Научная статья на тему 'ТАСВИРИЙ САНЪАТДА МАЪНАВИЙ ТАРБИЯ МАСАЛАСИ'

ТАСВИРИЙ САНЪАТДА МАЪНАВИЙ ТАРБИЯ МАСАЛАСИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
45
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Бадиий Академия / мафкуравий / Истиқлол / композиция / мутафаккир / авангардизм / модернизм

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — К.С. Ниязов, Камола Иззиева

Биз халқимизнинг дунѐда ҳеч кимдан кам бўлмаслиги, фарзандларимизнинг биздан кўра кучли, билимли, доно ва албатта бахтли бўлиб яшаши учун бор куч ва имкониятларимизни сафарбар этаѐтган эканмиз, бу борада маънавий тарбия масаласи, ҳеч шубҳасиз, беқиѐс аҳамият касб этади. Агар биз бу масалада ҳушѐрлик ва сезгирлигимизни, қатъият ва масъулиятимизни йўқотмаслигимиз керак.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТАСВИРИЙ САНЪАТДА МАЪНАВИЙ ТАРБИЯ МАСАЛАСИ»

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-460-463

ТАСВИРИЙ САНЪАТДА МАЪНАВИЙ ТАРБИЯ МАСАЛАСИ

К.С. Ниязов

Урганч давлат университети "Тасвирий санъат ва мухандислик графикаси"

кафедраси катта укитувчиси

Камола Иззиева

Урганч давлат университети "Тасвирий санъат ва мухандислик графикаси"

2-боскич талабаси

АННОТАТЦИЯ

Биз халкимизнинг дунёда хеч кимдан кам булмаслиги, фарзандларимизнинг биздан кура кучли, билимли, доно ва албатта бахтли булиб яшаши учун бор куч ва имкониятларимизни сафарбар этаётган эканмиз, бу борада маънавий тарбия масаласи, хеч шубхасиз, бекиёс ахамият касб этади. Агар биз бу масалада хушёрлик ва сезгирлигимизни, катъият ва масъулиятимизни йукотмаслигимиз керак.

Калит сузлар: Бадиий Академия, мафкуравий, Истиклол, композиция, мутафаккир, авангардизм, модернизм

КИРИШ

1997 йили Узбекистон Бадиий Академиясини ташкил этилиши маданий ривожнинг янги боскичини очиб берди. Мухими, санъатда мафкуравий назоратни бекор килиниши натижасида ижод эркинлигини кулга киритган рассомлар услубий рангбарангликда ижод кила бошладилар. Узбекистон Бадиий академиясининг ташкил этилиши эса шу жараённи янада тезлашишига йул очди. Бугун биз тарихий бир даврда - халкимиз уз олдига эзгу ва улуг максадлар куйиб, тинч-осойишта хаёт кечираётган, авваламбор уз куч ва имкониятларига таяниб, демократик давлат ва фукаролик жамияти куриш йулида улкан натижаларни кулга киритаётган бир замонда яшамокдамиз.Биз уз такдиримизни уз кулимизга олиб, азалий кадриятларимизга суяниб, шу билан бирга, тараккий топган давлатлар тажрибасини хисобга олган холда, мана шундай олижаноб интилишлар билан яшаётганимиз, халкимиз асрлар давомида орзикиб кутган озод, эркин ва фаровон хаётни барпо этаётганимиз, бу йулда эришаётган ютукларимизни халкаро хамжамият тан олгани бундай

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-460-463

имкониятларнинг барчасини айнан мустакиллик берганини бутун хаммамиз чукур англаймиз.

Биз халкимизнинг дунёда хеч кимдан кам булмаслиги, фарзандларимизнинг биздан кура кучли, билимли, доно ва албатта бахтли булиб яшаши учун бор куч ва имкониятларимизни сафарбар этаётган эканмиз, бу борада маънавий тарбия масаласи, хеч шубхасиз, бекиёс ахамият касб этади. Агар биз бу масалада хушёрлик ва сезгирлигимизни, катъият ва масъулиятимизни йукотсак, бу ута мухим ишни уз холига, узибуларчиликка ташлаб куядиган булсак, мукаддас кадриятларимизга йугрилган ва улардан озикланган маънавиятимиздан, тарихий хотирамиздан айрилиб, охир-окибатда узимиз интилган умумбашарий тараккиёт йулидан четга чикиб колишимиз мумкин. Эл-юртимиз узининг куп асрлик тарихи давомида бундай машъум хатарларни неча бор курган, уларнинг жабрини тортган. Шундай асоратлар туфайли тилимиз, динимиз ва маънавиятимиз бир пайтлар кандай хавф остида колганини барчамиз яхши биламиз. Ана шу фожиали утмиш, босиб утган машаккатли йулимиз барчамизга сабок булиши, бугунги вокеликни теран тахлил килиб, мавжуд тахдидларга нисбатан доимо огох булиб яшашга даъват этиши лозим. Уз тарихини билмайдиган, кечаги кунини унутган миллатнинг

W T~1 W Г-1 W г-1

келажаги йук. Бу хакикат кишилик тарихида куп бора уз исботини топган.

Маълумки, биз бошимиздан кечирган собик мустабид тузум даврида миллий маънавиятни ривожлантиришга мутлако йул куйилмаган. Аксинча, халкимизнинг табиати, яшаш тарзига ёт булган коммунистик мафкурани хар кандай йуллар ва зуравонлик билан жорий этишга харакат килинган. Шунинг учун хам истиклолнинг дастлабки кунлариданок бу сохадаги ахволни тубдан узгартириш юртимизда энг долзарб ва хал килувчи вазифалардан бирига айланди. Айникса тасвирий санъат оркали ёшларга ватанпарварлик рухини сингдириш шу соха вакилларининг мукаддас бурчидир.

Ватан... Бу суз нимани англатади? Ватан сархади каердан бошланиб кай нуктада нихоя топади? Ватан деганда аввало уша мукаддас сархаднинг ерсуви, мухити, табиати, унда макон топган жонлию жонсиз мавжудотларни англамок керак. Ота-боболардан мерос колган маънавиятни, санъатни ва жамики кадриятларни тушунмок керак. Кимгаки шу нарсалар азиз туюлса, кимки шуларни куз корачигидек асраб авайлашга одатланган булса, демак, у чин маънодаги ватанпарвардир. Худди шу нуктаи назардан каралганда биз Истиклолдан кейинги даврдагина Ватан сузининг туб мохиятини. илгай

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454

Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-460-463

бошладик. Уша мукаддас йулда Беруний, Улугбек, Навоий, Бобур, Огахий сингари улуг бобокалонларимизнинг хаёт ва ижод йули бизга хар качонгиданда кадрлирок, кимматлирок туюлди.

Истиклолдан олдинги даврларда уша кадриятлар коммунистик мафкура доирасида даврга мослаштириб, чеклашлар, чегаралашлар билан урганилар эди. Минг таассуфки, ёш авлод улуг ватандошлари маърифий карашларидан кура Оврупо маданиятини купрок укиб урганишга махкум этилган эди. Бугунги кунда эса уша мажбуриятларга чек куйилди. Эндиликда Шарк мутафаккирлари, санъаткорлари ижодини урганишга жадал киришилди. Маълумки, Узбекистон тасвирий санъати тарихи камрови кенг мавзудир. Уни бирикки рисолада батафсил урганиб булмайди. Бир карашда санъат жуда оддий тушунчадек туюлади: суврат чизишлар, кургазмалар, мутахассислар мулохазалари.. Бирок, бу тушунча вакт утган сайин узгача маъно касб эта боради. Темурийлар даврига оид купгина ноёб сувратлар республикамиз музейларида эмас, Америка Кушма Штатлари, Франция, Буюк Британия, Россия каби давлатларнинг нуфузли музейларида сакланаётган экан! Бу сувратларни асл маконига келтириш тугул улардан нусха кучиришнинг узи машаккатли иш. Негаки, хориждаги тасвирий санъат тадбиркорлари бу дурдона асарлар кадр-кимматини жуда яхши билишади. Дуру жавохирга бергисиз бундай санъат намуналари улуг боболаримиз муйкаламига мансублигидан чексиз ифтихор туйгусига чулганган холда музейларимизни шундай шох асарлардан буш куриб кунглимиз бир кадар чукади. Аммо кунгилга бир нарса таскин беради: боболаримиз забт этган бу чуккилар биз учун орзу булиб колмас! Истиклол очган йул бизни эзгуликлар сари етаклайди, мусаввирлар юрагига чуг ташлайди. Оккан дарё окмай колмас, деганларидек бир вактлар жахонни ларзага солган бу минтака илгариги шону шухратига эга булса ажабмас.

Ватан деганда нимани тушунамиз? Олис мозийнинг ягона гувохи замин карида нелар яширинган? Тошлардаги битиклар, обидаларнинг омон колган деворларидаги тасвирлар нени сузлайди? Бир мунгли куй каби янграйди тасвирлар...

МУХОКАМА

Санъат ёш авлодда нафосатни тарбияловчи восита. Азал азалдан санъат шундай вазифани адо этиб келган. Жумладан, тасвирий санъат сохасига хам

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-5-460-463

шу нуктаи назардан диккат эътибор каратилиши бежиз эмас. ёш авлод ватанга мехру садокат рухида тарбиялашда тасвирий санъатнинг хам роли катта. Собик совет даврида тасвирий санъатга гоявийлик жихатидан ёндошилгани сир эмас. Охир окибатда купгина асарлар укадар шухрат топмади. Камолиддин Бехзод каби донги етти иклимга етган мусаввирлар диёримизда кейинги даврларда етишиб чикмагани шу билан изохланса керак. Мустакиллик йилларида эса ёш мусаввирлар гарб тасвирий санъатини пухта урганиб авангардизм, модернизм йуналишларида самарали ижод килмокдалар. Тасвирий санъат миллийлик узанида замонага мосланмокда. Бизнинг асрда фан-техника ривожи шуни такозо этаётир.

ХУЛОСА

Жахоннинг бир катор ривожланган мамлакатларида узини маданиятли деб санайдиган кишилар тасвирий санъатни алохида ихлос билан урганишади. Суратлар кургазмасини томоша килиш, музейларга бориб дурдона асарлардан завку шавк олиш уларда урфга айланган. Очигини айтадиган булсак бизда ушандек мехру ихлос йук хисоби. Бу эса мактаб ёшидаёк жиддий тайёргарликни такозо этади. Укувчилар республикамизнинг номдор мусаввирлари ижод ва хаёт йулини билишса, уларнинг асарлари борасида уз фикр мулохазаларига эга булишса кандай яхши!

REFERENCES

1. И. А. Каримов "Юксак маънавият енгилмас куч" Т.., 2007.й.

2. Н.Ойдинов. Аждодларимиз санъати ва эътикоди. Тошкент." Укитувчи" 1992 й.

3. Абдуллаев. Узбекистон санъати тарихи. Тошкент: Фан. 2007 й. 86 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.