Научная статья на тему 'ТАЪЛИМ СИФАТИ НАЗОРАТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ МАЗМУНИ МОХИЯТИ ВА АХАМИЯТИ'

ТАЪЛИМ СИФАТИ НАЗОРАТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ МАЗМУНИ МОХИЯТИ ВА АХАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
23
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТАЪЛИМ СИФАТИ / НАЗОРАТ / ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИ ТАШКИЛ қИЛИШ / ИЛғОР ТЕХНОЛОГИЯЛАР

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ибадуллаев Қ. М.

Иқтисодиётда маъмурий-буйруқбозликка асосланган бошқарув тизимидан мутлақо воз кечилиб, бозор ислоҳотлари босқичма-босқич амалга оширилгани ҳамда айни вақтда мамлакатимиз босиб ўтган тараққиёт йўлининг чуқур таҳлили, бугунги кунда жаҳон бозори конъюнктураси кескин ўзгариб, глобаллашув шароитида рақобат тобора кучайиб бораётгани давлатимизни янада барқарор ва жадал суръатлар билан ривожлантириш учун мутлақо янгича ёндашув ҳамда тамойилларни ишлаб чиқиш ва рўёбга чиқаришни тақозо этмоқда. Олиб борилаётган ислоҳотлар самарасини янада ошириш, давлат ва жамиятнинг ҳар томонлама ва жадал ривожланиши учун шарт-шароитлар яратиш, мамлакатимизни модернизация қилиш ҳамда ҳаётнинг барча соҳаларини либераллаштириш бўйича устувор йўналишларни амалга ошириш лозимлигини кўрсатмоқда.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE SIGNIFICANCE AND IMPORTANCE OF THE CONTENT OF THE ESTABLISHMENT OF EDUCATIONAL QUALITY CONTROL

The complete abandonment of the command-and-control system in the economy, the gradual implementation of market reforms, as well as an in-depth analysis of the development path of our country, the sharp changes in the world market today and competition in the context of globalization. Increasingly, it requires the development and implementation of a completely new approach and principles for the more stable and rapid development of our country. It shows the need to further increase the effectiveness of reforms, create conditions for the comprehensive and rapid development of the state and society, modernize the country and implement priorities for the liberalization of all spheres of life.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМ СИФАТИ НАЗОРАТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ МАЗМУНИ МОХИЯТИ ВА АХАМИЯТИ»

Ибадуллаев Ц.М. Физика-математика фанлари номзоди Чирчиц давлат педагогика институти Мактабгача таълим факультети декани

ТАЪЛИМ СИФАТИ НАЗОРАТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ МАЗМУНИ МОХИЯТИ ВА АХАМИЯТИ

Аннотация: Ицтисодиётда маъмурий-буйруцбозликка асосланган бошцарув тизимидан мутлацо воз кечилиб, бозор ислоуотлари босцичма-босцич амалга оширилгани уамда айни вацтда мамлакатимиз босиб утган тарацциёт йулининг чуцур таулили, бугунги кунда жауон бозори конъюнктураси кескин узгариб, глобаллашув шароитида рацобат тобора кучайиб бораётгани давлатимизни янада барцарор ва жадал суръатлар билан ривожлантириш учун мутлацо янгича ёндашув уамда тамойилларни ишлаб чициш ва руёбга чицаришни тацозо этмоцда. Олиб борилаётган ислоуотлар самарасини янада ошириш, давлат ва жамиятнинг уар томонлама ва жадал ривожланиши учун шарт-шароитлар яратиш, мамлакатимизни модернизация цилиш уамда уаётнинг барча соуаларини либераллаштириш буйича устувор йуналишларни амалга ошириш лозимлигини курсатмоцда.

Таянч сузлар: таълим сифати, назорат, таълим жараёнини ташкил цилиш, илзор технологиялар.

Ibadullayev K.M., candidate of physical and mathematical sciences

dean

faculty of preschool education Chirchik State Pedagogical Institute

THE SIGNIFICANCE AND IMPORTANCE OF THE CONTENT OF THE ESTABLISHMENT OF EDUCATIONAL QUALITY CONTROL

Annotation: The complete abandonment of the command-and-control system in the economy, the gradual implementation of market reforms, as well as an in-depth analysis of the development path of our country, the sharp changes in the world market today and competition in the context of globalization. Increasingly, it requires the development and implementation of a completely new approach and principles for the more stable and rapid development of our country. It shows the need to further increase the effectiveness of reforms, create conditions for the comprehensive and rapid development of the state and society, modernize the country and implement priorities for the liberalization of all spheres of life.

Keywords: quality of education, control, organization of educational process, advanced technologies.

Мамлакатимизда утказилаётган демократик ва хукукий ислохотлар, фукаролик жамиятини шакллантиришнинг юксак талаблари ва замонавий халкаро стандартларига жавоб берадиган юкори малакали кадрларни тайёрлаш тизимини янада такомиллаштириш таълим тизимини тубдан ислох килиш ва модернизация жараёнларини чукурлаштириш илFор технологиялар, инновацияларни таълим ва тарбия жараёнларига тадбик этишни кун тартибигакуймокда.

Узбекистан Республикасида фаолият олиб бораётган олий таълим муассасаларида таълим сифатини назорат килишни ташкил этиш энг аввало таълим ва тарбия жараёнларини бошкарадиган ваколатли давлат органлари зиммасига бир катор маъсулият юклайди. Жумладан, Узбекистон Республикасининг Таълим ту-рисида"ги конунини 4-булимида таълим тизимини бошкариш масалаларига яъни, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг таълим сохасидаги ваколатлари; Таълимни бошкариш буйича махсус ваколат берилган давлат органларининг хукук доираси; Махаллий давлат хокимияти органларининг таълим сохасидаги ваколатлари; Таълим муассасасини бошкариш; Таълим сохасидаги давлат бошкаруви органлари билан нодавлат таълим муассасалари уртасидаги узаро муносабатларга алохида эътибор каратилган.

К,онуннинг 25-моддасида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг таълим сохасидаги ваколатлари:

-таълим сохасида ягона давлат сиёсатини амалга ошириш; -таълим сохасидаги давлат бошкаруви органларига рахбарлик килиш;

-таълимни ривожлантириш дастурларини ишлаб чикиш ва амалга ошириш;

-таълим муассасаларини ташкил этиш, кайта ташкил этиш ва тугатиш тартибини белгилаш;

-таълим муассасаларини аккредитациядан, педагог, илмий кадрларни аттестациядан утказиш тартибини белгилаш;

-бошка давлатларнинг таълим муассасаларига Узбекистон Республикасининг худудида таълим фаолияти билан шуFулланиш хукукини берувчи рухсатномалар бериш;

-конун хужжатларига мувофик хорижий давлатларнинг таълим туFрисидаги хужжатларини тан олиш ва хужжатларнинг эквивалент эканлигини кайд этиш тартибини белгилаш;

-давлат таълим стандартларини тасдиклаш;

-давлат томонидан тасдикланган намунадаги маълумот туFрисидаги хужжатларни тасдиклаш ва уларни бериш тартибини белгилаш;

-давлат грантлари микдори ва таълим муассасаларига кабул килиш тартибини белгилаш;

-давлат олий таълим муассасасининг ректорларини тайинлаш; -таълим олувчиларни аккредитация килинган бир таълим муассасасидан бошкасига утказиш тартибини белгилаш; -конун хужжатларига мувофик бошка ваколатлар. К,онуннинг 26-моддасида таълимни бошкариш буйича махсус ваколат берилган давлат органларининг хукук доираси:

Таълимни бошкариш буйича махсус ваколат берилган давлат органларининг хукук доираси:

-таълим сохасида ягона давлат сиёсатини руёбга чикариш; -таълим муассасалари фаолиятини мувофиклаштириш ва услуб масалаларида уларга рахбарлик килиш;

-давлат таълим стандартлари, мутахассисларнинг билим савияси ва касб тайёргарлигига булган талаблар бажарилишини таъминлаш;

-укитишнинг илFор шакллари ва янги педагогик технологияларни, таълимнинг техник ва ахборот воситаларини укув жараёнига жорий этиш; -укув ва укув-услубият адабиётларини нашр этишни ташкил килиш; -таълим олувчиларнинг якуний давлат аттестацияси ва давлат таълим муассасаларида экстернат туFрисидаги низомларни тасдиклаш;

-давлат олий таълим муассасасининг ректорини тайинлаш туFрисида Вазирлар Махкамасига таклифлар киритиш;

-педагог ходимларни тайёрлашни, уларнинг малакасини оширишни ва кайта тайёрлашни ташкил этиш;

-конун хужжатларига мувофик бошка ваколатлар. К,онуннинг 27-моддасида Махаллий давлат хокимияти органларининг таълим сохасидаги ваколатлари: -Махаллий давлат хокимияти органлари:

-таълим муассасалари фаолиятининг минтакаларни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш эхтиёжларига мувофиклигини таъминлайди;

-таълим муассасаларини ташкил этадилар, кайта ташкил этадилар ва тугатадилар, (республика тасарруфида булган муассасалар бундан мустасно), уларнинг уставларини руйхатга олади;

-уз худудларидаги таълим муассасаларини ваколат доирасида молиялаш микдорларини ва имтиёзларни белгилайди;

-таълим сифати ва даражасига, шунингдек педагог ходимларнинг касб фаолиятига булган давлат талабларига риоя этилишини таъминлайди;

-конун хужжатларига мувофик бошка ваколатларни хам амалга ошириши белгилаб берилган.

Х,озирги давр олий таълим тизимига ва олий таълим муассасаларига янги талаблар куймокда, уни мехнат бозорида талаб этиладиган ракобатбардош дипломли мутахассислар тайёрлашга йуналтирмокда. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури мамлакатимизда таълим тизимини

модернизация килишни, жахон талабларига жавоб берадиган мутахассислар тайёрлашнинг илмий-амалий асосларини яратишни назарда тутади. Бунда юкори малакали кадрлар тайёрлаш куп боскичли тизими, узлуксиз таълим, бутун таълим тизимини ривожлантиришга нисбатан инновацион ёндашув, олий укув юртларининг моддий-техника базасини мустахкамлаш, таълим сифатининг халкаро стандартларига утиши устувор йуналишлар сифатида белгиланган.

Х,озирги жамият ривожланишининг янги шароитлари олий таълим тизими олдига янги устувор вазифаларни куймокда. Уз фикрлаш услубига ва куйилган вазифаларни ечишга нисбатан узига хос ёндашувга эга булган мутахассисларни тайёрлашнинг бутунлай янги даражасини шакллантириш биринчи даражали ахамият касб этмокда. Олий таълимни изчил ривожлантириш ва тизимли ислох килиш таълим халкаро стандартларига мувофикликни таъминлашга каратилган таълим жараёнларининг мазмуни ва уларни ташкил этишга нисбатан янгича ёндашувларнинг карор топтирилишини такозо этади.

Таълим сохасида изчил сиёсат, бир томондан, жахон таълим стандартларининг юксак даражасига эришишга каратилган, иккинчи томондан эса - муайян ижтимоий-иктисодий шароитларни, шунингдек, халкимизнинг маънавий-маданий кадриятлари ва узига хослигини хисобга олади. Узбекистонда таълим сохасида амалга оширилаётган ислохотларнинг кенг куламлилиги, мазкур жараёнда давлат урни ва ахамиятининг кенгайиши ва кучайиши таълим тизимини, шу жумладан, олий таълимни такомиллаштиришга нисбатан окилона ёндашувларни топиш йулидаги изланишларнинг ахамиятини янада кучайтиради.

Давлатимизнинг ушбу сохада шароитлар ва самарали химоя механизмларини яратишга каратилган саъй-харакатлари халкаро микёсда мустакил экспертлар («ИНСЕАД» тадкикотлари) томонидан эътироф этилди. Тадкикотларнинг натижалари таълим тизимини ривожлантириш буйича бир катор курсаткичларга кура Узбекистон жахоннинг купгина мамлакатларидан устун эканлигини намойиш этади. Хусусан, тахлилий маълумотлар Узбекистоннинг мамлакат таълим сохасини ривожлантириш, ушбу сохага давлат харажатлари, капитал курилиш ва мактабларни янгилаш харажатлари, укитувчилар сонининг укувчилар сони билан нисбати, аник фанлар ва мухандислик иши сохасида битирувчилар сони, GMAT (бизнес-мактабларда муваффакиятли укиш кобилиятларини аниклаш учун стандартлаштирилган тест) буйича укувчиларнинг уртача бахосига доир ва бошка курсаткичлари жуда баланд эканидан далолат беради.

Истиклол йилларида олий укув юртлари сони икки баравар купайди ва 78 тага етди, талабалар сони 230 мингдан ошди. Юртимизда Европа ва Осиёнинг етакчи олий укув юртлари, хусусан Халкаро Вестминстер университети, Сингапур менежментни ривожлантириш институти, Турин

политехника университети, Россия нефть ва газ университети, Москва давлат университети, Россия иктисодий университети, Инха университети (Жанубий Корея) филиаллари самарали фаолият курсатмокда. Мазкур олий укув юртлари мехнат бозорида талаб этилган машинасозлик, нефть -газ иши, ахборот технологиялари, иктисод ва бизнесни бошкариш, молиявий менежмент, тижорат хукуки, ахборот коммуникация технологиялари сингари ихтисосликлар буйича малакали бакалаврлар ва магистрлар тайёрлайди, уларнинг битирувчилари бутун дунёда тан олинадиган дипломлар олади.

Х,озирги вактда мамлакатимиз таълим, илмий ва маданий-маърифий муассасаларининг барчаси ZiyoNet таълим портали ва Интернетга уланган. Бу масофавий таълим усулларини, укувчи-ёшлар учун ахборот-коммуникация хизматларининг кенг мажмуини таълим жараёнига фаол жорий этиш имконини бермокди.

Давлатимиз рахбари мамлакатимизни 2016 йилда ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари ва 2017 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маърузасида 2017 йилдан бошлаб олий таълим муассасаларига кабул килишнинг такомиллаштирилган тизими жорий этилиши, ва кабул квоталарини купайтирган холда, энг яхши тайёргарлик курган абитуриентларни саралаб олиш имконини беришини таъкидлади.

Таълимни модернизация ва ислох килиш жараёнлари олий таълим тизимида айникса яккол намоён булади. Бу ерда дарс бериш жараёнида янги технологиялар таълим сифатини ошириш максадида доимий равишда жорий этилади. Уз-узидан равшанки, таълим тизимини ислох килиш жараёни ва унда талабаларни бахолаш ва назорат килиш механизмларини янада кучайтириш мамлакатда амалга оширилаётган ижтимоий -иктисодий ислохотларнинг зарур омили хисобланади.

Сифатни таъминлаш тизими таълим олувчилар ва битирувчиларнинг жамият томонидан куйилган ва укув юртлари бажаришга харакат киладиган талабларга мувофиклигини таъминловчи омилдир.

Таълим сифати жамият талабларига мослик ва мослашувчанлик билан узвий боFлик, касб-хунар таълимининг сифат тизимини таъминлаш вазифаси эса уларни кафолатлашдан иборатдир.

Олий укув юртларида олий таълим халкаро тизимларининг узаро алокасининг таъсирчан воситаси сифатида таълим модуль тизимининг жорий этилиши мутахассислар тайёрлаш сифатини оширишга каратилди. Маълумки, таълим жараёнида модуль технологиялари аудиторияга ажратилган соат хажмини кискартиришни, талаба мустакил ишининг ахамияти ва макомини оширишни назарда тутади.

Бундай технологиялар талабалар мустакил ишлашини фаоллаштириш, укув материалини мазмунини бойитиш ва

мустах,камлашга, янги касбий билимларни узлаштиришга, ижодий фаолият (креативлик) ва интерфаолликни ривожлантиришга, амалий куникмаларни шакллантиришга кумаклашади.

Хулоса урнида шуни таъкидлаш жоизки таълим сифатини назорат килиш ва бахолашда ваколатли давлат органлари фаолиятини янада такомиллаштириш уларни маъсулиятини ошириш ва амалдаги аълим сифатига таъсир курсатадиган хужжатларни танкидий куриб чикиш ва тегишли кушимчалар ва узгартиришлар киритиш лозим.

Адабиётлар:

1. Акрамов М.Р. Психолого-педагогические особенности экологического образования //The Way of Science. - 2014. - С. 78.

2. Akramov M. R. et al. Шахс касбий йуналганлиги ривожланишида масъулиятлиликнинг ахдмияти //Молодой ученый. - 2021. - №. 11. - С. 259-261.

3. Акрамов М.Р. Конфликт и его социально -психологические свойства //Молодой ученый. - 2021. - №. 6. - С. 293-295.

4. Акрамов М. Р. ЭКОЛОГИЧЕСКОЕ СОЗНАНИЕ КАК ПРЕДМЕТ ПСИХОЛОГИЧЕСКОГО ИССЛЕДОВАНИЯ //Научная платформа: дискуссия и полемика. - 2020. - С. 30-32.

5. Rustamovich A.M. The moral consciousness dynamics of students is the position in the process of high education //European journal of education and applied psychology. - 2016. - №. 1.

6. Arkamov M.R. THE ETHICAL AWARENESS BEHAVIOR OF STUDENTS DURING HIGHER EDUCATION (IN THE CONDITION OF UZBEKISTAN) //European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol. - 2016. - Т. 4. - №. 10.

7. Акрамов М.Р. ПРОБЛЕМЫ ИЗУЧЕНИЯ ПСИХОЛОГИЧЕСКИХ ОСОБЕННОСТЕЙ РАЗВИТИЯ ЭКОЛОГИЧЕСКОГО СОЗНАНИЯ ПО ВА ЯСВИНУ //SCIENCE AND WORLD. - 2013. - С. 117.

8. Назаров А. С. Принятие управленческих решений как основная функция современного менеджера //Вопросы экономики и управления. - 2020. - №. 2. - С. 1-5.

9. Nazarov A. S. Psychological foundations of managerial decision-making //Молодой ученый. - 2021. - №. 3. - С. 46-48.

10. Назаров А. С. THE PSYCHOLOGY OF DECISION -MAKING STRATEGIES //Актуальные научные исследования в современном мире. -2021. - №. 1-7. - С. 79-82.

11. Назаров А. С. и др. ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ РАЗРАБОТКИ И РЕАЛИЗАЦИИ УПРАВЛЕНЧЕСКИХ РЕШЕНИЙ //Актуальные научные исследования в современном мире. - 2021. - №. 2-9. - С. 31-35.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.