Научная статья на тему 'Талабаларни оилавий ҳаётга тайёрлаш – маънавий маданиятнинг муҳим йўналиши сифатида'

Талабаларни оилавий ҳаётга тайёрлаш – маънавий маданиятнинг муҳим йўналиши сифатида Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
849
99
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
оила / оилапарварлик / маънавият / маданият / маънавий маданият / бадиий педагогика / тренинг / семья / преданность семье / духовность / культура / духовная куль- тура / художественная педагогика / тренинг

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Салиева З. Т.

Мақолада талабаларни оилапарварликка тайёрлашнинг айрим методологик масалалари, педагогик-психологик шарт-шароитлари ёритиб берилган. Муаллиф мақолада талабаларни оилапарварликка тайёрлашда бадиий-маърифий асарлар ва тренинг машғулотларидан фойдаланиш йўлларини кўрсатиб берган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПОДГОТОВКА СТУДЕНТОВ К СЕМЕЙНОЙ ЖИЗНИ КАК ВАЖНОЕ НАПРАВЛЕНИЕ ДУХОВНОЙ КУЛЬТУРЫ

В статье раскрыты некоторые методологические и педагогико-психологические условия подготовки студентов к семейной жизни. Автор в статье показывает пути применения художественно-просветительских и тренинговых занятий по подготовке студентов к семейной жизни.

Текст научной работы на тему «Талабаларни оилавий ҳаётга тайёрлаш – маънавий маданиятнинг муҳим йўналиши сифатида»

v.

Салиева З.Т.,

Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети «Педагогика» кафедраси укитувчиси, педагогика фанлари номзоди

ТАЛАБАЛАРНИ ОИЛАВИЙ ^АЁТГА ТАЙЁРЛАШ -МАЪНАВИЙ МАДАНИЯТНИНГ МУ^ИМ ЙУНАЛИШИ СИФАТИДА

САЛИЕВА З.Т. ТАЛАБАЛАРНИ ОИЛАВИЙ ЦАЁТГА ТАЙЁРЛАШ - МАЪНАВИЙ МАДАНИЯТНИНГ МУЦИМ ЙУНАЛИШИ СИФАТИДА

Маколада талабаларни оилапарварликка тайёрлашнинг айрим методологик масалалари, педагогик-психологик шарт-шароитлари ёритиб берилган. Муаллиф маколада талабаларни оилапарварликка тайёрлашда бадиий-маърифий асарлар ва тренинг машFулотларидан фойда-ланиш йулларини курсатиб берган.

Таянч суз ва тушунчалар: оила, оилапарварлик, маънавият, маданият, маънавий маданият, бадиий педагогика, тренинг.

САЛИЕВА З.Т. ПОДГОТОВКА СТУДЕНТОВ К СЕМЕЙНОЙ ЖИЗНИ КАК ВАЖНОЕ НАПРАВЛЕНИЕ ДУХОВНОЙ КУЛЬТУРЫ

В статье раскрыты некоторые методологические и педагогико-психологические условия подготовки студентов к семейной жизни. Автор в статье показывает пути применения художественно-просветительских и тренинговых занятий по подготовке студентов к семейной жизни.

Ключевые слова и понятия: семья, преданность семье, духовность, культура, духовная культура, художественная педагогика, тренинг.

SALIYEVA Z.T. PREPARATION STUDENTS FOR FAMILY LIFE AS AN IMPORTANT WAY OF SPIRITUAL CULTURE

In this article some methodological and pedagogiko-psychological conditions of training of students to family lives are opened. The author shows ways of application of art and educational and training classes in training of students in article to family to life.

Keywords: family, family life, spiritual, culture spiritual culture, artistic pedagogy, training.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

Оила ижтимоий жамиятнинг кичик булини сифатида муайян халц, миллат ёки элатнинг миллий хусусиятлари, шунингдек, мавжуд тузум мазмунини узида намоён этади.

Оилаларнинг мустахкам булиши, уларнинг тотувлик ва фаровонликка эришуви у мансуб булган ижтимоий тузумнинг иктисодий, маъ-навий ривожи, жамиятда амал килинаётган маънавий-ахлокий меъёрлар, олиб борила-ётган давлат сиёсати мазмуни билан белгила-нади. Уз навбатида жамият маънавий киёфаси оилаларда ташкил этилаётган ижтимоий тар-биянинг натижаси, самарасига боFликдир. Шу боис асрлар давомида х,ар кандай географик макон ва ижтимоий замонда хам янги оилаларнинг шаклланиши, оилавий хаётнинг йулга куйилиши, фарзандлар тарбиясини ташкил этиш х,амда сулола анъаналарини давом эт-тириш масалаларига алохида эътибор бериб келинган.

Оилаларни мустахкамлаш, уларни саклаб колиш, шунингдек, унда комил инсонни тар-биялаб вояга етказиш имконини берувчи мухитни яратиш чораларидан бири - талаба-ларни оилапарвар шахс этиб тарбиялашдир. Оилапарвар шахсгина оиланинг ижтимоий, иктисодий ва маданий эхтиёжларини кондира олади. Оилавий эхтиёжларнинг кондирилиши эса уз-узидан унда юзага келиш эхтимоли булган низоларнинг олдини олади. Фарзанд тарбиясини ташкил этишда оилавий кадрият-лардан фойдаланиш ёшларни уз аждодларига муносиб ворис, оилапарвар шахс булиб ка-молга етишларига ёрдам беради.

Тарихий давр, географик минтака, ижтимоий маком, миллий-этник хусусиятлар ва диний эътикодидан катъий назар, инсониятнинг оила мустахкамлигини таъминлашдаги позицияси (эгаллаган урни)ни белгиловчи асосий шарт-лар куйидагилардан иборатдир: никохнинг илох,ий кучга эгалиги ва мукаддаслигига ишо-ниш; эр-хотин ёки ота-она сифатида икки жинс вакилларининг уз зиммаларидаги бурч ва мажбуриятларини чукур англай олишлари; эр ва хотиннинг бир-бирларига рухий жи-хатдан якинликлари ва бир-бирларини тушу-на олишлари; ота-оналарнинг фарзандлар-нинг оилада эркин камол топишлари, бахтли яшашлари учун фидойи булишлари; эр ёки хотиннинг турмуш уртоFи хамда фарзандлари-нинг хаётлари, соFликларини мухофаза

килишлари, уларни турли салбий ижтимоий, рухий ва табиий таъсирлардан химоялашда масъулиятни уз зиммаларига ола билишлари; икки шахснинг эр ва хотин, ота ёки она сифатида оила анъаналарини давом эттиришлари, оилавий кадриятларни саклай билишлари ва кейинги авлодларга етказишлари; эр ва хотиннинг оила шаъни, кадр-киммати ва Fурури учун кураша билишлари; ота-оналарнинг фар-зандларини сулоланинг давомчилари сифатида аждодларга муносиб ворис булиб улFайиш-лари учун масъулликлари ва х,.к.

Оиланинг мустахкамлигида пойдевор була-диган мазкур шартларга ота-она ёки эр-хотин-нинг катъий риоя этишлари келгусида фар-зандларнинг хам оилапарвар шахс булиб тар-бияланишларида мухим ахамият касб этади.

Оилапарвар шахс сифатида талабаларда ривожлантириш лозим булган сифатларга куйидагиларни киритиш мумкин: оилага ва фарзандларига садокатли, турмуш УртоFига вафодор; Fурурли ва ор-номусли; мехнаткаш, Fайратли; сабрли, хаётни севувчи; катъиятли, тадбирли; масъулиятли; лафзли, уз ваъдаси-нинг устидан чикувчи, халол; киришимли, та-шаббускор; яхши ва ёмонни, савоб ва гунохни ажрата биладиган; рухий жихатдан сокин, босик, мулохазали, доно; аник, юксак хаётий максадга эга; оилавий анъаналар ва кадрият-ларга сакодатли; эътикодли ва бошкалар.

Шунингдек, гендер хусусиятлари билан боFликликда булажак оилапарвар талаба-йигитларда куйидаги сифатларнинг таркиб топтирилишига алохида эътибор каратиш максадга мувофик: катъий характер ва мустах,-кам ирода; аклий салохият ва жисмоний куч-кувват; мехнаткашлик; уддабуронлик; фидо-корлик; турмуш УртоFи ва аёлларга нисбатан олийжаноблик; мардлик, катъиятлилик; каттиккуллик; уз-узини бошкара олиш; уддабуронлик, тадбиркорлик (муаммолар юзага келганда окилона тадбир белгилай олиш); муомала маданиятига эгалик; оила шаъни, ор-номуси ва кадр-кимматини эъзозлаш, унга доF тушмаслигини таъминлаш; соFлом турмуш тарзига эга (турли салбий одатлар - тамаки махсулотларини чекиш, спиртли ичимликлар

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

Ч.

ёки гиёхванд моддаларни истеъмол килиш, бетартиб жинсий муносабатларни ташкил этишдан холи); ахлокий ва маиший бузук,-ликдан ор киладиган; фарзандлар, айникса, yFилларга нисбатан ибрат була олиш ва бошкалар.

Булажак оилапарвар талаба-кизларда эса куйидаги сифатлар шакллантирилиши лозим: орасталик, покизалик; окилалилик, зукколик; фахм-фаросатлилик; хушмуомалалик; баFри-кенглик; мехрибонлик; турмуш yртоFи ва фар-зандларига нисбатан эътиборли; пазанда; оила аъзолари уртасида узаро рухий ва маъ-навий-ахлокий бирликни карор топтирувчи.

Оилапарвар шахс уз оиласини севадиган, турмуш yртоFига нисбатан самимий, чукур хурматга асосланган муносабатда булувчи, фарзандларини мехр билан парваришлайди-ган, оиланинг барча аъзолари тyFрисида Fамхyрлик киладиган, оилавий муносабатлар мохиятини етарлича англай оладиган х,амда оилавий кадриятларни бехад эъзозлайдиган ижтимоий субъектдир.

Замонавий шароитда республикамизда ка-тор бадиий-маърифий асарлар яратилиб, маз-кур асарлар усиб келаётган авлодни турли маънавий тахдидлардан асраб-авайлаш билан бирга, уларни хар томонлама баркамол, юк-сак маънавиятли шахслар этиб тарбиялашда мухим восита вазифасини бажаради. Ёшларда китобхонлик ва мутолаа маданиятини ривож-лантириш асосида уларни оилавий хаётга тайёрлаш самарадорлиги ортади. Жумладан, Уткир Хошимовнинг «Дафтар хошиясидаги битиклар», «Келинлар дафтарига» каби асар-ларида ёшларни оилапарвар этиб тарбиялаш билан кизларни оналик бахти, бола парва-ришлаш энг олий туЙFу эканлиги, оилага кадриятли муносабатни таркиб топтириш, Мархабо Каримова ижодини урганиш оркали оиланинг асосини эзгулик, гузал лутф, ширин-суханлик химоя килиб туришини бадиий об-разлар асосида теран англаш, Узбекистонда хизмат курсатган маданият ходими, таникли шоира, ёзувчи ва маънавият тарFиботчиси Турсуной Содикованинг <^лим, кизим, сенга айтаман», «Жаннатим онам», «Мухаббат нима?», «Суз сехри» китоблари yFил фарзанд булиш, куёв булиш илми, ота булиш шартла-ри, оFа-инилик, киз болалик ва аёлликнинг

асосий шартларини узлаштириш имконияти юзага келади.

Мазкур бадиий-маърифий асарларни укиш билан бирга, талабалар билан аудиториядан ташкари машFулотларда утказиладиган давра сухбатлари, очик мулокотлар, мунозара ва сухбатлар жараёнида педагогик вазиятлардан хам самарали фойдаланиш максадга мувофик. Педагогик вазиятларни тахлил этишда талабалар томонидан укиб-урганилган бадиий-маъ-рифий асарларга таяниш максадга мувофик. Куйида ана шундай педагогик вазиятлардан мисоллар келтириб утамиз.

1-вазият. Ота-онамнинг ёлFиз фарзанди эдим. Тилаб-тилаб ун йилда топган фарзанди-ни еру кукка ишонишмасди. Шунга карамай онам менга уй-рyзFор юмушларини яхшилаб ургатди. Китобларга мехрим булакча булгани учун Кумуш, Раъно, Золушка каби ижобий кахрамонларга хавас рухи бор эди менда. Орадан йиллар утиб мактабни тамомлайдиган вактим етди, кузга якин киз булдим. Синф-дошларим каби менинг хам олдимда «Ким булсам экан?» деган савол кундаланг турарди. Актриса булиш истагида Театр ва рассомлик санъати институтига отланган дугонамга эр-гашдим. Ота-онамдан сир тутган холда хужжатларимни топширдим. Кайтаётганимда ортимдан биров кузатаётганини сездим. Бил-сам, у мен топширган институтнинг 4-курс та-лабаси булиб, машхур бир режиссёрнинг yFли Хайрулло экан. Кириш имтихонларидан йики-либ, хаётдаги биринчи аччик сабокни олдим. Хайрулло эса мени таъкиб килишдан чарча-мади. У килди - бу килди, хуллас кунглимга йул топди. 17 ёшимда ота-онамнинг карши-лигига карамай шу йигитга турмушга чикдим. Аммо хар кадамда кокила бошладим, энди уйлаб курсам оилавий хаётга хали тайёр эмас эканман...

Вазиятни бахолаш учун саволлар:

Вазиятни тахлил килинг, бу муаммога му-носабатингизни билдиринг.

«Оилавий хаётга тайёр эмас эканман», де-ганда киз нимани назарда тутган?

Ушбу вазиятда оилавий хаётга етукликнинг кайси жихатларига тайёр эмаслик куринади?

2-вазият. Ёшим 16 да. Оилам махалламизда хавас килгудек оилалардан. Мактабни тамом-ламасимдан уйимизда совчиларнинг кети узилмасди. Ёктирган инсоним булмаганлиги

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

сабабли турмушга чикишни уйламасдим. Ор-зуим университетда укиб, укитувчи булиб иш-лаш эди. Бир куни уйимизга бир аёл келди, башанг кийинган, кибрли. Куриниб турибдики узига тук оиладан. Ота-онам кизимиз хали ёш деб унашмади. Аёл рад жавобимизга карамай деярли хар куни совчиликка келаверганидан аммаларим, келинойиларим ойимни уртага олиб мени узатишлари кераклигини, бундай имконият бошка булмаслигини айтишди. Хозирда жуда кийин танлов олдида турибман. Нима килсам экан, турмушга чикиб орзуимдан воз кечайми ёки укишга кириб ота-онамни ранжитаманми?...

Вазиятни бахолаш учун саволлар:

Ушбу вазиятни тахлил килинг. Сиз кандай йул танлаган булар эдингиз?

Бу вазиятда кандай мотив устунлик киляпти?

Сизнингча, оила кандай мотив асосида курилгани афзал?

Эрта оила куришнинг окибатлари нималар-га олиб келади?

3-вазият. Ота-онам хар куни уйланишим кераклигини уктиришади. Хар куни сенинг тенгдошларнинг аллакачон уйланиб иккита-дан фарзандли булишди, деб хол-жонимга куйишмайди. Узимни ёктирган инсоним бор, аммо буни уларга айтишга кулай вакт кутар-дим. Хар кунги дашномларидан кейин шу киз хакида айтдим. Ойим дарров совчиликка бо-риш тараддудини курдилар, холамни олиб ик-ковларини шу кизнинг уйига олиб бордим. Узимизга тук, бой оиладан булганлигимиз сабабли ойимга уларнинг туриш-турмуши ёк-мади. Совчиликданам индамай кетиб колди-лар, хатто мен ёктирган кизни курмадилар хам. «Улар бизга мос эмас, куданг ким деб су-рашса нима дейман», деб у кизни келин килишга кунмадилар. Сунг узлари келин топ-дилар ва унга уйланмасам, мендан рози бул-масликларини айтдилар. Уларга карши чикол-май, бир бой хонадоннинг арзанда кизига уй-ландим. Аммо аёлимда кунглим йук...

Вазиятни бахолаш учун саволлар:

Юкоридаги мисолда никох кайси мотив асосида курилган?

Ушбу вазиятни кандай бахолайсиз?

Иигитга кандай тавсиялар берасиз?

Шунингдек, олий таълим муассасаларининг «Маънавият соати» машFулотларида талаба-

ларни оилавий хаётга тайёрлашга доир тренинг машFулотларидан самарали фойдаланиш максадга мувофик. Куйида «Оила» мавзусида-ги амалий тренинг машFулоти намунасини келтириб утамиз.

Максади: оилада юзага келаётган ижтимо-ий муаммоларни бартараф этиш ва оилага ак-сиологик муносабатни карор топтириш.

Вазифалари:

• оиладаги ижтимоий мухитни баркарор-лаштириш;

• оила хаётида юзага келадиган кийин-чиликларни бартараф этиш хакидаги тасав-вурларни кенгайтириш;

• ижтимоийлашувга ёрдам буладиган куникма, малакаларни шакллантириш;

• оила аъзоларини бир-бирларини тушу-ниш хамда макбул муносабатларни урната олишга ургатиш.

Кутилаётган натижалар:

• мулокотга кириша олиш кобилиятини та-комиллаштириш;

• мулокот жараёнида юзага келадиган кийинчиликларни бартараф этиш;

• хамкорликда ишлашга ургатиш.

Коидалар:

• фикр билдириш коидаси (кимдан фикр айтиш суралса, уша одам гапиради);

• фаоллик коидаси (ролли вазиятларда хар бир киши узининг мавжуд билим, куникма ва малакасидан фойдаланиши);

• факат уз фикрини баён этиш коидаси;

• муомала коидаси (барча катнашчилар бир-бирларига хушмуомалалик билан, исмла-ри билан мулокот килишлари керак булади);

• «Шу ерда ва хозир» коидаси (тренинг катнашчиларининг хис-туЙFулари, кечинмала-ри ва муносабатларини тренинг доирасида куриб чикиш ва уларни келажак ёки утмиш билан боFламаслик керак);

• регламент коидаси (тренинг иштирокчи-лари уз фикрларини аник, лунда, киска баён этишлари керак);

• сир саклаш коидаси (машFулот жараёни-даги барча кечинмалар гурухдан ташкарига чикиши мумкин эмас).

Тренинг утказишнинг узига хос хусу-сияти: мулокот жараёнида юзага келиши мумкин булган муаммоларни бартараф этиш, шахсда мулокот маданиятини шакллантириш, мулокот техникасини янада ривожлантириш.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

Ч.

Бу тренингдан бошкарув психологияси фа-нида фойдаланиш тавсия этилади.

Услублар: аклий хужум, ролли вазият, карточка.

Иштирокчилар: олий таълим муассасаси талабалари.

Вацт: 75 дакика.

Машгулотнинг бориши.

Ташкилий цисм.

Саломлашиш: Ассалому алайкум тренинг иштирокчилари. Бугунги тренинг машFулотига хуш келибсиз! Бугунги тренинг машFулотини хамкорликда ташкил этиб, узаро хамжи-хатликда олиб борамиз, деган умиддаман!

Танишув:

«Исмлар - фазилатлар» (5 дакика).

Бу уйин иштирокчиларнинг кайфиятини кутариш, узларини эркин хис килишлари учун ташкил этилади.

Хар бир иштирокчи бирор-бир исмнинг биринчи харфи билан бошланадиган шахс-нинг ижобий характер хусусияти, киши фази-лати номини айтиши лозим (масалан, Рашид — ростгуйлик, Мурод — мардлик ва хоказо).

Асосий цисм.

«Оилавий ^аётдаги цадриятлар та^лили» уйини - 15 дацица.

Максад: инсон хаётида етакчилик килувчи кадриятлар ва одамлар орасида содир буладиган тушунмовчиликларнинг келиб чикиш сабабларини англаш.

Материаллар: оилавий хаёт кадриятлари руйхати ёзилган карточкалар.

Уйиннинг бориши: Бахтли оилавий хаёт таърифлари ёзилган олтита карточка хонанинг турли томонларига куйилади. Иштирокчилар ушбу таърифларнинг хар бири билан тани-шиб, узларига маъкул келувчи фикрни танла-шади ва ушбу ёзув олдига бориб туришади. Хар бир ёзув олдида турган иштирокчилар нима учун шу таъриф уларнинг хаётларида етакчи эканлиги хакида асосли далиллар иш-лаб чикишади. Сунгра хар бир оила аъзоси уз фикрини асослаб беради. Бошка оила аъзола-ри эса бу чикишга нисбатан уз фикрлари, эъ-тироз ва саволларини билдиришлари мумкин.

Уйин нихоясида бошловчи иштирокчиларнинг диккатини куйидаги фикрларга каратади: «Хаётда хар бир одам эътикод килувчи Fоя ва кадриятлар хилма-хилдир. Бу хилма-хиллик одамларнинг турли характер ва мойилликла-

рини ифодалайди. Инсон узаро мулокотда мана шу фаркларни доимо хисобга олиши, иложи борича уларни четлаб утиши, Fоя ва кадриятларга карама-карши бормаслиги ке-рак».

Ролли вазият:

«Оила цийинчиликлари» мавзусида муаммоли вазият - 40 дацица.

Бошловчи: Хаёт факат хурсандчиликлардан иборат эмас, унда куплаб кийинчиликлар хам мавжуд. Бу эса хар бир оила хаётида албатта учраб туради. Кунгилсизлик нима? Аклли, фа-росатли киши кунгилсизликлардан йирок булишга, мураккаб вазиятларда тyFри карор кабул килишга тайёр булади.

Масалан, булиши мумкин булган кунгилсизлик, кийинчиликни олдиндан тасаввур этиб, уни бартараф этиш чораларини уйлаб куради. Хаммасини олдиндан куриб чикиб булмайди, деб эътироз билдиришингиз мумкин. Хаётий позициядан келиб чикадиган булсак, у холда хеч нарса килмасдан, хаммаси уз окими буйича утаверади, деб кул ковуш-тириб утиришга тyFри келади. Келинг, бирга-ликда оилавий хаётда биз дуч келадиган кийинчиликларни ёдга олишга харакат килиб курайлик. 10 минут ичида уларни ёзиб чикиш керак булади. Табиийки, кийинчиликлар руйхатини тузиб чикишда уз тасаввурларин-гизга таянасиз. Биринчи боскичда варакнинг чап томонидан озгина жой ташлаб оилавий хаёт кийинчиликларини устунча шаклда ёзиб чикинг. Руйхат хар бирингизнинг кулингизда булиши керак. Кейинги боскичда ундан фой-даланасиз. Чап томонда колдирилган жойга тегишли ракам куйилади. Иккинчи боскичда уч минут оралиFида хар бир киши узи мустакил равишда кийинчиликларнинг оила хаётига хавфлилик даражасига караб уз фик-рига асосланган холда уларга ракамлар куйиб урин белгилайди. 3-боскичда бошка оила аъзолари билан уз фикрингизни солиштириб курасиз.

Фикрларингиз бир-бирига якин, мос келган булса уларни мухокама килишингиз мумкин. «Сиз нима учун шу вазият, холат, муаммони оила хаёти учун хавфли деб хисобладингиз?» каби саволлар бериб фикрингизга аниклик киритиб олишингиз мумкин.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

Бошловчига курсатма:

МашFулотнинг якунида уз фикрини билди-риш истагида булганларни тинглаб, оилавий х,аёт кийинчиликларининг умумий шкаласини ишлаб чикиш ва иштирокчилар руйхатидаги 1-3 ракамли кийинчиликларни алох,ида ажра-тиб ёзиш максадга мувофикдир.

«Таъцицланган мева» - 20 дацица.

Максад: оилада, узбек маданий турмушида таъкикланган хулк х,олатлари мотивларини аниклаш.

Материаллар: кути, «Мумкин эмас» деб ёзилган иккита тахтача.

Уйиннинг бориши: уйин 25 дакикагача да-вом этади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

1. Бошловчи кутини хона уртасига куяди ва унинг икки томонига «мумкин эмас» деган ёзувларни куяди, ушбу ёзув х,амма катнашчиларга куриниб туриши керак.

Кутича кун бошланишиданок хона уртасига куйилгани маъкул, натижада иштирокчилар-нинг кизикиши ортади, уйиннинг асосий кисмига утиш осонлашади. Бошловчи уйин бошланишида иштирокчиларнинг кизикиш-ларини ошириши мумкин («Ха, энди, бир кизик нарса яширилган-да», «Кейин курар-сизлар», «Бир нарса бор-да» каби сузлар би-лан), лекин кутига карамаслик х,акидаги таъкик уз кучида колиши керак. Куп х,олларда баъзи оила аъзолари узларини тия олмай кути ичига карашга уринишади ва таъкикни бузи-шади. Сунгра бошловчи ушбу машк билан боFлик булган асосий кисмга утади ва гурух,га куйидагича йурикнома беради:

«Хона уртасида кун бошиданок чиройли кути турибди, унинг хусусияти шундаки, унинг

ичига караш мумкин эмас. Бу кутига нисбатан Сизда бирон кизикиш уЙFонган булса керак. Келинглар кимнинг ичида нима кечаётганли-гини тах,лил килиб курайлик. Уз кечинмала-рингиз х,акида айтиб беринглар».

Тах,лил. Бошловчи иштирокчилардан улар нега узини шу хилда тутганлигини сурайди, уларнинг х,аракатларидаги асосий сабабни аниклашга х,аракат килади. Таъкик х,акидаги коидани бузиш канчалик кийин булганлиги х,акида сурайди, узини тийиб туриш осон ёки кийин кечганлиги х,акида билишга уринади.

2. Уйин якуни сифатида одамлар нега таъкикланган хатти-х,аракатларни содир этиш-лари, оилавий х,аётга зид булган хатти-х,аракатларни амалга оширишларининг сабаб-лари аникланади. Ушбу якуний хулосалар ки-чик гурух,ларда х,ам ишлаб чикилиши мумкин.

Юкорида баён этилган фикрлардан келиб чиккан х,олда айтиш мумкинки, маънавий ма-даниятнинг мух,им йуналиши сифатида тала-баларни оилапарвар ота-оналикка тайёрлаш куйидаги боскичларда амалга оширилиши максадга мувофик:

• талабаларни маънавий-ахлокий, рух,ий, жисмоний ва аклий жих,атдан оилани ташкил этиш, оила хужалигини юритишга тайёрлаш;

• ёшларда оилани ташкил этиш ва унинг х,аётини йулга куйиш масъулиятини шакллан-тириш;

• ёшлар томонидан оила зиммасидаги ва-зифалар туFрисида аник тасаввур ва тушунча-ларни шакллантириш оркали уларни ушбу ва-зифаларни тула адо эта олиш кобилиятларига эга булишларига эришиш.

Адабиётлар руйхати:

1. Каримов И.А. Узбекистон: миллий истиклол, иктисод, сиёсат, мафкура. - Т.: «Узбекистон», 1996.

2. Мусурмонова О.М. Оила маънавияти - миллий Fурур. - Т.: «Укитувчи», 1999.

3. Хошимов У. Дафтар х,ошиясидаги битиклар. - Т.: «Шарк», 2003.

4. Каримова М. Онамни кургани бораман: шеърлар. - Т.: «Yurist-media markazi», 2010.

5. Содикова Т. УFлим, кизим, сенга айтаман. - Т.: «Davr press», 2009.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2017, 2

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.