Научная статья на тему 'Талаба-ешларда меҳнатсеварлик туйғуларини шакллантиришда афоризмлардан фойдаланиш'

Талаба-ешларда меҳнатсеварлик туйғуларини шакллантиришда афоризмлардан фойдаланиш Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
260
85
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
мураббий / меҳнатсеварлик / муваффақият / истеъдод / ҳикматли сўзлар / афоризм / инсоний фазилатлар / ижодий ёндашув / руҳий қувват / меҳнат маданияти / воспитатель / трудолюбие / успех / талант / мудрые слова / афоризм / человеческие качества / творческий подход / духовный потенциал / культура труда

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Мирзаюнусова Зиёда Ибрагимовна, Половина Лариса Владимировна

Мақолада олий таълим муассасаларида ҳар жума куни ташкил этиладиган «Ахборот ва мураббийлик соати» дарсларида меҳнатсеварлик туйғуларини талабалар-ёшларда шакллантиришда афоризмлардан фойдаланишнинг айрим фойдали хусусиятлари тўғрисида фикр юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПОЛОВИНА Л.В. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ АФОРИЗМОВ ДЛЯ ФОРМИРОВАНИЯ ЧУВСТВА ТРУДОЛЮБИЯ У СТУДЕНТОВ

В данной статье рассматривается роль афоризмов при формировании чувства трудолюбия у подрастаюшего поколения.

Текст научной работы на тему «Талаба-ешларда меҳнатсеварлик туйғуларини шакллантиришда афоризмлардан фойдаланиш»

Мирзаюнусова Зиёда Ибрагимовна,

Кукон давлат педагогика институти «Чет тиллари» факультети «Рус тили ва адабиёти» кафедраси укитувчиси, Институт мураббийлар кенгаши раиси;

Половина Лариса Владимировна,

Кукон давлат педагогика институти «Чет тиллари» факультети «Рус тили ва адабиёти» кафедраси укитувчиси

ТАЛАБА-ЁШЛАРДА МЕЩТСЕВАРЛИК ТУЙFУЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА АФОРИЗМЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ

УДК: 37.01

МИРЗАЮНУСОВА З.И., ПОЛОВИНА Л.В. ТАЛАБА-ЁШЛАРДА МЕЦНАТСЕВАРЛИК ТУЙ€УЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШДА АФОРИЗМЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ

Маколада олий таълим муассасаларида х,ар жума куни ташкил этиладиган «Ахборот ва мураббийлик соати» дарсларида мех,натсеварлик туЙFуларини талабалар-ёшларда шаклланти-ришда афоризмлардан фойдаланишнинг айрим фойдали хусусиятлари т^рисида фикр юри-тилган.

Таянч суз ва тушунчалар: мураббий, мех,натсеварлик, муваффакият, истеъдод, х,икматли сузлар, афоризм, инсоний фазилатлар, ижодий ёндашув, рух,ий кувват, мех,нат маданияти.

МИРЗАЮНУСОВА З.И., ПОЛОВИНА Л.В. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ АФОРИЗМОВ ДЛЯ ФОРМИРОВАНИЯ ЧУВСТВА ТРУДОЛЮБИЯ У СТУДЕНТОВ

В данной статье рассматривается роль афоризмов при формировании чувства трудолюбия у подрастаюшего поколения.

Ключевые слова и понятия: воспитатель, трудолюбие, успех, талант, мудрые слова, афоризм, человеческие качества, творческий подход, духовный потенциал, культура труда.

MIRZAYUNUSOVA Z.I., POLOVINA L.V. IMPLEMENTING OF APHORISMS TO FORMING SENSE OF LABORABILITY AMONG STUDENTS

The is article is devoted to some advantages of encouraging students to labour nurturing implementing aphorisms on lessons of «Information and coaching» hours.

Keywords: a teacher, success, hardworking, talent, aphorism, creativity, labout culture, wise words, humanism.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

Кириш. Устозимнинг сузлари ёдимда, «... муваффакият учун нима мухим, истеъдод ёки мехнатсеварлик? Велосипед учун кайси Fилдирак мухим - олдими ёки оркаси?» Шуниси аникки, ишчининг жисмоний Fайрати - деган эди М.Горький - муъжизалар яратишга кодир1. Бунинг учун табиат томонидан бери-ладиган алохида истеъдодни кутиб яшаш шарт эмас.

Мавзунинг долзарблиги. Инсон-нинг максадга йуналтирилган фаолияти мехнатдир. Мехнат килиш жараёнида инсон-нинг дунёкараши, тафаккури ривожланади. У туфайли инсон узининг истеъдоди, кобилияти ва лаёкатини намоён эта олади. Мехнатда инсон дунёкараши шаклланади, билим сави-яси кундан-кунга ортиб боради. Рухий ва жисмоний комилликка эришади.

Тадцицотнинг мацсади: Нарса ва ходи-салар, холатларни, вокелик образларини эслаш, шунингдек, ижодий хаёл суриш жараё-нига тасаввур2 деб аталишини инобатга олсак, дарс жараёнларида нега талабаларга эркин ижодий фикрлаш мухитини яратмаслигимиз керак? Касаллик туфайли зарарланган аъзо ва системаларни тиклаш учун махсус танлаб олинган турли жисмоний машклар, беморни парвариш килишга оид чиниктириш усул-лари ва гигиеник воситалар тизими ёрдамида даволаш бадан тарбияси амалга оширили-шига киёслаб каралганда, шахс (талабалар) нинг соFлом мухит тарбиясида уйлайманки, тассавур ва тафаккур кобилиятини устиришда ва соFлом фиклашда миллий кадрятларга мос, замон талабларидан келиб чикиб, уринли ишлатилган хикматли сузлар ва афоризм-лар албатта, уз самарасини беради. Чунки, хикматли сузлар худди эрта тонгда нонушта вактида нон устида сурилган сариёF каби тотли булади. Уз ички кечинмаларимизга назар таш-лаганимизда, одам рухий мавжудот сифатида уз вужуди ва кунглида юз бераётган барча хиссий кечинмаларни хамиша тулик изохлаб бера олмаслигини курамиз. Афоризмлар, таъ-рифлашимиз анчайин мушкул кечинмаларга, киска ва лунда шаклда барча учун тушунарли тилда баён этилган булади.

1 Vorontsov V. Tafakkur ди^аш.. - Т.: G'afur G'ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti, 1989, 64-bet.

2 Аминов М.Н. Тарбия. - Т.: «Узбекистон миллий энци-клопедияси», 2010. - 401-бет.

Тадцицотнинг объекти: Хозирги кунда Кукон давлат педагогика институтида жами 243 та академик гурухлар мавжуд. Биз фикр юритмокчи булган мавзу олий таълим муас-сасаларида хар жума куни ташкил этилади-ган «Ахборот ва мураббийлик соати» дарсла-рида мехнатсеварлик туЙFуларини талабалар-ёшларда шаклантиришда афоризмлардан фойдаланишнинг айрим фойдали хусусият-лари туFрисида булади.

Тадцицот усуллари. Сир эмаски, мехнат тарбияси - тарбиянинг мухим тури, шахсни шакллантиришнинг зарур шартларидан бири булган педагогик жараён3. Мехнат тарбияси кишидан ижтимоий фойдали мехнатга ички эхтиёж, интизом, батартиблик, ташкилотчи-лик, ташаббукорлик ишчанлик, ишнинг кузини билиш сингари сифатларни карор топтиришга хизмат килади. Мехнат инсон эхтиёжларини кондиришнинг бирламчи ва асосий воси-таси булганлиги учун хам, - мехнат тарбияси тарбиянинг бошка хамма турларидан олдин пайдо булган.

Талабаларга мехнат ва унга масъулият билан ёндашиш, мехнатсеварлик хислатларига эга булишга онгли муносабатни ургатишда укув даргохларининг урни катта ва масъули-ятлидир.

Мавзунинг ишланганлик даражаси.

«Инсонни кадрлаш туЙFуси - деб ёзади фал-сафа фанлари номзоди Шавкат Тураев - дунёга бир маротаба келадиган инсоннинг онгида яшил чирок мисол ёниб туриши керак»4. Уйин ва уйинчоклар-бу бола учун факат овунчок эмас. Бу боланинг жисмоний ва рухий тарбия-сидаги жиддий омилдир. Худди шундай мехнат ва мехнатсеварлик балоFат ёшига етган хар кандай аклий ва жисмоний мехнатга лаёкатли шахс учун хам мухимдир. Инсон амалий фао-лиятининг аввалдан фикран йулланган натижа-сига, яъни максадига эришишида энг туFри ва энг омилкор йул бу-мехнат килишдир. Аммо, Алишер Навоийнинг таъбирига кура, вафо ва садокат хислари аввало хар кимнинг конида булмаса, унга ургатмок мушкул булгани каби

3 Аминов М.Н. Тарбия. - Т.: «Узбекистон миллий энци-клопедияси», 2010. 279-бет.

4 Узбекистон Маънавият ва маърифат кенгаши республика маънавият тарFибот маркази. Маънавиятимизга тахдид - келажакка тахдид. - Т.: «Нишон-ношир», 2011. 102-бет.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

мехнатсеварлик туЙFуларини хам шаклланти-риш анча тер туктирадиган вазифадир.

Хаётимизни тез суръатлар билан безаб бораётган техника, технология, турли ихти-ролар, электрон ва механик курилмалар-у, уй-рузFор буюмлари жимоний мехнатга нис-батан талабни бир кадар сусайтирмокда.

«Виждонан бажарилган х,ар кандай мехнат фойдалидир, бинобарин, у хурматга лойик» -дея бежиз таъкидламаган эди. Машхур Fарб ёзувчиси Стендаль1. Калбан хис этган холда хар вазифа ва масалага жиддий ёндаша билиш эътиборга моликдир.

Мухаммад Fаззолийнинг фикрича, инсон маънавий, рухий оламини камол топтириш учун Дил - подшох, Акл - вазир, Рух мамлака-тини бошкариб туриш керак2.

Шарк мутафаккирлари инсон рухий ола-мида Аклни пошдох деб биладилар Инсонни Акл-идрок сохиби булгани учун эъзозлаш зарур, деб хисоблайдилар. Мохиятан инсо-нийлик икки нарсага - Акл-идрок ва калбнинг гузал интилишларига таянади. Бундай талкин килинган инсонийлик назаримда ахлокий тушунчадир: инсонни, унинг манфаатларини химоя килиш, унинг фазилатларини ва рухий эркинлигини кадрлаш асосий урин тутади3.

Жоиз булса мехнат иборасини шундай тарифлаган булар эдим, «Мехнат мисоли кунгил мусаввири муйкалами. У калб гузал-лигини яратишда асосий воситадир,» - албатта бу шахсий фикрим.

Талабанинг умумий лаёкати (юксак интел-лекти, яхши хотираси, ижодий тасаввури ва хоказо)ларидан ташкари шахсий лаёкати (математика ёки техникага, санъатга ёки гуманитар фанларга кизикиш)га хам эътибор каратиш мухим.

Гурух мураббийи мавзу юзасидан фикр юритаётганда, албатта шахсий намуна курсата билиши керак. Факатгина шахсий ибрат фиклари худди мезбонга юкланадиган асосий вазифа - мехмон чакиришдан максад мактаниш ва Fурурланиш булмаслиги сингари талкин килиниши лозим. Акс холда келти-

1 Vorontsov V. Tafakkur gulshani. - T.: G'afur G'ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti, 1989. 64-bet.

2 Fаззолий З.М. Кимёи саодат. - Т.: «Камалак», 1994. -13-б.

3 Жакбаров М. Комил инсон Fоясининг тарихий-фалсафий негизлари. - Т.: «Тафаккур», 2011. -87-б.

рилган афоризмлар ёки маълумотлар талаба хотирасида йуловчининг узи эслаб кола олма-ган туманли йул оркали борган манзил каби сакланиб колиши амримахол. Зеро, коронFуда ёритгичсиз куршапалак тутиб булмайди.

Уз шахсиятига, кобилиятига ортикча бахо бериш, узини бошкалардан юкори куйиш, калондимоFлик окибатида намоён буладиган салбий ахлокий сифат нима? - деган саволга хеч иккиланмай кибр дея жавоб берамиз. Аслида эса, «ОёFида тик турган дехкон тиз чуккан олифтадан минг бора афзал» - дея изохлаган эди Б.Франклин4.

«Мехнатсеварлик кундалик хаётий юмуш-ларда - деган эди Г.Бичер - хар кандай буюк акл эгаси кила оладиган ва шу билан бирга у кила олмайдиган купгина ишларга хам кодирдир.» Ёки М.Горкий таъбири билан «Ишчининг жисмоний Fайрати муъжизалар яратишга кодир.»- дейиши уринлидир5. Бу борада юзлаб мисоллар келтириш мумкин:

Буюк Хитой деворининг баландлиги 12 метр, кенглиги 5 метр, узунлиги эса карийб 4000 километрни ташкил этади. У кадим замонларда душман кушинлари учун жиддий тусик булиб хизмат килган: отлик кушинлар ундан ошиб ута олмас, калъаларни хужум билан забт этишни эса кучманчилар хали уддалай олишмасди. Буюк деворни белкура-клар, чукичлар ва замбилFалтаклар ёрдамида барпо этадилар. Ишониш кийин булса-да, эътибор каратайлик, юз минглаб дехконлар Буюк деворни белкураклар, чукичлар ва замбилFалтаклар ёрдамида барпо этадилар6.

Х асрда Нурота тизмаларидаги Паа^ дараси тусилиб барпо этилган Хонбанди номли сув омборига 1,5 млн метр куб сув тупланган. ТуFон гранит тоши ва сувга чидамли курилиш коришмасидан курилган. Бу сув омборини куришда сувнинг вертикал ва горизонтал босим кучи ва бу худудларда тез-тез содир буладиган зилзилаларнинг силкиниш куч-ларини хам хисобга олганлар. Бу, шубхасиз, XVII аср машхур француз физиги Блез Паскал томонидан сувнинг босим кучи туFрисида яра-

4 Vorontsov V. Tafakkur gulshani. - Т.: G'afur G'ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti, 1989. 65-bet

5 Vorontsov V. Tafakkur gulshani. - Т.: G'afur G'ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti, 1989. 65-bet

6 Sagdullayev A.S., Kostetskiy V.A. Tarix. - Т.: «Yangiyo'l Poligraf Servis», 2013. 54-55-betlar.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

тилган кашфиётдан карийиб 7 аср мукаддам мовароуннахрлик мухандисларга маълум эканлигидан далолат беради1.

Мехнаткаш узбек халки 1939 йил 1 авгус-тидан 160 минг мехнаткаш ФарFона канали курилишини бошлаб юборди. Уларнинг 70 мингдан зиёдроFини ёшлар ташкил этарди. Узунлиги 270 километр булган бу канал асо-сан кул мехнати билан 45 кун ичида курилди. Унда, 46 та йирик, 274 та кичик гидротехник иншоотлар, 5 та темирйул ва 40 та автомобил йуллари куприклари барпо этилди2.

Менимча, мазкур мавзуни вараклаб юко-ридаги мисолларни укиш асносида мухтарам укувчи юкори марраларга, оламшумул каш-фиётларга, юксак даражаларга эришиш учун факатгина табиат инъом этган кобилият ёки алохида иктидордан ташкари мехнатсеварлик хислати хам мухим ва жуда зарур эканлиги туFрисида хулоса килишга улгурган.

«Хар бир одам - деган эди Нобель муко-фоти совриндори Э.Хемингуэй, - нимадир бажармок учун дунёга келади. Ер юзида яшаб юрган хар бир инсоннинг хаётда уз вазифаси бор.» Дархакикат, хар бир шахс уз урнига эга. Хусусан талаба-ёшларнинг жамиятда тутган урни бекиёс. Бу борада айрим мулохазаларга диккатимизни каратсак. Инфантилизм тушун-часига назар ташласак, катталарда бола-ларга хос булган морфологик, физиологик ва рухий холатларнинг сакланиб колиши билан ифодаланадиган холат3 туFрисида айтил-ган атама эканлигига амин буламиз. Мазкур холатларнинг бирламчи боскичи тиббий касалликлар (бош мия касалликлари, меъда-ичак, буйрак, турли захарланиш, рухий) ало-матлари билан белгиланса, шахсий тажрибам-дан келиб чикиб шуни айтишим мумкинки, 18-22 ёш орасидаги талабаларимизда ушбу холатнинг иккиламчи белгилари ироданинг сустлиги, жавобгарлик хиссининг йуклиги, зарурини килмай узига ёккан ишни килиш, уйинкароклик каби хислатлари учраб туради. Бу холат жиддий тиббий ёрдамга мухтож клиник белги булмасада, доимий равишда эъти-

1 Muhammadjonov А. O'zbekiston tarixi. - Т.: 2013. 79-80-betlar.

2 Usmonov Q., Sodiqov М. O'zbekiston tarixi. - Т.: «Sharq», 2010. 105^.

3 Аминов М.Н. Тарбия. - Т.: «Узбекистон миллий энци-

клопедияси», 2010. 163-бет.

бор билан усиш ва ривожланишига куз-кулок булиш, туFри ижтимоий мухитни яратиштиш таълим муассасида айникса, оила мухитида нихоятда мухимдир. Уларда кобилият ва амалий куникмаларни, шунингдек, мустакил булиш, жавобгарликни хис килиш туЙFуларни шакллантириш лозим. Ушбу сифатларни шакл-лантиришда ёрдамга келадиган дастлабки омил бу шахсий иродада намоён булади. Ташки ва ички тусикларни енгиб утишда ташаббус, катъият, саботлилик, дадиллик ва ишчанлик сифатлари мухим урин тутади.

Инсон боласи тайёр мехнатсеварлик туЙFуси билан дунёга келмайди. У аста-секин тарбия жараёнида таркиб топиб боради.

Мехнат тарбияси оилада жуда эрта бош-ланади. Чунки рУзFорда боланинг мехнати доимо керак булади. Катталар болалар килган хатоларни доимий тузатиб, мехнат жараёни туFри бажарилишини назорат килиб боради-лар. Оиланинг кут-баракаси хамжихатлиги, хамкорлиги аъзоларнинг касб-хунар малака-ларини эгаллаганликлари билан янада ошади.

Хазрат Алишер Навоий сузи билан айт-ганда, «носихи содик (туFри сузли насихатчи)»4 устоз булишимиз лозим. Мана масалан, узимизга бир нечта саволларни берайлик? Нега телефон компаниясидаги оператор хар кандай холатда хам уз мижозларига илик ва самимий жавоб беради? Нима учун такси хайдовчиси юкларни машина юкхонасидан манзилга етиб борганида ерга улоктирмайди? Нима учун сотувчи харидорнинг хар кандай инжикликларига чидайди? Хар кайси холат учун ягона касб маданияти деган изох менимча, туFри буларди. Демак, мехнат мада-ниятига риоя килиш унинг самарадорлигини таъминловчи мухим омилдир.

«Шон-шараф мехнатнинг кулида,» - дея хакконий сузларни айтган эди буюк рассом Леонардо да Винчи. Ижодкорлик, ташаббу-скорлик, масъулият хисси, ишбилармонлик, хисоб-китобга мохирлик, изланувчанлик, сабр-матонатли булиш каби ижобий инсо-ний фазилатларга эга булиш хам катта бахт, хам катта ютукдир. Буни талаба-ёшларга биз педагог-мураббийлар туFри, аник ва уз

4 УзФА Абу Райхон Беруний номли Шаркшунослик институти. Одобнома. . Махмуд Хасаний - Т.: »Комуслар бош тахририяти», 1995. 9-бет

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

вактида етказиш, тулаконли тушунтиришмиз лозим.

Мехнат инсоннинг максадга йуналтирилган фаолияти булиб, хаёт кечиришнинг асосий шартидир. Мехнат туфайли инсон узининг моддий ва маънавий эхтиёжларини амалга оширади.

Инсоннинг узи эса мехнаткаш булиб, у туфайли узининг истеъдоди, кобилияти, лаёкатини намоён этади. Мехнат жараёнида инсоннинг дунёкараши кенгайиб, билим савияси ошиб, уз-узини жимоний ва маънавий жихатдан шакллантириб боради. Ёшликда пухта эгалланган хунар, мехнат малакалари инсон умрининг охиригача рохат-фароFатда турмуш кечиришининг гаровидир.

Шахсий тажрибамдан келиб чикиб шуни айтишим мумкинки, таълим олувчига нима-нидир уктириш ёки ургатиш жараёнида куп холларда агар у тарбиявий жихатга бориб такалганда, одатда, ёшларга сингдиришда айрим кичик кийинчиликлар келтириб чикариб, муаммоли вазиятларга олиб келиши мумкин. Мана масалан:

• ёш хусусиятига кура танкидни талабалар хушламайди;

• шахсиятида кескинлик бор талабаларда акс таъсир уЙFотади (жирракилик, кайсайлик, куполлик);

• аксинча, шахсиятида вазминлик хукмрон талабаларда укитувчи ёки гурух мураббийига

нисбатан электр кабели каби алок,а тизими узилади;

• хар жабхада замонавийлик либоси остида юришни хохловчи талабалар эса уз аураларига тарбиявийлик принципларини кабул килишни хохламайдилар.

Хулоса.

Биз тавсия этаётган услуб яъни, «Ахборот ва мураббийлик соат»лари да афоризмлардан фойдаланиш усули:

- талабаларга салбий холатлар ёки камчи-ликларни бартараф этиш туFрисида фикр бил-дирилаётганда педагогга аввало, нокулайлик туFдирмайди;

- таълим олувчилар билан муросасизлик холатини олдини олади;

- билдирилаётган нутк,нинг ёки фикрнинг таъсирчанлигини оширади;

- тарихий шахслар, алломалар, адиблар туFрисидаги маълумотлари янада купаяди;

- ёшларда машхурларга таклид килиш кучли эканини хисобга олсак, менимча, айтил-ган ижобий фикрларга кушилиш самарадор-лиги ошади.

Баркамол авлодни тарбиялашдек, ягона максад йулида харакат килар эканмиз, барча тажриба ва малакаларимизни бир-бири билан уртоклашиб фаолит олиб боришимиз, уйлайманки таълим сифати самарадорлигига уз хиссасини кушмасдан колмайди.

Адабиётлар руйхати:

1. Vorontsov V. Tafakkur gulshani.- Т.: G'afur G'ulom nomidagi Adabiyot va san'at nashriyoti, 1989.

2. Аминов М.Н. Тарбия. - Т.: «Узбекистон миллий энциклопедияси», 2010.

3. УзФА Абу Райхон Беруний номли Шаркшунослик институти. Одобнома. Махмуд Хасаний - Т.: «Комуслар бош тахририяти», 1995.

4. Жакбаров М. Комил инсон Fоясининг тарихий-фалсафий негизлари. - Т.: «Тафак-кур», 2011.

5. Sagdullayev A.S., Kostetskiy V.A. Tarix. - Т. «Yangiyo'l Poligraf Servis», 2013.

6. Muhammadjonov А. O'zbekiston tarixi. - Т.: 2013.

7. Usmonov Q., Sodiqov М. O'zbekiston tarixi. - Т.: «^а^», 2010.

8. Узбекистон Маънавият ва маърифат кенгаши республика маънавият тарFибот маркази. Маънавиятимизга тахдид - келажакка тахдид. - Т.: «Нишон-ношир», 2011.

9. Fаззолий З.М. Кимёи саодат. - Т.: «Камалак», 1994.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2019, 10(83)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.