Научная статья на тему 'ТЕХНОЛОГИК ТАЪЛИМ ТИКУВЧИЛИК ДАРСЛАРИДА ДИЗАЙН'

ТЕХНОЛОГИК ТАЪЛИМ ТИКУВЧИЛИК ДАРСЛАРИДА ДИЗАЙН Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
113
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
буюм / дизайн / дизайнер / дизайн маҳсулоти / модельер / тикувчилик / дизайнерлик фаолияти / модел. / Item / design / designer / design product / modeler / tailoring / design activity / model.

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Sh. Jaloldinova

Ушбу мақолада тикувчилик буюмларини лойиҳалаш ва моделлаштириш, дизайнерлик фаолиятини жорий этиш ва ушбу фаолиятни қўллаш жараѐнини ўрганишни мақсад қилган. Мақолада дизайн тушунчаси, дизайнрлар ва дизайнерлик фаолияти тушунчалари ҳамда унинг шаклланишига оид турли ѐндашувлар илмий асослаб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DESIGN IN TECHNOLOGICAL EDUCATION SEWING LESSONS

This article aims to study the process of design and modeling of sewing products, the introduction of design activities and the application of these activities. In the article, the concept of design, concepts of designers and design activities and various, approaches to its formation are scientifically justified.

Текст научной работы на тему «ТЕХНОЛОГИК ТАЪЛИМ ТИКУВЧИЛИК ДАРСЛАРИДА ДИЗАЙН»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ТЕХНОЛОГИК ТАЪЛИМ ТИКУВЧИЛИК ДАРСЛАРИДА ДИЗАЙН

Жалолдинова Шахноза

АндДУ Педагогика институти Информатика ва аник фанлар кафедраси укитувчиси

https://doi.org/10.5281/zenodo.7158830

Аннотация. Ушбу мацолада тикувчилик буюмларини лойщалаш ва моделлаштириш, дизайнерлик фаолиятини жорий этиш ва ушбу фаолиятни цуллаш жараёнини урганишни мацсад цилган. Мацолада дизайн тушунчаси, дизайнрлар ва дизайнерлик фаолияти тушунчалари цамда унинг шаклланишига оид турли ёндашувлар илмий асослаб берилган.

Калит сузлар: буюм, дизайн, дизайнер, дизайн ма^сулоти, модельер, тикувчилик, дизайнерлик фаолияти, модел.

ДИЗАЙН В ТЕХНОЛОГИЧЕСКОМ ОБРАЗОВАНИИ УРОКИ ШИТЬЯ

Аннотация. В данной статье ставится задача изучить процесс конструирования и моделирования швейных изделий, внедрение конструкторской деятельности и применение этой деятельности. В статье научно обоснованы понятие дизайна, концепции дизайнеров и дизайнерской деятельности, различные подходы к его формированию.

Ключевые слова: изделие, дизайн, дизайнер, дизайн изделия, модельер, пошив одежды, дизайнерская деятельность, модель.

DESIGN IN TECHNOLOGICAL EDUCATION SEWING LESSONS

Abstract. This article aims to study the process of design and modeling of sewing products, the introduction of design activities and the application of these activities. In the article, the concept of design, concepts of designers and design activities and various, approaches to its formation are scientifically justified.

Keywords: Item, design, designer, design product, modeler, tailoring, design activity,

model.

КИРИШ

Республикамиз ишлаб чикариш салох,иятини, иктисодини кутарадиган, дунё бозорида ракобатга бардош бера оладиган харидоргир махсулотларини ишлаб чикаришни йулга куйиш, енгил саноатни фан ва техника тараккиётига асосланиб энг мух,им, энг долзарб сохдга айлантириш бугунги кундаги устивор вазифалардан х,исобланади.

Тикувчилик буюмларини лойихдлаш ва моделлаштириш дизайнерлик фаолияти билан чамбарчас богликдир.

Дизайн - бадиий лойихдлашнинг бир тури булиб, буюмлар мух,итини кулайлик, тежамкорлик ва чиройлилик принципларини бирлаштирган х,олда яратишга хизмат килади.

Машхур итальян архитектори ва дизайнери Д.Понти дизайннинг максади - гузал шакллар, нарсалар дунёсини яратишдан иборат булиб, улар цивилизациямизнинг чинакам характерини очиб бериши лозим, деб х,исоблайди

Конструктор А.И.Черемных фикрича, "^улай ва чиройли буюмлар яратишга каратилган бадиий конструкциялаш(дизайн)нинг диккат марказида хдмиша одам, унинг

БС1ТЖСТ ЛЖБ ЖЖОУАТЮЖ

ШТЕКМАТЮМЛЬ 8С1БОТ1Р1С ГОШ1ЧАЬ УОШЫБ 1 188иБ 6 иШ-2022: 8.2 | КБК 2181-3337

ижтимоий ва индивидуал эхтиёжлари, маънавий талаблари туради" деб таъкидлайди.

Машхур дизайнер Т.В.Козлова "Х,акикий касб эгаси рассом-модельерлар уз фаолияти жараёнида хар бир инсоннинг маданий савиясини, унинг яхши хислатларини кийим оркали намоён кила олади" деб айтади.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Дизайн сузи- инглиз тилидан олинган булиб, чиройли, шинам, яхши, чиройли лойиха деган маънони англатади.

Дизайнер эса - кучли рассом ва лойихачидир. Тикувчилик буюмларини лойихалаш билан шугулланадиган киши узининг пировард максадига - чиройли буюм яратишга харакат килар экан, биринчи навбатда, мазкур буюмнинг эстетик киймати нимадан иборат эканлигини билиши лозим.

Дизайнерлик фаолиятининг максади ва натижаси истеъмол буюмларини яратиш буйича фаолият шаклларидан бири булиб, бу фаолият натижаси сифатида айнан шу истеъмол буюмлари намоён булади.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

1-расм.

Дизайн махсулоти - модел яратиш тузилмаси

Тикувчилик буюмларини лойихдлаш ва тикиш технологияси машгулотларида укитувчи модел яратиш жараёнида талабани лойихаловчи- мухандис, технолог, иктисодчи, уста ва тикувчи булиб иш бажаришга одатлантириши, модел яратишнинг ишлаб чикариш муносабатларида иштирокини таъминлаши керак.

Бирорта моделни ишлаб чикиш учун яратилган моделнинг функционаллиги, инсонларнинг моделдан манфаатдорлиги, модел яратишда тежамкорликка риоя килинганлиги, унинг бадиийлиги, нафосатлилиги хамда кулланилган безакларнинг ифодалилиги тугри хал килиниши керак. Шунда ишлаб чикарилган махсулот-модел истеъмолчи талабини кондиради.

Турли буюмларда бадиий ва кулайлик вазифаларининг ахамияти бир хил эмас. Махсулотнинг мулжалланишига кура принципларнинг иккита гурухининг устунлиги нисбатан узгариб туради. Бадиийлик вазифаси кучайиши билан пластик шаклнинг синтези принципи устунрок булади, дизайн махсулоти эса тасвирий санъат сохасига якинлашади. кулайлик вазифасининг устиворлигида эса конструкциянинг шаклланиши принципларининг ахамияти ортади, дизайн махсулоти эса техника сохасига якинлашади.

2-расм.

Дизайн мах,сулотига куйилган талаблар тузилмаси

I C.i. 3...ILL Т - лII_ _

X

днзанн

ифодалилик

бадшшшшнк

Бу вазифалардан бирининг йуколиши билан буюм дизайн махсулоти булмай колади ва техник махсулотга ёки декоратив буюмга айланади. Иккала вазифанинг ягона тузилмада бирикиш конуниятини тушуниш учун дизайн махсулотини кулай конструкция ва бадиий шаклнинг бирикиши деб караш лозим, чунки манфаатдорлик нуктаи назаридан конструкция кулай мазмун ва конструкциянинг бирлигидан иборат, бадиий шакл эса бадиий мазмун ва шаклнинг бирлигидир.

Дизайн махсулотларининг узига хослиги шундан иборатки, бунда тасвирий санъат асарлари каби ташки куриниш эмас, балки муайян буюмнинг манфаатли мазмуни идрок этилади ва бахоланади. Шунинг учун бадиий мазмун нафакат буюмнинг моддий тузилмасига таъсир этади, шу билан бирга, унга буйсунади хам, чунки айнан унда буюмнинг манфаатли мазмуни мужассамланган. Дизайн махсулотларининг моддий-фазовий тузилмаларини синтез килиш асосида куйидаги зарур ва етарли принциплар ётади:

а) конструкциянинг шаклланиши - самарадорлик, эргономиклик, тежамкорлик, технологиклик, конструктивлик;

б) бадиий шаклнинг хосил булиши - образлилик, коммуникативлик (тушунарлилик), пластиклик (шакл ва материалнинг узаро богликлиги), техниклик (шакл ва унинг технологияси уртасидаги богликлик), ташкилийлик (шакл элементларининг композицияси);

в) бадиий лойихалашнинг иккита вазифасининг бирлиги - мазмундорлик ва тектониклик (конструкция ва мато бажараётган ишининг кузга куриниб турадиган аксидир).

Тикувчилик дарсида укитувчи талабаларни тайёрлашда уларга тикувчилик буюмларини лойихалашнинг ва тикиш технологияларининг нозик томонларини, унинг сир-асрорларини, дизайнларини мукаммал ургатиш зарур. Уларни уз мутахассисликларининг мохир устаси рассом- модельер-технолог килиб тайёрлаш керак. Шунинг учун бирор буюмни моделлашдан олдин, турли шакл ва бичимдаги модалар конструкциясини тузилмокчи булган асосий конструкция базаси устида ишлаш ва шу асос базасидан олиш мумкин.

Кийимнинг моделга хос хусусиятлари, яъни виточкалар, кокеткалар, буртма чокларнинг холати, букса, бел, этак, борт, такилма чизиклари; чунтак, ёка, бурма чизиклари тегишли деталлар конструкцияси асосининг чизмасига кучирилади.

Дизайнер яратган хар бир моделнинг образи инсонга таъсир этишга кодир эмоционал ва таъсирчан булиши керак. Кийим хар ерда ва хамма вакт одам билан бирга

МУ^ОКАМА

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

булиб, унга ишонч, кадр-киммат, оптимизм (келажакка ишонч) туйгуларини бахш этиши ёки аксинча, тушкунлик ва хафалик холатига дучор килиши мумкин. ХУЛОСА

Укитувчи - бирор тикувчилик буюмини бадиий жихатдан тугри ечимини хал килиш учун унинг мезонларини яхши тушуниб етган булиши керак. Тикувчилик буюмини лойихалаш ва моделлаш жараёнида кийим композициясини яхши билиш талаб этилади. Бунинг учун куйидаги маълумотларни амалда куллай олиш лозим: кийимнинг кимга мулжалланганлигига, моделнинг мато хусусиятига мос келишига, безаклар ва рангларнинг тугри танланишига ахамият бериши керак.

REFERENCES

1. Абдуллаева М. Тикув буюмларини лойихалаш ва моделлаштириш асослари. - Т.: ТДПУ, 2003. -120 б.

2. Булатов С.С., Абдуллаева к.М. Узбек миллий кийимларини безаш ва лойихдлаш методикаси. -Т.: ТДПУ, 2003. -62 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.