Научная статья на тему 'ТАКРОРИЙ ЭКИН СИФАТИДА ШИРИН МАККАЖЎХОРИ ЎСИМЛИГИНИ ЕТИШТИРИШДА ҚЎЛЛАНИЛГАН ЎҒИТ МЕЪЁРЛАРИНИНГ ЎСУВ ДАВРИГА ТАЪСИРИ'

ТАКРОРИЙ ЭКИН СИФАТИДА ШИРИН МАККАЖЎХОРИ ЎСИМЛИГИНИ ЕТИШТИРИШДА ҚЎЛЛАНИЛГАН ЎҒИТ МЕЪЁРЛАРИНИНГ ЎСУВ ДАВРИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Сельскохозяйственные науки»

110
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Дон / маккажўхори / маккажўхори навлари / такрорий / экиш тизими / ўсув даври / униб чиқиш / ривожланиш фазалари / вариант / ўғит меъѐри / вегетация даври. / Grain / corn / corn varieties / repeated / sowing scheme / growth period / germination / development phases / variant / fertilizer rate / growing season.

Аннотация научной статьи по Сельскохозяйственные науки, автор научной работы — Шерзод Шермахматович Сармонов, Дилдора Улуғбековна Файзуллаева

Ушбу мақолада Қашқадарѐ вилоятининг суғориладиган майдонлари, оч-тусли буз тупроқ иқлим шароитларида ширин маккажўхорининг «Мазза» ва «Замон» навларини такрорий экин сифатида экилганда экиш схемаси ва мақбул ўғитлаш меъѐри ўрганилган. Тажрибаларда фенологик кузатувлар олиб борилганда, экиш схемаси ва менерал ўғитларнинг меъѐри билан озиқлантириш ширин маккажўхори навларида мақбул ҳосил элементларини тўпланишини таъминлаган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по Сельскохозяйственные науки , автор научной работы — Шерзод Шермахматович Сармонов, Дилдора Улуғбековна Файзуллаева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

In this article, the scheme of sowing varieties of sweet corn "Mazza" and "Zamon" as the repeated crop and the optimal rate of fertilizer application, on irrigated lands of light gray soil climatic conditions in the Kashkadarya region, was studied. When conducting phenological observations in the experiments, the sowing scheme and top dressing with the norm of mineral fertilizers ensured the accumulation of optimal yield elements in sweet corn varieties.

Текст научной работы на тему «ТАКРОРИЙ ЭКИН СИФАТИДА ШИРИН МАККАЖЎХОРИ ЎСИМЛИГИНИ ЕТИШТИРИШДА ҚЎЛЛАНИЛГАН ЎҒИТ МЕЪЁРЛАРИНИНГ ЎСУВ ДАВРИГА ТАЪСИРИ»

ТАКРОРИЙ ЭКИН СИФАТИДА ШИРИН МАККАЖУХОРИ УСИМЛИГИНИ ЕТИШТИРИШДА КУЛЛАНИЛГАН УГИТ МЕЪЁРЛАРИНИНГ УСУВ

ДАВРИГА ТАЪСИРИ

Шерзод Шермахматович Сармонов

ц/х.ф.ф.д., к.и.х.

Дилдора УлуFбековна Файзуллаева

Жанубий дехцончилик илмий тадцицот институти, таянч докторанти

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада ^ашцадарё вилоятининг сугориладиган майдонлари, оч-тусли буз тупроц ицлим шароитларида ширин маккажухорининг «Мазза» ва «Замон» навларини такрорий экин сифатида экилганда экиш схемаси ва мацбул угитлаш меъёри урганилган. Тажрибаларда фенологик кузатувлар олиб борилганда, экиш схемаси ва менерал угитларнинг меъёри билан озицлантириш ширин маккажухори навларида мацбул хосил элементларини тупланишини таъминлаган.

Калит сузлар: Дон, маккажухори, маккажухори навлари, такрорий, экиш тизими, усув даври, униб чициш, ривожланиш фазалари, вариант, угит меъёри, вегетация даври.

ABSTRACT

In this article, the scheme of sowing varieties of sweet corn "Mazza" and "Zamon" as the repeated crop and the optimal rate of fertilizer application, on irrigated lands of light gray soil climatic conditions in the Kashkadarya region, was studied. When conducting phenological observations in the experiments, the sowing scheme and top dressing with the norm of mineral fertilizers ensured the accumulation of optimal yield elements in sweet corn varieties.

Keywords: Grain, corn, corn varieties, repeated, sowing scheme, growth period, germination, development phases, variant, fertilizer rate, growing season.

КИРИШ

Маккажухори энг кимматли, юкори хосилли дон экини хисобланиб озик-овкат, ем-хашак, техник ва агротехник ахамиятга эга[1]. Такрорий экинларни хосилдорлигига экиш муддатлари ва тупрокни ишлаш усуллари сезиларли таьсир курсатади. Дуккакли дон экинларидан энг юкори дон хосили эрта муддатда, тупрок шудгорлаб экилганда ловияда, озука экинларидан маккажухорида шаклланди, шундай нисбат, тупрок чизеллаб ва тупрокка ишлов бермасдан экилганда хам

December, 2022

494

кузатилди. Экиш муддатларининг кечикиб бориши билан урганилган барча экин навларида камайиб бориши маьлум булди. А.Ф.Остонакулов, Т.Х,алилов, НДулдошов Б.Абдурахмоновларнинг маълумотларига кура, Кузги бошокли дон экинлари хосилидан бушаган майдонларда ангизда такрорий экинлар диверсифкатсиясини кучайтириш максадида тупрок унумдорлигига ижобий таъсир курсатувчи , илдизлардаги туганак бактериялар ёрдамида симбиоз жараёнида, мавсум давомида 80-200 кг/ азот туплайдиган дуккакли дон экинларидан соя, мош, ловияни юкори дон ва силос масса хосилини берадиган озука экинларидан маккажухори ва окжухори етиштириш иктисодий ва экологик жихатдан самарали хисобланади. [2].

АДАБИЕТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Рычкова Марина Ивановнанинг аниклашича N174P61+15KO угитларининг хисобланган дозасини фракция куллаш билан Ширин маккажухорининг озукавий режими учун янада кулай шароитлар яратилгани бу угитсиз вариантга нисбатан усимликларнинг омон колиши 91% дан 98% гача, вегетатция даврининг давомийлиги 73-77 кунгача, поя баландлиги 164 дан 193 см гача, барг майдони 31,1 дан 46,4 минг м/га гача яшил массаси 46,3 дан 67,5 т/га гача, курук биомасса 14,4 дан 20,9 т/га гача, дон хосилдорлиги 9,51 т/га ташкил килди. [3].

Маккажухорининг Замон ва Мазза навлари такрорий экин сифатида экилгандан сунг уртача 4-6 кунда тулик униб чикиш фазасига утганлиги аникланди. Маккажухори навлари тулик униб чиккандан сунг, 5-6 кунда 3-4 барг чикариши кузатилди.

Маккажухори усимлигининг Замон навида 90х10, 90х15, 90х20 экиш схемалари угитсиз вариантларида тулик униб чиккандан сунг, уртача 9-10 барг чикариш фазаси 11-15 кунда булган булса, Мазза навида эса, 11-13 кун эканлиги кузатилди. N6o P90 K60 угитлаш вариантларда эса уртача 11-16 кун булганлиги, Мазза навида 11-14 кун эканлиги кайд этилди. N90 P90 K60 угитлар куллаш вариантларда эса уртача 10-15 кун, Мазза навида эса 11-14 кун булган булса, Ni20 P90 K60 вариантларда уртача 11-16 кун, Мазза навида 12-15 кун эканлиги кузатилди.

Най ураш фазасига утиш даври маккажухорининг Замон навининг 90х10, 90х15, 90х20 экиш схемасига кура, угитсиз вариантларида уртача 20-21 кун булган булса, Мазза навида эса 19-21 кун, N60 P90 K60 вариантларида 20-21 кун, Мазза навида 19-22 кун, Замон навининг N90 P90 K60 вариантда 20-21 кунда булган булса,

December, 2022

495

Мазза навида 19-21 кун, Замон навининг N120 P90 K60 вариантларида 20-22 кун, Мазза навида эса 20-23 кун булганлиги кузатилди.

Сута чикариш фазасида ширин маккажухорининг Замон навининг 90х10, 90х15, 90х20 экиш схемасига кура угитсиз вариантларида 33-36 кун, Мазза навида 32-36 кун, N60 P90 K60 вариантларда эса 34-37 кун, Мазза навида 33-38 кун булган булса, N90 P90 K60 вариантларда 34-37 кун, Мазза навида 34-38 кун, N120 P90 K60 вариантларда Замон ва Мазза навларида уртача 35-38 кун булганлиги кузатилди.

Сут пишиш фазасида маккажухорининг Замон ва Мазза навларининг 90х10, 90х15, 90х20 экиш схемаси угитсиз вариантларида 55-59 кун, N60 P90 K60 вариантларда 55-60 кун, N90 P90 K60 вариантларда 55-59 кун, N120 P90 K60 вариантларда уртача 56-61 кун булганлиги кузатилди.

Мум пишиш фазаси кузатилганида, ширин маккажухорининг Замон навининг 90х10, 90х15, 90х20 экиш схемасига угитсиз вариантларида 78-82 кун, Мазза навида эса 78-83 кун, N60 P90 K60 вариантларда 79-82 кун, Мазза навида 79-82 кун булган булса, N90 P90 K60 вариантларда 79-83 кун, Мазза навида 80-83 кун, N120 P90 K60 вариантларда эса, уртача 79-84 кун, Мазза навида 80-84 кун булганлиги аникданди.

1-Расм

Такрорий экин сифати экилган Замон ва Мазза маккажухорининг усув даври

90 89 88 87 86 85 84 83 82 81 80

88

87

86

СО

К о h S ь-

89

о о 66

^ и

о о

On ON

Рн Р-

О О

VO On

£ £

85

о

(N

85

Рн ^

86

On ON ON Рн " О

Рн

О О

VO On (N

£ £ ^

83

СО ООО

к чо vo NO

g ^ ^ и

ООО

84

84

СО

К о h S ь-

Рн ^

ООО 66 ^ ^ и

ООО On On On Рн Рн " ООО VO On (N

£ £ ^

87 87

85

s

Рн ^

89

88

ООО 66 £ ^ ^ и

ООО On On On Рн Рн " ООО VO On (N

£ £ ^

S

Рн ^

89

88

85

89

ООО 666 £ ^ ^ и

ООО

999

Рн Рн " О о

VO On (N £ £

PO

90x10

90x15

90x20

90x10

90x15

Замон

Мазза

December, 2022

496

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Ширин маккажухорининг Замон ва Мазза навларида тулик пишиш 8-16 августгача давом этди. Тажриба давомида вегетация даври ширин маккажухорининг Замон навининг 90х10 схемадаги вариантларида 86-89 кун, Мазза навида эса 87-89 кун, 90х15 схемадаги Замон навининг вариантларда 8586 кун, Мазза навида 85-89 кун, 90х20 схемадаги Замон нави вариантларида 8385 кун, Мазза навида 84-86 кунгача давом этгани кузатилди.

ХУЛОСА

Хулоса килиб шуни айтиш мумкинки, олиб борилган тадкикотларимиз натижаларига кура, такрорий экин сифатида экилган ширин маккажухори усимлигининг Замон ва Мазза навларининг 90х10, 90х15, 90х20 экиш схемаси, угитлаш меъёри, барг хосил килиш, най ураш, сута чикариш, сут ва мум пишиш, хамда тулик пишиш фазалари кузатилганда 90х15 экиш схемаси хамда менерал угитларнинг N12o P90 K60 меъёри билан озиклантириш ширин маккажухори навларида самаралирок эканлиги аникланди.

REFERENCES

1. Атабаева Х. Н., Худайкулов Ж. Б. "Усимликшунослик", "Фан ва технологиялар" нашриёти, Тошкент. -2018.

2. А.Ф.Остонакулов, Т.Х,алилов, НДулдошов Б.Абдурахмонов ва бошкалар (гугл академя) Life Sciences and agriculture 2.1-2020

3. Режим орошения и удобрение сахарной кукурузы на обыкновенных черноземах Рычкова Марина Ивановна 2007.

December, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.