CC BY
7INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© D.X. Maxkamova1^_
1Qo'qon davlat pedagogika instituti , Qo'qon, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: ushbu maqolada nutqida og'ir nuqsonlari bo'lgan bolalarning nutqiy xususiyatlari va ularning rivojlanishi uchun qo'llaniladigan texnologiyalar tahlil qilinadi.
MAQSAD: tadqiqotning asosiy maqsadi - nutqida og'ir nuqsonlari bo'lgan bolalar uchun nutq rivojlantirish texnologiyalarini aniqlash va bu texnologiyalarning samaradorligini baholash, shuningdek, ularning kommunikativ va ijtimoiy ko'nikmalarini rivojlantirish yo'llarini taklif qilishdir.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda sifatli va miqdoriy tahlil usullari qo'llanildi. kuzatuv, so'rov va maxsus logopedik mashg'ulotlar orqali nutqida og'ir nuqsonlari bor bolalar bilan ish olib borildi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: natijalar nutqida og'ir nuqsonlari bo'lgan bolalarning nutqiy rivojlanishida individual yondashuv va maxsus texnologiyalarning samarali ekanligini ko'rsatdi.
XULOSA: tadqiqot natijalari nutqida og'ir nuqsonlari bo'lgan bolalar uchun rivojlantirish texnologiyalarini qo'llash yuqori samaradorlikka ega ekanligini ko'rsatadi.
Kalit so'zlar: nutq nuqsonlari, nutq rivojlantirish texnologiyalari, logopedik terapiya, bolalar nutqi, kommunikativ ko'nikmalar, individual yondashuv, interfaol texnologiyalar.
ЗАРУБЕЖНЫЙ ОПЫТ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЦИФРОВЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ_
© Д. Х. Махкамова1И
1Кокандский государственный педагогический институт, Коканд, Узбекистан_
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: в статье анализируются речевые особенности детей с тяжелыми дефектами речи и технологии, используемые для их развития.
ЦЕЛЬ: основная цель исследования - определить технологии развития речи детей с тяжелыми дефектами речи и оценить эффективность этих технологий, а также предложить пути развития их коммуникативных и социальных навыков.
Iqtibos uchun: Maxkamova. D.X. Ta'lim jarayonida raqamli texnologiyalardan foydalanishning xorij tajribalari.// Inter education & global study. 2024. №8(1). B. 5460.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №8(1)
Nmiy-nazariyvametodikjurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании использованы качественные и количественные методы анализа. проводилась работа с детьми с тяжелыми дефектами речи путем наблюдения, опроса и специальной логопедической подготовки.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: результаты показали, что индивидуальный подход и специальные технологии эффективны в речевом развитии детей с тяжелыми дефектами речи.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: результаты исследования показывают, что использование развивающих технологий для детей с тяжелыми нарушениями речи имеет высокую эффективность.
Ключевые слова: дефекты речи, технологии речевого развития, логопедия, речь детей, коммуникативные навыки, индивидуальный подход, интерактивные технологии.
Для цитирования: Махкамова Д.Х. Зарубежный опыт использования цифровых технологий в образовательном процессе.// Inter education & global study. 2024. №8(1). С. 54-60.
FOREIGN EXPERIENCES OF USING DIGITAL TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL PROCESS_
©Dilshoda X. Maxkamova1®
1 Kokand State Pedagogical Institute, Kokand, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: this article analyzes the speech characteristics of children with severe speech impairments and the technologies used for their development.
AIM: the main goal of the study is to identify speech development technologies for children with severe speech impairments and evaluate the effectiveness of these technologies, as well as to suggest ways to develop their communicative and social skills.
MATERIALS AND METHODS: qualitative and quantitative analysis methods were used in the study. Children with severe speech impairments were worked with through observation, survey and special speech therapy sessions.
DISCUSSION AND RESULTS: the results showed that an individual approach and special technologies are effective in the speech development of children with severe speech impairments.
CONCLUSION: the results of the study show that the use of developmental technologies for children with severe speech impairments is highly effective.
Keywords: speech disorders, speech development technologies, speech therapy, children's speech, communicative skills, individual approach, interactive technologies.
For citation: Dilshoda. X. Maxkamova. (2024) 'Foreign experiences of using digital technologies in the educational process', Inter education & global study, (8(1)), pp. 54-60. (In Uzbek).
©intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE8(1)
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Raqamli texnologiyalar global miqyosda turli sohalarda, ayniqsa, ta'lim tizimida inqilobiy o'zgarishlarga sabab bo'ldi. Zamonaviy texnologiyalar yordamida ta'lim olish jarayoni ko'proq interaktiv, moslashuvchan va osonlashgan bo'lib, bu jarayon butun dunyo bo'ylab keng qo'llanilmoqda. Ayniqsa, COVID-19 pandemiyasi paytida masofaviy ta'limning ahamiyati sezilarli darajada ortdi va ta'lim texnologiyalarining har doimgidan ham ko'proq kerakligi tushunildi. Xorijiy mamlakatlarning ta'limda raqamli texnologiyalarni qo'llash tajribalari turli metodlar va platformalar orqali amalga oshirildi. Ushbu maqolada ta'limda raqamli texnologiyalarning samaradorligini o'rganish, turli mamlakatlarning tajribalarini tahlil qilish va O'zbekiston ta'lim tizimiga joriy qilish imkoniyatlari muhokama qilinadi.
Tadqiqot davomida turli manbalar orqali xorijiy mamlakatlarning ta'lim tizimida raqamli texnologiyalardan foydalanish usullari va ularning natijalari o'rganildi. Tadqiqotlar asosida AQSh, Buyuk Britaniya, Janubiy Koreya, Finlyandiya, Singapur va Avstraliya kabi mamlakatlarning raqamli ta'lim tajribasi tahlil qilindi. O'rganilgan manbalar orasida ilmiy maqolalar, hukumat hisobotlari va xalqaro tashkilotlarning ta'lim bo'yicha monitoringlari asos qilib olindi. Shuningdek, turli mamlakatlardagi raqamli ta'lim platformalari, masofaviy ta'lim dasturlari, va o'quvchilarning ushbu jarayonga moslashuvi haqidagi statistik ma'lumotlar ham tahlil qilindi.
AQShning ta'lim tizimida aralash ta'lim modeli keng qo'llanilmoqda, bunda an'anaviy darslar bilan bir qatorda onlayn darslar o'tiladi. Bu model talabalarga ta'lim olishda ko'proq natijalar taqdim etadi. unga, COVID-19 pandemiyasi vaqtida bu modelning ahamiyati kuchaydi va undan keyin ham davom etmoqda. Kollej va universitetlar kompyuter korpusidan masofaviy o'qitish modelini joriy qilmoqda, bu esa talabalar bilim olishni osonlashtirmoqda.
AQShda raqamli ta'limning rivojlanishi keng qamrovli va turli modellarni o'z ichiga oladi. Maktab va universitetlarda raqamli ta'lim platformalari, jumladan, Google Classroom, Zoom, Khan Academy, va boshqa onlayn ta'lim tizimlari keng qo'llanilmoqda. AQShda masofaviy va aralash ta'lim (gibrid ta'lim) modeli juda ommalashgan bo'lib, bu modelda an'anaviy darslar bilan bir qatorda onlayn darslar ham o'tiladi. Bu nafaqat pandemiya paytida, balki pandemiyadan keyingi davrda ham talabalarning bilim olish jarayonini davom ettirishga yordam beradi.
AQShda sun'iy intellekt (AI) texnologiyalari ta'lim jarayonida keng qo'llanilmoqda. AI asosida ishlaydigan platformalar o'quvchilarning bilim darajasiga va ishlariga moslashtirilgan individual o'quv rejalarini taklif qiladi. Masalan, DreamBox, ALEKS va Aqlli chumchuq kabi platformasi.
Interaktiv texnologiyalar ta'limda keng qo'llanilib, o'quv jarayonini yanada samarali va qiziqarli qiladi. AQShda AR (augmented reality) va VR (virtual reality) texnologiyalari orqali talabalar murakkab mavzularni amaliyotda o'rganish imkoniga ega bo'lishmoqda. Masalan, zSpacevaNearpod kabi dasturlar. AQShda ta'lim jarayonida ijtimoiy soha va
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
boshqa ijtimoiy platformalar ham katta ahamiyat kasb etmoqda. Edmodova va Microsoft Teams kabi.
Janubiy Koreya ta'lim tizimida raqamli texnologiyalarning qo'llanishi haqidagi ma'lumotlarni kengaytirish uchun quyidagi jihatlarni keltirish mumkin. Janubiy Koreyada "Smart Ta'lim" dasturi doirasida raqamli texnologiyalar ta'lim jarayonining asosiy tarkibiy qismiga aylangan. Ushbu dastur doirasida barcha maktablar va universitetlar zamonaviy raqamli o'quv materiallari, ta'lim platformalari va vositalari bilan ta'minlangan. Bu, o'z navbatida, o'quvchilar va talabalar uchun ta'lim jarayonini interaktiv va qiziqarli qilishga yordam beradi. Dastur doirasida o'quvchilar zamonaviy texnologiyalar orqali bilim olishga va ta'lim jarayonida faol ishtirok etishga undaydi.
EBS - bu Janubiy Koreyaning milliy raqamli ta'lim platformasi bo'lib, masofaviy ta'limda katta rol o'ynaydi. EBS orqali talabalar va o'quvchilar o'z vaqtida darslarni onlayn ravishda o'zlashtirishlari mumkin. Platformada turli fanlar bo'yicha video darslar, interaktiv materiallar va sinovlar mavjud. EBS, shuningdek, o'quvchilarga o'z bilimlarini mustahkamlash va qo'shimcha ta'lim resurslariga kirish imkonini beradi.
Janubiy Koreyada sun'iy intellekt (AI) texnologiyalari ta'lim jarayonida keng qo'llanmoqda. AI yordamida ishlab chiqilgan ta'lim dasturlari o'quvchilarning bilim darajasi va qiziqishlarini aniqlash orqali individual o'quv rejalarini tuzish imkonini beradi. Misol uchun, o'quvchilarning muvaffaqiyatlarini tahlil qilish va ularning qiyinchiliklariga moslashtirilgan materiallarni taqdim etish orqali har bir o'quvchining ta'lim jarayoni yanada samarali bo'ladi.
Janubiy Koreyada ta'lim tizimining raqamli infratuzilmasi yuqori darajada rivojlangan. Maktablar va universitetlar raqamli resurslar, kompyuterlar va internetga ega bo'lib, o'quvchilarga zamonaviy ta'lim materiallaridan foydalanish imkoniyatini yaratadi. Ta'lim muassasalari o'quv jarayonida interaktiv ta'lim vositalaridan, jumladan, taqdimot dasturlari, ta'lim dasturlari va o'yinlardan foydalanadi.
Janubiy Koreyada ijtimoiy tarmoqlar va hamkorlik platformalari, masalan, KakaoTalk va Naver kabi ilovalar, o'quvchilar va o'qituvchilar o'rtasida samarali aloqani ta'minlaydi. Ushbu platformalar orqali o'quvchilar bir-birlari bilan fikr almashish, materiallar bilan o'rtoqlashish va muammolarni hal qilishda yordam berishadi.
Janubiy Koreyada o'qituvchilarni raqamli ta'lim texnologiyalariga tayyorlashga katta e'tibor beriladi. O'qituvchilar uchun maxsus treninglar va kurslar tashkil etilib, ular raqamli platformalar va vositalarni qanday samarali qo'llashni o'rganadilar. Bu, o'z navbatida, ta'lim sifatini oshirishga va o'quvchilarga yanada sifatli ta'lim berishga yordam beradi.
Janubiy Koreya ta'lim tizimida raqamli texnologiyalar faol qo'llanilib, o'quv jarayonini yanada samarali va interaktiv qilishga yordam beradi. "Smart Ta'lim" dasturi, EBS platformasi, sun'iy intellektga asoslangan ta'lim dasturlari va zamonaviy infratuzilma orqali Janubiy Koreya o'quvchilariga sifatli ta'lim berishga harakat qilmoqda. Bu tajribalar O'zbekiston va boshqa mamlakatlar uchun raqamli ta'lim texnologiyalarini joriy qilishda qimmatli saboq bo'lishi mumkin.Yevropada, xususan, Finlyandiya va Buyuk Britaniyada raqamli ta'lim tizimlari o'quv jarayoniga keng joriy qilingan. Finlyandiya o'quvchilariga
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Edmodo, Moodle, va Google Classroom kabi platformalar yordamida onlayn darslar o'tiladi va bu texnologiyalar ta'lim jarayonida interaktivlikni oshiradi.
Buyuk Britaniyada raqamli platformalar va texnologiyalar yordamida sinfdan tashqari ta'limning rivojlantirilishi ta'lim tizimini yangi bosqichga olib chiqmoqda. Bu yondashuv o'quvchilarga mustaqil ta'lim olishda yordam beradi va ta'lim jarayonini yanada moslashuvchan va individuallashtirilgan qiladi. Britaniya ta'lim tizimida raqamli texnologiyalar ta'lim olish imkoniyatlarini kengaytirib, o'quvchilarga o'z vaqtida va mustaqil o'rganish imkonini yaratmoqda.
Buyuk Britaniyada "Google Classroom," "Moodle," va "Microsoft Teams" kabi platformalar keng qo'llanilmoqda. Ushbu platformalar orqali o'quvchilar dars materiallarini yuklab olish, topshiriqlarni bajarish va o'qituvchilar bilan real vaqt rejimida muloqot qilish imkoniga ega bo'lishadi. Shuningdek, ushbu platformalar o'quvchilarga mustaqil ravishda bilim olishda va o'z vaqtlarini o'zi boshqarishda yordam beradi. Sinfdan tashqari ta'lim jarayoni o'quvchilarning o'zlariga qulay bo'lgan vaqtda mustaqil o'qish imkoniyatini yaratadi. Buyuk Britaniya o'quvchilari "BBC Bitesize" va "EdTech Demonstrator" kabi milliy platformalar orqali dars materiallari, testlar va resurslarga bemalol kirish imkoniyatiga ega. Bu platformalar turli mavzular bo'yicha tayyorgarlik ko'rish va bilimni mustahkamlash uchun xizmat qiladi.
Buyuk Britaniyada raqamli platformalar va texnologiyalar yordamida sinfdan tashqari ta'limni rivojlantirish o'quvchilarga mustaqil ta'lim olishda va o'z o'qish jarayonini yanada samarali tashkil qilishda katta yordam beradi. Shu tarzda, o'quvchilar zamonaviy ta'lim muhitida raqamli vositalar orqali o'z bilimlarini chuqurlashtirishi, o'zlashtirishlarini nazorat qilishi va ta'lim olish jarayonini moslashuvchan qilish imkoniyatiga ega bo'ladilar.
Singapur dunyoda ta'limda raqamli texnologiyalardan eng samarali foydalanuvchi mamlakatlardan biri hisoblanadi. Ular raqamli texnologiyalar yordamida milliy ta'lim tizimini o'zgartirgan va global tajribalardan foydalangan holda o'ziga xos model yaratgan. Masalan, Singapurda raqamli texnologiyalar bilan qo'llab-quvvatlanadigan o'quv jarayonlari, onlayn resurslar va sun'iy intellekt texnologiyalari orqali ta'lim sifatini oshirishga katta e'tibor qaratilgan.
Xorijiy mamlakatlarning raqamli texnologiyalardan foydalanish tajribasi shuni ko'rsatadiki, har bir mamlakat o'z ta'lim tizimiga mos raqamli vositalarni qo'llab, ta'limni yanada interaktiv va moslashuvchan qilib olmoqda. AQSh, Janubiy Koreya va Singapurda ta'lim texnologiyalariga katta sarmoya kiritilib, raqamli infratuzilma rivojlantirilgan. Bu mamlakatlarning tajribalari O'zbekiston uchun qimmatli saboq bo'lib, raqamli texnologiyalarni ta'lim jarayoniga muvaffaqiyatli integratsiya qilish imkoniyatlarini o'rganish zarur.
O'zbekistonda raqamli ta'lim infratuzilmasini rivojlantirishga katta e'tibor qaratilmoqda. Maktablar va universitetlar internetga ulangan kompyuterlar va boshqa raqamli qurilmalar bilan ta'minlanmoqda. Bu ta'lim jarayonida zamonaviy texnologiyalardan foydalanishni osonlashtiradi. O'zbekiston ta'lim tizimida raqamli o'quv materiallari va darsliklarni ishlab chiqishga e'tibor berilmoqda. O'zbekiston Respublikasi
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
Maktabgacha va I maktab ta'limi vazirligi tomonidan raqamli darsliklar va o'quv qo'llanmalarining ishlab chiqilishi ta'lim sifatini yaxshilashda muhim omil hisoblanadi.
O'qituvchilarni raqamli texnologiyalar bo'yicha tayyorlashga qaratilgan dasturlar amalga oshirilmoqda. Ta'limda raqamli texnologiyalarni qanday qo'llashni o'rgatish, o'qituvchilarning malakasini oshirish va ularni yangi pedagogik yondashuvlarga tayyorlash O'zbekiston ta'lim tizimining muhim qismidir. O'zbekiston ta'lim tizimida interaktiv ta'lim muhitlarini yaratishga e'tibor qaratilmoqda. Smart ta'lim loyihalari va boshqa interaktiv texnologiyalar yordamida o'quvchilar dars jarayonida faol ishtirok etadilar, bu esa o'rganish jarayonini qiziqarli va samarali qiladi.
O'zbekiston ta'lim tizimida sun'iy intellekt va ma'lumotlarni tahlil qilish texnologiyalaridan foydalanish bosqichma-bosqich rivojlanmoqda. Ushbu texnologiyalar o'quvchilarning qobiliyatlarini, muvaffaqiyatlarini va ehtiyojlarini aniqlashda yordam beradi, bu esa ta'lim jarayonini shaxsiylashtirish imkoniyatini yaratadi. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Raqamli 0'zbekiston-2030" dasturi doirasida ta'lim sohasida raqamli texnologiyalarni qo'llashni kuchaytirish maqsadida bir qator loyihalar amalga oshirilmoqda. Bu dastur ta'lim sifatini oshirish, innovatsion yondashuvlarni tatbiq etish va raqamli ta'lim muhitini yaratishga qaratilgan.
O'zbekistonda raqamli texnologiyalardan foydalanish ta'lim jarayonida muhim o'rin tutmoqda. Bu jarayon ta'lim sifatini oshirish, o'quvchilarning qobiliyatlarini rivojlantirish va global ta'lim standartlariga moslashishga qaratilgan. Biroq, raqamli ta'lim muhitini muvaffaqiyatli yaratish uchun infratuzilmani rivojlantirish, o'qituvchilarni tayyorlash va o'quvchilarni motivatsiya qilish zarur.
O'zbekistonning raqamli infratuzilmasi rivojlanish bosqichida bo'lsa-da, xalqaro tajribalardan foydalangan holda raqamli ta'lim platformalarini rivojlantirish va ularni joriy qilish orqali ta'lim sifatini yaxshilash mumkin. Buning uchun pedagog kadrlarni raqamli texnologiyalar bo'yicha o'qitish, raqamli resurslarni yaratish va ta'lim jarayonini avtomatl ashtirishga yo'naltirilgan strategiyalar ishlab chiqish zarur.
Xorijiy mamlakatlarning raqamli texnologiyalarni ta'lim jarayoniga joriy qilish tajribasi, raqamli vositalar orqali ta'limni yanada moslashuvchan va individuallashtirilgan qilish imkoniyatini yaratadi. O'zbekistonning ta'lim tizimiga bu tajribalarni muvaffaqiyatli joriy etish orqali o'quvchilarga sifatli va zamonaviy ta'lim berish hamda ularning raqamli ko'nikmalarini rivojlantirish mumkin. Shuningdek, xorij tajribasi ko'rsatganidek, davlat tomonidan texnologik infratuzilmani rivojlantirish va pedagoglarning raqamli savodxonligini oshirishga katta e'tibor berilishi zarur.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. OECD (2020). "The Impact of COVID-19 on Education - Insights from Education at a Glance 2020." Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). URL: https://www.oecd.org/education/
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY _
2. Kirkwood, A., & Price, L. (2014). "Technology-enhanced learning and teaching in higher education: What is 'enhanced' and how do we know? A critical literature review." Learning, Media and Technology, 39(1), 6-36. URL: https://www.tandfonline.com/
3. Selwyn, N. (2016). "Education and Technology: Key Issues and Debates." Bloomsbury Publishing. URL: https://www.bloomsbury.com/
4. Hwang, G. J., & Chang, H. F. (2021). "A review of trends in digital learning environments for higher education." Educational Technology & Society, 24(2), 1-14. URL: https://www.j-ets.net/
5. E-learning Industry (2021). "Digital Learning in the Post-COVID World: Transforming Education." URL: https://elearningindustry.com/
6. Anderson, T. (2017). "The Theory and Practice of Online Learning." Athabasca University Press. URL: https://www.aupress.ca/
7. Deloitte (2020). "Digital Education: Challenges and Solutions." Deloitte Touche Tohmatsu Limited. URL: https://www2.deloitte.com/
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Maxkamova Dilshoda Xabibjon qizi, assistent, Махкамова Дилшода Хабибжон кизи, ассистент], [Dilshoda X. Maxkamova, assistant]; manzil: O'zbekiston 150700, O'zbekiston, Farg'ona viloyati, Shahar: Qo'qon, Turon ko'chasi, 23 [адреа Узбекистан, ул. 150700, Узбекистан, Ферганская область, Город: Коканд, улица Турон, 23], [address: Uzbekistan, 150700, Uzbekistan, Fergana region, City: Kokand, Turon street, 23].
