Научная статья на тему 'ТЕХНОЛОГИК ДЕТЕРМИНИЗМ КОНЦЕПЦИЯСИНИНГ МАЗМУНИ ВА ТЕХНИКА ТАЪЛИМИДАГИ АҲАМИЯТИ'

ТЕХНОЛОГИК ДЕТЕРМИНИЗМ КОНЦЕПЦИЯСИНИНГ МАЗМУНИ ВА ТЕХНИКА ТАЪЛИМИДАГИ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
62
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Ключевые слова
техника / детерминизм / технологик детерминизм / концепция / таълим / техник таълим / техник соҳа / касбий билим. / technical / determinism / technological determinism / concept / Education / Technical Education / Technical Field / professional knowledge.

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Обидов Жамшидбек Ғайратжон Ўғли

Мазкур мақолада технологик детерминизм концепциясининг мазмун моҳияти, луғатларда таърифланиши ва унга турли соҳа олимларининг қарашлари, муносабати, бугунги кунда техника тараққиётида ҳамда техник таълим жараёнидаги аҳамияти тадқиқ қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE MEANING AND SIGNIFICANCE OF THE CONCEPT OF TECHNOLOGICAL DETERMINISM IN TECHNICAL EDUCATION

This article examines the essence of the concept of technological determinism, its definition in dictionaries and views of scientists of various fields, its importance in the technical development and the process of technical education today

Текст научной работы на тему «ТЕХНОЛОГИК ДЕТЕРМИНИЗМ КОНЦЕПЦИЯСИНИНГ МАЗМУНИ ВА ТЕХНИКА ТАЪЛИМИДАГИ АҲАМИЯТИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

ТЕХНОЛОГИК ДЕТЕРМИНИЗМ КОНЦЕПЦИЯСИНИНГ МАЗМУНИ ВА ТЕХНИКА ТАЪЛИМИДАГИ АХДМИЯТИ Обидов Жамшидбек Гайратжон ^ли

Фаргона политехника институти мустакил тадкикотчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.6660670

Аннотация. Мазкур мацолада технологик детерминизм концепциясининг мазмун мощяти, лугатларда таърифланиши ва унга турли соуа олимларининг царашлари, муносабати, бугунги кунда техника тарацциётида уамда техник таълим жараёнидаги а^амияти тадциц цилинган.

Калит сузлар: техника, детерминизм, технологик детерминизм, концепция, таълим, техник таълим, техник соуа, касбий билим.

ЗНАЧЕНИЕ КОНЦЕПЦИИ ТЕХНОЛОГИЧЕСКОГО ДЕТЕРМИНИЗМА И ИЁ РОЛЬ ВТЕХНИЧЕСКОМ ОБРАЗОВАНИИ

Аннотация. В данной статье рассматривается сущность понятия технологического детерминизма, его определение в словарях и взглядах ученых различных областей, его значение в техническом развитии и процессе технического образования сегодня.

Ключевые слова: техника, детерминизм, технологический детерминизм, концепция, образование, техническое образование, техническая сфера, профессиональные знания.

THE MEANING AND SIGNIFICANCE OF THE CONCEPT OF TECHNOLOGICAL DETERMINISM IN TECHNICAL EDUCATION

Annotation. This article examines the essence of the concept of technological determinism, its definition in dictionaries and views of scientists of various fields, its importance in the technical development and the process of technical education today.

Keywords: technical, determinism, technological determinism, concept, Education, Technical Education, Technical Field, professional knowledge.

КИРИШ

Бугунги кунда техника таълим муассасалари талабаларига илмий ахдмияти юкори булган концепцияларни чукур укитиш ва бу асосда уларнинг кабий компетентлиги ва дунёкарашини ривожлантириш долзарб вазифалардан бири булиб колмкода. Бу борада технологик детерминизм концепциясининг техника таълим йуналиши талабаларининг касбий билим ва куникмаларини ривожлантиришдаги урни юкори х,исобланади. Мамлакатимизда олий таълим тизимидаги узгаришлар негизида турли йуналишлар доирасида илмий концепцияларни чукур укитиш ва булажак кадрларнинг назарий билим ва илмий дунёкарашини оширишга каратилган таълимий ислох,отлар олиб борилмокда. «Гарвард университети тадкикотларига кура, мамлакатимиз 50 дан ортик саноат мах,сулотларини ишлаб чикаришда барча имкониятлар ва нисбий устунликларга эга. Айникса, нефт газ-кимё, металлургия, машинасозлик, электротехника, фармацевтика, курилиш материаллари, тукимачилик, чарм-пойабзал, озик-овкат хдмда «яшил иктисодиёт» билан боглик саноат тармоклари иктисодиётимиз «драйверлари»га айланиши учун барча етарли шароитлар мавжуд»[1]. Бу эса, техника тараккиётига доир

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

концепцияларни илмий тах,лилини чукурлаштириш, олий техник таълимда бу борадаги билимларини ошириш, шу билан бирга технологик концепциялардан ишлаб чикаришда, саноатда фойдаланиш мух,им ахдмият касб этади.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Техника олий таълим муассасалари талабаларида технологик детерминизм концепцияси асосларига доир билимларни ривожлантириш оркали техноген цивилизациянинг салбий жихдтлари, инсоннинг автоматлашуви ва роботлашуви жараёни, сунъий интеллекитнинг инсон онги билан ракобатлашувига доир куплаб социологик ва педагогик тадкикотлар олиб борилган ва бугунги кунда х,ам бундай изланишлар мунтазам олиб борилмокда.

Гарб мамлакатларида техноген цивилизация инкирозининг салбий таъсирларига карши техника олий таълим муассасалари талабаларида технологик детерминизм концепцияси асосларига доир билимларни ривожлантириш масалалари олмилар Ж.Мартин, Х.Бек, Ф.Дессауэр, С.Хокинг, Н.Виг, Ж.Эллюль, М.Хайдеггер, К.Ясперс, Д.Медоузларнинг тадкикот ишларида тадкик этилган.

Мустакил Давлатлар Х,амдустлиги мамлакатларида В.С.Степанов, В.Степин, М.И.Щадов, Ю.А.Чернегов, Н.Ю.Чернегов каби олимларнинг илмий тадкикотларида технологик детерминизм концепцияси асослари оркали техникани яратиш, фойдаланиш ва такомиллаштиришга каратилган таълимий-тарбиявий методикани ривожлантиришнинг ижтимоий-педагогик жихдтлари х,ам ёритилган.

Узбекистонда х,ам олий техник таълим муассасалари талабаларида технологик детерминизм концепцияси асосларига доир билимларини оширишнинг назарий, концептуал ва технологик асослари Р.Х.Джураев, А.Р.Ходжабаев, У.И.Иноятов, Н.А.Муслимов, ^.Т.Олимов, Э.О.Турдикулов, М.Б.Уразова, Ж.АДамидов, М.Тошов, О.А.Абдукуддусов, М.Жуманиёзова, Р.А.Мавлонова ва бошкаларнинг ишларида муайян даражада тадкик килинган.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

«Технологик детерминизм» атамаси 1920 йилларда фан ва техника тараккиётидаги жадал мувафакиятлар, техника ва технологияни ишлаб чикришда оммавий куллаш самарадорлигини ошиб бориши асосида шаклланди. Бу атамани муаллифи америкалик жамиятшунос Торштейн Веблан булиб, у узи асарларида техник ва технологик ривожланишлар нафакат иктисодиётни ривожлантиришда, балки сиёсий бошкарув карорларини кабул килишда х,ам хал килувчи омил сифатида «бошкарув инкилоби»ни юзага келтиради. Унинг фикрича, «машина фикрлашнинг антроморфик одатларини узгартиради»[2]. Демак, техника ва технологияни янгича рух,ит билан тушуниш муаммоси технологик тараккиёт тугриисда турлича назариялар ва концепцияларни яратилишига таъсир курсатди.

Технологик детерминизм ёки техностатик концепцияси технологияга узини узи бошкарувчи куч сифатида ёндашади. Бу технология уз мантикига мувофик ривожланишини ва инсон максадларига хизмат килишдан кура купрок унинг ривожланишини шакллантиришини англатади. Техностатик консепцияси бугунги кунда анча кенг таркалган. Мох,ият эътибори билан у технологик фаолият ёки эволюция конунларини аниклашни ваъда килувчи табиий-илмий ёндашувга асосланади. Уз

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

навбатида, технология конунларини аниклаш имконияти, мазкур нуктаи назар тарафдорлари фикрига кура, технологиянинг узига самарали таъсир курсатиш омили булиб хизмат килади. Х,атто технологияга таъсир курсатувчи ташки ижтимоий омиллар мавжудлигини тан олган холда, мазкур ёндашув тарафдорлари технологик эволюцияга имманент конунларни юклайдилар. Айрим муаллифлар фикрига кура, технологик тизимларнинг ривожланиши одамларнинг эхтиёжлари, табиат хакидаги билимларнинг тупланиши таъсиридагина эмас, балки технологик эволюция ички конунларига мувофик хам юз беради. Бу конунларни аниклашга уринишлар куп карра кайд этилган. Технологияларнинг узгариш конунларини билган холда, халк хужалигининг технологик даражасини кучайтириш стратегиясини самарали шакллантириш мумкин.

Мамлакатимизнинг янги ривожланиш даврида вужудга келтирилган юкори технологик ишлаб чикариш тизимлари, узлуксиз таълим тизимининг замонавий асосда ташкил этилганлиги ва унинг мунтазам такомиллаштирилаётганлиги инновацияларга асосланган сунгги технологияларнинг жамиятнинг барча жабхаларига мунтазам кириб боришини таъминлайди. Аммо жадал ривожланиш концепцияси мамлакатимизнинг жахондаги ракобат мухитида фаол иштирок этишини ва ракобатбардош миллий инновацион тизимни шакллантириш вазифасини илгари суради. Ушбу ривожланиш жараёнида инсон капитали ижтимоий-иктисодий тараккиётнинг мухим омили сифатида намоён булади. Х,озирги даврдаги инновацион ижтимоий-иктисодий курсаткичлар холати бевосита салохиятли, юксак маънавият ва ахлокий маданиятга эга булган, малакали кадрлар фаолиятига богликдир. Шунингдек, инновацион ривожланиш давлат ва нодавлат ташкилотларининг хамкорлигини бирлаштирувчи омил сифатида хам намоён булади. Ушбу жараён уз навбатида шахс инновацион фаолиятида инсон факторининг кучайишига олиб келади, унинг ижтимоий мавкеи ошиб боришида ва ахоли турмуш шароитини юксалишида мухим омил сифатида гавдаланади. Инновацион ривожланишга эришиш ва миллий таълим тизимининг мунтазам такомиллашуви ахолининг, айникса, ёшларнинг келажакка булган ишончини мустахкамлайди. Бундай жараён уз навбатида ёшлар, булажак мутахассислардан инновацион фаолиятни таъминловчи омилларга алохида эътибор беришни талаб килади.

Технологик детерминизм концепцияси асосан икки вазифани ечишга караб мулжал олишини курсатади. Биринчи вазифа - «техникани англаб етиш, унинг табиати ва мохияти хакида аник тасаввур хосил килиш техниканинг инкирози билан эмас, балки хозирги замон «техноген цизивилизацияси»нинг инкирози билан белгиланади. Уни ечиш жараёнида цивилизациямизнинг экологик, эсхатологик, антропологик (маънавий) ва маданий инкирозлари бир-бири билан узвий боглик эканлиги, бунда техника ва кенгрок маънода - хамма нарсалар ва ходисаларга техник муносабат дунё микёсидаги мазкур бекарорлик омилларидан бири хисобланиши англашилади. Айни шу сабабли цивилизациямизни «техноген цивилизация» деб номловчилар сони купайиб бораётир. Бунда цивилизациянинг барча жихатларига ва инсонга техниканинг таъсири, шунингдек цивилизация тараккиётининг теран техник асослари назарда тутилади»[3] . Шундай экан, технологик детерминизм концепциясининг техника табиати ва ижтимоий тараккиёт билан кандай сабабий богланишлари мавжудлиги тугрисидаги ёндашувларни синчиклаб урганиб чикиш, улра тугрисидаги билимларни ошириш мухим педагогик вазифалардан биридир.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

Иккинчи вазифа купрок методологик табиатга эга: бу техника инцирози муаммосини ечиш йулларини излаш. Уз-узидан равшанки, «бу йулларни излаш энг аввало янги гоялар, билимлар ва лойихдлар интеллектуал сохдсида амалга оширилади. Масалан, инсоният маданияти ва цивилизация инкирозини купгина олимлар техника ва техник тараккиёт билан боглайдилар»[4]. Афсуски, бунинг натижасида табиат х,ам, инсон х,ам таназзулга учрамокда, вайрон булмокда, чунки жонсиз машина - ишлаб чикариш омилининг оддий функционал элементлари ва материалига айланмокда. Техноген цивилизациянинг инкирози келажак технологик ривожланиши тугрисида футурологик ёндашувларни ишлаб чикиш заруратини ошириб юбормокда. Бу эса, технологик детерминизм концепциясининг ахдмиятини янада ошириб, технологик тараккиётнинг ижтимоий тараккиётдаги салбий таъсирлари, юзага келтираётган узгаришлардаги урнини куриб чикиш х,ам мух,им вазифалардан биридир.

Бугунги илм-фан тараккиётининг х,ар кандай ютуги инсоният мушкулини осон килишга, унинг муаммоларини кисман булса-да х,ал этишга хизмат килиши керак. Шундай буляпти х,ам: «йиллар давомида фазодан мустакил тарзда турли маълумотларни Ерга жунатишдан тортиб табиий ва техноген х,одисалар вактида инсон кириши имконсиз жойларга х,ам етиб бораётган, жаррох,лар кузи ва бармоклари илгамайдиганэнг майда тукималаргача батафсил ва хатосиз текшира олаётган айнан шу - катта-кичик сунъий онглаштирилган турли роботлар, машиналару ускуналардир. Аввалига хизмат курсатиш жойлари, беморлар ва ёлгизкексаларга кумак учун ишлаб чикилган бундай «темир одамлар» йилдан-йилга х,ар томонлама такомиллашиб, фикрлашда инсоният билан бах,слашишга шай турибди». Яъни бир даврлар узига канот боглаб учмокни орзу килган одамзот авлодлари бугун темирга «жон киритиш» устида бош котирмокда. Мана шундай муносабат жамиятнинг ривожини техника тараккиёти билан сабабий богланишлар мавжудлиги, узаро алокадорликда ривожланиши ^амда техника тараккиёти ижтимоий инкирозни келтириб чикаришини эмас, балки диалектик алокадорликда ривожланишига таъсир курсатиши келиб чикади.

Илм-фан ва техника ютукларини амалиётда кенг куллаган ^олда иктисодиёт тармокларига, ижтимоий со^аларга замонавий инновацион технологияларни тезкор жорий этиш янги даврда мамлакатимиз тараккиётининг мух,им шарти х,исобланади. Мамлакатимизнинг жа^ондаги етакчи давлатлар каторига кириш йулида тез ва сифатли илгарилашини таъминлайдиган замонавий инновацион гоялар, ишланмалар ва технологияларга асосланган х,олда фаолиятни амалга ошириш заруриятини илгари суради. Шу билан бирга, «утказилган илмий тах,лиллар шуни тасдиклайдики, замонавий ишлаб чикаришни модернизация, диверсификация килиш, унинг ^ажмини ошириш хдмда ички ва ташки бозорларда ракобатбардош ма^сулотлар турларини кенгайтириш борасидаги ишларда камчиликларга йул куйилган. Айрим сохдларда инновацияларга оид курсаткичларнинг мавжуд эмаслиги ва илмий тадкикот ишлари самарали мувофиклаштирилмаганлиги сабабли мамлакатимиз сунгги йилларда нуфузли халкаро ташкилотлар томонидан тузиладиган глобал инновацион индекс рейтингида иштирок этмаяпти. Иктисодиёт ва ижтимоий сохд тармокларининг илмий муассасалар билан узаро хдмкорлиги даражаси пастлиги, вазирлик ва идоралар, шунингдек, махдллий давлат х,окимияти органларининг инновацион ривожланиш сохдсидаги фаолияти лозим даражада

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

мувофиклаштирилмаётгани бу борадаги биринчи навбатдаги максадларга эришиш имконини бермаган»[5]. Янги ривожланиш боскичига хос булган хусусиятлардан бири малакали кадрларга булган ижтимоий талабнинг муттасил ортиб бораётганлигидир. Мамлакатнинг ижтимоий-иктисодий муносабатлардаги ривожининг жадаллашуви, уз мутахассислигини яхши эгаллаган, хорижий тилларни мукаммал узлаштирган, юкори ахлокий сифатларни узида шакллантирган кадрларга булган талабни кучайтирди. Мамлакат рахбарининг таклифи билан вилоятларда фаолият олиб бораётган, эркин саноат зоналари, вужудга келтирилаётган завод, фабрика ва кушма корхоналар, молия, банк сохасида, кишлок хужалиги ривожланишидаги туб ислохотлар, маданият, хизмат курсатиш ва тадбиркорликнинг янги тармокларидаги жиддий узгаришлар олий укув юртларида кадрларнинг янги корпусини тайёрлашни такозо килади. Бу жараён уз навбатида олий таълим муассасалари кафедралари, факультетлари ишини тубдан такомиллаштириш, уларни янги даврга мос холда фаолият юрита оладиган профессор-укитувчилар билан таъминлаш вазифасини хам илгари суради. МУ^ОКАМА

Бугунги кунда технологик детерминизм концепциясини урганиш ва таълим олувчиларда мазкур концепцияга оид билимларни ошириш оркали илмий-техника сиёсати асосларини белгилаш, илмий-техника ва гуманитар-техника экспертизалари методологиясини ишлаб чикиш, илмий-техникавий прогнозлаштириш методологиясини яратиш каби муаммоларга доир ёндашувларини шакллантириш мумкин булади. Шунингдек, техникани тарихий реконструкция килиш принциплари ва техника (машиналар, техник ихтиролар, техника билимларининг айрим сохалари)нинг амалий ахамиятини урганувиларга чукур сингдириш хам техникани ёвузликка хизмат килишидан асрашга хизмат килади.

Технологик детерминизм концепциясининг мазмун-мохиятига аналитик тахлил килиш техника хусусидаги мулохазаларга тафаккурнинг мазкур феномен гояси ва мохиятини аниклаш, унинг маданият ва ижтимоий борикдаги урнини тушуниш мажбуриятини юзага чикаради. Технологик детерминизм йуналиши назариётчиси Ж.Мартин фикрича, «куплаб ижтимоий муаммоларни техника тараккиёти ва технология инкилоби яратган, лекин унинг бирдан-бир ечими - технологиянинг ривожланишига монелик килиш эмас, балки уни хар томонлама ривожлантиришдир. Буниг учун эса, ижтимоий тараккиётда табиат билан уйгун булган технологияларни танлаш ва ривожлантириш зарур»[6]. Демак, техника ва технологияни инсонийлаштириш, табиат ва инсон билан мувофик холатга келтириш лозим. Айни вактда, хозирги замон техноген цивилизациясини инсонийлаштириш йулидаги хар кандай уринишлар технологик детерминизм концепциясининг намоён булиши сифатида талкин килиш керак.

Шунингдек, замонавий технологик детерминизм концепцияси гояларига кура, глобаллашув шароитида технологик ривожланиш оркали янгича методологик муаммо шаклланди, яъни техникани нотехникага: фаолиятга, техник окилоналик шаклларига, кадриятларга, маданиятнинг муайян жихатларига редукциялаш зарурати юзага келди. Ва техникага янгича тарифлар шакллана бошлади: Унга кура, техника - бу максадларга эришиш воситаси, инсоннинг муайян фаолияти, инсон хохиш-истагига моддий тус берувчи хамма нарса, шунингдек, техника гояларнинг реал борлиги булиб, у табиий

SCIENCE AND INNOVATION

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

материаллар ва предметларга ишлов берилиши натижасида вужудга келади. Техника субъектив маънода максадга элтувчи тугри йулни топиш санъати, объектив маънода эса -инсон фаоллигининг муайян сохдси контексида хдракатни бажариш воситалари ва усуллари мажмуидир. Технология тушунчасининг тор талкини, масалан, «Политехника лугати» ва Катта энциклопедик лугатда «бу хом ашё, материаллар, оралик мах,сулотлар, саноатда ишлатиладиган ашёларни олиш, уларга ишлов бериш ёки уларни кайта ишлаш коидалари, методлари ва усуллари йигиндиси» сифатида тариф шакллантирилган. Технология инсон мавжудлиги ва турмуш тарзида марказий ролни уйнай бошлади, шу туфайли х,ам у инсоннинг фундаментал тавсифи сифатида урганилиши лозим. Технология хдкида мулох,аза юритганда, тегишли суз х,ар хил маъноларда ишлатилишини эътиборга олиш керак. «Технология» куйидаги нарсаларнинг исталган бирига тегишли булиши мумкин: а) техник билим, коидалар ва тушунчалар мажмуига; б) инженерия амалиёти ва бошка техника касблари, шу жумладан касбга доир муайян позициялар, техник билимларни куллашга доир коидалар ва меъёрларга; в) ушбу амалиётдан келиб чикадиган физик воситалар, асбоб-ускуналар ёки артефактларга; г) техник ходимлар иши ва жараёнларни йирик (индустриал, хдрбий, тиббий, коммуникацион, транспортга оид ва х,.к.) тизимлар ва институтларга бирлаштириш ва ташкиллаштиришга; д) технологик фаолиятнинг мужассамлашуви натижаси саналган ижтимоий хдёт хусусиёти ва сифати ёки «технологик шароитлари»га богли; булиши мумкин[7]. Мазкур фикрлардан келиб чикадики, технологик индетерминизм тарафдорлари фикрига кура, техника гуёки гойиб булади ва унинг урнини фаолиятнинг муайян шакллари, кадриятлар, инсон рух,и, маданиятнинг турли хил жихдтлари эгаллайди. Баъзан техника х,ар кандай инсон фаолияти ва маданиятнинг теран ва оламшумул жихдти сифатида намоён булади.

Х,озирги вактда технологик детерминизм концепцияси асосида технология билан боглик булган бир нечта муаммо, хусусан техника ва технологияни табиатини, ижтимоий ахдмияти мух,окама килинмокда. Машхур олим Норман Виг нуктаи назарига кура, «технологиянинг табиати хусусидаги бах,с-мунозараларнинг аксарияти уч концепция -«инструменталистик», «ижтимоий-детерминистик» концепциялар ва «автоном технология» концепцияси атрофида мужассамлашади. Инструментализм технология максадларга эришиш воситаси сифатида амал килишини назарда тутади. Х,ар кандай технологик янгилик муайян муаммони ечиш ёки инсоннинг алох,ида максадига хизмат килиш учун мулжалланади. Шундан сунг куйидаги саволлар тугилиши мумкин: «дастлабки максад ижтимоий макбулми, лойихдни техник жихдтдан бажариш мумкинми, ихтиродан белгиланган максадларга эришиш йулида фойдаланиляптими»[7]. Бу нуктаи назар кенг таркалганига карамай, х,озирги вактда у куплаб танкидларга учрамокда. ХУЛОСА

Технологияни урганувчиларнинг купчилиги, энг аввало тарихчилар ва социологлар ижтимоий-детерминистик ёки контекстуал ёндашув деб номлаш мумкин булган нуктаи назарни х,имоя килмокдалар. Бу ёндашувга кура «технология муаммоларни ечишнинг нейтрал воситаси эмас, балки ижтимоий, сиёсий ва маданий кадриятлар ифодаси х,исобланади. Технологияда техник гояларгина эмас, балки уни лойихдловчи ва ундан фойдаланувчиларнинг кенг ижтимоий кадриятлари ва манфаатлари х,ам

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

мужассамлашади»[7]. Нихоят, «технологик детерминизм ёки автоном технология концепцияси технологияга узини узи бошкарувчи куч сифатида ёндашади.

Хулоса килганда, технологик детерминизм концепциянинг мазмун-мохияти технологиянинг ижтимоий тараккиётга, иктисодий баркарорликка богликлиги, узаро сабабий богланмишлар асосида ривожланиб бориши ва алохида кадрият сифатида намоён булишини англатади. Шу маънода, технологик детерминизм концепциясини олий таълимда укитиш ва таълим олувчиларда бу концепциясига оид билимларини ошириш, техника асрининг имкониятларидан купрок фойдаланиш, техниканинг инсон хаётидаги урнини янада ойдинлаштириб олишга имкон беради.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Мирзиёев Ш.М. Янги Узбекистон стратегияси. -Тошкент.: Узбекистон. 2021. -Б. 150.

2. Heilbroner, Robert L. The worldly philosophers : the lives, times, and ideas of the great economic thinkers. — Revised seventh edition. — New York. — 365 pages с. — ISBN 0-684-86214-X, 978-0-684-86214-9.

3. Степин В.С. Эпоха перемен и сценарии будущего. - Москва.: Наука. 1996. -С. 128.

4. Хайдеггер М. Вопрос о технике // Мартин Хайдеггер. Время и бытие: Статьи и выступления. - Москва.: Наука, 1993. -С. 179.

5. Узбекистон Республикаси Президентининг «2019-2021 йилларда Узбекистон Республикасини инновацион ривожлантириш стратегиясини тасдиклаш тугрисида»ги Фармонии. ^онун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 22.09.2018 й., 06/18/5544/1951-сон

6. Мартин Дж. Телематическое общество. Вызов ближайшего будущего // Новая технократическая волна на Западе. - Москва.: Наука. 1986. -С. 123.

7. Wig N. Technoloy, Phylosophy and Politics / Technology and politics. Daham, L., 1988. -Рр.8-10.

8. Bakhromovich SI. The impact of managerial professional development on the effectiveness of Higher Education institution management. Academicia: an international multidisciplinary research journal. 2020;10(12):1014-20.

9. Siddikov, I. B. (2019). Философско-педагогические аспекты развития интеллектуальной культуры студентов. Вестник Ошского государственного университета, (3), 38-42.

10. Bakhromovich, S. I. Development trends and transformation processes in academic mobility in higher education in Uzbekistan and the world.

11. Bakhromovich, S. I. (2021). A comparative induction of the epistemological and theological views of medieval Islamic oriental scholars. Berlin Studies Transnational Journal of Science and Humanities, 1(1.7 Philosophical sciences).

12. Bakhromovich, S. I. (2021). Views on the role of science in human and society life in islamic teaching. International Journal of Philosophical Studies and Social Sciences, 1(3), 79-86.

13. Bakhromovich, S. I. (2020). Effects of Objective and Subjective Factors to Develop Intellectual Culture of Youth. Canadian Social Science, 16 (2), 55-59 p.

14. Bakhromovich, S. I. (2018). Social and philisophical performance of making youth's intellectual culture. European science review, (7-8).

SCIENCE AND INNOVATION

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

15. Bakhromovich, S. I. (2020). Analysis Of Modern Approaches To Ensuring The Effectiveness Of Management In Higher Education Institutions. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 2(12), 364-369.

16. Bakhromovich, S. I. (2021). Philosophical comparative studies of the epistemological and theological views of medieval eastern scholars. Turkish Journal of Physiotherapy and Rehabilitation. Turkey, 2021. №32 (3), (Scopus) - P. 30338-30355

17. Bakhromovich, S. I. (2022).Dialectical and synergetic features of the development of theological and epistemological views in medieval eastern islam. European Journal of Humanities and Educational Advancements (EJHEA), - Las Palmas, Spain, Volume 3, Issue 2 February, 2022. - P. 79-83

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.