14Volume 4 | CSPU Conference 1 | 2023 Ta'lim jarayonida raqamli texnologiyalarni joriv etish samaradorligi
g
O'QUV JARAYONINI METODIK TA'MINLASHDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Adolat Xaydarovna Eshankulova
Termiz davlat universiteti, rus tilshunosligi kafedrasi o'qituvchisi, f.f.n., dotsent
Termiz, Ozbekiston eshankulova.adolat@gmail .com
Maqolada o'quv jarayonini uslubiy ta'minlashda raqamli texnologiyalarning roli ko'rib chiqiladi. Muallif raqamli texnologiyalarning quyidagi muammolarni hal qilish imkoniyatlarini tahlil qiladi: yangi ta'lim resurslarini yaratish va joriy etish, ta'limni shaxsiylashtirish va differentsiallashtirish, masofaviy ta'limni tashkil etish, ta'lim natijalarini baholash. Shuningdek, o'quv jarayonini metodik ta'minlashda qo'llaniladigan raqamli texnologiyalar turlari va ularning afzalliklari ko'rib chiqiladi.
Kalit so'zlar: raqamli texnologiyalar, metodik ta'minot, o'quv jarayoni, samaradorlik, sifat, foydalanish imkoniyati, xarajatlar.
Zamonaviy dunyoda raqamli texnologiyalar hayotimizga mustahkam kirib kelmoqda va ta'lim sohasi ham bundan mustasno emas. O'quv jarayonini uslubiy ta'minlashda raqamli texnologiyalardan faol foydalanilmoqda, bu esa uning samaradorligi va sifatini oshirish imkonini bermoqda.
Raqamlashtirish hayotning barcha sohalariga, jumladan, ta'limga ham ta'sir o'tkazmoqda. Raqamli texnologiyalar o'quv jarayonining ajralmas qismiga aylanib bormoqda, ular kadrlar tayyorlashni uslubiy ta'minlash, ta'lim sifatini oshirish va uni individuallashtirish uchun foydalanilmoqda.
Dunyoda raqamli texnologiyalar hayotning barcha jabhalarida, jumladan, ta'lim sohasida ham muhim rol o'ynamoqda. Raqamli texnologiyalar o'quv jarayonini yanada samarali, qiziqarli va qulay bolishiga sharoitlar yaratib kelmoqda.
Sardor Baxriddinovich Jabborov
Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o'qituvchisi Denov, Ozbekiston [email protected]
ANNOTATSIYA
October 20, 2023
Volume 4 | CSPU Conference 1 | 2023 Ta'lim jarayonida raqamli texnologiyalarni joriv etish samaradorligi
g
Ta'lim jarayonini metodik ta'minlashda raqamli texnologiyalarning o'rni
Raqamli texnologiyalar o'quv jarayonini uslubiy ta'minlashda quyidagi vazifalar belgilanishi mumkin:
Yangi ta'lim resurslarini yaratish va joriy etish. Raqamli texnologiyalar o'quv jarayonini yanada qiziqarli va samaraliroq qiladigan interfaol o'quv materiallarini yaratish imkonini beradi.
Ta'limni shaxsiylashtirish va farqlash. Raqamli texnologiyalar o'quvchilarning individual xususiyatlari va ehtiyojlarini hisobga olgan holda shaxsiylashtirilgan ta'lim dasturlarini yaratishga imkon beradi.
Masofaviy ta'limni tashkil etish. Raqamli texnologiyalar masofaviy ta'limni tashkil etish imkonini beradi, bu ayniqsa COVID-19 pandemiyasi davrida muhim ahamiyatga ega.
Ta'lim natijalarini baholash. Raqamli texnologiyalar testlar, so'rovlar va boshqa vositalar yordamida o'quv natijalarini xolisona baholash imkonini beradi.
O'quv jarayonini uslubiy ta'minlashda turli xil raqamli texnologiyalar qo'llaniladi, jumladan:
• Elektron darsliklar va o'quv qo'llanmalar. Elektron darsliklar va o'quv qo'llanmalar ma'lumotni qulay formatda olish, istalgan joyda va istalgan vaqtda o'rganish imkonini beradi.
• Interfaol o'quv dasturlari. Interfaol o'quv dasturlari amaliy mashg'ulotlar o'tkazish, turli vaziyatlarni simulyatsiya qilish va muammolarni hal qilish imkonini beradi.
• Masofaviy ta'lim tizimlari. Masofaviy ta'lim tizimlari uydan chiqmasdan onlayn o'qish imkonini beradi.
• Simulyatorlar va testlar. Simulyatorlar va testlar amaliy ko'nikmalarni mashq qilish va o'rganish natijalarini baholash imkonini beradi.
O'quv jarayonini metodik ta'minlashda raqamli texnologiyalardan foydalanish quyidagi afzalliklarga ega:
Kadrlar tayyorlash samaradorligi va sifatini oshirish. Raqamli texnologiyalar o'quv jarayonini yanada qiziqarli, interaktiv va shaxsiylashtirilgan qiladi, bu uning samaradorligi va sifatiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
Ta'lim olish imkoniyatini oshirish. Raqamli texnologiyalar nogironlar va chekka hududlarda yashovchilar uchun treninglarni tashkil etish imkonini beradi.
Ta'lim xarajatlarini kamaytirish. Raqamli texnologiyalar o'quv materiallarini chop etish va tarqatish xarajatlarini
kamaytirishi mumkin.
October 20, 2023
g
Volume 4 | CSPU Conference 1 | 2023 Ta'lim jarayonida raqamli texnologiyalarni joriy etish samaradorligi
g
Raqamli texnologiyalar turli ta'lim resurslaridan foydalanish imkoniyatini yaratadi. Internetda siz juda ko'p o'quv materiallarini topishingiz mumkin, masalan, video ma'ruzalar, elektron darsliklar, interfaol mashqlar va boshqalar. Bu talabalarga turli manbalardan ma'lumot olish va materialni o'z tezligida o'rganish imkonini beradi.
Shaxsiy o'rganishni ta'minlash. Raqamli texnologiyalar har bir talabaning bilim darajasi va ehtiyojlarini hisobga olgan holda shaxsiylashtirilgan o'quv dasturlarini yaratish imkonini beradi. Bu talabalarga o'z qobiliyatlariga qarab o'rganish va eng yaxshi natijalarga erishish imkonini beradi.
O'rganishni yanada samarali va qiziqarli qiling. Raqamli texnologiyalar o'quv jarayonini vizual va interaktiv qiladi, bu esa materialni yaxshiroq o'rganishga yordam beradi.
Raqamli texnologiyalar o'quv jarayonini metodik ta'minlashda quyidagi yo'nalishlarda qo'llanilishi mumkin:
O'quv materiallarini tayyorlash. Raqamli texnologiyalar elektron darsliklar, o'quv qo'llanmalari, taqdimotlar, interfaol mashqlar va boshqa o'quv materiallarini yaratish imkonini beradi. Ushbu materiallar talabalarning mustaqil ishlarini tashkil etishda, shuningdek ma'ruza va seminar mashg'ulotlarini o'tkazishda qo'llanilishi mumkin.
O'quv jarayonini tashkil etish. Raqamli texnologiyalardan onlayn kurslar, vebinarlar va masofaviy o'qitish uchun foydalanish mumkin. Bu esa o'quvchilarga o'zlari uchun qulay bo'lgan joyda va vaqtda ta'lim olish imkonini beradi.
Ta'lim natijalarini baholash. Raqamli texnologiyalar testlar, testlar va boshqa nazorat turlarini o'tkazish uchun ishlatilishi mumkin. Bu ta'lim natijalarini yanada ob'ektiv va shaffof formatda baholash imkonini beradi.
Raqamli texnologiyalar o'quv jarayonini uslubiy ta'minlashda turli maqsadlarda qo'llanilishi mumkin:
O'quv materiallarini yaratish va tarqatish. Raqamli texnologiyalar o'quv materiallarini elektron shaklda yaratish va tarqatish imkonini beradi, ulardan foydalanish uchun qulayroq va qulayroq qiladi. Bunday materiallarga darsliklar, taqdimotlar, video darslar, testlar va boshqalar kiradi.
Talabalarning mustaqil ishlarini tashkil etish. Raqamli texnologiyalar talabalarga turli interfaol topshiriqlar, testlar, simulyatorlar va boshqalardan foydalangan holda mustaqil ishlarni tashkil etish imkonini beradi. Bu mustaqil ish samaradorligini oshirish va talabalarga fikr-
mulohazalarini bildirish imkonini beradi. Masofaviy ta'limni
October 20, 2023
Volume 4 | CSPU Conference 1 | 2023 Ta'lim jarayonida raqamli texnologiyalarni
etish samaradorli
jort^
tashkil etish. Raqamli texnologiyalar ta'lim resurslari va xizmatlariga masofadan kirishni tashkil etish imkonini beradi. Bu esa o'quvchilarga qayerda bo'lishidan qat'iy nazar ta'lim olish imkonini beradi.
O'quv jarayonini uslubiy ta'minlashda raqamli texnologiyalardan foydalanish bir qator afzalliklarga ega:
Ta'lim samaradorligini oshirish. Raqamli texnologiyalar o'rganishni yanada vizual, interaktiv va shaxsiylashtiradi. Bu talabalarning motivatsiyasini va bilimlarni o'zlashtirish samaradorligini oshirishga yordam beradi.
Ta'lim sifatini oshirish. Raqamli texnologiyalar zamonaviy ta'lim resurslari va xizmatlaridan foydalanish imkonini beradi, bu esa ta'lim sifatini oshirishga yordam beradi.
Talabalar uchun imkoniyatlarni kengaytirish. Raqamli texnologiyalar o'quvchilarga o'zlari uchun qulay vaqtda va joyda ta'lim olish imkonini beradi. Bu ularning harakatchanligi va raqobatbardoshligini oshirishga yordam beradi.
O'quv jarayonini metodik ta'minlashda raqamli texnologiyalardan foydalanishga misollar keltiramiz:
Onlayn kurslar. Onlayn kurslar talabalarga turli fanlar bo'yicha o'zlari uchun qulay vaqtda va joyda ta'lim olish imkonini beradi.
Virtual laboratoriyalar. Virtual laboratoriyalar talabalarga virtual muhitda laboratoriya ishlarini olib borish imkonini beradi. Bu vaqt va resurslarni tejaydi.
Interaktiv darsliklar. Interfaol o'qitish vositalari o'quvchilarga materialni interfaol formatda o'rganish imkonini beradi, bu motivatsiya va o'quv samaradorligini oshirishga yordam beradi.
O'quv o'yinlari. O'quv o'yinlari o'quvchilarga turli mavzularni o'ynoqi tarzda o'rganish imkonini beradi. Bu motivatsiya va ta'lim samaradorligini oshirishga yordam beradi.
Raqamli texnologiyalar ta'lim samaradorligi va sifatini oshirishning kuchli vositasidir. O'quv jarayonini metodik ta'minlashda raqamli texnologiyalardan foydalanish o'quv jarayonini yanada qiziqarli, qulay va samarali qiladi.
Xulosa
O'quv jarayonini metodik ta'minlashda raqamli texnologiyalardan foydalanish bir qator afzalliklarga ega. Raqamli texnologiyalar o'rganishni yanada samarali, shaxsiy va qiziqarli qiladi. Ular, shuningdek, ta'lim sifati va uning qulayligini oshirishga yordam beradi.
Ayni paytda ta'lim jarayonini metodik ta'minlashda raqamli texnologiyalardan foydalanish ta'limni rivojlantirishning ustuvor
October 20, 2023 Republican Scientific and Practical Conference
425
Volume 4 | CSPU Conference 1 | 2023 Ta'lim jarayonida raqamli texnologiyalarni
yo'nalishlaridan bin hisoblanadi. Kelajakda ta'lim jarayonida raqamlashtirish tobora muhim o'rin egallaydi va o'qituvchilarning o'z faoliyatida raqamli texnologiyalardan foydalanishga tayyor bo'lishi muhim ahamiyatga ega.
Raqamli texnologiyalar o'qitish samaradorligi va sifatini oshirishi, uni yanada qulayroq qilishi va xarajatlarni kamaytirishi mumkin. Raqamli texnologiyalarning rivojlanishi bilan ta'limda raqamli texnologiyalardan foydalanish uchun tobora ko'proq yangi imkoniyatlar paydo bo'ladi.
REFERENCES
1. Anisimov, Yu. P. Ta'limdagi raqamli texnologiyalar: tendentsiyalar va rivojlanish istiqbollari / Yu. P. Anisimov, I. V. Anisimova, A. A. Bondarenko // Chelyabinsk davlat universiteti axborotnomasi. Seriya: Ta'lim. Pedagogika. Psixologiya. - 2022. -No 1. - B. 3-10.
2. Borisova, E. A. O'quv jarayonini uslubiy qo'llab-quvvatlashda raqamli texnologiyalardan foydalanish / E. A. Borisova // Tomsk Davlat Pedagogika Universitetining xabarnomasi. - 2021 yil - 1-son (204). - 78-84-betlar.
3. Valieva, I. N. Ta'limdagi raqamli texnologiyalar: imkoniyatlar va cheklovlar / I. N. Valieva // Chelyabinsk davlat universiteti axborotnomasi. Seriya: Ta'lim. Pedagogika. Psixologiya. - 2022. - No 3. - B. 8-14.
Vvedenskaya L.A., Pavlova E.G., Madaniyat va nutq san'ati. Nutq madaniyati. - M., 2002.-450 b.
Черняк В.Г. Русский язык и культура речи; Под.ред. В.Г.Черняк.- М. 2003.-203с.
Мирзакулов, У. А., & Жабборов, С. Б. (2023). МЕТОДИКА ЧТЕНИЯ ХУДОЖЕСТВЕННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ. Journal of Universal Science Research, 1(5), 1517-1521
Жабборов, С., & Турсоатов, А. (2023). ВОСПИТАНИЕ И СОЦИАЛЬНОЕ РАЗВИТИЕ. Центральноазиатский журнал образования и инноваций, 2(6 Part 3), 168-171.
October 20, 2023 Republican Scientific and Practical Conference
426
