CC BY
2ТДУ: 635.342:631.
ТЕХНОЛОГИЯИ ПАРВАРИШИ КАЛЛАКАРАМИ САФЕД
ЗОКИРОВ ФИРУЗ &АБИБУЛЛОЕВИЧ
магистри института зироаткории Академияи илмшои кишоварзии Толикистон
ШАРИПОВ РУСТАМ АЗАМШОЕВИЧ
Муовини директори Боги фаршангию фарогатии «Лавонон»-и шашри Душанбе
Шарми мухтасар. Дар макола технология парвариши каллакарами сафед ва таснифоти навъпои парваришшавандаи он маълумот оварда шудааст.
Натилапои тапкикот собит сохтааст, ки бо риояи пурраи технологияи парвариш (тайёр кардани замин, гизодпи ниполпо, обмонг, нармкунии каторпо ва г) ба гирифтани посили фаровон мусоидат мекунад.
Калимамои калидг: Каллакарами сафед, самара, гизодипг, обдипг,масъуният.
Калла карами сафед яке аз зироатшои серх,осили сабзавот ба шисоб рафта, мах,сулоти арзон медихдд ва ба гармхонашои гаронбах,о ниёз надорад [1]. Мавчудияти навъх,ои зиёди карам, мушлати пухтанашон гуногун имконият медишад, ки онро дар тули тамоми сол тару тоза истифода барем. Иклиму хоки Толикистон барои парвариши навъшои гуногуни зироатшои сабзавот! аз лумла каллакарами сафефед мувофик аст. ладвали 1.
Ладвали 1.
Намунаи навътои парваришшавандаи каллакарами сафед дар ^умшурии Толикистон
Номи навъ Таснифот
1. Надежда Навъи серх,осил аст, давраи пухтарасиаш миёна . Давраи нашъунамояш 130 — 140 руз давом мекунад. . Самарааш шакли мудаввар-хдмвор, зич, то 5 кг вазн дорад, баргх,ои берунаш сабзи сабук, каме чинчдор, кунчх,ои мавчнок дорад, баргх,ои дарунаш сафед мебошанд.
2. Туъфа Навъи миёна- дерпаз. Давраи нашъунамояш 120 — 130 руз давом мекунад. Х,осилаш 5 - 7 кг, аксар 12 кг дар 1 метри мураббаъ мерасад. Баргх,ои сабзи равшан дорад. Баргаояш чиндор буда, кунчх,ои хдмвор ва кабати мумии кавй дорад. Самарааш доирашакл ё доирашакли аамвор аст. Вазнаш 2,5 - 3,5 кг то - 6 кг. мешавад. Навъ барои нигохдории дарозмуддат мувофик аст.
Навъ бохусусияти дер пухта расиданаш фарк мекунад. Аз рузи сабзишу пайдошавии майсааои аввалин то .амъоварии аосил 140—145 рузро дарбар мегирад. йосилнокиаш хело баланд аст то 80 т/га мерасад. Сифати хуби нигохдорй дорад. таъмаш аъло боллазату шаадбори ширин аст. Навъ кариб дар аамаи минтаках,ои .умаурии То.икистон бомуваффакият парвариш карда мешавад.
Аз каллакарами сафед хуришшои хуб тайёр карда мешавад. Махсусан машсулоти намакини туршкардашудаи он як махсулоти пурарзишест, ки мачмуи витаминхоро дар шакли бехтарин нигош дошта барои шазмкуни хурок мусоидати хуб мекунад.
Каллакарами сафедро бо роши шинондани нишолчашо ва ва бо тарзи аз коштани тухм'' парвариш мекунанд.
То имруз бисёр намудхои карам мавчуданд. Аз хама маъмул калла карами сафед [2]. Технологияи парвариши каллакарами сафед аз технологияи парвариши дигар намудхои карам фарк надорад. Каллакарамро бо усули тайёр кардани нихол ва коштани тухм'1 парвариш кардан мумкин аст. Карам зироати ба хунук'' тобовар буда, ба рушнои ва намй эштиёлаш калон аст. Талаботаш ба шосилхез будани хок ва мушити он хело зиёд аст Аз ин ру, дар тирамох, замине, ки барои парвариши карам пешбинй мешавад, бояд хуб коркард шавад ва бо нуришои органикию минерал'' (фосфор,калий) таъмин карда шавад[ 3]. Фасли башор пеш аз шинонидани парвадашо (нишолчашо) заминро бори дигар шудгору нарм кардан зарур аст.
Пеш аз шинонидани нишолчашои карам оншоро бо максади бо об пур шудани шулайрашо як шабонаруз дар зарфшои пур аз об нигош медоранд. Сипас нишолчашоро аз зарфшо гирифта решахои онхоро дар ширахоке, ки аз поруи чорво тайёр карда мешавад, тар кард сипас ба каторашо мешинонанд.
Барои шинондан дар майдонхои кушод, нихолхои баландиашон 20-25 см, гафсии пояашон 5 мм, ва 5-6 барг дошта мувофиканд.
Пеш аз шинонидан, чукуричашое, ки барои шинондани нихолхо омода шудаанд, бояд ба кадри кофй об дода шаванд. Масофаи миёнаи байни чукуричашо дар як саф бояд 30 см, байни каторшо 70 см бошад. Бояд ёдовар шуд, ки карами барвакт' нисбат ба карами дер'' зичтар шинонда мешавад, карами дер'' бошад камтар шинонида мешавад. Нихолхоро дар чукуричашо то барги якум гузошта хокпуш мекунанд. Пас аз шинонидан, хоки гирду атрофи нишолчашоро хуб зер карда пас аз анломи кор ба каторашои навнишолшо об мемонанд. Усули бештарини обмон'', обмонии катран ба шисоб меравад, зеро, ки чунин усули обмон'' ба сабзиш ва шосилнокии карам мусодати хуб мекунад [4].
Барои гирифтани шосили баланду дилхош, мебояд, ки дар давоми мавсим, карам хуб нигохубин карда шавад. Сари вакт обёр'' ва хок мунтазам нарм карда шуда бо гизо ва нуришои органикю минерал'' таъмин карда шавад,ладвали 2.
Ч' тавре, ки аз нишондодшои ладвали 2 бармеояд, накши нур'шои минерал'' дар раванди нашъунамои карам бенишоят калон аст. Мушошидашои мо нишон дод, ки бидуни истифодабарии нур'шои минерал'' руйёндани шосили дилхошу босифат гайри имкон аст, Дар баробари ин истифодабарии нуришои минерал'' устуворияти растанишоро ба касалишои гуногуни замбурги баланд намуда масъунияташонро (имунитет) кав'' мегардонад.
Ладвали 2.
Мушлат, номгуй ва меъёри истифодабарии нуришои маъдаш
Муалати истифодабар' Номгуи нуришо Меъёри истифодабар' (кг/га)
1. Пеш аз шинонидани ниаол Нуришои фосфор'' (аммофос ё суперфосфат 220-250
Калиг'' (намаки калий) 70-90
2. Дар вакти 3-4 баргагии ниаолао Нуришои нитроген'' (селитраи аммиак') 200-220
Нуришои фосфор'' (аммофос ё суперфосфат) 100-130
Калийг'' (намаки калий) 60-80
3. Дар вакти 6-7 баргагии ниаолао Нуришои нитрогеш (селитраи аммиак!) 180-220
Нуришои фосфор! (аммофос ё суперфосфат 120-150
4. Дар вакти ташакулёбии самара Нуришои нитрогеш (селитраи аммиак!) 80-120
Нуришои фосфор!' (аммофос ё суперфосфат) 80-100
Хулоса. Барои баланд бардоштани шосилнокии каллакарами сафед, риояи технологияи парвариш ва малмуи чорабинишое, ки ба нашъу намо ва солимии растанишои карам мусодат мекунанд, мушим мебошад.
АДАБИЁТ&О
1. Князева Т.П. Капуста белокочанная / Т.П. Князева. М.: Армада- пресс,2001.57
2. Боос, Г. В. Выращивание белокочанной капусты в Нечерноземной зоне РСФСР / Г.В. Боос, Т.М. Азаренок, Н.Н. Романовский. - М.: Колос, 1983. - 212 с.
3. Дерюгин И.П. Питание и удобрение овощных и плодовых культур / И.П. Дерюгин, А.Н. Кугаокин. М.: Изд-во МСХА, 1998. - С. 154-158.
4. Гавра, М.М. Режим орошения и технология возделывания капусты белокочанной в ВолгоДонском междуречье: дис. ... канд. с.-х. наук: 06.01.02 / Гавра Мария Михайловна. -Волгоград, 2003. - 145с.
