Научная статья на тему 'Такомиллаштирилган чигит тароғи бўйича аррали жинлаш жараёни назарий таҳлили ва тола сифатига таъсири'

Такомиллаштирилган чигит тароғи бўйича аррали жинлаш жараёни назарий таҳлили ва тола сифатига таъсири Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
5
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and Education
Область наук
Ключевые слова
чигит / тароғи / арра / тола

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — С.А.Мамашарипов, Мансурбек Абдулхамидов

Ушбу мақолада такомиллаштирилган чигит тароғи бўйича аррали жинлаш жараёни назарий таҳлили ва тола сифатига таъсири тўғрисида маълумот келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Такомиллаштирилган чигит тароғи бўйича аррали жинлаш жараёни назарий таҳлили ва тола сифатига таъсири»

Такомиллаштирилган чигит тароFи буйича аррали жинлаш жараёни назарий тахлили ва тола сифатига

таъсири

С.А.Мамашарипов "Асакатекстиль" ХЖ Мансурбек Абдулхамидов

Аннотация: Ушбу маколада такомиллаштирилган чигит тароFи буйича аррали жинлаш жараёни назарий тахлили ва тола сифатига таъсири тугрисида маълумот келтирилган.

Калит сузлар: чигит, тароFи, арра, тола

Theoretical analysis of sawing process on improved seed comb

and effect on fiber quality

S.A.Mamasharipov "Asakatextil" JSC Mansurbek Abdulkhamidov

Abstract: This paper presents a theoretical analysis of the sawing process and its effect on fiber quality for an improved seed comb.

Keywords: seed, comb, saw, fiber

Мамлакатимизда кейинги йилларда муайян сифат курсатгичларига эга булган тукимачилик мах,сулотлари ишлаб чикаришга алохида эътибор каратилиши пахта толасига булган эхтиёжнинг ошишига олиб келмокда. Дунё микёсида пахта толасини ишлаб чикариш самарадорлигини ошириш, махсулот сифатини яхшилаш ва таннархини камайтириш, ишлаб чикаришнинг барча боскичларида махсулот сифатига салбий таъсир курсатувчи омилларни аниклаш хамда уларни бартараф этиш, таннархини камайтирувчи ресурстежамкор технологияларни ишлаб чикаришга жорий килиш сохадаги мухим вазифалардан булиб колмокда.

Ушбу йуналишда пахтага кайта ишлов бериш боскиларидаги технологик жаоаён урганиб чикилиб, толанинг сифат курсатгичларига таъсир килувчи салбий окибатлар пахта тоасини чигитдан ажратиш яъни жинлаш машинасида, айнан ишчи камерасида юз бериши кузатилган. Чунки жин ускунасининг ишчи камерасида ушбу жараён арра диски ва колосникли панжара томонидан

www.openscience.uz / issn 2181-0842 560 [щ^^^и

механик кучлар таъсирида амалга оширилади. Уз навбатида ишчи камерада 72 секундда камерадаги пахта толаси чигитдан тула ажратиб олинади. Лекин толаси тулик ажратиб олинган чигитлар камерадан чикиши 5-6 минутгача чузилиб кетади. Бунга сабаб чигитларни камерадан чикариб юбориш тиркишининг етарли даражада эмаслигидир. Бу тиркиш улчами 18-21 ммни ташкил этади. Тиркишни ушбу улчамдан катталаштириш чигитнинг тукдорлигини ошириб юборшга ёки чигитларни механик шикастланишини ошириб толанинг сифат курсатгичларини пасайтириб юборади.

Демак пахта толасининг сифат курсатгичларини ошириш ёки саклаб колиш учун пахтага таъсир этаётган салбий таъсир этувчи кучарни камайтириш оркали ёки пахтага таъсир этаётган механик зарбларни камайтириш ёки юмшатиш, ускуналар конструкциясидаги деталлар шакли ва тузилишини кайта куриб чикиб, ундаги узел ёки деталларини такомиллаштириш оркали толани дастлабки сифат курсатгичларини саклаб колиш мумкин булади.

Ушбу йуллардан бири жинлаш ускунасини чигит тароFи конструкциясини кайта такомиллаштириш асосида амалга ошириш мумкин. Бунинг учун ишчи камерадаги тоаси тулик ажратилган чигитларни камерадан чикишини тезлатиш оркали максадга, яъни кушимча чикиш тиркишларини технологик зазорни узгартирмаган холатда киритиш оркали эришиш мумкин.

Чигитларни тукдорлигини назорат килувчи чигит тароFи конструкциясидаги тишлар формасини такомиллаштириб текширилганда куйидаги натижаларга эришиш мумкинлиги тажриба синовлари курсатиб турибди.

Тажриба натижалари жадвали

Колосниклар шакли мавжуд Авалсимон мавжуд авалсимон мавжуд Авалси мон

1-тажриба 2-тажриба 3-тажриба

Чигит массаси Кг 173 206 180 210 183 213

Чигитнинг тукдорлиги % 10,7 11 10,6 11,1 10,9 11,3

1та аррага чигит мас 1,33 1,6 1,36 1,62 1,38 1,65

1та аррага нис тола мас Кг 11,9 15,1 12,7 15,5 12,5 15,8

1 соатда тола буйча маш ун Кг 2080 2490 2130 2542 2145 2570

Фарки % 18,9 19,2 19,5

Аррали жин ишчи камерасидаги хомашё валигининг зичлиги ва унга таъсир этувчи омиллар хамда уни бошкариш имкониятини тахлил киладиган булсак, ишчи камернинг кундаланг кесими буйича хомашё валигини катламларини куришимиз мумкин. Ишчи камера деворлари профили буйича хомашё валигини куриниши маълум формадаги авалсимон цилиндрга ухшатиш мумкин. Кундаланг кесими буйича ташки яъни сирти жин ускунаси таъминлагичидан келаётган чигитли пахта туфайли ок рангда куринади. Авалсимон хомашё валиги катламлари марказга караб зичланиб боради. Валик

www.openscience.uz / issn 2181-0842 561

марказида маълум диаметрдаги кисми кора рангда куриниб турибди. Бу катлам толалари тулик юлиб олинган чигитлардан ташкил топгандир. Ушбу чигитлар хомашё валигини аррали цилиндр билан учрашган нуктасида устки катламда оралик очилиб толаси юлиб олинган чигитлар хомашё марказдан отилиб чикади. Отилиб чиккан чигитларнинг бир кисми колосник панжара деворига урилиб, колосник сирти буйлаб чикиш тиркишии томон харакат килади. Бир кисим чигитлар эса чигит тароFи буйлаб харакатланиб, булар хам юкоридаги сингари колосник билан чигит тароFи тишлари орасидаги тиркишга келиб ишчи камерадан ташкарига чикиб кетади. Шу тарика хомашё валиги таркибидаги чигитларни ташкарига чикиши ва унинг урнига янги чигитли пахтани таъминлагичдан кириб келиши туфайли жин ускунасида жинлаш жараёни кечилади.

1-расм. Жин ишчи камерасида хомашё валиги катламлари таркибини

жойлашиши

Юкоридагини инобатга олган х,олда хар иккала йуналишдаги чигитларни харакатини урганишда бир дона чигитга нисбатан харакат конунлари урганилди. (2-ва 3-расмлар).

2-расм. Урилиш ва тортилиш кучлари таъсирида чигитларни чигит тароFи тиши буйича ва колосник юзаси буйлаб зарба ва тортишиш кучи таъсирида харакатланиш йуналишиларини аниклаш схемалари.

s,

www.openscience.uz / issn 2181-0842

562

Урилиш ва тортилиш кучлари таъсирида чигитларни чигит тароFи тиши буйича харакатланиши куриб чикамиз.

Бу ерда: ß чигитнинг учиш бурчаги V0 чигит харакатининг бошланFич тезлиги t ишчи камерадан чигитларнинг чикиш вакти.

Схема буйича чигит тароFи узунлиги конструкцияда 100 мм га тенг.чигит тароFига кушимча чигит чикарувчи тиркиш кушилиши тишниг узунлигини 20 мм га кискартириб, 100 ммли узунлик 80 ммга келтирилган. Яъни юкоридаги формула буйича X — Х0 =100 мм дан X — Х0 = 80 мм га камайди. Бунинг натижада толаси тулик блиб олинган чигитларни жин машинаси ишчи камерасидан чикиши тезлашади.

Хулоса килиб айтганда толаси тулик юлиб олинган чигитларни ишчи камерадан тезрок чикиб кетиши жин машинаси иш унумдорлигини ошириб, толани сифат курсатгичларини яхшилашга хдзмат килади. Чунки хомашё валиги таркибидаги чигитларни ортикча арра дисклари томонидан зарарланиши камаяди. Натижада корхонадан чикаётган толани таркибидаги ифлослик ва шикасланиши камайиб, тола 1 навдан ундан юкорирок булган навга утади. Толанинг ифлослик даражаси 0,3- 0,5% га ортади.

1. Г.Ж.Жабборов. «Чигитли пахтани кайта ишлаш» Тошкент «Укитувчи»

2. Э.Зикриёев. «Пахтани дастлабки кайта ишлаш» Тошкент «Мехнат» 2002

3. Г.И.Мирошниченко. «Основы проектирования хлопкоочистительных машин» Москва «Машиностроение» 1972 год.

4. Тиллаев М.Т. «Процесс пильного джинирования хлопка-сырца». Ташкент, ФАН, 2000, 144 стр.

5. Гулидов, Болдинский Г.И., "Производительность джина" сборник работ Т.Т.И№18, Ташкент -1964

6. Ж.С Эргашев. Пахта толасини дастлабки сифат курсатгичларини саклаш максадида тола ажратиш жараёнини самарали технологиясини яратиш. Т.ф.д дис. Наманган 2020 й.

7. Сафаров Н.К. Влияние плотности сырцового валика на технологические показатели пильного джинирования. Дис. канд.техн.наук. Тошкент. ТИТЛП. 1998г 159с

www.0penscience.uz / issn 2181-0842 563

Фойдаланилган адабиётлар

1987 йил.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.