Научная статья на тему 'ТАЛАБАЛАРДА МАЪНАВИЙ-АХЛОҚИЙ ТУШУНЧАЛАРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ, ГУРУҲ БИЛАН ИШЛАШ ВА УНИ БОШҚАРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ'

ТАЛАБАЛАРДА МАЪНАВИЙ-АХЛОҚИЙ ТУШУНЧАЛАРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ, ГУРУҲ БИЛАН ИШЛАШ ВА УНИ БОШҚАРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
133
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
Талаба шахси / гуруҳ / муносабатлар / зиддиятлар / гуруҳ раҳбари / ахлоқий меъёрлар. / Student personality / group / relationships / contradictions / group leader / ethics.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ўғилой Холмуродовна Рамазонова

Ушбу мақолада талабалар шахсининг гуруҳда ривожланиш босқичлари, уларнинг ўз гуруҳи аъзолари билан муносабатлар тизимининг шаклланиши, талабанинг юриш–туриши, хатти-ҳаракати, ўқиши ва жамоатчилик фаолиятига гуруҳдаги муносабатларнинг таъсири, гуруҳ раҳбарининг ўқув-тарбия ишлари, гуруҳ билан ишлаш ва уни бошқариш усуллари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PRINCIPLES OF FORMATION, GROUP WORK AND MANAGEMENT OF STUDENTS 'SPIRITUAL AND MORAL CONCEPTS

This article describes the stages of development of students' personality in the group, the formation of their system of relationships with members of their group, the impact of group relationships on student behavior, behavior, learning and social activities, educational work of the group leader, group work and management.

Текст научной работы на тему «ТАЛАБАЛАРДА МАЪНАВИЙ-АХЛОҚИЙ ТУШУНЧАЛАРНИ ШАКЛЛАНТИРИШ, ГУРУҲ БИЛАН ИШЛАШ ВА УНИ БОШҚАРИШ ТАМОЙИЛЛАРИ»

ТАЛАБАЛАPДА МАЪНАВИЙ-АХЛОКИЙ ТУШУНЧАЛАPНИ ШАKЛЛАНТИPИШ, ГУГУ^ БИЛАН ИШЛАШ ВА УНИ БОШКДОИШ

ТАМОЙИЛЛАPИ

УFилой Холмуродовна PaMa30H0Ba

Бухоро дaвлaт yниверситети Сaнъaтшyнослик фaкyльтети Мусикд тaълими

кaфедрaси укитувчиси oramazonova@gmail.com

АННОТАЦИЯ

уш6у мaколaдa тaлaбaлaр шaxсининг гурухта ривожлaниш боcкичлaри,

yлaрнинг уз гурухи aъзолaри батан мyносaбaтлaр тизимининг шaкллaниши, тaлaбaнинг юриш-туриши, xaтти-хaрaкaти, укиши Ba жaмоaтчилик фaолиятигa гурухтаги мyносaбaтлaрнинг тaъсири, гурух рaхбaрининг yкyв-тaрбия ишлaри, гурух билaн ишлaш Ba уни бошкдриш yсyллaри ёритилган.

Калит сузлар: Тaлaбa шaxси, гурух, мyносaбaтлaр, зиддиятлaр, гурух рaхбaри, axлокий меъёрлaр.

PRINCIPLES OF FORMATION, GROUP WORK AND MANAGEMENT OF STUDENTS 'SPIRITUAL AND MORAL CONCEPTS

Ugiloy Kholmurodovna Ramazonova

Teacher of the Department of Music Education, Faculty of Art History, Bukhara State

University oramazonova@gmail.com

ABSTRACT

This article describes the stages of development of students' personality in the group, the formation of their system of relationships with members of their group, the impact of group relationships on student behavior, behavior, learning and social activities, educational work of the group leader, group work and management.

Keywords: Student personality, group, relationships, contradictions, group leader, ethics.

КОТИШ

Ta^mM Myaccac^a укишга кдбул килингaн тaлaбaлaрнинг фaнлaрдaн пyxтa билим олиши Ba узи тaнлaгaн тасбни чукур урганишита гурухнинг урни ^гга. Taлaбa шaxcи ривожлaнишининг дacтлaбки боскичига гyрyхдaги тaртиб

коидаларни, укув фaолияти шaкл Ba воситaлaрини, мехнат меъёрлaрини, а*лок-одоб коидаларни фaол yзлaштирaди. У Узининг бaрчa шaxсий xyсyсиятлaрини гурухга сингдира олмайди. Бу даврда талабада "бошкалардай булиш," "хаммага yxшaшлик" каби эхтиёж пайдо булиб, имкон кадар гурухдаги шарт шароитларга мослашишга харакат килади. Аммо 6у жараён хар бир талабада узига xос тарзда кечади.

AДAБИЁТЛAP ТЛХЛИЛИ BA МЕТОДОЛОГИЯ

Бу боскичда талаба узини шaxс сифатида намоён этаётганини хис этади. Талаба шaxси ривожланишининг иккинчи фазаси мaълyм ички зиддиятлар билан давом этади. Талабани "бошкаларга yxшaш"лик борасида оркада колиш, гурухда "кузга ташланмаслик", шaxс сифатида шаклланиш даражасидан коникмаслик хисси кийнаши мумкин. Шунинг учун талаба 6у боскичда узига xослиги (индивидуаллиги)ни намоён килишга уринади, уни бошкаларнинг пайкаши учун турли усул ва воситалардан фойдаланади. У гурухда узининг "койил" колдирадиган xyсyсияти билан ажралишни xоxлaйди.

Талаба шaxси ривожлашининг учинчи боскичи хам зиддиятлар билан кечади. Аввалги фазадаги индивидуаллик талабалар тасаввурида идеал булиши мумкин. Аммо гурухдагиларнинг умумий фаолияти билан талаба фаолияти бир-биридан фаркланади. Талаба гурухнинг тулаконли аъзоси, лекин талабада факат узида xос булган сифатларини намоён этиш истаги кучаяди. Бунинг окибатида гурух аъзоларига маъкул келувчи ва айни вактда улардан узини ажратиб турувчи мехнатсеварлик, кизикувчанлик, хозиржавоблик xислaтлaригa эга булиш хиссиёти уни купрок камраб олади. Шу билан бирга гурухда шаклланган умумий сифатларни узлаштириш, у билан кушилиб кетиш жараёни хам давом этади, яъни уни гурух билан кушилиши (интеграция) амалга ошади. Бу жараёнда талаба гурухдаги узига xос томонларни узлаштириб олиб унга бутунлай интеграллашиб кетади.

Шуни эътироф этиш керакки, гурухдаги хар бир талабанинг укув-билиш даражаси, асаб тизими, кизикиши ва эхтиёжи турлича. Шу сабабли айрим талабалар гурухга мослаша олмаса, у билан гурухнинг бошка аъзолари уртасида зиддиятлар пайдо булади. Бундай зиддиятлар деинтеграцияга олиб келиши, яъни уни гурухдан сикиб чикариши мумкин. Амалиётда бундай холларнинг содир булиб туришига гувохи булганмиз.

MyX^KAMA

Юкорида айтилганлардан куриниб турибдики, талаба шаксининг шаклланишида гурух катта таъсир курсатади. Талаба уз гурухида муносабатлар

тизими таъсирига тушади, у узини ундан ташкарида тасаввур кила олмайди. Унинг юриш-туриши, хатти- харакати, укиши ва жамоатчилик фаолиятига гурухдаги муносабатлар таъсир килади. Бунда талаба гурухдаги шахслар аро муносабатлар тизими оркали жамиятдаги ахлокий меъёрларни эгаллаб, узини намоён килиш имкониятига эга булади. Бу жараённинг кечиши куп жихаддан талабанинг шахсий фаолиятига боглик.

Талабалар шахсининг гурухда ривожланиш жараёни факат гурух ва талабанинг узигагина боглик эмас. Бунда маъмурият томонидан тайинланган гурух мураббийсининг шахсий ва касбий сифатлари хам мухим ахамият касб этади. Шунинг учун гурухда хар кимни рахбар килиб тайинлаш керак эмас. Гурух рахбарлигига тажрибали, уз фанини чукур биладиган талабалар орасида маълум обруга эга оилали, уз фарзандларини тарбиялай олган, талабчан ва айни пайтда мехрибон кишини тайинлаш лозим. Гурух рахбари талабаларни таълим муассасига укишга кирган кунидан бошлаб, уларни уз эътибори, диккати, гамхурлиги билан узига жалб эта олиши лозим.

Гурух рахбари талабаларнинг обру-эътиборига сазовор булиши керак, акс холда уларнинг тартиб интизоми ва укишга муносабати салбий булиши мумкин. Бу бизга педагогик тажрибалардан маълум. Гурух рахбари укув-тарбия ишларини режалаштириш ва ташкил этишда талабаларнинг таълим муассасаси шароитига мослашиш даври ва ёшига хос хусусиятларни хисобга олиши керак. Масалан, укишнинг дастлабки даврларида таълим ички тартиб-коидалари, таълим жараёнини ташкил килишнинг хусусияти унинг мактаб, коллеждан фарки хакида сухбатлар, тажрибали мутахассислар билан учрашувлар ташкил этилиши лозим. Таълим муассасасида талабалар билимини текшириш ва бахолаш, маъруза ва семинар, имтихон, синовлар хакида маълумот олиш уларнинг янги шароитга куникишини тезлаштиради.

Гурухдаги талабаларнинг узаро муносабатини тугри ташкил килиш масалаларига алохида эътибор каратилади. Биринчидан, таълим- тарбияни ташкил этишда, айникса талабаларнинг индивидуал хусусиятлари аникланади. Иккинчидан, гурух учун мос таълим-тарбия шаклларини танлаш асосида укувчилар фаолияти самарадорлиги оширилади. Гурухларни оптимал шакллантириш укувчиларни узига хос типологик хусусиятларни урганиш тажрибасига асосланиши керак. Таълим муассасасида укувчилар гурухини тугри шакллантириш бир катор жамоавий ходисаларни урганишни такозо этади. Масалан, таклид килиш, таъсирланиш, ён босиш, гурухдаги низолар, кайсарлик, гурухдаги ички субординация - координация муносабатлари гурух аъзоларининг психофизиологик мувофиклиги, билим даражаси гурух ичидаги мулокот, гурухда

жамоавий ва ижтимоий хулк-атвор меъёрларининг шаклланиши, гурухдагиларнинг кадриятларга булган муносабати урганилади.

НАТИЖА

Гурухни таркиб топтиришда унинг аъзолари вазифаси хам эътиборга олиниши шарт. Гурух билан ишлаш ва уни бошкаришда икки хил йул тутилиши мумкин. Биринчиси - курсатма бериб булиб, бунда укитувчи (мураббий) талабаларнинг узаро хар кандай мулокотини чегаралайди. Иккинчиси -талабалар жамоаси билан хар кандай масалалар буйича эркин мунозара олиб боришдир.

ХУЛОСА

Тадкикотлар, илгор педагогик тажрибалар курсатадики жамоа булиб фаолият юритиш ижодий масалаларни хар томонлама пухта ечишда яхши натижа беради. Аммо ишнинг хар бир аник холати учун хеч ким жавоб бермайди. Бундай холда курсатма бериш усули анча мувофакиятли хисобланади. Гурухда шахслараро муносабатлар оркали таълим- тарбияни тугри ташкил килиш учун мажбурийлик ва ихтиёрийлик асосида вазифаларни таксимлаш керак. Гурухнинг расмий тайинланадиган ва сайланадиган фаоллари (гурух сардори, касаба уюшма раиси ва бошкалар) унинг таркиб топишида мухим урин тутади. Улар гурух рахбарига гурухдаги муносабатларни тартибга солишга ёрдам беради.

REFERENCES

1. Б.Л. Фарберман. «Илгор педагогик технологиялар». Тошкент-2000 йил.

2. Янги педагогик технологиялар проф. Х.Ё.Каримов тахрири остида. Тошкент -2001. -147 б.

3. Н. Сайидахмедов. «Янги педагогик технологиялари».Т.: «Молия» 2003 йил.

4. Madrimov, B. K. (2021). Professional Training Is An Incentive For Moral And Aesthetic Education. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 3(02), 109-113.

5. Khudoinazarovich, M. B. (2021). AESTHETIC EDUCATION OF SCHOOLCHILDREN OF UZBEK MUSIC AND FOLK SONGS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 1(01), 62-65.

6. Khudoynazarovich, M. B. (2020). HISTORICAL STAGES IN THE DEVELOPMENT OF UZBEK FOLK ART. World Bulletin of Social Sciences, 7(1), 32-33.

7. Хасанов, Х. Р. (2020). Культура и искусство в эпоху Амира Темура и темуридов. Вестник науки и образования, (21-2 (99)).

8. Yarashev, J. Т. (2013). "Bukhorcha" and "Mavrigi" song classes-as a national and noetic spiritual values of the Uzbek nation. ТРАДИЦИОННАЯ И СОВРЕМЕННАЯ КУЛЬТУРА: ИСТОРИЯ, АКТУАЛЬНОЕ ПОЛОЖЕНИЕ, ПЕРСПЕКТИВЫ, 114.

9. Yarashev, J. T. (2019). Research on Bukhara music heritage through axiologic features. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 7(12).

10. Рахимов, Р. Н. (2021). РОЛЬ МУЗЫКАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В РАЗВИТИИ ЛИЧНОСТИ. Проблемы науки, 46.

11. Rahmatova, M. O., & Tosheva, D. (2020). THEORY AND METHODS OF MUSICAL EDUCATION OF CHILDREN. Проблемы педагогики, (2), 52-53.

12. Rahmatova, M. O., & Tosheva, D. (2020). THEORY AND METHODS OF MUSICAL EDUCATION OF CHILDREN. Проблемы педагогики, (2), 52-53.

13. Рахматова, М. О. (2021). МУЗЫКАЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ ПО МЕТОДИКЕ УОРДА (WARD) Рахматова МО, Шодиева ГА 2. Проблемы науки, 52.

14. Kholmurodovna, U. R. (2021). FORMATION OF PUBLICISTIC PERFORMING SKILLS IN SINGING. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 7(01), 36-40.

15. Рамазонова, У. Х., & Сайфуллаева, О. М. (2021). РАЗВИТИЕ ЧУВСТВА РИТМА У ДЕТЕЙ. Проблемы науки, 49.

16. Kholmuradovna, R. U., & Obidovna, R. M. (2020). Social norms, sanctions and personality. Вестник науки и образования, (21-2 (99)).

17. Rajabov, A. S., & Subxonov, J. S. O. G. L. (2021). MARKAZIY OSIYO MUSIQA ILMI VA MUSIQA SOZLARI HAQIDAGI BILIMLARNI O'QUVCHI YOSHLARNING MUSIQA MADANIYATINI SHAKLLANTIRISHDAGI O'RNI VA AHAMIYATI. Scientific progress, 7(5).

18. Мухамедов, Т. Д. (2020). Способы направления студентов на информационные технологии. Вестник науки и образования, (21-2 (99)).

19. Мухамедов, Т. Д. (2021). СПОСОБЫ И СРЕДСТВА РАЗВИТИЯ МУЗЫКАЛЬНЫХ СПОСОБНОСТЕЙ УЧАЩИХСЯ НА УРОКАХ МУЗЫКИ. Проблемы науки, 43.

20. Ruziev, D. Y. (2021). Ways Of Working On Musical Compositions. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 3(01), 436-440.

21. Ruziev, D. Y. (2021). THE ROLE OF THE CONDUCTOR IN ORCHESTRAL PERFORMANCE. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 7(01), 66-71.

22. Ruziev, D. Y. (2021). DESIGNING THE LEARNING PROCESS FOR MUSICAL WORKS. International Engineering Journal For Research & Development, tf(ICDSIIL), 6-6.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.