Научная статья на тему 'ТАЪЛИМ МУҲИТИДА ПЕДАГОГИК ФАОЛИЯТНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ'

ТАЪЛИМ МУҲИТИДА ПЕДАГОГИК ФАОЛИЯТНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

40
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Таълим муҳити / таълим сифати / таълим самарадоригини ошириш / иқтисодиѐтни рақамлаштириш / кадрлар тайѐрлаш тизими / бозор муносабатлари ривожланиш / ахборотлаштириш / ишлаб чиқариш корхоналари / ижтимоий соҳа / иқтисодиѐт тармоқлар / коммуникатив

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Аширбек Мустафаевич Суяров, Бегзода Мардонбек Қизи Шамситдинова, Назокат Рустам Қизи Абдурахманова, Худойберган Зокиржон Ўғли Рахманов

Мақолада Таълим муҳитида педагогик фаолиятни такомиллаштириш йўналишлари ѐритилган. Шунингдек ушбу педагогик фаолиятни такомиллаштириш орқали ўқувчиларнинг таълимни ўзлшртирилишига шартшароитлари масаласи муҳокама этилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам об образовании , автор научной работы — Аширбек Мустафаевич Суяров, Бегзода Мардонбек Қизи Шамситдинова, Назокат Рустам Қизи Абдурахманова, Худойберган Зокиржон Ўғли Рахманов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМ МУҲИТИДА ПЕДАГОГИК ФАОЛИЯТНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ»

ТАЪЛИМ МУ^ИТИДА ПЕДАГОГИК ФАОЛИЯТНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ЙУНАЛИШЛАРИ

Аширбек Мустафаевич Суяров

Чирчи; давлат педагогика институти укитувчиси

Бегзода Мардонбек кизи Шамситдинова

Чирчи; давлат педагогика институти талабаси

Назокат Рустам кизи Абдурахманова

Чирчи; давлат педагогика институти талабаси

Худойберган Зокиржон ^ли Рахманов

Чирчи; давлат педагогика институти талабаси

АННОТАЦИЯ

Маколада Таълим мухитида педагогик фаолиятни такомиллаштириш йуналишлари ёритилган. Шунингдек ушбу педагогик фаолиятни такомиллаштириш оркали укувчиларнинг таълимни узлшртирилишига шарт-шароитлари масаласи мухокама этилган.

Калит сузлар: Таълим мухдти, таълим сифати, таълим самарадоригини ошириш, иктисодиётни ракамлаштириш, кадрлар тайёрлаш тизими, бозор муносабатлари ривожланиш, ахборотлаштириш, ишлаб чикариш корхоналари, ижтимоий соха, иктисодиёт тармоклар, коммуникатив.

ABSTRACT

The article describes the directions of improvement of pedagogical activity in the educational environment. The conditions for students to master education by improving this pedagogical activity were also discussed.

Keywords: Educational environment, quality of education, improving the efficiency of education, digitalization of the economy, education system, development of market relations, informatization, manufacturing enterprises, social sphere, sectors of the economy, communications.

КИРИШ

Мамлакатимизда таълим-тарбия тизимини янги боскичга кутариш, педагог кадрлар тайёрлаш сифатини илгор

June, 2022

846

халкаро стандартлар асосида такомиллаштириш ва олий педагогик таълим билан камров даражасини ошириш борасида изчил чора-тадбирлар амалга ошириб келинмокда. Жумладан, мактабгача таълим камровининг ошиши, 11 йиллик умумий урта таълим тизимининг жорий килиниши хамда олий маълумотли кадрлар тайёрлаш куламининг кенгайиши муносабати билан юкори малакали мутахассисларга нисбатан юзага келаётган эхтиёжни уз вактида таъминлаш максадида сунгги йилларда педагог кадрлар тайёрлашга ихтисослашган 1 та хорижий ва 4 та махаллий олий таълим муассасаси фаолияти йулга куйилди, мазкур таълим сохаси буйича хорижий давлатлар билан кушма таълим дастурлари ташкил этилди.

АДАБИЕТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Шу билан бирга, ижтимоий соха ва иктисодиёт тармоклари учун юкори малакали кадрлар етказиб бериш борасида утказилган тахлил натижалари аввало таълим сохаси учун кадрлар тайёрлаш сифатига эътиборни кучайтириш, сохада илгор хорижий тажрибани кенг жорий этиш, педагогик таълим инфратузилмасини яхшилаш зарурлигини курсатмокда. Иктисодиётни ракамлаштириш таълим мухити шароитида ватанимизнинг порлок келажаги учун ёш авлодни хар томонлама

етук, баркамол инсон килиб вояга етказишда укитувчининг касбий билими, фаолият техникаси мутлако янгиланиб, хозирги замон талабларига жавоб бера оладиган даражада булиши керак. Дарс жараёнларини самарали ташкил этишнинг янгича педагогик хамда психологик технологияси ва жахон тажрибасига таянган холда айрим методик йул-йурикларни уз фаолиятимизда синовдан утказдик. Таълим самарадоригини ошириш бевосита таълимтизимидаги камчилик ва муаммоларни бартараф этиш, асосий йуналишларни лойихалаш билан амалга оширилади. Жумладан, мазкур камчиликва муаммолар каторига кадрлар тайёрлаш тизимини бозор муносабатлари ривожланиш хусусиятлари асосида шакллантирилмаганлиги, таълимда моддий техникавий базани етарли эмаслиги, таълим ихтисосликлари буйича педагогик кадрларни етишмаслиги, сифатли укув - услубий ва илмий адабиёт хам дадидактик материалларнинг камлиги, таълим тизими,фанваишлабчикаришуртасида пухта узаро хамкорликни етарли эмаслиги,иктисодий таълим тизимидаги камчиликлар сирасига киради. Мазкур муаммоларни бевосита таълимда ишлаб чикариш ва хизмат курсатиш тармокларидаракобатлашаоладиган мутахассис кадрлар ва мехнат бозорида иктисодий ижобий усишга

June, 2022

847

эришиш оркали бартараф этиш мумкин. Таълим муассасаларида фаолият курсатаётган педагоглар укитиш шаклларини оптимал даражада ташкил этишни, баркамол шахсни шакллантириш назариясини турли янги гоялар билан бойитишни пухта билиши лозим. Демак, таълим тизимини техник жихатдан жихозлаш вазифаси хам мухим муаммолардан хисобланади. Бугунги кунда хар бир мутахассис учун учун асосий касбий-меъёрий курсаткич - бу биринчи навбатда уз холатини, малака ва куникмасини ривожлантириб ишлаб чикариш жараёнда бунёдкор сифатида хис этиши ва англаб етишидир. Иктисодиётни ракамлаштириш шароитида иктисодий билимларнинг узлаштирилиши ишлаб чикариш жараёни муваффакиятини кафолатловчи омиллар, малакали иктисодчи мутахассисларни танлай билиш, уларнинг имкониятларидан окилона фойдаланиш ва мавжуд турли вазиятларда хал килувчи карорни кабул килиш кобилиятининг шаклланишида мухим пойдевор булиб хизмат килади. Ахборотлаштирилган таълим мухити шароитида олий таълимда юкори малакали кадрлар сифатида тайёрлаш бир катор объектив омилларнинг мавжуд булишини такозо килади. Бизнинг назаримизда, улар куйидагилардан иборатдир:

1. Иктисодиётни ракамлаштириш сохасида жамиятда таълим сифати ва самарадорлигини таъминловчи хукукий-меъёрий хужжатларнинг мавжудлиги ва уларнинг амалда оширилиши.

2. Турли укув муассасалари, хусусан, иктисодиётга йуналтирилган академик

лицей ва техникумларда хамда иктисодиёт университетларида муайян мутахассисликлар мохияти ва йуналишига мувофик келадиган фанларнинг укитилиши самарадорлигини ошириш.

3. Ахборотлаштирилган таълим мухити шароитида иктисодиётга йуналтирилган таълим муассасаларида иктисодий билим асосларини узида ифодалаган фанлар таълим йуналишлари буйича давлат таълим стандартлари, дастурлар, дарслик ва укув кулланмаларнинг яратилганлиги, уларда ахборот технологияларидан ва замонавий педагогика, психологиянинг илгор технологияларидан окилона фойдаланишнинг йулга куйилганлиги.

4. Иктисодиётни ракамлаштириш шароитида таълим ва ишлаб чикариш корхоналари уртасида интегратция нинг таъминланганлиги. Шуни алохида таъкидлаш лозимки, талабалар укув фаолиятининг самарадорлиги улар профессионал камолотининг мухим шартларидандир. Бунда укув жараёнида илгор педагогик ва психологик технологиялардан кай даражада тугри ва окилона ташкил

June, 2022

848

этилганлиги катта ахамиятга эга. Фикримизча, иктисодчи - педагогларнинг касбий малакаларини оширишнинг энг бирламчи шартларидан бири - хар бир дарс жараёнини тугри ташкил этиш ва унда укитишнинг замонавий ва ахборот технологияларидан уринли фойдаланишдир. Давлат хужжатларида узлуксиз таълим тизимини такомиллаштириш, юксак касбий, маънавий ва ахлокий талабларга жавоб берувчи, юкори малакали мутахассислар тайёрлаш тизимини яратиш кузда тутилган. Шундай экан, халкнинг бой интеллектуал салохияти ва умумбашарий предметлар асосида замонавий маданият, иктисодий фан, техника ва технологияларнинг ютуклари асосида кадрлар тайёрлашнинг мукаммаллаштиришни шакллантириш Узбекистон тараккиётининг мухим шартидир. Илгор укитувчилар иш тажрибасининг тахлили шуни курсатадики,дарс жараёнида укувчилар билан булажак мулокотни моделлаштириш жуда мухим. Зеро, бу жараён дарснинг дидактик тамойилларини хар томонлама белгилаб беради, укитувчини ижодий фаолиятга йуналтиради, унда талабалар билан узаро хамкорликнинг мукаммал шаклларига нисбатан турли мулокот моделларини такомиллаштириш имконияти пайдо булади. Мулокотни моделлаштириш бевосита янги дарс олдидан тезда бажарилиши мумкин, баъзан эса доимий характер касб этади. У укитувчига узининг дарс жараёнидаги коммуникатив муносабатини ва эмоционал хулкини, хис-туйгуларини олдиндан кура билиш имкониятини яратади. Булажак мутахассислар педагогик махоратини шакллантиришда педагогнинг иннова1Бюн фаолияти куйидаги вазиятларда намоён булади: талабалар билан ижтимоий-психологик хамкорликка осон эришиш муаммоларини излаш; талабалар билан узаро хамкорликнинг ташкилий ва сермазмун булишида хар кандай салбий тусикларнинг пайдо булишига йул куймаслик; талабалар билан узаро муносабатда узининг шахсий инсоний фазилатларини намоён этиш; талабалар жамоаси билан яхлит узаро ижобий муносабатни ташкил этиш; таълим ва тарбия тизимида таъкикланган педагогик талабларни кулламаслик, аксинча янги, синалган, технологик жихатдан мукаммал деб топилган педагогик талабларни купайтириш; педагог ташки куриниши билан (орасталик, тартиблилик, фаоллик, хушмуомалалик, муошарат одоби ва хоказо) коммуникатив муносабатни таъминлашга эришиши; узаро хамкорликнинг нуткий ва новербал воситаларини (мимика, пантомимика, маъноли караш) куллаш оркали муносабатга фаол киришиш; талабалар жамоасига узининг хайрихохлигини, мойиллигини, дустлигини «намойиш этиш»; талабалар билан мулокотда педагогик фаолиятнинг ёркин ва эътиборни тортадиган

June, 2022

849

максадларини куя билиш ва уларга эришиш йулларини курсатиш; талабаларнинг хар хил вазиятларда ички кайфиятларини, хис туйгуларини тушуниш лозим.

ХУЛОСА

Умуман, педагогик жихатдан тугри уюштирилган хар кандай фаолият талабанинг ривожланишига ижобий таъсир курсатади. Рахбарлик килинмаган фаолият эса бир ёклама ёки салбий таъсир этиши мумкин. Шундай килиб, инсон тараккиётининг илмий концепцияси инсон камолотига таъсир этадиган омилларни тахлил этиб, инсон камолоти ва унинг шахсини шакллантиришни ягона ва бир бутун жараён эканлигини таъкидлайди. Бу жараёнда инсоннинг фаоллигига катта урин берилади. У фаоллиги билан уз шахсини шакллантира олади.

REFERENCES

1. Хдмдамова М. Тарбиявий ишлар методикаси. Тошкент - "Фан ва технология", 2012. 66-100 Б.

2. Сафарова P.F. ва бошк. Истикболдаги таълим мазмунини модернизatsiялашнинг дидактик асослари. Т.: "Фан" - 2009. 180-188 Б.

3. Суяров А М ва Мусурмонов Р// ФАН ВА ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМНИНГ АСОСИЙ МАСАЛАЛАРИ//"Мактаб ва хаёт" илмий методик журнал Махсус сон 17-бет. 2021 йил №2

4. Суяров А. М. ва Рахмонов. Х.З// FINANCIAL SYSTEM AND FINANCIAL POLICY.//"Novatour Publication" Journal NX ISSN:2581-4230 www.journalnx.com 2021 yil

5. Суяров А. М. ва К.М.Хуррамов// Молия тизими ва молиявий сиёсатда пул кредит тизими, банклар ва уларнинг бозор иктисодиётидаги роли/Z''SCIENCE AND EDUCATION" scientific jurnal ISSN 2181-0842 VOLUME 2, SPECIAL ISSUE 1 MAY 2021 229-237 betlar

6. А. М. Суяров//"Креативлик" ва "Педагогик креативлик" тушунчаларининг мохияти ва уни педагогик куллаб-кувватлаш//"EVRASIAN JOURNAL OF ACADEMIC RESEARCH" ISSN:2181-2020 Volume 1, Issue 9 December 2021 852-856 бетлар

7. Р. Мусурмонов А.Суяров //Таълим жараёнида замонавий ёндашув имкониятлар//"Халк таълими" ISSN 2181-7839 2-сон 2022 52-

55 бетлар

June, 2022

8. Хуррамов К.М., Расулов А.Н. Укитувчи ва укувчилар уртасидаги низоларни олдини олишнинг педагогик шарт-шароитлари. Мугаллим хэм узликсиз билимлендириу Илмий-методикалык журнал ISSN 2181-7138 № 4/1 2021 жыл нашр этилди.

9. Расулов А.Н. Умумий урта таълим мактабларида замонавий таълим класстери шароитида иктисодиёт билим асослари фани укитишнинг зарурлиги " Халк таълими" Узбекистон Республикаси Халк Таълими Вазирлиги илмий-методик журнали ISSN 2181-7839 №2 2022 йил нашр етилди

10. Расулов А.Н. Замонавий таълим класстери шароитида иктисодиёт билим асослари фанини укитиш методикасини такомиллаштириш Мугаллим хэм узликсиз билимлендириу Илмий-методикалык журнал ISSN 2181-7138 №2/1 2022 жыл нашр этилди.

11. Расулов А.Н. . Замонавий таълим класстери шароитида иктисодиёт билим асослари фанини укитиш методикасини такомиллаштириш . Узбекистон Республикаси Олий ва Урта Махсус Таълим Вазирлиги Узбекистон Республикаси Инновацион Ривожланиш Вазирлиги Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти "Янги Узбекистонда педагогик таълим инновацион кластерини ривожлантириш истикболлари" мавзусидаги халкаро илмий-амалий анжуманда маъруза килинди .2022 йил 20-21-май

12. Расулов А.Н. Иктисодий билим асослари буйича фан ойлигини утказиш юзасидан методик тавсия .Таълим,Фан ва Инновация маънавий -маърифий ,илмий-услубий журнали ISSN 2181-8274 №1 2022 йил нашр етилди.

June, 2022

851

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.