Научная статья на тему 'TA’LIM JARAYONIDA AXBOROT KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARNING O‘RN'

TA’LIM JARAYONIDA AXBOROT KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARNING O‘RN Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

292
39
Читать
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
AKT / ta‟lim / pedagogika / filologiya / chet tillar / ta‟lim jarayoni / ta‟lim samaradorligi.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Mamlakat Azadovna Ruzmetova

Bugungi kunda ta'limni axborotlashtirish sharoitida ta'lim jarayoni sub'ektlari o'rtasida samarali hamkorlikni tashkil etish uchun yangi imkoniyatlar ochadigan yangi zamonaviy innovatsion texnologiyalar paydo bo'lmoqda. Axborot texnologiyalaridan foydalanishning dolzarbligi va tarmoqlarning imkoniyatlari yurtimizda ta'limni rivojlantirishning strategik yo'nalishlari bilan tasdiqlangan.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
Предварительный просмотр
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «TA’LIM JARAYONIDA AXBOROT KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARNING O‘RN»

jort^

gL

TA'LIM JARAYONIDA AXBOROT KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARNING O'RNI

Mamlakat Azadovna Ruzmetova

Chirchiq davlat pedagogika universiteti

ANNOTATSIYA

Bugungi kunda ta'limni axborotlashtirish sharoitida ta'lim jarayoni sub'ektlari o'rtasida samarali hamkorlikni tashkil etish uchun yangi imkoniyatlar ochadigan yangi zamonaviy innovatsion texnologiyalar paydo bo'lmoqda. Axborot texnologiyalaridan foydalanishning dolzarbligi va tarmoqlarning imkoniyatlari yurtimizda ta'limni rivojlantirishning strategik yo'nalishlari bilan tasdiqlangan.

Kalit so'zlar: AKT, ta'lim, pedagogika, filologiya, chet tillar, ta'lim jarayoni, ta'lim samaradorligi.

2021-yildan O'zbekistonda ta'limini modernizatsiya qilish kontsepsiyasi, umumta'lim sifatini oshirishning asosiy shartlaridan biri sifatida, umumta'lim maktablarining bir qismini ixtisoslashtirilgan ta'limga o'tkazishni belgilaydi. Prezidentning "Fizika sohasida ta'lim sifatini oshirish va ilmiy tadqiqotlarni takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi qarori (2021-yil 19-mart, PQ-5032-son) qabul qilindi. Farmon bilan 2021-2023-yillarda fizika fanidan ta'lim sifatini oshirish va fizika sohasidagi ilmiy tadqiqotlar samaradorligini ta'minlash bo'yicha kompleks chora-tadbirlar dasturi tasdiqlandi. Fizika sohasida kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish, tizimini rivojlantirish Kompleks dasturning asosiy vazifalaridan biri hisoblanadi. 2021-2022-yillarda respublika hududlarida bosqichma-bosqich 28 ta fizikani chuqurlashtirib o'qitishga ixtisoslashtirilgan tayanch maktablar tashkil etiladi va ularga tegishli oliy ta'lim muassasalarining kafedralari biriktiriladi. Shuningdek, 2021-2023-yillarda 175 ta maktabda fizika fanini chuqurlashtirgan sinflar tashkil etiladi[3].

Axborot texnologiyasi - Ob'ekt, jarayon yoki hodisaning holati haqida yangi sifat axboroti olish uchun ma'lumotlar yig'ish, ishlov berish va uzatishning vosita va uslublarining jamlanmasidan foydalanadigan jarayondir. Telekommunikatsiya-kompyuter tarmoqlari va zamonaviy texnik aloqa vositalari negizida ma'lumotlarni masofadan uzatishdir.

Zamonaviy axborot texnologiyasi kompyuter texnikasi va aloqa vositalari sohasidagi yutuqlarga tayanadi. Hozirda kompyuter texnikasi

October 20, 2023 Republican Scientific and Practical Conference

65

va axborot texnologiyalarining gurkirab rivojlanishi turli xil axborotdan samarali foydalanishga qaratilgan axborot jamiyatining rivojlanishiga turtki bo'ladi. bu jamiyatda ko'pchilik ishlovchilar axborot, uning oliy shakli bo'lmish bilimlarni ishlab chiqish, saqlash, ishlov berish va amalga oshirish bilan band bo'ladilar. Axborot jamiyatida kompyuterlashtirish jarayoni odamlarga ishonchli axborot manbaalaridan foydalanish, ishlab chiqarish va ijtimoiy sohalarda axborotga ishlov berishni avtomatlashtirishning yuqori darajasini ta'minlashga imkon beradi. Bu jamiyatda nafaqat ishlab chiqarish, balki butut turmush tarzi, qadriyatlar tizimi ham o'zgaradi. Jami faoliyat mahsulotlarini ishlab chiqarish va iste'mol etishga yo'naltirilgan sanoat jamiyatiga nisbatan axborot jamiyatida tafakkur, bilimlar ishlab chiqariladi va iste'mol etiladiki, bu holatlar aqliy mehnat ulushining oshishiga olib keladi. Ushbu jamiyatning moddiy va texnologik negizini kompyuter texnikasi va kompyuter tarmoqlari, axborot texnologiyalari, telekommunikatsiya aloqalari asosidagi turli xil tizimlar tashkil etadi. O'quv materiallarini ishlab chiqish bo'yicha hozirda Respublikamizda ma'lum bir ishlar qilinmoqda. Bunga yetakchi mutaxassislar jalb qilingan bo'lib, o'quv materiallari ta'lim yo'nalishlari bo'yicha yaratilmoqda.

1. G'oyaning shakllanishi

2. Ma'lumotlarni

yig'ish

6. Animatsiya

tanlash

Taqdimot materiallarini tayyorlash bosqichlari

Yuqoridagi chizmadan ko'rinib turibdiki, taqdimot materiallarini tayyorlashning birinchi bosqichi tayyorlanadigan material bo'yicha g'oyaning shakllanishidir. Ya'ni material kimlar uchun mo'ljallangan va qanday ko'rinishda bo'lishi to'g'risida yaratuvchida bir necha g'oyalar shakllanadi. Ikkinchi bosqichda material bo'yicha kerakli ma'lumot yig'iladi. Ushbu ma'lumotlar mavzuga taaluqli va aniq maqsadga qaratilgan bo'lishi lozim. Aks holda keraksiz va foydasiz ma'lumotlar yig'ilishiga hamda vaqtning behuda sarflanishiga olib keladi. Uchinchi bosqich reja tuzish

October 20, 2023 Republican Scientific and Practical Conference

66

jort^

gL

bosqichi hisoblanib, unda materiallar saralanib olinadi va mantiqiy ketma-ketlikda joylashtirish rejalashtiriladi. To'rtinchi bosqichda saralab olingan materiallar ichidan slaydga beriladigan matn tanlab olinadi. Slaydlardagi matnlar juda ko'p bo'lishi maqsadga muvofiq emas. Matnlar qisqartirilgan ko'rinishda tanlab olinadi. Bir slayddagi matnlar 7-8 qatordan oshmasligi lozim Ta'lim beruvchi dars jarayonida qisqartirilgan matnlarni og'zaki to'ldirgan holda tushuntirib beradi. Dizayn tanlash bosqichida matnning shrifti, matnga qo'shimcha rasm, chizma, grafika va ranglar tanlab olinadi. Shundan so'ng, ya'ni oltinchi bosqichda barcha tanlab olingan materiallarga animatsiya qo'yiladi. Animatsiyada matn va tasvirlarni harakatlantirish, unga ovoz berish imkoniyatlari mavjud. Animatsiyadan foydalanish materialni yanada jonliroq va qiziqarli bo'lishiga olib keladi. Bu esa o'z navbatida ta'lim oluvchiga berilgan materialning uzoq vaqt hotirasida saqlanib qolishiga va ularning motivatsiyasining oshishiga yordam beradi.

Bugungi kunda pedagogik adabiyotlar va amaliyotda "loyihalash" atamasi ko'p qo'llanilmoqda.

U muayyan darslar, alohida mavzular, yaxlit o'quv fanlari, o'quv mashg'ulotlari yoki fanlar komplekslarini ishlab chiqish bilan bog'lanadi va texnologiyalashgan pedagogik ob'ektlar, jumladan, pedagogik jarayonlarni ishlab chiqishga ko'maklashadi.

Loyihalashtirilgan pedagogik jarayonlar asosida shaxsning kasbiy sifatlarini shakllantirish qonuniyatlariga asoslangan ijobiy natijaga bosqichma-bosqich olib keladigan g'oyalar yotadi.

Bugungi kunda muammoli o'qitish, aqliy harakatlarni bosqichma-bosqich shakllantirish, ta'lim berishning kompyuter texnologiyasi, modul ta'lim texnologiyasi, kabilar keng qo'llanilmoqda va ular pedagogik jarayonni loyihalashga asos bo'ladi.

Zamonamiz shiddat bilan rivojlanib borayotgan hozirgi davrda texnika va texnologiyalar ma'naviy jihatdan tez eskirib qolyapti.

Ishlab chiqarish bilan qiyoslash asosida aytish mumkinki, pedagogning kasbiy faoliyati davomida ta'lim-tarbiya texnologiyalari 2-3 larga almashib ulgurmoqda.

Masalan: xususiy kompyuter yaqin-yaqingacha ta'limning eng noyob vositalaridan biri bo'lib, hamma o'qituvchilar ham u bilan muomala qila olmasdi. Bugun esa ta'limda kompyuter texnologiyasi keng tarqalgan. Bu ishni o'quvchilarga mos usulda va o'quv dasturiga muvofiq amalga oshirishi lozim.

Xulosa qilib aytganda pedagogik loyihalash pedagog va o'quvchilarning samarali faoliyatini ishlab chiqish bilan bog'liq. Puxta, savodli loyihalashtirilgan pedagogik jarayonlar,

October 20, 2023 Republican Scientific and Practical Conference

67

g

m

texnologiyalar va boshqa ob'ektlar vositasida pedagog o'quvchi shaxsini va o„z-o'zini rivojlantirishga erishadi, turli salbiy omillar ta'sirini kamaytiradi.

REFERENCES

1. Burteshova, A. B. (2023). Agresiv hulq-atvorning gender farqlari. Перспективы развития, 1(1), 354-360.

2. Burteshova, A. B. (2023). O'smirlar agresivligi xususiyatlarining empirik ko'rsatkichlari. Образование и педагогика, 1(1), 176-186.

3. Burkhanovna, B. A., & Rajabboyevna, Q. O. (2022). Psychological research on the problem of gender characteristics of adolescent aggression. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 10(10), 440-447.

4. Burkhonovna, B. A. (2022). Youth aggression and agency phenomenon in psychology. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 10(5), 1102-

5. Zoirov, U. E. (2023). Mobile commerce in the modern Era. Экономика и социум, (2 (105)), 372-376.

6. Zoirov, U. E. (2023). Digital transformation on small to medium-sized business enterprises. Экономика и социум, (1-1 (104)), 115-122.

7. Abdulaxatov, M., & Zoirov, U. (2023). The implementation process of designing a digital organization. The problem to determine. Science and Education, 4(3), 168-

8. Zoirov, U. (2021). Development of the low-cost solution for Braille display based on linear actuators with 3D printed mechanisms and servomotors (Doctoral dissertation, Politecnico di Torino).

9. Mamayunusov, I., & Zoirov, U. (2017). Refreshable braille display with linear actuators. Toshkent shahridagi Turin politexnika universiteti, 282.

10. Камалов, А. Ф. (2022). Масофавий укитишнинг мохияти, хусусиятлари, дидактик тамойиллари ва турлари. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(7), 539-544.

11. Kamalov, A. F. (2022). Masofaviy ta'lim sharoitida metodik tayyorgarlikni takomillashtirishning pedagogik asoslari. TDPU Ilmiy axborotlari, 1(8), 416-420.

12. Kamalov, A. F. (2022). Masofaviy ta'lim orqali o'qitishning tashkiliy shakllarini takomillashtirish. TDPU Ilmiy axborotlari, 1(9), 82-87.

13. Kamalov, A. F. (2022). Zamonaviy axborot texnologiyalarini masofaviy ta'limga qo'llash. TDPU Ilmiy axborotlari, 1(7), 429-

1110.

173.

433.

October 20, 2023

g

m

14. Kamalov, A. F. Masofaviy o'qitish orqali infromatika fanining o'qitish metodikasini takomillashtirish. TDPU Ilmiy axborotlari, 1(11), 75-80.

15. Юлдашев, С. Н., & Азимова, Ф. П. (2017). бозор иктисодиёти ривожланган мамлакатларда солик сиёсати тажрибаси. Экономика и финансы (Узбекистан),

16. Маджидов, А. А., Азимова, Ф. П., & Худайбердиева, И. (2015). Об инвестиционном и экспортном потенциале текстильной промышленности Узбекистана. Молодой ученый, (9), 655-658.

17. Азимова, Ф. (2023). Тyкимaчилик корхонадарида молиявий натижаларнинг тахлили. Economics and education, 24(2), 67-72.

18. Азимова, Ф. П. (2023). Тукимачилик саноатининг тараккиёт стротегиясидаги белгиланган максадларга эришишнинг истикболлари хусусида. Экономика и социум, (4-1 (107)), 408-411.

19. Азимова, Ф. (2022). Тyкимaчилик ca^ara корхонaлaри фaолияти caмaрaдорлигини бошкaришни тaкомиллaштириш: https://doi. org/10.55439/ECED/vol23_iss5/a41. Экономика и образование, 23(5), 241-247.

20. Азимова, Ф., Юлдашева, М., & Шукуруллаева, М. (2022). Узбекистон республикасида жисмоний шахсларни кредитлаш жараёнининг назарий асослари. Архив научных исследований, 4(1).

21. Азимова, Ф., Мухаммадгиёсов, С., & Юлдашев, С. (2022). Мамлакатнинг ташки иктисодий фаолияти, хусусан, ташки савдо сохасида амалга оширилаётган ислохотлар. Экономика и образование, 23(2), 404-409.

22. Mahmudova, R., & Azimova, F. (2022). Yangi soliq ma'murchiligi va unda ro'y beradigan o'zgarishlar. Eurasian Journal of Academic Research, 2(5), 43-46.

23. Азимова, Ф. П. (2021). Совершенствование метода оценки эффективности текстильных предприятий. Международная научная конференция, 10(64), 83-

24. Temirov, X., Mansurov, M., Xudoykulov, M., Azimova, F., & Igamberdiyeva, K. (2020). Directions of attracting investments into the real sector enterprises. Journal of Advanced Research in Dynamical and Control Systems, 12(S2), 137-142.

25. Азимова, Ф. П. (2020). Тукимачилик корхонаси фаолият самарадорлигини бошкаришнинг назорат механизмини такомиллаштириш. Пахта тозалаш, 2(4), 109-111.

26. Сейтниязов, К. М. (2022). Традиционные географические названия. Экономика и социум, (11-2 (102)), 689-694.

(6), 31-42.

86.

October 20, 2023

g

я

27. Сейитниязов, К. М. (2022). Некоторые вопросы о Антропотопонимах. Международная конференция, 1(4), 4-8.

28. Сейитниязов, КМ. Некоторые вопросы о стандартизации топонимов Каракалпакии. Международная конференция, 1(12), 4-9.

29. Сейтниязов, К. М. (2022). Топонимические методы исследования географических объектов. География: природа и общество, (2).

30. Seitniyazov, K. M. (2023). Some traditional names in Toponimics. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 11(4), 842-845.

31. Сейтниязов, К. М. (2023). О некоторые положениях в определении названии географических объектов. Перспективы современной науки и образования, 1(1),

32. Сейтниязов, К. М. (2023). Методы исследования в топонимике. Развитие науки и образования, 1(1), 101-106.

33. Сейтниязов, К. М. (2023). Некоторые виды трансформации топонимов. Science and Education, 4(2), 1700-1704.

34. Сейтниязов, К., Шерипова, Г. (2020). Топонимларнинг классификация турлари. Республикальщ Илимий-теорияльщ онлайн конференция, 1(1), 70-72.

35. Seitniyazov, K. M., & Baltabayev, O. O. (2020). Methods for toponymical research of objects. Fan va jamiyat, 1(1), 28-29.

36. Irgashov, G. (2022). Nemis tili darslarida yangi pedagogik texnologiyalar usullaridan foydalanish. «Музаллим Х,эм Y3nuKcrn Билимлендириу» . Илимий-Методикалыц Журнал, 460-463.

37. Irgashov, G. (2021). Nemis tili darslarida yangi pedagogik texnologiyalar usullaridan foydalanish. DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE AGRICULTURAL SECTOR, 1, 457-459.

38. Shukhratovich, F. M. (2023). THE MOST IMPORTANT ASPECTS OF READING IN FOREIGN LANGUAGE LESSONS. Open Access Repository, 9(1), 145-148.

39. Furkat Mirvaliyev Shukhratovich. (2023). The Role of Literary Texts in Teaching Foreign Languages. Texas Journal of Philology, Culture and History, 14, 10-13.

40. Raxmatov, F. (2022). МАНТЩ ИЛМИДАГИ БАЪЗИ АТАМАЛАР ТАЪРИФИ. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(3), 400-412.

85-90.

October 20, 2023

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.