Научная статья на тему 'ТАБИИЙ ИПАК ИПИДАН ТЎҚИМАЛАРНИ ЛОЙИҲАЛАШ'

ТАБИИЙ ИПАК ИПИДАН ТЎҚИМАЛАРНИ ЛОЙИҲАЛАШ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
44
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ипак / тўқима / зичлик / танда / арқоқ. / silk / fabric / density / warp / weft.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — N. Yusupova, Sh. Umarova, S. Muradova, B. Sidiqov

Мақолада мураккаб бурамли пишитилган иплардан ғижимланиш хусусиятлари юқори бўлган костюмбоп тўқималар ишлаб чиқариш технологияси ва сирт зичлиги бўйича ипак тўқималарини лойиҳалаш масалалари кўриб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — N. Yusupova, Sh. Umarova, S. Muradova, B. Sidiqov

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

NATURAL SILK FABRIC DESIGN

In article questions of designing of silk fabrics on the set superficial density are considered and in given article the texnology development and silk dress fabriks from natural silk threads of complex torsion is considered.

Текст научной работы на тему «ТАБИИЙ ИПАК ИПИДАН ТЎҚИМАЛАРНИ ЛОЙИҲАЛАШ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ТАБИИЙ ИПАК ИПИДАН ТУЦИМАЛАРНИ ЛОЙИ^АЛАШ

Н.Б.Юсупова

Доц., Тошкент тукимачилик ва енгил саноат институти Ш.Р.Умарова

Мустакил изланувчи , Тошкент тукимачилик ва енгил саноат институти

С.Мурадова

Мустакил изланувчи , Тошкент тукимачилик ва енгил саноат институти

Б.А.Сидиков

Магистр, Тошкент тукимачилик ва енгил саноат институти https://doi.org/10.5281/zenodo.7178399

Аннотация. Мацолада мураккаб бурамли пишитилган иплардан гижимланиш хусусиятлари юцори булган костюмбоп туцималар ишлаб чицариш технологияси ва сирт зичлиги буйича ипак туцималарини лойиуалаш масалалари куриб чицилган.

Калит сузлар: ипак, туцима, зичлик, танда, арцоц.

ДИЗАЙН ТКАНИ ИЗ НАТУРАЛЬНОЙ ШЕЛКОВОЙ ПРЯЖИ

Аннотация. В статье рассмотрены вопросы проектирования шелковых тканей по заданной поверхностной плотности и технология выработки шелковых костюмных тканей пониженной несминаемости из натуральных шелковых нитей сложного кручения.

Ключевые слова: шелк, ткань, плотность, основа, уток.

NATURAL SILK FABRIC DESIGN

Abstract. In article questions of designing of silk fabrics on the set superficial density are considered and in given article the texnology development and silk dress fabriks from natural silk threads of complex torsion is considered.

Keywords: silk, fabric, density, warp, weft.

КИРИШ

Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг 2017 йил 24-мартдаги «Республика ипакчилик тармоги корхоналарини янада куллаб-кувватлаш чора-тадбирлари тугрисида»ги фармойиши хдмда «Узбекипаксаноат» уюшмаси фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида»ги 2017 йил 29-мартдаги карори юртимизда ипакчилик сохдсини ривожлантириш, ипак куртини парваришлаш ва пилла етиштириш жараёнларини узлуксиз такомиллаштириш, хом ипак, ипак калава ишлаб чикариш ва уларни чукур кайта ишлашнинг самарали усулларини кенг жорий этишни таъминламокда. Шунингдек, ипакдан тайёр мах,сулот ишлаб чикаришни йулга куйиш, сохднинг экспорт салох,иятини юксалтириш хдмда кишлок жойларида ах,оли бандлиги ва даромадларини оширишни таъминлайдиган ягона ва яхлит ташкилий технологик тизимни барпо этиш асосида ипак матоларини ассортиментлик хусусиятларини купайтиришнинг комплекс ривожлантиришда кул келмокда.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДЛОГИЯСИ

Тукималар ишлаб чикариш учун пишитилган ипларни куллаш гижимланишни кисман камайтиради. Тукиманинг гижимланиш курсаткичларини камайтириш учун мураккаб пишитилган ипларни куллаш максадга мувофик. Агар турли йуналишда пишитилган бир нечта ипни тескари йуналишда пишитилган ипларга кушиб яна пишитиш берилса, мураккаб бурамли иплар х,осил булади. Бундан ипнинг таркибида икки

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

йуналишда пишитилган иплар мавжуд булганлиги сабабли ипларнинг иккала йуналишдаги деформацияларга каршилиги ортади. Натижада ипнинг гижимланишга каршилиги х,ам купаяди. Бундай тукималардан ишлаб чикарилган тукиманинг гижимланиши кам булади.

Костюмбоп тукималарнинг ассортименти тах,лилидан келиб чиккан х,олда гижимланиш курсаткичлари паст булган тукималарни лойихдлаш масаласи куриб чикилди.

Х,озирги кунда тукималарни лойихдлашнинг куплаб усуллари мавжуд. Биз уз тадкикотларимизда янги тукималарни белгиланган сирт зичлиги буйича лойихдлаш усулидан фойдаландик. Бу усулда тукиманинг белгиланган сирт зичлигидан келиб чиккан х,олда унинг танда ва аркок буйича зичлиги аникланади. Лойихдлаш жараёнини бошлашдан аввал тукимадаги танда ва аркок ипларининг максимал зичликларини аниклаш лозим. Бунинг учун дастлаб тукиманинг танда ва аркок буйича геометрик зичликлари аникланади.[1]

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Ипларни диаметрларини айлана деб хисоблаб, геометрик моделдан тукимани танда It ва аркок 1а буйича геометрик зичликларини куйидаги формуладан аниклаш мумкин.

lT = d^ 4 - K % lA = dxJ 4 - K %

бу ерда dx- ипларни хисобий диаметри

Кундаланг киркими айлана булган иплар учун хисобий диаметр куйидагича аникланади:

dт ^ d а

2

Кhт, ^а - тузилиш фаза тартибига караб танда ва аркок ипларини эгилиш тулкин баландлигини ифодаловчи коэффициентлар.

Лойихаланиётган тукима бешинчи тузилиш фазасида булади деб фараз килиб, бу коэффициентларнинг киймати бирга тенг деб кабул киламиз. Сунгра тукимадаги ипларнинг максимал технологик зичликларини аникдаймиз. Костюмбоп тукималар асосан полотно урилиши билан тукилади. Тукиманинг танда буйича максимал зичлиги

100 R

P =

T max

Аркок буйича максимал зичлиги

P =

T max

100R

lAtT + dA (RA - tT )

бу ерда: Rт Ra - урилишни танда ва аркок буйича раппорти.

Полтно урилиши учун яъни Rт = Ra=2, tT =ta=2 булганда бу формулалар куйидаги куринишга келади:

_ 10002 _100

Ттях~ lT2 + dT(2-2)~~

Юкоридаги формулалар буйича хисобланган геометрик ва максимал технологик зичликлар кийматлари 1-жадвалда келтирилган.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Ипларнинг геометрик ва технологик зичликлари цийматлари

Иплар Ипларнинг чизикли зичлиги, текс ¿ип dx Геометрик зичлик Максимал технологик зичлик, ип/дм

Танда 2,33x8 0,16 0,16 0,319 302

Аркок 2,33x8 0,16 0,319 302

Максимал технологик зичликлар аниклангандан сунг белгиланган сирт зичлигини таъминлаш учун керак булган танда ва аркок ипларининг зичликлари аникланади.

Амалда тукув дастгохида тукимани хакикий зичлиги максимал зичликдан кам булади. У максимал зичлик буйича тукимани толали материаллар билан тулдирилиш коэффициентини хисобга олган холда аникланади. МУ^ОКАМА

Лойихаланаётган тукиманинг сирт зичлигини 100, 110 ва 120 г/м2 деб кабул килган холда. (1) адабиётда келтирилган услуб буйича тукималарнинг хакикий зичликлари аникланди ва уларнинг техник хисоби бажарилди. Техник хисоб натижалари 2-жадвалда келтирилган.

2-Жадвал

Тукималарнинг тахтлаш курсаткичлари

Улчов бирлиги Вариантлар

№ Курсаткичлар В-1 В-2 В-3

1 Танда ипларнинг чизикли зичлиги Текс 2,33x8 2,33x8 2,33x8

Аркокок ипларнинг чизикли зичлиги Текс 2,33x8 2,33x8 2,33x8

2 Х,ом тукиманинг эни См 160 160 160

3 Тайёр тукиманинг эни См 150 150 150

4 Танда ипларнинг зичлиги Ип/дм 300 300 300

5 Аркокок ипларнинг зичлиги Ип/дм 300 250 240

6 Танда ипларнинг сони дона 5600 5120 4800

7 Тукманинг урилиши Полотно

8 Тиг номери Тиш/дм 75 75 75

9 Тиг тишидан утказиладиган танда иплари Ип/тиш 4 4 4

сони

10 Тукманинг сирт зичлиги г/м2 118 112 105

11 Тукманинг чизикли зичлиги г/м 189 179 163

12 Тукманинг богланиш каэффициенти коэф 8,1 7,46 6,15

13 Тукманинг толали материаллар билан тулдирилиш каэффициенти коэф 0,9 0,82 0,68

ХУЛОСА

Лойихаланган тукималарни ишлаб чикариш учун технологик жараёнлар танланди ва уларнинг технологик омиллари аникланди.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Мураккаб пишитилган табиий ипак ипларидан белгиланган сирт зичлиги буйича костюмбоп тукималар лойихаланди ва уларнинг техник х,исоби бажарилди.

REFERENCES

1. Алимбаев Э.Ш. «Тузима тузилиши назарияси» Тошкент, «Алокачи» нашриёти, 2005 й. Тошкент тукимачилик ва енгил саноат институти.

2. Содикова Н.Р., Хасанов Б.К. Designing of febrics of new structures from natural silk.

3. Содикова Н.Р., Хасанов Б.К. Проектирование тканей новых структур из натурального шелка.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.