53g
m
TA'LIMDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNI QO'LLASH AHAMIYAT
Zamonaviy dunyoda raqamli texnologiyalar kundalik hayotimizning ajralmas qismiga aylandi. Ular jamiyatning barcha sohalariga, jumladan, ta'limga ham kirib boradi. So'nggi o'n yilliklarda raqamli texnologiyalar o'quv jarayonini sezilarli darajada o'zgartirib, talabalar va o'qituvchilarga o'qitish va o'qitish uchun yangi imkoniyatlar va vositalarni taqdim etdi. Ta'lim sohasida raqamli texnologiyalarni qo'llashning ahamiyati haqida maqola yozish juda muhimdir. Raqamli texnologiyalar, o'quvchilarni eng so'nggi innovatsiyalardan foydalangan holda ta'lim olishga imkoniyat beradi. Bu texnologiyalar, o'quv jarayonini o'zlashtirish uchun interaktiv darsliklar, onlayn darslar, video mashg'ulotlar va boshqa elektron ta'lim vositalarini tayyorlash, o'quvchilarning ta'limga qiziqtirishini oshirish, ta'limning samaradorligini oshirish uchun foydalanilishi mumkin.
Kalit so'zlar: interaktiv doskalar, Interfaol ta'lim dasturlari, multimedia resurslari, remote-education
In the modern world, digital technologies have become an integral part of our daily lives. They penetrate all spheres of society, including education. In recent decades, digital technology has significantly changed the educational process, providing students and teachers with new opportunities and tools for teaching and teaching. It is very important to write an article about the importance of the application of digital technologies in the field of Education. Digital technologies provide opportunities for students to be educated using the latest innovations. These technologies can be used to prepare interactive textbooks, online classes, video classes and other e-learning tools for mastering the educational process, to increase students ' interest in education, to improve the effectiveness of Education.
Keywords: interactive whiteboards, interactive educational
Baxtxoja Daniyor o'g'li Akilov
CHDPU Tarix yo'nalishi 3 bosqich talabasi Email; baxtakilov@gmail .com Ilmiy rahbar: M.H.Sa'dullayeva
ANONTATSIYA
ABSTRACT
programs, multimedia resources, remote-education
October 20, 2023
g
m
Ta'limdagi raqamli texnologiyalar kompyuterlar, interaktiv doskalar, onlayn platformalar, o'quv dasturlari va boshqa ko'plab vositalardan foydalanishni o'z ichiga oladi. Kengaytirilgan faollik va o'rganish imkoniyatlari mavjud.
Raqamli texnologiyalar talabalarning individual ehtiyojlarini qondiradigan turli xil ta'lim imkoniyatlarini taklif etadi. Interfaol ta'lim dasturlari, onlayn o'quv platformalari va multimedia resurslari qiziqarli va interaktiv ta'lim tajribasini taqdim etib, o'quvchilarga tushunchalarni yanada dinamik va vizual rag'batlantiruvchi tarzda o'rganishga imkon beradi. Ushbu yondashuv an'anaviy ta'lim usullari va 21-asrda muvaffaqiyatga erishish uchun zarur bo'lgan raqamli savodxonlik ko'nikmalari o'rtasidagi tafovutni bartaraf etishga yordam beradi. Ulardan foydalanish o'quv jarayonini yanada interaktiv, qulay va samaraliroq qilish imkonini beradi. Shu bilan birga, raqamli texnologiyalardan foydalanish ta'lim sifati va ta'lim natijalariga qanday ta'sir qilishini aniq tahlil qilish zarur, tadqiqot turli usullardan, jumladan, mavjud tadqiqotlarni tahlil qilish, talabalar va o'qituvchilarning so'rovlari, shuningdek, sinfdagi darslarni, shu jumladan ularning tashkil etilishi va tuzilishini kuzatishni o'z ichiga oladi. Tadqiqotlar asosida quyidagi natijalar aniqlandi. Birinchidan, ta'limda raqamli texnologiyalardan foydalanish o'quv jarayonini boyitish va uni o'quvchilar uchun yanada qiziqarli va jozibador qilish imkonini beradi. Ikkinchidan, raqamli texnologiyalar o'quvchilarning individual ehtiyojlarini hisobga olgan holda ta'lim jarayonini farqlash imkonini beradi. Nihoyat, raqamli texnologiyalardan foydalanish o'quv dasturlarini ishlab chiqishga yordam beradi, bu esa ta'lim sifatini oshiradi. Ammo shuni ta'kidlash kerakki, konsentratsiyaning mumkin bo'lgan buzilishi va texnologiyaga bog'liqlikning kuchayishi kabi salbiy jihatlarni hisobga olish kerak.[1]
Xo'sh, shu o'rinda savol tug'iladi. Biz raqamlashtirishga tayyormizmi? Xavf xatarni oldindan ko'ra bilish, uning natijasi hamda oqibatlarini to'g'ri baholay olish vaziyatdan talofatsiz chiqib ketishni ta'minlay olamizmi. Dunyoda pandemiya tarqalishi ortidan mamlakatimizda iqtisodiyot, sog'liqni saqlash, xizmat ko'rsatish sohalari singari ta'lim jarayoni uzluksizligini ta'minlash uchun ham kerakli choralar ko'rildi. Xususan, 2020 yilning 17-martida Prezidentimizning "Toshkent shahrida raqamli texnologiyalarni keng joriy etish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarori qabul qilinib, mazkur qarorda ta'limning barcha sohalarini raqamlashtirish bo'yicha aniq vazifalar belgilab berildi. 2020 yil 23-martdan talabalar uchun televizion darslar efirga uzatila boshladi.
Bundan tashqari, bir nechta oliy ta'lim muassasalari
talabalar va o'quvchilar uchun virtual ta'lim tizimlarini ishga
October 20, 2023
jort^
gL
tushirdi. Masalan, Muhammad al Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universitetida maktab va akademik litsey o'quvchilari, talabalar va AKT sohasida bilim olishni xohlovchilar uchun to'rtta virtual ta'lim tizimi faoliyat boshladi. Alisher Navoiy nomidagi Toshkent davlat o'zbek tili va adabiyoti universitetida "O'quv jarayonini tashkil etish va boshqarish" axborot tizimi hamda MOODLE masofaviy ta'lim platformasi ishga tushirildi. Boshqa oliy ta'lim muassasalarining rasmiy veb-saytlarida ham MOODLE, Platonus, Moodle LMS, SRS (Student Records System), MOOC kabi masofaviy ta'lim platformalari hamda mobil telefon va planshetlar uchun Google Classroom, Ereader ilovalari ishga tushirilib onlayn darslar tashkil etilishi boshlandi. Shular qatori, Toshkent davlat iqtisodiyot universitetida ham qisqa muddat ichida "remote-education" masofaviy ta'lim platformasining dasturiy ta'minoti ishlab chiqildi va amaliyotga joriy etildi.
Yurtimizdagi nufuzli xususiy o'quv markazlari ham zamon talabidan kelib chiqqan holda onlayn ta'limni yo'lga qo'ydi. Bu jarayonning o'zi ham mamlakatimiz ta'lim tizimida yangi bosqich boshlanganini anglatadi. Sababi, shu kungacha hali hech
bir o'quv markazi bunday tartibga o'ta olmayotgan edi.
Ta'lim tizimi bugungi kunda raqamli texnologiyalarga singib ketayotgani shunchaki hayratlanarli yemas, chunki, bugungi kunda axborot makonida taklif etilayotgan ko'plab narsalarni jiddiy tahlil qilish va pedagogik asoslash uchun asos bo'lib xizmat qiladi. So'nggi yillarda ta'limni "raqamlashtirish" muammolari, uning shakllanishiga ta'siri bo'yicha biror-bir davlat loyihasi yoki so'rovnoma asosida tadqiqotlar o'tkazilmaganligi ham muhimdir[2]
Raqamli texnologiyalar o'quvchilarga o'rganish va ijodiy yondashish, muloqot etikasi va erkin fikrlarini berish imkoniyatlarini yaratadi. O'quvchilarga raqamli dunyoni o'rganish auditoriyadan tashqari vaqtlarda ham bilim olish imkonini beradi, o'zing tengdoshlari bilan erkin muloqot qiladi, o'qituvchilarga o'z fikrlani erkin namoyon eta oladi va tengdoshlari orasida tanqidlar va tortishuvlardan uzoq bo'ladi. Raqamli dunyoni o'raganish o'quvchilarning vaqt o'lchovi bilan chegaralangan jadvalli darslardan va jismoniy holatidan, shu ma'noda nogironligi bo'lgan bolalarning ta'lim olishiga keng imkoniyatlar yaratadi. Raqamli dunyoni o'rganish madaniyati juda muhim masala. Bu masalaning yechimida davlat, o'qituvchilar va ota-onalarning o'zaro birlashib ish olib borishi kerak .
Mamlakatimiz, raqamli dunyoda raqamli texnologiyalar bilan ta'lim olish va ta'lim berish hamda ta'lim tizimini raqamlashtirishda to'laqonli ishlar amalga oshirilmoqda.
October 20, 2023 Republican Scientific and Practical Conference
940
g
g
Jamiyatimizda, talaba yoshlarimiz va o'quvchilarimizning raqamli dunyoda faoliyat olib borishda raqamli ta'limning o'rni beqiyos. Raqamli dunyoda o'quvchilarni savodxonligini rivojlantirish, raqamli ta'limda ta'lim olish samarasini oshirish, raqamli texnologiyalardan oqilona foydalanish hamda raqamli ta'limda axborot almashish, muloqot qilish ko'nikmalarini rivojlantirish davlatimiz va o'qituvchilarimizdan ma'suliyat talab etadi. Bugungi kunda mamlakatimizda ta'lim tizimini axborotlashtirishga alohida e'tibor qaratilmoqda. Shu borada, ta'limni rivojlantirish, uning samaradorligini oshirish yo'llari izlanmoqda, ta'limda yangi axborot texnologiyalarni joriy etish masalasi ommalashmoqda. Ta'lim jarayonida o'quvchi yoshlarni internetdan foydalanishi o'quvchilarni o'quv materialining chuqur o'zlashtirilishiga keng imkoniyat yaratib beradi. Vaholanki, bugungi kunda bolalar axborot xavfsizligini ta'minlash masalasi har qachongidan ham dolzarbroq ahamiyat kasb etmoqda. O'zbekiston axborot infratuzulmasining rivojlanishi, global tarmoqqa kirib borish imkoniyatining ortishi sharoitida yoshlar va bolalarning Internetdan foydalanish darajasi tobora o'sib bormoqda. Bolalar uylarida, Internet kafe va maktabda internetga kirish imkoniyatiga egalar. Mobil telefon orqali Internetga kirish ham tobora ommalashib bormoqda. "Global o'rgimchak to'ri"dan foydalanuvchilar soni ortgan sari ularga solinayotgan tahdid ham kuchayib bormoqda. Internetda bolalar va o'smirlar uchun juda katta imkoniyatlarni ochib berilmoqda, yoshlar undan foydalanib juda ko'p ma'lumotlarni bilib oladilar, bu ma'lumotlarni olishdagi qulayliklarni mavjudligi ularga Internetdan foydalanish uchun ancha yengillik tug'diradi. Bolalar shiddatli ravishda turli ijtimoiy tarmoqlar, o'yinlar va dasturlardan foydalanishni o'zlashtirib olishmoqda. Kompyuterni o'rgatuvchi onlayn - dasturlari vositasida boshlang'ich sinf o'quvchilari maroqli o'yinlar orqali yozuv va hisoblash asoslarini o'zlashtiradilar, modellashtirish va rasm chizishga o'rganadilar, mustaqil ishlashga odatlanadilar, shuningdek, tevarak olam haqida tasavvurga ega bo'ladilar. Mantiqiy o'yinlar bolalarning fikrini charxlaydi va taassurotlarini rivojlantiradi. Internet tarmog'ida mavjud bo'lgan ko'plab o'yinlar kichik maktab yoshidagi o'quvchilarga iqtisodiyot, tarix va adabiyotga nisbatan qiziqish uyg'otadi. Ular ta'limiy va tarbiyaviy ahamiyatga egaligi bilan diqqatga loyiqdir.[3]
Raqamli texnologiyalar ta'limga sezilarli ta'sir ko'rsatib, talabalar va o'qituvchilar uchun yangi imkoniyatlar va vositalarni taqdim etadi. Sifatli va samarali ta'lim berishda ushbu texnologiyalarning ijobiy va salbiy tomonlarini hisobga olgan holda to'g'ri foydalanish muhim
Xulosa
ahamiyatga ega.
October 20, 2023
g
я
Qiyinchiliklar va mulohazalar. Ta'limda raqamli texnologiyalardan foydalanishning afzalliklari aniq bo'lsada, hal qilinishi kerak bo'lgan muammolar va mulohazalar ham mavjud. Bular raqamli tenglik, ma'lumotlar maxfiyligi, onlayn xavfsizligi va o'qituvchilarning raqamli texnologiyalarni o'qitish amaliyotiga samarali integratsiya qilishlari uchun doimiy kasbiy rivojlanish zarurati bilan bog'liq masalalarni o'z ichiga oladi. Ta'limdagi raqamli texnologiyalarning afzalliklari barcha o'quvchilar va o'qituvchilar uchun ochiq bo'lishini hamda texnologiyalardan axloqiy va mas'uliyatli foydalanish ustuvorligini ta'minlash uchun ushbu muammolarni hal qilish juda muhimdir.
REFERENCES
1. Prensky, M., "Digital Natives, Digital Immigrants", On the Horizon, 9(5), 2001.
2. Шаронин Ю.В. Цифровые технологии в высшем и профессиональном образовании: от личностно ориентированной Smart-дидактики к блокчейну в целевой подготовке специалистов // Современные проблемы науки и образования. - 2019. - № 1.
3. Maktabgacha ta'lim tashkilotlari pedagoglarning Digital kompetensiyalari (raqamlashtirish texnologiyalari).
4. Shokirovna I. F. Trends in the Formation and Development of Professional Competences of a Future History Teacher //World of Science: Journal on Modern Research Methodologies. - 2023. - Т. 2. - №. 3. - С. 27-31.
5. Саъдуллаева, М. Х. (2022). IJTIMOIY KOMPETENSIYALARNI RIVOJLANTIRISH PEDAGOGIK MUAMMO SIFATIDA: https://doi. org/10.53885/edinres. 2022.10. 10.021 Sa'dullaeva Mahfuza Husenovna Chirchiq davlat pedagogika universiteti "O „zbekiston tarixi" kafedrasi o „qituvchisi. Образование и инновационные исследования международный научно-методический журнал, (10), 189-195.
October 20, 2023
