CC BY
35"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARF MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
RAQAMLI SAVODXONLIK - BUGUNGI O'QITUVCHI KOMPETENSIYASI
Djurayeva Perdegul Saidovna
Navoiy viloyat pedagoglarni yangi metodikalarga o'rgatish milliy markazi dots.v/b
https://doi.org/10.5281/zenodo. 1003 7036
Annotatsiya. XXI asrda bo'lajak mutaxassisdan talab qilinadigan professional muhim sifat va kompetensiyalar: global darajada fikrlash qobiliyati, raqamli savodxonlik va raqamli kompetentsiya, uzluksiz o'rganish, ijodiy vazifalarni bajarish. Raqamli kompetentsiyalar o'qituvchining mutlaqo yangi, raqamli muhitda ishlashga va o'quv jarayonining boshqa ishtirokchilari: bevosita talabalar, boshqa o'qituvchilar, ma'muriyat va ota-onalar bilan o'zaro munosabatda bo'lishga majbur bo'lishi bilan bog'liqligini tushunish, ta'lim jarayoniga jalb qilingan uchinchi shaxslar sifatida juda muhimdir. Raqamli savodxonlik - bu raqamli texnologiyalar va Internet resurslaridan xavfsiz, samarali foydalanish uchun zarur bo'lgan bilim va ko'nikmalar to'plami. Bunga quyidagilar kiradi: raqamli iste 'mol; miqdoriy kompetentsiya; raqamli xavfsizlik.
Kalit so'zlar: Global daraja, malakali mutaxassislar, raqamli kompetentsiya, raqamli savodxonlik, kelajak mutaxassislari, yosh avlod.
Abstract. Important professional qualities and competencies required of a future specialist in the 21st century: the ability to think at a global level, digital literacy and digital competence, continuous learning, performing creative tasks. Digital competences are related to the fact that the teacher has to work in a completely new, digital environment and interact with other participants of the educational process: directly students, other teachers, administration and parents. understanding is very important as third parties involved in the educational process. Digital literacy is a set of knowledge and skills necessary for safe and effective use of digital technologies and Internet resources. Bunga includes: digital consumption; quantity and competence; Digital security.
Keywords: Global level, qualified specialists, digital competence, digital literacy, future specialists, young generation.
Аннотация. Важные профессиональные качества и компетенции, необходимые будущему специалисту XXI века: умение мыслить на глобальном уровне, цифровая грамотность и цифровая компетентность, постоянное обучение, выполнение творческих задач. Цифровые компетенции связаны с тем, что учителю приходится работать в совершенно новой, цифровой среде и взаимодействовать с другими участниками образовательного процесса: непосредственно учащимися, другими педагогами, администрацией и родителями. понимание очень важно, поскольку в образовательный процесс вовлечены третьи стороны. Цифровая грамотность - это совокупность знаний и навыков, необходимых для безопасного и эффективного использования цифровых технологий и интернет -ресурсов. Bunga включает в себя: цифровое потребление; количество и компетентность; Цифровая безопасность.
Ключевые слова: Глобальный уровень, квалифицированные специалисты, цифровая компетентность, цифровая грамотность, будущие специалисты, молодое поколение.
Kirish
Zamonaviy texnologiyalar va elektron xizmatlarning asosiy tushunchalari: raqamli savodxonlik, raqamli iste'mol, raqamli kompetentsiya, raqamli xavfsizlik. Raqamli savodxonlik -
"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARP MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
bu raqamli texnologiyalar va Internet resurslaridan xavfsiz, samarali foydalanish uchun zarur bo'lgan bilim va ko'nikmalar to'plami. Bunga quyidagilar kiradi: raqamli iste'mol; miqdoriy kompetentsiya; raqamli xavfsizlik. Raqamli iste'mol - ish va hayot uchun Internet xizmatlaridan foydalanish. Bunga quyidagilar kiradi: statsionar Internet, mobil Internet, raqamli qurilmalar, Internet - ommaviy axborot vositalari, yangiliklar, ijtimoiy tarmoqlar, Davlat xizmatlari, telemeditsina, bulutli texnologiyalar. Raqamli kompetentsiya - texnologiyalardan samarali foydalanish qobiliyatidir. Bularga quyidagilar kiradi: ma'lumot qidirish, raqamli qurilmalardan foydalanish, ijtimoiy media funksiyalaridan foydalanish, moliyaviy operatsiyalar, onlayn xaridlar, axborotni tanqidiy qabul qilish, multimedia kontentini ishlab chiqarish, qurilmalarni sinxronlashtirish. Raqamli xavfsizlik - Onlayn xavfsizlik asoslari. U quyidagilarni o'z ichiga oladi: shaxsiy ma'lumotlarni himoya qilish, kuchli parol, huquqiy tarkib, xulq-atvor madaniyati, obro'-e'tibor, Etika, ma'lumotlarni saqlash, zaxira nusxalari.
Tadqiqot metodologiyasi va obyekti.
"Raqamli savodxonlik" axborot xizmati vositasi sifatida. Kontsepsiya faqat kompyuterdan foydalanish imkoniyatidan tashqariga chiqdi va texnologik savodxonlik bilan bog'liq bir qator tushunchalarda ko'rib chiqildi: kompyuter va AKT savodxonligi. Raqamli savodxonlik rivojlanish katalizatori bo'lib xizmat qiladi, chunki u axborot jamiyati fuqarosi, elektron xizmatlar iste'molchisining o'zini o'zi tarbiyalashi va boshqa muhim hayotiy ko'nikmalarini egallashiga yordam beradi. Raqamli savodxonlik Kompyuter savodxonligi kompyuterlar sohasidagi maxsus va maxsus texnik ko'nikmalarni o'z ichiga oladi. AKT savodxonligi kompyuter tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan xizmatlar va Internet orqali tarqatiladigan madaniy takliflardan foydalanish bo'yicha foydalanuvchi ko'nikmalari to'plami sifatida kommunikativ komponentni va bilimga asoslangan jamiyatning asosiy jihatlariga yo'naltirilgan axborot komponentini o'z ichiga oladi: optimal tarzda topish, qabul qilish qobiliyati, raqamli axborotni tanlash, qayta ishlash, uzatish, yaratish va ishlatish. O'qituvchilarning raqamli savodxonligini baholash uchun axborot, kompyuter, kommunikativ savodxonlik, media savodxonligi va texnologiyalarga munosabat ko'rsatkichlarini baholashga asoslangan yondashuv qo'llaniladi. Ushbu ko'rsatkichlarning har biri uchta jihat bo'yicha baholanadi: kognitiv (bilim), texnik (mahorat) va axloqiy (munosabat):
* kognitiv jihat - bu insonning axborotni qanday baholashi va yaratishi, u bilan ishlashga tanqidiy yondashishi, kompyuterlar, ommaviy axborot vositalari, uning boshqa foydalanuvchilar bilan qanday munosabatda bo'lishi va texnologiya bilan qanday munosabatda bo'lishi, ko'rgan narsasini tasvirlaydi;
* texnik jihat zarur ma'lumotlarni, media materiallarni topish, shuningdek, raqamli qurilmalar va yangi texnologiyalar qanday ishlashini tushunish qobiliyatini ko'rsatadi;
* axloqiy jihat odamlarning raqamli media vositalaridan foydalanishda qabul qilingan me'yorlarga rioya qilishga munosabatini baholaydi. Masalan, axborot va uning manbalarining to'g'riligini tekshirish zarurligini tushunish, tarmoqdagi aloqa normalariga rioya qilish va hokazo.
Tadqiqot natijalari va muhokamasi.
Bo'lajak o'qituvchi qanday asosiy kompetensiyalarga ega bo'lishi kerak? - O'qituvchi hozir ham, kelajakda ham faqat tayyor bilim berish bilan cheklanib qolmasdan, o'quvchiga uni ishlab chiqarishga, undan malakali foydalanishga o'rgatishi kerak: uning vazifasi bolalarni o'qishga o'rgatishdir. Bo'lajak o'qituvchining asosiy kompetentsiyalari, bir tomondan, AKT kompetensiyasidir. O'qituvchi zamonaviy texnologik tendensiyalarni bilishini, elektron ta'lim resurslari, zamonaviy gadjetlar va ilovalar bilan ishlash ko'nikmalarini namoyish qilishi kerak.
"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARF MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
Boshqa tomondan, bo'lajak o'qituvchi yumshoq ko'nikmalarga ega bo'lishi kerak: yuqori darajadagi hissiy intellektga ega bo'lish, jamoada ishlash, munosabatlarni samarali o'rnatish, yetakchilik qobiliyatlarini namoyish etish va tezkor qarorlar qabul qilish. Barcha zamonaviy o'qituvchilar ko'plab raqamli ko'nikmalarga ega. O'qituvchilarning 10 ta raqamli ko'nikmalari:
1. Onlayn o'quv materiallarini topish va baholash;
2. Vizual jihatdan qiziqarli materiallar yaratish;
3. O'z ishi uchun virtual saytlar yaratish: bloglar, saytlar, platformalar;
4. Internetda ma'lumotlarni samarali izlash qobiliyati;
5. Kasbiy rivojlanish uchun ijtimoiy tarmoqlar imkoniyatlaridan foydalanish;
6. Ta'lim resurslarini taqdim etish va tarqatish;
7. Raqamli portfelni yaratish, qayta ishlash va tarqatish;
8. Multimedia kontentini yaratish, tahrirlash va tarqatish;
9. Zamonaviy pedagogik amaliyotlarni joriy etishda onlayn vositalardan foydalanish;
10. Boshqa o'qituvchilar bilan aloqa o'rnatish.
Ilg'or jahon tajribasidan kelib chiqqan holda, raqamli jamiyatni yaratish uchun, birinchi navbatda, kasbiy ta'lim tizimini yangilash zarur. Bugungi kunda kasbiy ta'limning butun tizimini mehnat bozorida talabga ega bo'lgan malakali mutaxassislarni shakllantirishga yo'naltirish muhim ahamiyatga ega. XXI asrda bo'lajak mutaxassisdan talab qilinadigan professional muhim sifat va kompetensiyalar: global darajada fkr yurita olish, raqamli savodxonlik va raqamli kompetentsiya, uzluksiz o'rganish, ijodiy topshiriqlarni bajarish va h.k. nisbat berish mumkin. Raqamli kompetentsiya - bu bo'lajak mutaxassisning raqamli muhitda qulay yashash, jamiyat bilan o'zaro munosabatda bo'lish va kasbiy faoliyatda raqamli vazifalarni bajarish uchun axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish qobiliyatidir. Oliy ta'lim muassasasi sharoitida bo'lajak mutaxassislarning raqamli kompetensiyalarini shakllantirishga bir qator omillar ta'sir ko'rsatadi va raqamli kompetentsiyani samarali shakllantirish uchun ushbu omillarni hisobga olish muhim ahamiyatga ega. O'qituvchilar uchun raqamli savodxonlik nima?
Raqamli kompetentsiyalar o'qituvchining mutlaqo yangi, raqamli muhitda ishlashga va o'quv jarayonining boshqa ishtirokchilari: bevosita talabalar, boshqa o'qituvchilar, ma'muriyat va ota-onalar bilan o'zaro munosabatda bo'lishga majbur bo'lishi bilan bog'liqligini tushunish ta'lim jarayoniga jalb qilingan uchinchi shaxslar sifatida juda muhimdir. Bugungi kunda masofaviy ta'limning ikkita formati mavjud: sinxron va asinxron. Birinchisi, real vaqtda bolalar bilan muloqot qilishni o'z ichiga oladi. Bu o'qituvchi bir vaqtning o'zida barcha talabalar bilan muloqot qiladigan onlayn darslar. Shu bilan birga, masofaviy jamoaviy ishlash uchun u onlayn doskalar, hamkorlikdagi ekranlar, mobil ilovalar va chatlardan ulanish, o'quvchilarni muhokamaga jalb qilish va chalg'itishning oldini olish uchun foydalanishi mumkin. Asinxron format o'qituvchiga onlayn darslar tugashi bilan talabalar bilan muloqotni davom ettirish imkonini beradi. Bu yerda turli raqamli texnologiyalar ham yordamga keladi. Bularga yozma darslar va ma'ruzalar, viktorinalar, onlayn topshiriqlar, o'yinlar va boshqalar kiradi. Ushbu yondashuv o'qitishni iloji boricha samaraliroq qiladi, o'quvchilarning jarayonga doimiy ravishda jalb qilinishini ta'minlaydi, shuningdek, ular bilan doimiy aloqada bo'lish imkonini beradi.
Talabalarning yangi avlodi o'qituvchidan yangi kompetentsiyani talab qiladi. Yosh avlod qanchalik yosh bo'lsa, ularning raqamli savodxonlik darajasi shunchalik yuqori bo'ladi. Bolalar texnologiyani yaxshi bilishadi, ko'p vazifani bajaradilar va agar ular haqiqatan ham qiziqsa, o'rganishni xohlashadi. Binobarin, zamonaviy ta'lim muassasasi o'qituvchilarga zarur
"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARP MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
kompetensiyani o'rgatib, o'quvchilarga ana shunday sharoitlarni yaratishi kerak. Afsuski, bahor voqealari shuni ko'rsatdiki, o'qituvchilar avval o'qigan va o'tmishda kerak bo'lib tuyulgan hamma narsa amalda foydasiz edi. Biroq, aynan shu sababli, xatolar, nuqsonlar va kamchiliklar topildi. Demak, endi ularni hal etish, umumta'lim tizimini takomillashtirish va, albatta, o'qituvchining yangi zarur kompetensiyalarini shakllantirish mumkin.
Har bir zamonaviy o'qituvchi ega bo'lishi kerak bo'lgan asosiy raqamli kompetentsiyalar: 1. Axborot topish va ular bilan ishlash. Bugungi kunda ko'pchilik o'qituvchilar Internetda ma'lumot qidirish va tahlil qilish ko'nikmalarini allaqachon shakllantirgan. Biroq, ba'zi o'qituvchilar hali ham raqamli tarkibni yaratishda qiyinchiliklarga duch kelishmoqda. 2. Internet xavfsizligi. O'qituvchilar o'zlarini va ma'lumotlarini Internetda qanday qilib xavfsiz saqlashni o'rganishlari kerak. Afsuski, ko'plab o'qituvchilar hali ham kiberxavfsizlikning ahamiyatini tushunishmaydi va zudlik bilan asoslarni o'rganishlari kerak. 3. Axborot va ma'lumotlarni boshqarish. Axborot xavfsiz saqlanishi va to'g'ri boshqarilishi kerak. Ko'pgina o'qituvchilar bulutli saqlash tizimidan qanday foydalanishni bilishmaydi, shuningdek, uchinchi shaxslarning shaxsiy ma'lumotlari to'g'risidagi qonunni qachon buzganliklarini bilishmaydi. 4. Raqamli muhitda o'qitishni tashkil etish. O'z-o'zini izolyatsiya qilish va masofaviy ta'lim joriy etilishidan oldin o'qituvchilarning yarmidan ko'pi raqamli resurslardan turli darajada foydalangan. Shunga qaramay, vaziyat onlayn ta'lim o'rganishni talab qiladigan mutlaqo yangi ish formati ekanligini ko'rsatdi. 5. Raqamli muhitda hamkorlik. Raqamli muhitda hamkorlik samarali o'rganishning kalitlaridan biridir. O'qituvchilar talabalar, ota-onalar va hamkasblar bilan raqamli hamkorlik vositalarini o'zlashtirishlari kerak. 6. Raqamli muhitda muloqot Onlayn ta'lim uchun aloqa bir xil darajada muhimdir. Ba'zi o'qituvchilar bitta aloqa xizmati doirasida bir vaqtning o'zida bir nechta funktsiyalardan foydalanishga dosh bera olmasligini, shuningdek, bir vaqtning o'zida bir nechta xizmatlar va ilovalar bilan o'zaro aloqada bo'lishlari qiyinligini ta'kidladilar. 7. Noaniqlik sharoitida o'z-o'zini rivojlantirish. Doimiy ravishda o'z-o'zini rivojlantirish, o'qitish, malaka oshirish, yangi ko'nikma va malakalarni egallash har qanday zamonaviy mutaxassis uchun dolzarb talabdir.
O'qituvchilar malakasining Yevropa modeli Xalqaro tajriba, xususan, o'qituvchilarning Yevropa modeli — Digital Competence of Educators (DIGCOMPEDU). Bu o'quv jarayonini yaratishda tubdan boshqacha yondashuv va o'qituvchilarga qo'yadigan talablarimizdan biroz farq qiladi. Ko'pgina Evropa mamlakatlarida qo'llaniladigan model uchta asosiy blokdan iborat. Birinchisi, raqamli professional kompetentsiya. Bu har qanday zamonaviy kasbiy qobiliyatlardir. Bu aloqa, professional hamkorlik, raqamli ko'nikmalarni rivojlantirish va aks ettirish amaliyoti kabi raqamli jihatlarni o'z ichiga oladi. Reflektiv amaliyotlar - bu o'z harakatlaringizni aks ettirish, tahlil qilish va o'rganish qobiliyatidir. Bu o'z kasbiy tajribasiga asoslangan uzluksiz ta'lim jarayoni bo'lib, u doimiy ravishda takomillashtirish imkonini beradi. Ikkinchi blok - raqamli pedagogik kompetentsiya. Yevropa ekspertlari quyidagilarga taalluqlidirlar: • raqamli resurslar: ularni tanlash, yaratish va o'zgartirish, shuningdek ularni boshqarish, himoya qilish va almashish; • o'qitish: maslahat berish, aks ettirish amaliyotlari — tajribani tahlil qilish va o'rganish, shuningdek, o'z-o'zini boshqarish; • baholash: baholash strategiyasi, dalillarni tahlil qilish, fkr-mulohazalar va rejalashtirish; • o'quvchilarni kuchaytirish: kirish va inklyuziya, shaxsiylashtirish, ishtirok etish. Uchinchi blok o'quvchilarning raqamli kompetentsiyalarini shakllantirishga qaratilgan o'qituvchining zamonaviy raqamli kompetentsiyalarini birlashtiradi. Ushbu model mualliflarining ta'kidlashicha, o'qituvchining muhim vazifalaridan biri o'quvchilarning
"RAQAMLI TA'LIMNING ZAMONAVIY TENDENTSIYALARI VA ULARNI TA'LIM-TARBIYA
JARAYONIGA TADBIQ QILISH YO'LLARF MAVZUSIDAGI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
25-oktabr 2023-yil
zamonaviy ko'nikmalarini rivojlantirishga hissa qo'shishdir. Bular axborot va media savodxonligi, raqamli aloqa va hamkorlik, raqamli kontent yaratish, raqamli resurslardan mas'uliyatli foydalanish va texnologik muammolarni hal qilishdir. Xulosa
Xulosa o'rnida shuni ta'kidlash kerakki, butun dunyo pedagogik hamjamiyatining katta e'tibori yangi raqamli kompetensiyalarni zudlik bilan shakllantirishga qaratilgan. O'tgan oylar tajribasi ko'rsatganidek, hozirgi sharoitda o'qituvchilar imkon qadar tezroq o'rganishlari, zamonaviy texnologiyalarni o'zlashtirishlari, o'qitishning yangi vositalari va o'zaro hamkorlikni o'zlashtirishlari, shuningdek, o'qitishning barcha samarali shakllarini kundalik faoliyatiga joriy etishlari kerak. Uzluksiz ta'lim - bu nima uchun dunyo bugungi kunda va bizning kelajagimiz nimadan iborat bo'ladi. O'quvchilar uchun ham, o'qituvchilar uchun ham uzluksiz ta' lim - bundan buyon faqat shu holatdagina biz yangi, bilimli avlodni voyaga yetkazamiz. Raqamli savodxonlik darajasini baholash natijalari shuni ko'rsatadiki, o'qituvchilarning uchdan ikki qismi yetarli bilim, ko'nikma va to'g'ri munosabatga ega. Shunga qaramay, o'qituvchilar quyidagilarni rivojlantirishlari kerak:
* zamonaviy kompyuter texnikasi va dasturiy ta'minoti, shuningdek ularning ishlash tamoyillari sohasidagi bilim;
• zamonaviy texnologiyalardan (gadjetlar va ilovalar), Internet va ommaviy axborot vositalaridan ma'lumotlarni tekshirish sohasidagi imkoniyatlardan, zamonaviy gadjetlarning kundalik hayotdagi afzalliklaridan foydalanish ko'nikmalari. Ushbu bosqich o'qituvchilarning kasbiy faoliyatida qo'llaniladigan AKT kompetensiyalarini yanada rivojlantirish uchun zarur shartdir.
REFERENCES
1. Potemkina T. V. O'qituvchining raqamli kompetentsiyalari profilini ishlab chiqish bo'yicha xorijiy tajriba / jild. V. Potemkina // Kadrlarni takomillashtirishni ilmiy qo'llab-quvvatlash tizimi. 2018. No 2. S. 25.
2. Raqamli kompetentsiyaning o'qituvchi faoliyatidagi ahamiyati. Akparova J.1, t.fn., "Bolashaq" akademiyasi professori, Qarag'anda, Qozog'iston, e-mail: zhan_mus@mail.ru
3. Internet tarmog'i
