CC BY
3"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARF MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
TALABALAR FIZIKA FANINI SAMARALI O'ZLASHTIRISHIDA BERILADIGAN
TOPSHIRIQLARNING AHAMIYATI Turg'unov Adham Raxmatillayevich
Namangan muhandislik qurilish institute Fizika kafedrasi o'qituvchisi adxamturgunov2127@ gmail .com
Tel+998931782127 https://doi.org/10.5281/zenodo. 10036076 Bugungi kunda ta'lim sifatini oshirish bo'yicha juda ko'p islohatlar amalga oshirilyapti, shu bois fizika fanini ilg'or pedagogik metodlar va innovatsion texnologiyalar bilan darsni olib borishni hozirgi davrni o'zi talab qilyapti. Fizika fanini talabalarga o'rgatishda nazariy bilimlar berish, laboratoriyalar o'tkazish va amaliy mashg'ulotlar olib borish bilan mustahkamlanadi. Hozirda oliy ta'lim texnik yo'nalishlarida tahsil olayotgan talabalarga fizika fanini o'qitishda ajratilgan soatning juda kamligi bu fanni chuqur saviyada o'rgatishning imkonsizligini bildiradi. Shunday ekan o'qituvchi talabalarga kerakli topshiriqlarni berib va talabalarni o'zlashtirish darajasini baholash imkoniyatiga ega halos. Aslida Yevropaning kuchli oliy ta'lim muassalaridaham o'qish tizimiham shu tartibda amalga oshirilishi bizga ma'lum, ya'ni talaba o'qituvchidan kerakli topshiriqlarni qabul qilib olib o'zi mustaqil o'qib o'rganadi va o'qituvchiga kelib topshiradi. Ya'ni bunda talabani o'zini ustida o'zi ishlashiga majbur qilinadi. Ta'limning bunday turida albatta talabaga beriladigan topshiriqlar hamma'nan hamda mazmunan aniq maqsad sari yo'naltirilgan topshiriqlar berilishi muhimdir.
Topshiriqlarni turli ko'rinishlarda berish mumkin, masalan refarad ko'rinishida, test sinovlar berish orqali yoki masalalar yechish qilib berish mumkin. Beriladigan bu turdagi topshiriqlarni afzallik va kamchilik tomonlari albatta mavjud. Refarad ko'rinishdagi topshiriq talabaning o'zini ustida ishlashga majbur qiladi lekin uning kamchiligi talaba faqat bitta mavzuni o'zini o'rganadi xalos fanni kengroq ko'lamda o'rgana olmaydi. Test sinovi ko'rinishdagi topshiriqlar, qisqa vaqt ichida ko'plab talabalarni baholash imkonini beradi lekin talabalarda ijodkorlikni pasaytirib yuboradi ya'ni talabalar o'rganmagan mavzusidagi testni tavakkalchilikka asoslanib yechishi ham mumkin sababi testda 4 ta variant bo'lsa ixtiyoriy bittasini tanlagan taqdirda uning to'g'ri javobni topish exitmoli 25% ni tashkil qiladi buham qaysidir ma'noda talabalarni ijodkorligiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Fizika fanidan masalalar yechish uchun dastlab talabalarda masala yechishga ko'nikmalarni shakllantirish kerak oliy ta'limga endi birinchi kurs bo'lim o'qishga kirgan talabaga birdaniga masala yechish qilib topshiriq berib bo'lmaydi. Ko'pgina talabalar fizika fanidan berilgan masalaning shartini tushunishda ma'lum bir qiyinchiliklarga uchrashadi. Talaba masala shartini tushunmasdan yechish uchun masala shartida qatnashayotgan fizik kattaliklarni o'zida aks ettirgan formulani topishga harakat qiladi. Bu holatda vujudga keladigan didaktik muammolardan biri berilgan fizik masalada kechayotgan fizik jarayonning hayoliy modelini tassavur eta olmasligidadir. Bu holatda o'qituvchi talabaga berilgan masalani tushunib olishi uchun chizma chizishni taklif qiladi, lekin chizilgan chizma orqali kechayotgan fizik jarayonni to'laqonli tasvirlash qiyin hisoblanadi.
Topshiriqni ochiq test ko'rinishida berish talabalarni o'zini ustida o'zi izlanishiga majbur qiladi, birgina savolni hato belgilash qolgan savollarniham o'z navbatida hato ketishiga olib keladi. Topshiriqning bunday turida talabalarni kitob o'qishga majbur qilinadi, fkirlash doirasini kengaytiradi mulohaza yuritishni o'rgatadi. Quyida ochiq testdan bir nechta misollar keltirilgan. Quyida keltirilgan kattaliklarni mos ustunlarga yozing.
"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARF MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
Kilogram, kuch, tezlanish, metr, radian, sekund, hajm, bosim, Kelvin, Amper, steradian, impuls, mol, tezlik, kandela
Asosiy birliklar Qo'shimcha birliklar Xosilaviy birliklar
Quyida keltirilgan so'zlarni to'g'ri tartibda yozib, ta'rif nomini yozing.
O'qiga, nisbatan, aylanish, moddiy, nuqtaning, inertsiya, momenti, kvadratiga, aytiladi, ko'paytmasiga, deb, bu, nuqtaning, massasini, aylanish, o'qigacha, bo'lgan, masofaning.
Inertsiya momenti; Moddiy nuqta; Kuch momenti:
Jarayonga mos hodisani to'g'rilab chiqing.
To vus h to' lq ini -2730C da
Tovus h zic hligi yuq o ri b o' lgan muhitdan zichligi past bo'lgan muhitga o'tsa uning tezligi
о
a) kamayadi
b) o'zgarmaydi
c) harakatlanmaydi
d) ortadi
e) tovush qattiqlashadi
f) tovush balandlashadi
Ochiq testning yahshi tomonni shundaki, agar harbir topilgan to'g'ri javob uchun ma'lum qiymatdagi ball berilsa va harbir noto'g'ri javobdan ball ayirib tashlansa bu talabalarni savollarga jiddiy yondashishga undaydi va talaba hato qilmaslik uchun mavzuni to'liq o'rganib chiqadi tavakkal qilishdan qochadi. Qolaversa topshiriqlarni talabalarga semester boshidayoq berib qo'yilsaham bo'ladi, bunda talaba topshiriqdagi savollarga javobni fizika kursi o'qitish davridaham topib boradi. Bu esa talabalarda darsga bo'lgan e'tiborni oshiradi.
REFERENCES
1. Умаров, Б., А. Р. Тургунов, and С. Мадумарова. "ФИЗИКА ФАНИНИ У^ИТИШДА ТАЛАБАЛАР ИЖОДКОРЛИГИНИ ОШИРИШДА ФАНЛАРАРО ИНТЕГРАЦИЯНИНГ УРНИ." JOURNAL OF INNOVATIONS IN SCIENTIFIC AND EDUCATIONAL RESEARCH 6.5 (2023): 5-10.
"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARF MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
2. Tolibovich, Elmurodov O'tkir. 'Fizika O'qitish Metodikasi Innovatsion Va Interfaol Pedogogik Texnologiyalar." ILM-FAN TARAQQIYOTIDA ZAMONAVIY QARASHLAR: MUAMMO VA YECHMLAR (2022): 278-280.
3. Jalolova, Pokiza. "METHODOLOGY OF PREPARING STUDENTS FOR SCIENTIFIC-RESEARCH ACTIVITY BASED ON DIGITAL TECHNOLOGIES IN ATOMIC PHYSICS EDUCATION." CENTRAL ASIAN JOURNAL OF EDUCATION AND COMPUTER SCIENCES (CAJECS) 1.3 (2022): 30-38.
4. Jalolova, P. M., and Yo D. Odilov. 'Methods of atomic physics classes organization based on e-learning technologies." SCIENCE AND WORLD 20 (2013).
5. YMapoB, E., A. P. TypryHOB, and C. MagyMapoBa. "OH3HKA OAHHHH Y^HTHm^A TAtfAEAtfAP K^O^KOPHHrHHH OmHPHm^A OAHHAPAPO HHTETPAUKflHHHT YPHH." JOURNAL OF INNOVATIONS IN SCIENTIFIC AND EDUCATIONAL RESEARCH 6.5 (2023): 5-10.
