne”;
• istnieje potrzeba wzmacniania rozwoju sfery pomocy psychologicznej poprzez wspólprac? miçdzynarodow^..
W dniu 17 marca br., podczas posiedzenia grupy roboczej PROCIV, przedstawiony zostal pierwszy projekt Konkluzji w zakresie interwencji psychologicznej w przypadku katastrof i zdarzen niekorzystnych, który spotkal siç z poparciem panstw czlonkowskich.9
Oprócz promowania strategii utworzenia sieci ekspertów zajmuj^cych siç wymian^. wiedzy, doswiadczen, najlepszych praktyk w zakresie pomocy psychospolecznej na potrzeby Wspólnotowego Mechanizmu Ochrony Ludnosci, prezydencja planowala takze wl^czyé pomoc psychospoleczn^. do programu szkoleniowego w ramach ww. Mechanizmu. Koszty realizacji zalozen mialyby byé pokrywane przez kraje czlonkowskie w ramach posiadanych budzetów, a jedynym dodatkowym wsparciem finansowym móglby byé Instrument Finansowy OL. Inicjatywa tworzenia sieci ekspertów, o której mowa powyzej bçdzie zast^piona wl^czeniem ekspertów z zakresu pomocy psychologicznej do istniej^cej grupy ekspertów wykorzystywanych na potrzeby ochrony ludnosci.
Rada UE w Konkluzjach w sprawie opieki psychospolecznej w przypadku sytuacji nadzwyczajnych i katastrof (doc. 9838/10 z dnia 21 maja br.) wzywa panstwa czlonkowskie (jezeli ich systemy ochrony ludnosci i inne wlasciwe organy tego wymagaj^), by:
• staraly siç wl^czyé pomoc psychospoleczn^. w poszczególne fazy zarz^dzania ryzykiem i sytuacji nadzwyczajn^. (fazç profilaktyki, interwencji i lagodzenia skutków);
• ulatwialy i wspomagaly ksztaltowanie indywidualnej i spolecznej odpornosci, stosuj^c
profilaktyczne programy spoleczne do wzmacniania odpornosci grup
poszkodowanych w wyniku katastrof;
• propagowaly ujmowanie - w systemach reagowania na sytuacje nadzwyczajne
przewidzianych w planach ochrony ludnosci na róznych szczeblach (lokalnym,
regionalnym, krajowym) - specjalnych zespolów lub ekspertów ds. opieki
9 doc. 6890/1/10 REV 1, oraz w toku dalszych prac w marcu, kwietniu i maju br. 6890/2/10 REV 2, 7902/10, 8098/10 (wl^czony pózniej do 6890/2/10), DS 1312/10, 8787/10, 8788/10, 9736/10, 9838/10.
psychospolecznej, tak by ich dzialania i dzialania innych, bçd^cych ich partnerami, grup lub instytucji operacyjnych mozna bylo latwiej koordynowaé na szczeblu dowodzenia lub w terenie;
• propagowaly opracowywanie zintegrowanych programów radzenia sobie ze stresem, które pozwol^ odpowiednio szkolié pod wzglçdem psychospolecznym personel poszczególnych sluzb ratowniczych (strazy pozarnej, policji, sluzby zdrowia itp.)
i, w stosownych przypadkach, pracowników innych kategorii, tak by m.in. zwiçkszyé ich zdolnosé do psychospolecznej samoochrony i radzenia sobie ze stresem w sytuacjach krytycznych;
• uwzglçdnialy srednio- i dlugookresow^. rehabilitacjç psychospoleczne w róznych aspektach zycia spolecznego, opracowuj^c interdyscyplinarne programy l^cz^ce rózne obszary ksztalcenia, zdrowia i dzialalnosci instytucyjnej, a takze aktywnie angazuj^c poszczególne sektory, które mogly zostaé poszkodowane w wyniku katastrofy, oraz organizacje lokalne (stowarzyszenia wolontariackie itp.);
oraz Komisjç Europejsk^ by:
• kwestie psychospoleczne staly siç czçsci^ dzialan unijnego mechanizmu ochrony ludnosci, w tym czçsci^ programu wymiany ekspertów, co ma na celu rozwijanie odpornosci psychospolecznej;
• uaktualnila szkoleniowe programy mechanizmu, wl^czaj^c do istniej^cych kursów nowe tresci psychospoleczne;
• umozliwila wl^czenie do bazy ekspertów mechanizmu takze ekspertów do spraw psychospolecznych, którzy w razie potrzeby byliby dyspozycyjni na potrzeby interwencji w ramach mechanizmu;
• ulatwiala w ramach mechanizmu wzajemne kontakty ekspertów do spraw psychospolecznych z mysl^. o wzmocnieniu i propagowaniu ich funkcji doradczej, szkoleniowej, badawczej, informacyjnej oraz ich roli w wymianie doswiadczen itp.;
• dalej badala, wraz z panstwami czlonkowskimi, potrzebç posiadania unijnych wytycznych w dziedzinie pomocy psychospolecznej i potencjaln^ korzysé z ich stworzenia, uwzglçdniaj^c prace tocz^ce siç w tej dziedzinie.
Dokument zostal przyj?ty podczas Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwosci i Spraw Wewn?trznych (JHA), która odbyla si? w dniach 3-4 czerwca 2010 r..
Konkluzje Rady UE w sprawie stosowania Mechanizmu Wspólnotowego Ochrony Ludnosci w przypadku imprez masowych w Unii Europejskiej 10
Pierwotnie Projekt Konkluzji Rady w sprawie uzycia WMOL podczas waznych wydarzen w UE mial bye cz?scie skladowe Projektu Konkluzji Rady w sprawie opieki psychospolecznej w przypadku sytuacji nadzwyczajnych i katastrof. Zdecydowano si? jednak rozdzielie oba zagadnienia dla zachowania wi?kszej przejrzystosci.
W dniach 3-5 marca br. odbyly si? w Madrycie warsztaty eksperckie poswi?cone koordynacji ochrony ludnosci podczas imprez masowych. Celem warsztatów bylo zidentyfikowanie imprez masowych (np.: olimpiady, szczyty polityczne, koncerty etc), w które zaangazowane bye moge struktury ochrony ludnosci, oraz wypracowanie sposobu analizy ich ryzyka. Prezydencja duze wag? przylozyla równiez do aspektu wsparcia psychologicznego dla potencjalnych ofiar, poszkodowanych w zwi^zku z imprezami masowymi. Na warsztatach wypracowano wnioski dla sluzb i organów funkcjonujecych w ramach struktur ochrony ludnosci w panstwach czlonkowskich. Wyszczególniono rekomendacje, zalecenia, wskazano obszary, w których nalezy zintensyfikowae dzialania panstw czlonkowskich i UE.
Nalezy podkreslie, ze zintegrowane zarzedzanie ryzykiem w sytuacjach zagrozenia przez sluzby zaangazowane w zabezpieczenie wi?kszych wydarzen moze przyczynie si? do zwi?kszenia efektywnosci ich reagowania w likwidacj? skutków zdarzenia. Natomiast rozwijanie wspólpracy pomi?dzy administrate publiczne na poziomie krajowym i mi?dzynarodowym moze ulatwiae zarówno dzialania prewencyjne, jak i reagowanie w sytuacji zagrozenia.
Ponadto konieczne jest takze ulepszanie metod i narz?dzi prewencyjnych przed takimi zdarzeniami, z uwzgl?dnieniem analizy ryzyka i przygotowania obywateli do podejmowania dzialan. Warto zwrócie takze uwag? na koniecznose wspólpracy z mediami, korzystania z doswiadczen innych sluzb, które maje doswiadczenia m. in. w przygotowaniu oraz przeprowadzaniu ewakuacji.
l°Draft Council conclusions on the use of the Community Civil Protection Mechanism in major events in the European Union (doc. 9131/10, ostatnia wesja 9831/10).
Rada UE w Konkluzjach w sprawie stosowania Mechanizmu Wspólnotowego Ochrony Ludnosci w przypadku imprez masowych w Unii Europejskiej (doc. 9837/10 z dnia 21 maja br.) wzywa panstwa czlonkowskie, by zgodnie z wymogami ich systemów ochrony ludnosci i z wymogami okreslonymi przez odpowiednie organy:
• staraly siy, aby organy odpowiedzialne za zarzedzanie ryzykiem, w tym za dzialania, które nalezy podjeé na etapie zapobiegania i na etapach wczesnego wsparcia i wspomagania, prowadzily planowanie w sposób zintegrowany, co ma sluzyé skoordynowaniu i wzajemnemu uzupelnianiu siy wszystkich dzialan interwencyjnych;
• upowszechnialy opracowywanie procedur wspólpracy na szczeblu krajowym i europejskim poprzez wymiany sprawdzonych wzorców i zaciesnianie kontaktów miydzy odpowiednimi podmiotami;
• propagowaly korzystanie z doswiadczen nabytych przy okazji podobnych imprez, które odbyly siy w przeszlosci, zarówno w Unii Europejskiej, jak i poza jej granicami;
• wspieraly wspólpracy i koordynacjy miydzy podmiotami biorecymi udzial w poszczególnych etapach dzialan, od momentu planowania danej imprezy az do zarzedzania jej przebiegiem;
• wspieraly opracowywanie planów ewakuacji w pelni uwzglydniajecych dynamiky tlumu i techniki zarzedzania tlumem, które pomoge spowodowaé wlasciwe reakcjy publicznosci i unikneé niekontrolowanych i nieskoordynowanych reakcji;
• wykorzystywaly w tym celu istniejece mozliwosci, jakie daje instrument finansowy ochrony ludnosci i wspólnotowy mechanizm ochrony ludnosci.
oraz Komisjy Europejske, by:
• w dalszym ciegu wspierala dzialania sluzece okreslaniu sprawdzonych rozwiezan w celu usprawnienia na wszystkich szczeblach dzialan z zakresu prewencji, gotowosci i reagowania sluzecych zarzedzaniu ryzykiem w przypadku imprez masowych;
• pomagala wyciegaé wnioski z doswiadczen zdobytych przy okazji imprez masowych i upowszechniala te doswiadczenia miçdzy panstwami czlonkowskimi;
• dopilnowala, by w projektach realizowanych w ramach instrumentu finansowego ochrony ludnosci mozna bylo uwzglçdnié analizy ryzyka, gotowosé oraz planowanie w zakresie reagowania w odniesieniu do imprez masowych;
• propagowala cwiczenia w zakresie gotowosci i reagowania róznych sluzb w odniesieniu do imprez masowych w ramach rocznych programów prac realizowanych na podstawie instrumentu finansowego ochrony ludnosci;
• zbadala mozliwosci uprzedniego rozmieszczenia - na wniosek panstwa przyj muj ^cego - modulów lub jednostek interwencyjnych za posrednictwem mechanizmu ochrony ludnosci;
• w przypadku, gdy panstwo przyjmujece wyst^pi z prosbe o pomoc - ulatwiala dostyp do informacji na temat procedur interwencyjnych stosowanych przez to panstwo;
• promowala rózne dzialania, takie jak seminaria, warsztaty i wymiana ekspertów, które stwarzaje mozliwosc omówienia kwestii przygotowan do imprez masowych;
• uwzglydniala imprezy masowe w programach i dzialaniach szkoleniowych realizowanych w ramach mechanizmu ochrony ludnosci;
• uwzglydniala szczególny charakter imprez masowych w kontekscie prac prowadzonych nad modulami w ramach mechanizmu ochrony ludnosci z mysl^ o zwiykszeniu interoperacyjnosci i zapewnieniu jak najwiykszej skutecznosci pomocy europej skiej;
• prowadzila, wraz z panstwami czlonkowskimi, dalsze prace nad wsparciem panstwa przyjmujecego.
Dokument zostal przyjyty podczas Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwosci i Spraw Wewnytrznych (JHA), która odbyla siy w dniach 3-4 czerwca 2010 r.
Zapowiedz priorytetów prezydencji belgijskiej w obszarze ochrony ludnosci
Prezydencja belgijska rozpocznie siy 1 lipca 2010 r. Na spotkaniu Dyrektorów Generalnych Ochrony Ludnosci w Madrycie (10-11.06.2010) dokonano prezentacji zagadnien, którymi zajmie siy nadchodz^ca Prezydencja. Na forum PROCIV PREZ BE zaproponowala:
• wypracowanie Konkluzji Rady UE dla stworzenia innowacyjnych rozwi^zan w zakresie finansowania dzialan w dziedzinie zapobiegania katastrofom. Celem ma byc przeciwdzialanie katastrofom poprzez efektywniejsze wspieranie panstw czlonkowskich w zakresie prewencji;
• wypracowanie Konkluzji Rady UE sluzecych wsparciu panstwa-gospodarza (Host Nation Support). Celem jest usprawnienie systemu wspolpracy z zagranicznymi grupami ratowniczymi na terytorium panstwa-gospodarza, ktory obejmuje szereg aspektow, takich jak: logistyka (np. zakwaterowanie, transport lokalny, itp.), zagadnienia prawne (np. kwestie celne), kwestie finansowe, kwestie odpowiedzialnosci. Warsztaty na temat Host Nation Support, sluzece za podstawç do wypracowania Konkluzji Rady odbçde siç w dniach 15-17 wrzesnia we Florival;
• rozwijanie zagadnienia pomocy konsularnej (temat potencjalny). Celem jest wykorzystanie, w ramach Mechanizmu, mozliwosci zwiçkszenia pomocy konsularnej. Podstawç prawns stanowi art. 2 pkt.10 Decyzji Rady nr 2007/779/EG.
Planowana jest organizacja corocznego spotkania koordynatorow kursow Wspolnotowego Mechanizmu OL (6-7 pazdziernik 2010, Florival) oraz ewaluacja 8. cyklu szkoleniowego w ramach Wspolnotowego Mechanizmu OL.
Prezydencja bçdzie stosowac siç do wytycznych dotyczecych Oceny Ryzyka jak rowniez rozwijac pracç nad Siecie Ostrzegania o Zagrozeniach dla Infrastruktury Krytycznej (Critical Infrastructure Warning Information Network - CIWIN). Spotkanie Dyrektorow Generalnych ds. OL odbçdzie siç w dniach 26-28 pazdziernika 2010 r. w Brukseli. Podczas spotkania maje zostac zaprezentowane wytyczne dot. oceny ryzyka UE oraz innowacyjne inicjatywy dot. przepisow i dobrych praktyk w zakresie ochrony lasow przed pozarami. Jednym z wazniejszych wydarzen bçdzie seminarium podsumowujece projekt ,,Zdolnosc Szybkiego Reagowania” EURRC7 (RapidResponse Capability Project 7 - EURRC7).
Podsumowanie
Okres prezydencji hiszpanskiej w sposob znaczecy przyczynil siç do zaktywizowania dzialan w kwestiach zwiezanych z zapobieganiem pozarom lasow, pomoce psychologiczne dla ofiar powaznych katastrof, a takze uzyciem Mechanizmu Wspolnotowego Ochrony Ludnosci w przypadku imprez masowych w Unii Europejskiej.
Prezydencja belgijska bçdzie kontynuowala podjçte juz wczesniej prace w ramach grupy roboczej PROCIV, ale takze podejmie nowe wyzwania zwiezane m.in. ze stworzenia innowacyjnych rozwiezan w zakresie finansowania dzialan w dziedzinie zapobiegania katastrofom.
Okres prezydencji belgijskiej b?dzie tez czasem adaptacji nowej struktury OL w Komisji Europejskiej. Wprowadzona zmiana polega na integracji Wydzialu Ochrony Ludnosci, który zostal przesuni?ty z Dyrekcji Generalnej Srodowisko (DG ENV) do nowoutworzonej Dyrekcji Generalnej ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludnosci (DG ECHO) - wczesniej Dyrekcji Generalnej ds. Pomocy Humanitarnej (DG ECHO). Nalezy si? spodziewac, ze wprowadzona zmiana zaowocuje integracji sfery ochrony ludnosci ze sfer^. pomocy humanitarnej, co przyczyni si? do mozliwosci wypracowania jednolitego podejscia do sytuacji kryzysowych wymagaj^cych zaangazowania potencjalu OL, a takze lepszej koordynacji podejmowanych decyzji. 11
Literatura
1. 18-miesi?czny program Rady (doc. 17696/09 z dnia 22 grudnia 2009 r.);
2. Konkluzje Rady UE w sprawie zapobiegania pozarom lasów (doc. 7788/10 z dnia 16 czerwca br.);
3. Konkluzje Rady UE w sprawie opieki psychospolecznej w przypadku sytuacji nadzwyczajnych i katastrof (doc. 9838/10 z dnia 21 maja br.);
4. Konkluzje Rady UE w sprawie stosowania Mechanizmu Wspólnotowego Ochrony Ludnosci w przypadku imprez masowych w Unii Europejskiej (doc. 9837/10 z dnia 21 maja br.);
5. Instrukcje i sprawozdania z posiedzen grupy roboczej PROCIV (styczen - czerwiec 2010 r.);
6. Zasoby internetowe m.in.: instytucji unijnych takich jak Rada UE, czy tez Komisja Europejska, a takze Rz^dowego Centrum Bezpieczenstwa.
11 Od lutego 2010 r. po zatwierdzeniu nowego Kolegium komisarzy UE - wzroslo znaczenie Dyrekcji Generalnej ds. pomocy humanitarnej (DG ECHO). Wyznaczenie nowego komisarza odpowiedzialnego za wspólprac? mi?dzynarodow^, pomoc humanitarn^. i reagowanie w sytuacjach kryzysowych jest zgodne z przepisami Traktatu Lizbonskiego, który nadaje trwal^ i wazn^ rol? kwestiom pomocy humanitarnej i ochrony ludnosci.
