CC BY
44
НОМАИ ДОНИШГОҲ* УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ* SCIENTIFIC NOTES
№1(42) 2015
УДК 8Т1 Ш.Э.БОЕВ
ББК 83.3 (0)9
ТАЪСИРИ САБКИ РӮДАКЙ ДАР ШЕЪРИ ФОРСИИ ТОҶИКЙ
Вожаҳои калидӣ: Рӯдакӣ, сабк, таъсир, шеър, шоирон, нишона, тасвир, зебоӣ, намудҳои шеърй.
Масъалаи истиқбол аз сабки Рӯдакӣ ё худ илҳом аз Рӯдакӣ мушкилоти адабии таъсир ё худ меросбариро низ дар бар мегирад. Ба хусус, таҳқиқ дар бораи кайфият ва мизони таъсир ва нуфзи тарзи сухани Рӯдакӣ ба афкор ва осори муосирон ва баъдиниёнаш масъалаи муҳим ва мушкил аст.
Дар таҳқиқи мавзӯи ҳозир мо дарёфти табиии суннатҳои адабиро, ки ифодагари худ ҳастанд, ба асос гирифтем. Дар дараёни таҳаввулоти дохилии сабки фардӣ ва гурӯҳии хуросонии баъди Рӯдакӣ, албатта таъсири омилҳои беруна, ки аз суннатҳои адабй сарчашма мегиранд, муассир аст. Онҳо ба дараёни андешаи ҳунарӣ дохил шуда, шакли худро тагйир медиҳанд, вале хусусиятҳои зотии худро аз даст намедиҳанд (3,175-176).
Дар ин равиш нахуст таваддӯҳро ба масъалаи истиқболи қасидаи устод Рӯдакӣ «Бӯйи дӯйи Мӯлиён» ва дар заминай он баҳрабардории шоирони баъдӣ аз аносири сабкии он далб мекунем.
Ба шеъри «Бӯйи дӯйи Мӯлиён», ки онро баъзеҳо қасида ва гурӯҳи дигар газал низ гуфтаанд, беш аз сад шоир тазмину давоб гуфтаанд. Таваддӯҳи шоирони гузашта ва имрӯза ба ин шеър чанд сабаб дорад: яке ин аст, ки сарнавишти шеъри мазкур адибу гариб буда, таърихи эдод, баъзе мушаххасот ва мавриди суруда шудани он диққати муаллифони сарчашмаҳои мӯътабаре, монанди «Чаҳор мақола»-и Низомии Арӯзии Самарқандӣ, «Лубоб-ул-албоб»-и Муҳаммад Авфии Бухороӣ, «Баҳористон»-и Абдураҳмони Ҷомӣ, «Тазкират-уш-шуаро»-и Давлатшоҳи Самарқандӣ ва гайраро ба худ далб кардааст. Муаллифони бисёре аз таҳқиқоте, ки дар заминаи ҳаёт ва осори Рӯдакӣ андом гирифтаанд, низ ба тадзия ва таҳлили ин шеър таваддӯҳи хос зоҳир намудаанд. Дигар ин ки қасидаи «Бӯйи дӯйи Мӯлиён» дар радифи қасидаҳои «Шикоят аз пирӣ», «Модари май» ва як микдор газалу қитъа ва рубоиҳои шоир дар шакли нисбатан комил то замоин мо расидааст. Ниҳоят, чизи дигари муҳим ни аст, ки ин қасида, ба эътирофи аҳли назар, аз думлаи беҳтарин намунаи ашъори шоири бузург буда, аз замоин эдодаш то имрӯз, яъне беш аз ҳазору чанд сол, пеш аз ҳама бо шакли комил ва бадеъ, балогат ва фасоҳати комил ва маънии неку расой худ мавриди назари аҳли завқ қарор гирифтааст.
Қасидаи «Бӯйи дӯйи Мулиён» аз ҳашт байт иборат буда, бар вазни яке аз сареҳтарин ва писандидатарин баҳрҳои арӯзӣ рамали мусаддаси маҳзуф гуфта шудааст. Абдунабӣ Сатторзода онро аз рӯйи маъниву тарзи баён ба панд қисмат тақсим кардааст: қисми аввал ишора ба бӯи дӯи Мӯлиёну ёди ёри меҳрубон (байти аввал); сонӣ - баёни вазъи роҳи сафар (байтҳои дуввуму сеюм); сеюм - хитоб ба Бухоро аз омадани амир (байти чаҳорум); чаҳорум тавсифи мир (байтҳои пандуму шашум) ва пандум байти хотима (10).
Дар бораи ин қасида ва хусусиятҳои гуногуни он дар тамоми таҳқиқоти оид ба Рӯдакӣ андомгирифта сухан меравад. Ҳамчунин дойр ба он мақолаҳои дудогона, аз думла мақолаҳои Фурӯзонфар, Муин ва А.Мирзоев (11,70;26) низ чоп шудаанд, ки дар онҳо масъалаҳои гуногуни вобаста ба таърих ва маҳалли таълифи он мавриди арзёбӣ қарор гирифтааст. Вале он чи ки ба ин қасида шӯҳрат оварда, заминаи устувори равиши комили меросбарӣ қарор додааст, ҳаммаъно ба балогат ва фасоҳати комил ва сабки ибратангези соҳибаш мебошад. Дар ин қасида ҳар байту ҳар мисраъ, ҳар калимаву ҳар таъбир бори ҳунарӣ ва маънавии худро кашида миёни ҳам алоқаи мустаҳкам доранд. Ин шеър аз назари сохтори шеърй яке аз комилтарин осори Рӯдакӣ буда, дар таъйини сабки фардии ӯ метавонад ҳамчун меъёр хидмат кунад. Дар он ягой таркиб, ягой мисраъ, ё байте ба назар намерасад, ки бо дузъҳои дигари он таносуби комил надошта бошад. Беш аз ин он аз диҳати лафзу маънй ва оҳанг низ мутобиқ ва муносиб мебошад. Оҳанги нарму ботамкин ва андаке маҳзуни рамали мусаддаси маҳзуф ба маънии шеър, ки аз он бӯи ҷӯи Мӯлиён ба димогу ёди ёри меҳрубон ба cap мерасад, муносиб ва мувофиқ афтода, ба қавли И.С.Брагинский дар он «шакли зебо ва мундаридаи фасеҳу рӯшан бо ҳамдигар мутобиқат мекунад» (2,34). Хулосаи калом, қасида, мадҳияти тамомиёр, ки «лафз ҳама хубу ҳам ба маънй осой». Бесабаб нест, ки Низомии Арӯзии Самарқандӣ дар «Чаҳор мақола» баъди нақли таърих ва маҳаллу вазъи таълифи ин қасида байти охирини он - Офарину мадҳ суд ояд ҳаме, Тар ба ганд андар зиён ояд ҳаме-ро
106
НОМАИ ДОНИШГОҲ* УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ* SCIENTIFIC NOTES
№1(42) 2015
иқтибос карда, хулоса мекунад, ки «Ва андар ин байт аз маҳосин ҳафт санъат аст: аввал -мутобиқ, дуввум - мутазод, савум - мураддаф, чаҳорум - баёни мусоват, панҷум - узубат, шашум - фасоҳат, ҳафтум - ҷазолат. Ва ҳар устоде, ки ӯро дар илми шеър табаҳҳуре аст, чун андаке тафаккур кунад, донад, ки ман дар ин мусибат» (9,60).
Аз ин мавқеъ, онҳое, ки аз ин шеър илҳом гирифтанд ё онро тазмин намудаанд, пеш аз ҳама ба сабки шевои таъмири он назар доштаанд. Пайравони қасидаи мазкур дар гузашта шоирони забардасте аз қабили Саноии Ғазнавӣ, Ҷалолиддини Румӣ, Адиб Шаҳобиддини Вассоф, Лутфалибеки Озар, Сурӯши Исфаҳонӣ, Ашрафӣ, Сипандии Самарқандӣ, Шиблии Нӯъмонӣ ва дигарон будаанд.
Шоироне, ки ба қасидаи Рӯдакӣ пайравӣ кардаанд, сарфи назар аз замони таълифи шеърашон, пеш аз ҳама ба мазмун, шакл ва аносири сабксози он назар доштанд ва табиист, ки ҳар кадоме ба қадри тавоноии худ ба он ҷавоб гуфтаанд.
Ба ҳар ҳол, аксари онҳое, ки шеъри устодро тазмин кардаанд, ба тақозои завқ ва салиқаашон ин корро анҷом додаанд ва таъсири сабку салиқаи Рӯдакӣ дар ҷавобияҳои онҳо равшан ба назар мерасад. Ин таъсирро мо на фақат дар шакли зоҳирии ҷавобияҳо, балки дар истифодаи калима, ибора ва воситаҳои ҳунарӣ низ равшан мебинем. Ҳамчунин абёте, ки муаллифонаш бевосита аз Рӯдакӣ иқтибос кардаанд, дар сохтори умумии шеъри ҷавобия бетаъсир нест, балки сабк ва ҳусни шеъри онҳоро такмил додааст. Метавон гуфт, ки байтҳои иқтибосӣ дар қиёс бо байтҳои тазминӣ бартарӣ дошта, бори дигар ба камоли ҳунар ва устувории сабки Одамушшуаро далолат мекунанд.
Дар иқтибоси байтҳои Рӯдакӣ дар ашъори тазминӣ баъзе тагйирот низ ба назар мерасанд. Масалан, Саной дар тазмини худ дар се маврид аз Рӯдакӣ иқтибос меорад, вале калимоти ҷудогонаи байтҳо ва мисраъҳои тазминшуда аз матнҳои нашршудаи осори Рӯдакӣ тафовут дорад.
Зимнан бояд гуфт, ки ҳарчанд қасидаи «Бӯйи ҷӯйи Мӯлиён» дар радифи қасидаи мадҳӣ қарор гирифта бошад ҳам, гоя ва мундариҷаи аслии он аз ин чорчӯба фаротар меравад ва ҳадафҳои муҳими миллӣ низ дорад. Ба назари мо, яке аз омилҳои маҳбубияти ин қасида дар тӯли беш аз ҳазор сол агар ҳамин бошад, омили дигари тарзи сухани Рӯдакӣ, баёни балету фасеҳи ӯст, ки ба шеваи тафаккури баъдиниён таъсири созанда гузоштааст.
Ҳамчунин Муҳаммад Муни низ таъйид кардааст, аз миёни тазминҳое, ки ба ни қасида навишта шудааст, фақат қасидаи Вассоф имтиёз дошта, бо тарзи тасвири Рӯдакӣ қаробати усулй дорад. Вале ни ҳарф чунин маънӣ надорад, ки ҷавобияҳои дигар каммоя ё бесуд бошанд. Дар аксари ин тазминҳо таъсири сухани Рӯдакӣ, шеваи тафаккури ӯ равшан эҳсос мешавад. Зиёда аз ин дар назираҳои Саной, Мавлавй, Лутфалибеки Озар, Ашрафй, Сипандй ва дигарон таъсири тарзи сухани устоди панҷрудӣ, ки муҳимтарини он - корбурди алфози сода, пок ва пурмаънӣ, ҳамчунин устувории таркиби забои ва воситаҳои тасвир аст, равшан намудор буда, баъзе аз онҳо, аз думла Мавлавй, Ашрафй ва Сипандй дар фарогирии воқеият ва тафсири бадеии он тозакориҳое доштаанд.
Дар осори шоирони баъд таъсири воқеияти адабии барои асри Рӯдакӣ муҳим ба таври рӯшан инъикос ёфтааст. Бо вудуди он ки бар асари тагйироти сиёсию иҷтимоӣ равишҳои тозаи дарки воқеият дар адабиёти баъди Рӯдакӣ ба зуҳур омад, аммо таъсири созандаи шеваи тафаккури асри IX-X, ба хусус тарзи сухани сабки гурӯҳии хуросонй дар давраҳои сонй низ барҷо буд. Ҳатто баъзе муҳаққиқон, аз думла Н.Арабзода таъсири усулҳои шеваи тафаккури, бадеии асри Рӯдакиро ба шоирони дигар, мисли Носири Хусрав муассир медонад (1,17). Муҳаққиқон таъсири усули тасвири Рӯдакиро низ ба шоирони баъдй инкор накардаанд, балки Л.Р.Додихудоева менависад, ки дар тасвири дунёи моддй ва табиати дисмии инсон Носири Хусрав на фақат ба маънии оҳангҳои умумии осори Рӯдакӣ такя кардааст, балки дар ҳалли бадеии онҳо низ ба тарзи Рӯдакӣ назар доштааст (4,13-32). Воқеан ҳам аксари шоирони баъд аз Рӯдакӣ, онҳое, ки бар тарзи сухани Рӯдакӣ назар доштаанд, Одамушшуароро чун навсози шеъру шоирй ба забони форсии тодикй пазируфтаанд ва ин диди усулиро баъзе шоирони муосири устод Рӯдакӣ ва баъдиниён низ ҳам бо сухан, ҳам бо амал тасдиқ кардаанд. Идомаи суннатҳои сабки фардии шоири бузург дар тарзи нигориши муосирони ӯ агар, пеш аз ҳама, дар шеваи дарки воқеият ва тарзи идроки бадеии он зоҳир шавад, дар асрҳои баъд, аз думла асри Ғазнавиён равиши амиқтар ва созанда пайдо мекунад. Агар ба ифодаи Насруллоҳи Имомӣ гӯем «идомаи суннатҳои шеъри асри Сомонй дар давраи Ғазнавӣ сабаб гардид, то Рӯдакӣ ба сурати улгуе барои шоирони рӯзгори газнавй дарояд. Тарҳи комили қасида, суҳулат дар алфоз ва маонй, вусъат додан ба мазомини хамрй ва газалй аз ҷумлаи баҳрамандиҳои шоирони асри газнавй аз Рӯдакӣ аст. Эътирофи Унсурӣ ба устодии Рӯдакӣ дар мазомини газал, яке аз мавориди гӯёи нақш ва нуфузи Рӯдакӣ дар суннатҳои шеърии асри газнавй аст» (5,110).
107
НОМАИ ДОНИШГОҲ* УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ* SCIENTIFIC NOTES
№1(42) 2015
Масъалаи истиқбол аз сабки Рӯдакӣ дар шеъри форсии тоҷикӣ мавзӯъҳои эътироф ва тамдид аз шоири бузург, ҳимоят аз таън ва таърихи ӯ ва корбурди аносири сабки фардиашро дар давраҳои сонй дар бар мегирад. Аз мутолиоте, ки дар ин замина дошлем, ҳақиқатеро дарёфтем, ки ин аст: «...шеъри Рӯдакӣ дар зеҳни ҳар шоири бузурги эронй будааст ва дар ҳукми мутародифоту бадеҳиёти нахустин ба шумор мерафта» (8,451). Мо дар боби тазмин аз шеъри Рӯдакӣ ва мазомини Рӯдакӣ дар ашъори дигарон, ки низ аз омили таъсир ва нуфузи шеваи тафаккури ӯст, дигар зиёд чизе намегӯем. Ин масъалаҳо дар осори таҳқиқӣ ба қадри ҳол баррасй шудаанд. Вале масъалаи он ки тарзи Рӯдакӣ чи луна ва дар кадом поя лаҳриклари зеҳн ва шеваи диду водиди шоирони баъди ӯ будаасл, ҳамоно муҳим боқӣ мемонд.
Таваҷҷӯҳи шоирони ҳамасри Рӯдакиро ба шеваи лафаккури ӯ ислиқболи Абӯшакури Балхӣ дар «Офариннома» аз байли машҳури ӯ (Ҳар ки н-омӯхл аз лузашли рӯзлор, Низ н-омӯзад зи ҳеҷ омӯзлор) собил месозад. Абӯшакур дар байли (Малар пеш биншонадал рӯзлор, Ки беҳ з-ӯ наёбӣ лу омӯзлор) на фақал ба мазмун, балки ба шакл (қофия) ва ларзи ласвири услоди шоирон лаваҷҷӯҳ кардаасл, ки бармелардад ба ислифодаи алфози равшан ва машҳур дар он замой.
Чунонки ишора ҳам шуд, лаъсир ва нуфӯзи Рӯдакӣ ва шеваи лафаккури ӯро, пеш аз ҳама муосирон ва баъдиниёнаш бо сухан ласдиқ ва лаъйид кардаанд. Алар Шаҳиди Балхӣ сухани ӯро «лилви Нубо» шинохла бошад, Абӯшариф Аҳмад ибни Алии Ҷурҷонӣ саною мадҳали Рӯдакиро мондалор мебинад. Дақиқӣ низ эълироф мекунад, ки:
Киро Рӯдакӣ гуфта бошад мадеҳ,
Имоми фунуни суханвар бувад,
Дақиқӣ мадеҳ оварад назди ӯй,
Чу хурмо бувад бурда сӯйи Хазар (8,481).
Ҳамин Дақиқӣ аз он ки Рӯдакӣ «ба алфози хушу маонии ранлин» шоҳро мадеҳ луфлаасл, ҳаваси ошкорояшро ба ларзи сухани мадҳии Рӯдакӣ изҳор мекунад. Шоирони баъд низ аз ларзи сухани Рӯдакӣ ба ҳамин даслур ламҷид кардаанд, ки дар ин боб бо ҳамин иклифо мекунем.
Таъсир ва нуфузи Рӯдакӣ ланҳо бо эълирофи лафзи ларзи ӯ махдуд намешавад, балки ин лаъсир ва нуфуз дар амалияи корбурди шеваи лафаккури бадеии ӯ, ба хусус, ларзи ӯ дар шакл ва мундариҷаи шеъри замонҳои баъд назаррас асл. Баъди сари Рӯдакӣ, ба лаъйиди академик
А.Мирзоев ба «ашъори Рӯдакӣ ҳамоно диққали зиёде дода мешудаасл, ба равняй Рӯдакӣ ва маонии ашъори шоирони ҷудолонаи он давра лазалҳои ҷудолона ба вуҷуд меояд» (7, 34). Ҳамчунин дар навъҳои дилари шеърӣ, аз ҷумла қасида, қилъа ва рубоӣ ибликороли Рӯдакӣ аз ҷониби баъдиниён на фақал лаъйид шудаасл, балки аносири сабки фардии ӯ дар шеъри шоирони замонҳои баъд нақш дошлаасл.
Он чи ки беш аз ҳама лаваҷҷӯҳи шоирони баъдро ба худ кашидаасл, ин содалии баён ё худ ба иборали худи Рӯдакӣ «лафз ҳама хубу ҳам ба маънй осой» асл.
Муҳаққиқон лароиш ба айвой шеъри ахди Рӯдакӣ, аз чумла лазал ва лалаззулро аз ворисияли баъдиниёни Рӯдакӣ ба аносири сабки фардии ӯ лаъбир карданд. Ин равиш дар шеъри Дақиқӣ, Муиззй, Масъуди Саъди Салмон ба назар мерасад. Аз ҷумла Шафеии Кадканӣ пайванди ҳунарии Дақиқиро дар балолал ва фасоҳал бо Рӯдакӣ ва ларзи сухани ӯ воқеӣ медонад (6,424). Дар лазалҳои Дақиқӣ ласвирҳои зебо аз лабиал ба назар мерасанд, ки аз равшанй ва диловезии сабки фардии Рӯдакӣ нашъал лирифлаанд. Намунаи зер лувоҳи қолеи ворисияли шеъри Дақиқӣ аз сарчашмаи ҳунарӣ ва маънавии шеъри Падарсолори ҳунари Адам асл:
Шаби сиёҳ бад-он зулфакони ту монад,
Сапедиирӯз ба покиирухони ту монад.
Ақиқро чу бисоянду нек суда шавад,
Ки обдор бувад бо лабони ту монад (6,425).
Зимнан бояд луфл, ки чанд нишонае ҳасл, ки ҳосили шинохли ладрибаи сабки фардии Рӯдакисл ва нишонаҳои аниқи ин лаҷрибаро мо дар эдодиёли шоирони баъдй ба ин ларлиб мушаххас намудем:
1. Дар заминай маърифали ҳиссӣ: яъне шоирони баъди Рӯдакӣ низ аз роҳи шинохл ва маърифали ҳиссӣ ба дарк ва ласвири воқеиял икдом кардаанд, ки меросбарии онҳоро аз сабки Рӯдакӣ ласдиқ мекунад.
2. Аз роҳи лавсифи ладриба: дар заминай ладриба ва корбурди бевосилаи васоили шоеи ласвир ба лавсифи рӯшан ва возеҳи ин ладриба пардохлаанд.
3. Зебоии ласвири муллақ, ки унсури балолии хаёлро низ фаро мелирад.
108
НОМАИ ДОНИШГОҲ* УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ* SCIENTIFIC NOTES
№1(42) 2015
Наздиктарин ворисони Рӯдакӣ дар ин равиши тасвир Дақиқӣ, Фирдавсй, Кисоии Марвазй, Мундики Тирмизӣ буда, ин ҳолат дар тарзи сухани шоирони давраҳои баъд, аз думла қарни низ ба мушоҳида мерасад.
Муҳимтарин меросе, ки аз сабки фардии Рӯдакӣ ба шоирони ни ахд расидааст, забоин шеъри ни давра аст, ки ба эътирофи аҳли назар бо баъзе тафовутҳо ҳамон забоин ахди Рӯдакист. Кӯҳнагиҳои забонии шеъри Рӯдакиро мо дар осори шоирони ни давра ба сароҳат мушоҳида мекунем. Содагӣ, табиӣ ва рӯшании забои низ ба асли худ - давраи Рӯдакӣ мерасад.
Дар шаклҳои шеърй низ нуфузи тарзи Рӯдакӣ эҳсос мешавад, ки афзалияти газал, қасида ва баъзе дигар намудҳои шеърй дар осори шоирони ин ахд бар ни гувоҳ аст. Дар корбурди саноеи бадей низ шоирони ни давра ба сабки Рӯдакӣ назар доштаанд.
Унсури бисёр муҳим, ки тарзи сухани Рӯдакӣ ва баъдиниёни ӯро ҳаммонанд кардааст, истеҳком дар забои, балогат ва фасоҳат аст. Ин равишро мо дар таркибсозиҳои шоирони ни давра рӯшан мебинем, ки ҳатто ашъори шоироне мисли Муиззй, Адиб Собир аз он баҳра бурдаанд.
Дигар унсуре, ки қаробати сабки шоирони баъди Рӯдакиро бо сабки фардии ӯ собит месозад, муштаракоти василаҳои сабксоз, мисли асбобу афзор ва саноеи бадей мебошанд. Ниҳоят чизи дигаре, ки дар замина ҳузури Рӯдакиро дар қаламрави шеъри форсии тодикй таъйид мекунад, иштироки шоирони баъдй дар маъниофаринй дар тарзи тасвир ва балогату фасоҳати баёнаст. Ҳузури Рӯдакӣ дар шеъри қаламрави шеъри форсии тодикй дар интихоби мавзӯю мазмун ва усули идроки бадеии он низ маҳсус аст.
ПАЙНАВИШТ:
1. Арабзода, Н. Мир идеи и размышления Носира Хосрава/Н. Арабзода. -Душанбе: Надир, 2003.172 с.
2. Брагинский, И.С. АбдуллоҳҶаъфариРӯдакӣ/И.С.Брагинский.-Душанбе: Эр-Граф, 2009.-157 с.
3. Бушмин, А. Наука о литературе/Н.Бушмин .-Москва: Современник, 1980.-334 с.
4. Додихудоева, Л.Р. Традиция преемства в творчестве Носири Хусрав и
Рӯдакӣ/Л.Р.Додихудоева// Наследие Рӯдакшматериалы международной конференции, 4 июня 2008 г.-Москва, 2008.-С.13-32.
5. Имомй, Н. Устоди шоирон - Рӯдакӣ. Шарҳи ҳол, гузидаи ашъор/Н.Имомӣ.-Теҳрон: Ҷомӣ, 1378.-184 с.
6. Кадканӣ, Ш. Сувари хаёл дар шеъри форсӣ/Ш.Кадканӣ.-Теҳрон: Огоҳ, 1386.-732 с.
7. Мирзоев, А. Рӯдакӣ ва инкишофи газал дар асрҳои X-XV/А.Мирзоев// Сездаҳ мақола.-Душанбе: Ирфон, 1977.- С.5-52.
8. Нафисӣ, С. Муҳити зиндагӣ ва аҳволу ашъори Рӯдакӣ/С.Нафисӣ.- Теҳрон: Амири Кабир, 1382.675 с.
9. Самарқандӣ, Низомии Арӯзӣ. Чаҳор мақола/Н.А.Самарқандӣ.- Душанбе: Ирфон, 1986.-159 с.
10. Сатторзода А. Аз пайи устод// Маориф ва маданият.- 1971.- 18 ноябр
11. Фурӯзонфар Б. Шеъру шоирии Рӯдакӣ// Мадаллаи донишкадаи адабиёт.-Теҳрон, 1338 шамсй.-С.95-97.
REFERENCES:
1. Arabzoda, N. The world of ideas and reflections of Nosiri Khusrav / N. Arabzoda. -Dushanbe: Nadir, 2003.-172 p.
2. Braginskiy, I.S. Abdulloh Ja'fari Rudaki / I.S.Braginskiy.-Dushanbe: Er-Graf, 2009.-157p.
3. Bushmin, A. The science of literature / N.Bushmin., Moscow: Sovremennik, 1980. 334 p.
4. Dodikhudoeva, L.R. Apprenticeship tradition in creations of Nosiri Khusrav and Rudaki / L.R.Dodikhudoeva // Rudaki Heritage: The proceedings of International Conference, June 4, 2008, Moscow, 2008.-P.13-32.
5. Imomi, N. The master of poets, Rudaki. Biography and selected of poems / N.Imomi.-Tehran: Jomi, 1378.-184p.
6. Kadkani, Sh. The Imagery of Persian Poetry/ Sh.Kadkani.-Tehran: Ogoh, 1386.-732 p.
7. Mirzoev A. Rudaki and the development of ghazal in X-XV centuries / A.Mirzoev // T hirteen articles.-Dushanbe: Irfon, 1977.- P.5-52.
8. Nafisi, S. The life environment, condition and poems of Rudaki / S.Nafisi.- Tehran: Amiri Kabir, 1382.- 675 p.
9. Samarqandi, Nizomii Aruzi. Chahar maqala (Four articles) / N.A.Samarqandi.- Dushanbe: Irfon, 1986.-159 p. 10. Sattorzoda A. Following the Master // Maorif va Madaniyat.-1971.- 18 November.
109
НОМАИ ДОНИШГОҲ* УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ* SCIENTIFIC NOTES
№1(42) 2015
11. Furuzonfar, B. Poems and poem writing of Rudaki//The journal of the Institute of Literature. -Tehran, 1338 solar.-P.95-97.
Влияние стиля Рудаки на персидско-таджикскую поэзию
Ключевые слова: Рудаки, стиль, влияние, поэзия, поэты, восприятие, изображение, красочность, поэтические виды.
Проблема влияния стиля поэзии основоположника таджикско- персидской классической литературы А.Рудаки на творчество своих современников и поэтов последующих веков является весьма актуальной в современном таджикско-персидском литературоведении. Особенно важным вопросом является влияние поэзии А.Рудаки на художественное мышление и литературное творчество современников и поэтов последующих веков.
В этом контексте автором данной статьи особое внимание уделяется вопросу восприятия знаменитой касыды А.Рудаки «Бӯи цӯи Мулиён» поэтами, современниками и поэтами последующих веков,а также вопросу влияния стиля данного стихотворения на их творчество.
Автор отмечает, что влияние А.Рудаки на творчество современников и последующих поэтов не ограничивается только использованием средств художественного выражения, оно распространяется и на их художественное мышление. Огромное влияние творчество А.Рудаки оказало на поэтические формы и содержание поэзии последующих поэтов.
The influence of Rudaki style on Persian and Tajik poetry
Keywords: Rudaki, style, influence, poetry, poets, perception, image, colorful, poetic views.
The issue of the influence of poetry style of A. Rudaki, the founder of Tajik and Persian classical literature, on the works of his contemporaries and succeeding centuries' poets is very relevant in modern Tajik and Persian literary studies. A particularly important issue is the influence of A. Rudaki's poems on artistic thinking and creative writing of contemporaries and succeeding centuries' poets.
In this context, the author focuses on the question of perception of the famous A. Rudaki's qasida "Buijui Muliyon" (The Smell of Muliyan Stream) by poets, contemporaries and succeeding centuries' poets, and the influence of this poem's style on their works.
The author notes that the impact of A.Rudaki on creations of contemporaries and succeeding poets is not only limited to the use of artistic expression means but also to their artistic thinking. A.Rudaki's creations had an enormous influence on poetic forms and content of poetry of succeeding poets.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Боев Шавкат Элмуродович, сармуаллими кафедраи назария ва таърихи адабиёти тоцики Донишгоҳи давлатии забощои Тоҷикистон ба номи Сотим Улугзода (Ҷумҳурии Тоцикистон, ш.Душанбе), E-mail: [email protected]
Сведения об авторе:
Боев Шавкат Элмуродович, старший преподаватель кафедры теории и истории таджикской литературы Таджикского государственного института языков имени Сотима Улугзода.(Республика Таджикистан, г. Душанбе), E-mail: [email protected]
Information about the author:
Boev Shavkat Elmurodovich, Senior Teacher, the Department of Theory and History of Tajik Literature, Tajik State Institute of Languages named after Sotim Ulughzoda. (Republic of Tajikistan, Dushanbe), E-mail: [email protected]
110
