CC BY
9
УДК 80/81 ББК 81
ТАХДИЛИМУКрИСАВИИ Ашрапов Ба\одурцон Пулотович, омузгори
МАЪНОИПАСВАНДИ-ГОХДАР кафедраи забони англисии факултети забонуои
ЗАБОНИ АДАБИИ ТОЦИКИИ шарци МДТ "ДДХ ба номи академик
КАРНХОИXVIIIВА XX Б.Гафуров" (Тоцикистон, Хуцанд)
СОПОСТАВИТЕЛЬНЫЙ АНАЛИЗ Ашрапов Баходурджон Пулотович,
ЗНА ЧЕНИЯ СУФФИКСА -ГОХ В преподаватель кафедры английского языка
ТАДЖИКСКОМ ЛИТЕРАТУРНОМ факультета восточных языков ГОУ "ХГУ имени
ЯЗЫКЕ XVIIIИ XX ВВ. академика Б.Гафурова " (Таджикистан, Худжанд)
CORRELATIVE ANALYSIS Ashrapov Bahodurjon Pulotovich, lecturer of the
BESET WITH THE MEANING department of English language attached to
OF THE SUFFIX - GOH IN Oriental languages faculty under the SEI "KhSU
LITERARY TAJIK LANGUAGE named after acad. B. Gafurov" (Tajikistan,
REFERRING TO THEXVIII-THAND khujand) E-MAIL: [email protected] THE XX-TH CENTURIES
Калидвожах;о: забони адабии уозираи тоцики, пасванд, «Тууфат-ул-хони»-и Мууаммадвафои Карминаги, пасвандуои исмсоз, тащили циёси, дарацаи корбурд, вежагщои сарфи
Дарацаи корбурд ва вежагщои сарфии пасванди исмсози -гоу дар забони адабии тоцикии царнуои XVIII ва XX мавриди тауциц царор гирифтааст. Воцеан, пасвандуои исмсоз мицдоран зиёд буда, онуо аз лиуози маъно исмуои ифодагари макону замон, шахсу гайришахс, моддиву маъни ва г. месозанд. Цайд царда шудааст, ки дар забони осори муцоисашаванда, мисли забони адабии уозираи тоцик, пасвандуои -гох, (-гах), -сор, -зор, -истон (-стон), -канд (-кант) ва -када барои сохтани исмуои ифодагари макону фаровони хизмат мекунанд. Пасванди -гох, аз вацуи истеъмол ва вежагщои сарфи мавриди баус царор дода шудааст. Маълум шуд, ки дар таърихномаи «Тууфат-ул-хони» пасванди -гох, яке аз пасвандуои серистеъмолтарини маконсоз буда, дар мацмуъ 316 маротиба корбаст шудааст. Дар осори мавриди циёси мо - асаруои устод С.Айни пасванди мазкур уамаги 110 маротиба истифода шудааст. Тибци усули эусои метавон ба чунин хулоса омад, ки унсури вожасози мазбур дар забони адабии тоцикии а.ХУШ нисбат ба а.ХХ сермаусултар мебошад.
Ключевые слова: современный таджикский литературный язык, «Тухфат-ул-хони», Мухаммадвафо Карминаги, словообразовательные суффиксы существительных, сравнительный анализ, употребление суффикса -гоу, степень употребления, морфологические особенности
Изучены частота употребления и грамматические особенности суффикса -гоу в таджикском литературном языке XVIII и XX веков. Отмечается значительное количество суффиксов, с помощью которых образуются существительные, обозначающие место и время, личные и безличные, конкретные и абстрактные и др. Отмечено, что в языке «Тухфат-ул-хони» Мухаммадвафо Карминаги (XVIII в.) и в призведениях С. Айни (XX в.), как и в современном таджикском литературном языке, суффиксы -гох (-гах), -сор, -зор, -истон (-стон), -канд (-кант) и -када используются для
образования имен существительных, обозначающих место и обилие чего-либо. Суффикс -гох рассматривается с точки зрения частоты его использования и грамматических особенностей. Выявлено, что в труде «Тухфат-ул-хони» Мухаммада Вафо Карминаги суффикс -гох является одним из продуктивных суффиксов при образовании существительных, которые обозначают место, и употреблен в этом произведении в общей сложности 316 раз, в то время как в произведениях С. Айни, с которыми проведено сопоставление, он употребляется всего 110 раз. На основе статического анализа можно сделать вывод, что упомянутый лексический элемент был более продуктивным в таджикском литературном языке XVIII века, чем в произведениях XX века.
Key-words: modern Tajik literary language, "Tuhfat-ul-khoni", Muhammadvafoi Karminagi,
word-formation suffixes of nouns, comparative analysis, usage of the suffix -goh, degree of
use, morphological peculiarities
The article dwells on degree of usage and grammatical peculiarities of the suffix -goh in Tajik literary language referring to the XVIII-th and the XX-th centuries. The author of the article underscores significant number of suffixes by dint of which are formed nouns denoting place and time, personal and impersonal, concrete and abstractones etc. It is noted that in the language of "Tuhfat-ul-khoni" by Muhammadvafoi Karminagi (XVIII c.) and in Aini 's literary productions (XXc.), as in modern Tajik literary language the suffixes -goh (-gah) ,-sor, -sor ,-iston (-ston), -kand (-kant) and -kada are resorted to form nouns denoting the place and abundance of something. The suffix -goh is considered in terms of frequency of its usage and grammatical peculiarities. It is revealed that in the work referred as "Tuhfat-ul-khoni" by Muhammadvafoi Karminagi the suffix -goh is one of the productive ones in the formation of nouns denoting a place and is used in the relevant work tal of 316 times in to tal, while in S. Aini's works it is used only 110 times. Proceeding from the statistical analysis, the author of the article comes to the conclusion that the mentioned lexical element is considered to be more productive in the Tajik literary language of the explored centuries.
Маълум аст, ки калимасозй яке аз ровдои гановат бахшидани таркиби лугавии забон ба шумор меравад. Хдмчунин дар забони адабии муосири точикй якчанд ровдои калимасозй мавчуд хдстанд [14, с.12; 6, с.110], вале сермах,султарин усули калимасозии исм рох,и морфологй буда, дар асари мавриди тавдики мо х,ам, мисли забони адабии муосири точикй, бисёртар бо рох,и морфологй унсурх,ои лугавии нав сохта шудаанд. Вандх,о, бо вучуди исмсоз ва ё сифатсозу зарфсоз буданашон, дар калимасозии х,ам осори назмй ва х,ам насрй бо сабабу омилх,ои то х,ол номаълум аз доираи вазифаи асосии худ берун рафта, боиси эчоди духурагй дар бунёди калимах,ои сохта гардидаанд. Боиси рух додани х,одисаи грамматикии фав^уззикр он аст, ки дар чараёни калимасозй бо иштироки вандх,ои муштараквазифаи исмсозу сифатсоз ва зарфсоз вожах,ои сохта ба вучуд оварда шудаанд, зеро х,ар як хиссаи нущ х,амчун гурух,и калимах,о вандх,о ва ^олабх,ои хоси калимасозй дорад. Хднуз дар асри XIII аз ахдмияти вежа бархурдор будани мавзуи мавриди назарро яке аз донишмандони бузурги илми сегонаи адабй - Шамси Кайси Розй дар асари хеш, ки «ал-Муъчам» унвон дорад, як ^атор унсурх,ои вожасозу шаклсозро тах,лил намуда, барои пур^увват шудани фикраш мисолх,ои зиёде овардааст [12, с.177-198]. Хдо бар чониби забоншинос З.С. Абдуллоева аст, ки навиштааст: «Агар Шамси Кайси Розиро яке аз бунёдгузорони асосх,ои илми калимасозии забони точикй х,исоб намоем, муболига нахо^ад шуд» [1, с.210].
Мухаддиди таърихи забон, проф. А.В. Лившитс рочеъ ба калимасозй чунин мепиндорад: «Калимасозй яке аз воситахои асосии бойшавии таркиби лугавй ба шумор меравад. Тагйирот ба инкишофу такомули калимасозиву шаклсозй мувофиди талаботи донунияти доимии забон ба амал меояд ва ба сохти грамматикии забон алодаи хеле мустахкам дорад» [19, с.87].
Хднуз солхои 70-уми асри ХХ забоншиноси шинохта С. Шалимов феълияти омузиши ин масъаларо таъкид намуда, аз чумла зикр карда буд, ки « ... дар сохаи калимасозии забони точикй аз руи ёдгорихои хаттй асаре ба вучуд наомадааст ва хусусиятхои калимасозй дар як давраи алохида аз руи як асари чудогона тахдид карда нашудааст [11, с.283].
Як датор асару мадолахои чудогона ба пахлухои гуногуни масъалаи калимахои сохтаи шоиру нависандагони дарни гузаштаву муосир бахшида шудааст, ки асари проф. Д.Т.Точиев аз чумлаи онхо ба шумор меравад [15, с.117]. Проф. Ш. Рустамов рочеъ ба надш ва мадоми пешванду пасвандхо дар калимасозй х,адс зада, дарачаи иштироки хар кадоми чунин унсурхои калимасозро бо овардани далелхои дотеъ нишон додааст [13, 14].
Метавон чунин афзуд, ки на хама гуна калимахо ба хама гуна унсурхои калимасоз ба таври механикй хамрох гардида, калимахои сохтаи нав месозанд, балки чунин васлшавии калимахо бо пешванд ё пасвандхо аз руи донунияти муайяни забон сурат мегиард. Водеан, пасвандхои исмсоз миддоран зиёд буда, онхо аз лихози маъно исмхои ифодагари макону замон, шахсу гайришахс, моддиву маънй ва f. месозанд.
Дар забони осори мудоисашаванда мисли забони адабии хозираи точик пасвандхои -гоз (-газ), -сор, -зор, -истон (-стон), -канд (-кант) ва -када барои сохтани исмхои ифодагари макону фаровонй хизмат мекунанд.
Пасванди -гоз дар асл калимаи мустадил буда, бо мурури замон маънои мустадили лексикии худро аз даст дода, дар забони адабии хозираи точик ба пасванди сермахсул табдил ёфтааст [13, с.132]. Ба давли муаллифи «Fиёс-ул-луFOт» пасванди номбурда дар асл маънихои 1) "тахти подшохй"; 2) "вадту чой ва хайма"; 3) "дови димор"-ро доштааст [10, ч.2, 188]. Аз ин нудтаи назар, забоншинос О. Косимов дар хусуси аслан вохиди луFавии мустадилмаъно будани -гоз ва бо унсури луFавии дигар ё пасвандгунаи -када хамвазифа гардидани он изгори адида намудааст [8, с.107]. Дар таърихномаи «Тухфат-ул-хонй» пасванди -гоз хамчун яке аз пасвандхои серистеъмолтарини маконсоз дар мачмуъ 316 маротиба ба мушохида расид ва дар осори мавриди диёси [2; 3; 4] устод С.Айнй хамагй 110 маротиба истифода шудааст. Тибди усули эхсой метавон ба чунин хулоса омад, ки унсури вожасози номбурда дар забони адабии точикии а.ХУШ нисбат ба а.ХХ сермахсултар ба хисоб меравад, ки омори дар болоомада дол бар ин гуфтахост. Хдмчунин, мухаддиди «Шохнома»-и Абулдосим Фирдавсй - Хоркашев С. дар иртибот бо пасванди мавриди назар чунин мепиндорад: «Дар «Шохнома» пасванди -гоз 450 маротиба хамчун лексемаи мустадил ба маънои чою макон истифода шудааст» [17 с,91]. Лек, дар забони осори диёсшаванда боре хам -гоз чун лексемаи мустадил ба маънои чою макон мушохдца нагардид.
Чун анъана пасванди -гоз аз хиссахои гуногуни нутд исм месозад: а) аз исмхои гуногун ва конкрет: лашкаргоц (7, 284/565; 4, с.249, 251); боргоц (4, 288/574); цойгоц (2, с.226); садргоц (69/134); коргоц (4, с. 211); майдонгоц (7, 151/299); дастгоц (3, с.100; 2, с.3); такягоц (7, 159/315; 4, с.213, 217); нахчиргоц (7, 218/433); камаргоц (2, с.134); чарогоц (9, 218/433; 7, с.177); даргоц (7, 287/572; 2, с.7); цигаргоц (2, с.248); тахтгоц (7, 222/441); гулугоц (2, с.41); пойгоц (7, 106/210): ...баъд аз ин ба харфи
гаразгуён эътимод намуда, дар камингози яъс сабили берохй напояд (7, 189/376); . ..хамаи озу;ахо ва хуроки хайвонотро ба лашкаргози Зиёд ибни Солех кашонанд (4, с.229).
б) аз исмзои абстракт; гуфтан бамаврид аст, ки онхо макони амалу холат ва машгулиятро ифода мекунанд: цилвагоу (7, с.6/9, 115/228, 174/346); илтицогоу (3, с.108); шикоргоу (7, 139/275); цанггоу (4, с.273); сиёсатгоу (7, 135/267); умедгоу (3, с.118); дарзгоу (7, 222/441); соягоу (2, с.120); нишонгоу (4, с.233); цавлонгоу (7, 76/150, 264/526); варзгоу (7, 122/241); киштгоу (7, 222/241; уамчунин ниг. ба: 141/280); цароргоу (7, 101/200; 2, с.327); сайргоу (7, 46/88); паноугоу (2, с.322); размгоу (7, 25/46, 113/223); хобгоу (2, с.232): ...лашкари нусратасар дар байдову зироатгози эшон бисоти чулус боз карда ва бино бар изхори а;идату ихлос .аз горати галлот ва интихоби (горат кардан, ганимат гирифтан - А.Б) мазориоти эшон кутоху барбаста медорем (7, 171/340); ...ё ба чойи дигаре, ки сафедчомагони Бухоро чанггоз созанд (4, с.273).
в) аз сифат: хилватгоу (7, 106/210); роуатгоу (2, с.105); оромгоу (7, 50/96а, 55/105): .. .чун охуи вахшй аз панчаи мижгони дидаи бедори хо;они чамчох гурехта, дарде чонкох ба хосира (миён - А.Б) ва тизигози (цисми бадан байни шикам ва паулу, цадкашак; мац. дарун) [13, с.366] у нишаст (7, 271/540); ...баъд аз мехнатхои сахти рузона, чун бистари пар нарм ва розатгоз менамуд, ёзида буданд (2, с.105). Бояд ;айд намуд, ки дар чумлаи болой устод С.Айнй вожаи сохтаи розатгоз-ро ба хайси сифати сохта мавриди истифода ;арор додааст, ки ин вежагй танхо як маротиба дар <^уломон» ба чашм расид.
г) Мушохидахо нишон дод, ки пасванди мазкур дар асари таърихии а.ХУШ танхо аз асоси замони хозираи феъли гузар 8 маротиба исми сохтаи макони гузаргоз омадааст, аммо дар осори ;иёсии а.ХХ бошад аз асоси замони гузашта ва хозира, аз чумла: баромад, даромад, ист ва гузар 7 маротиба унсури вожасози мазкур дар ташаккули исмхои сохта баромад намудааст: .худ бо кам аз хазор диловари кухдил бар абраши таваккул савор гардида, аз гузаргози он бахри пурошуб убур намуд (7, 10/18); Дар ва;те ки ин карбосро дигар дехахо хам бофтанд, ба муносибати баромадгози аввалй буданаш... (4, с.198).
Маълум аст, ки дар забони адабии хозираи точик бо пасванди -иш аз асоси замони гузаштаи феъл исмхои зиёде созмон ёфтаанд, ки аз онхо бо пасванди -гоз исмхои макон сохта мешаванд. Аз ин ру, бояд ;айд намуд, ки дар осори мавриди ;иёси а.ХХ танхо исми сохтаи бошишгоз дучор шуда, аммо дар таърихномаи а.ХУШ бошад, ин гуна падидаи сарфй ба назар намерасад. Аз ин ну;таи назар, метавон чунин хадс зад, ки дар забони хамон давра бо чунин шакл сурат гирифтани исмхои сохта роич набудааст: ...ин ;алъаи дарунй (арк) буда, бошишгози хоси Му;аннаъ дар он чо муайян шуда буд (4, с. 247; 2, с.41, 84).
...дар гузаргоззои маълуми лаби об посбонон монда буд (4, с.245); Хдр кадоми онхо аспхошон, саисхошон ва чапандозхошонро дар бошишгоззои барои худашон муайян кардашуда гузошта (2, с.84). Дар чумлахои фав; устод С.Айнй исмхои сохтаи гузаргоз ва бошишгоз-ро дар шакли чамъ ба кор бурдааст. Аммо М.Карминагй чунин исмхои тавассути ин унсури калимасоз созмон ёфтаро боре хам дар шакли чамъ мавриди истифода ;арор надодааст.
г) аз зарфи макон; дар забони даврахои омузиш пасванди «-гоз» аз зарфи макони пеш дар сахифахои (7, 106/210; хамчунин ниг. ба: 135/267, 140/277, 147/292, 207/412, 254/505; 3, с.183; 2, с.51, 83, 83, 85, 85, 87, 87, 90, 150, 151, 157, 192, 193, 194, 196, 231, 272, 273, 281, 281, 330, 361, 375, 381, 475) исми макон месозад: ...партави футухот чилопазири пешгози замири амири номдор шуд (7, 13/24); Дар пешгози работ дар ру ба руи чу;урии молхона якчанд хонахои сиёхро ;атор барпо карда буданд... (2, с.3).
Бино бар усули эхсой маълум гардид, ки калимаи даргоз яке аз серистеъмолтарин исмхои сохта дар «Тухфат-ул-хонй» махсуб мешавад, ки он дар асар 123 маротиба мавриди истифода дарор гирифтааст. Аслан калимаи даргоз маънихои дамгахи дар, остони дар; боргох, дарбор, арк ва дасри подшохй; хавлй, хона, хонадонро [24 с,328] ифода мекунад. Дар асар вожаи даргоз боз дар таркиби иборахои «даргоуи уазрати Илоу (7, 7/12; уамчунин ниг. ба: 26/47, 32/59, 226/449, 272/541, 276/549); даргоуи уазрати мууаймини Муттаол (7, 70/136); даргоуи Воуиби беиллат (7, 109/216); даргоуи Воцибй (7, 200/398); даргоуи Бори (7, 209/415); даргоуи уазрати Ваууоб (7, 225/447); даргоуи Малики аълом (7, 227/451) дучор мешавад. Аммо исми сохтаи даргоз дар 'Туломон"-и С.Айнй танхо як маротиба дар таркиби ибораи "даргоуи илоуи " ба чашм расид. Ин нукта бори дигар собит мекунад, ки исми сохтаи мазкур яке аз исмхои каммахсул хисобида мешудааст. Калимаи боргоз низ ба хамин вазифа танхо як маротиба ва дар таркиби ибораи «боргоуи Илоуи (7, 51/98)» ба кор рафтааст, мачозан ба маънои "хонаи Худо" фахмида мешавад, харчанд Худованд ломакон аст, мадсаду мароми гуянда аз он макон талаби мадсуд аст. Аммо дар баёни Фазлиддин Мухаммадиев вожаи мазкур танхо дар таркиби ибораи «даргоуи Худованд» ба кор рафтааст [5 с,46]. Дар забони «Тухфат-ул-хонй» чунин таркиб боре хам ба чашм нарасид: ...он гавси муборакдами маймундадам дар шаъни ин нихоли гулшани идбол низ дархости тараффуъ ва чох аз даргози хазрати Илох намуда, навиди иёлати додгустарй дод (7, 7/12); —Надонам ба даргози илохй чй гуна ношукрй карда будаам (2, с.7).
Дар «Тухфат-ул-хонй» агарчи пасванди -гоз аз як тараф, бо дигар хиссахои нутд васл шуда, исми макон созад, аз чониби дигар, вохиди мазкур аз вожахои туркии «курнуш» -(тамошогоуи подшоу, хам шуда салом кардан, таъзим ба подшоу. - А.Б) ва «чир» барои созмони исмхои макон хизмат мекунад: ...баногох аз тарафи девори шардии он боргох, ки дархои гурфахо ба чониби курнушгоз боз буд, садои туфанги раъдбор бар сомеаи сигору кибор иброзу изхор ёфта,... (7, 127/251): Бино бар улуси эхсой, маълум шуд, ки вожахои туркии «курнуш» танхо 1 маротиба бо пасванди мазкур истифода шудааст: .дар чиргозу дарахои алафзори он кухсор дишлод намуда, ба рафохияти рузгор мегузарониданд... (4, с.222; хамчунин ниг. ба: 148а, 201а, 252, 275); ...рузи сешанбе салхи мохи мазкур, ки хусрави ховар аз чиргази улкои хитои машрид оханги савории тасхири сипехри фирузафом намуда. (7, 104/206). Аммо вомвожаи туркии чир тавассути пасванди -гоз ва даринаи фонетикии он -газ барои созмони исмхои макон ба таври мувозй дар мавридхои зарурй корбаст гардидааст.
Бояд тазаккур дод, ки тавассути пасванди -газ, ки он даринаи фонетикии пасванди -гоз ба хисоб меравад, дар осор барои созмони исмхои макони «даргау (7, 87/172; уамчунин ниг. ба: 198/394); дамгау (2, с.302); базмгау (7, 76/149); саргах (2, с.168, 180, 231); чиргау (7, 65/126; уамчунин ниг. ба: 104/206, 163/323); пешгау (2, с.377)» корбаст шудааст. Бояд дайд намуд, ки -газ танхо дар асари <^уломон» дида шуду халос: ...машъали хастии уро дар базмгази хаёти панчруза мунтафй (хомушшуда, сардшуда, фурунишаста - А.Б) ва отил гардонид (7, 98/193); Шокир ба тарафи саргази чул гузашта нишаст (2, с.180).
Тахлили имконоти калимасозии пешванди мазкур дар забони даврахои мавриди диёс шаходат аз он медихад, ки доираи васлшавии ин унсури калимасоз бо вохидхои лугавии гуногунмаъно васеъ будааст, яъне он метавонистааст на фадат ба исмхо, балки ба хиссахои нутди дигар, бахусус феълхо низ хамрох шуда, вожахои нави сохта ба вучуд орад.
Пайнавишт:
1. Абдуллоева З.С. Нацши пешванди исмсоз дар зууури вожауои сермаъно дар осори Низомии Ганцавй /З.С. Абдуллоева //Номаи донишгоу. Силсилаи илмуои гуманитарй ва цомеашиносй. - 2017. - № 4(53). - Хуцанд, - С.210-215.
2. Айнй С. Fуломон. Роман. - Душанбе: Адабиёти бачагона, 2019, - 488 с.
3. Айнй С. Таърихи инцилоби фикрй дар Бухоро. Куллиёт. Ц.14. /Тартибдщанда К.С. Айнй. - Душанбе: Матбуот, 2005. - 270 с.
4. Айнй, С. Таърихи амирони Мангитияи Бухоро/С. Айнй // Куллиёт.Ц 10. - Душанбе: Ирфон, 1966. - 342 с.
5. Амлоев Аминцон. Нацши пасванди «-гоу» дар насри бадеии Фазлиддин Мууаммадиев / А.Амлоев // Паёми Донишгоуи миллии Тоцикистон. Бахши илмуои филолога. - 2013. -№4/1 (105). - Душанбе: Сино, - С.44-49.
6. Грамматикаи забони адабии уозираи тоцик. Цилди 1. - Душанбе: Дониш, 1985. - 355 с.
7. Карминагй, М. Тууфаи хонй. Дастнависи №1426 Институти забон ва адабиёт, шарцшиносй ва мероси хаттии Академияи илмуои Цумуурии Тоцикистон / Карминагй, М.
8. Касымов О. Х. Лексические единицы kada и gah в «Шахнаме»/О.Х.Касымов//Ахбори Академияи илмуои Цумуурии Тоцикистон. Силсилаи филология ва шарцшиносй. -2009. -№2. -С. 9-14.
9. Лившиц В.А. О внутренних законах развития таджикского языка / В.А. Лившищ // Известия ООНАН.Тадж.ССР, вып.5, 1954. - С.87-102.
10. Мууаммад Fиёсиддин. Fиёс-ул-лугоm / Fиёсиддин Мууаммад. - Душанбе: Адиб, 1988. -Ц.2. - 480 с.
11. Хрлимов С. Калимасозии исм дар забони адабии тоцик аз руи забони «Гулистон»-и Саъдй./С.Хрлимов//Масъалауои забон ва адабиёт. Цисми 2. - Душанбе, 1975. - С.283-307.
12. Розй, Шамси Цайс. Ал-муъцам. Муаллифи сарсухану тавзеуот ва уозиркунандаи чоп У. Тоиров/Ш.Ц.Розй. - Душанбе: Адиб, 1991. -463с.
13. Рустамов Ш. Калимасозии исм дар забони адабии уозираи тоцик / Ш. Рустамов. -Душанбе, 1972. - 77 с.
14. Рустамов, Ш. Таснифоти уиссауои нутц ва мавцеи исм /Ш. Рустамов. - Душанбе: Дониш, 1972.- 92с.
15. Таджиев Д.Т. Слово об «вода» в современном таджикском языке /Д.Т. Тоциев. Осори мунтахаб/ - Душанбе: Деваштич, 2005. -С. 108-138.
16. Фаруанги забони тоцикй. -М., 1969. ц.1., - 951с. ц.2 -949 с.
17. Хоркашев С. Калимасозии исм бо пасвандуо / С.Хоркашов. - Душанбе, 2010. - 144 с.
Reference Literature:
1. Abdulloyeva Z.S. The Role of Nominal Prefix in multi-Semantic Word-Formations in Nizami Ganjavi's Creations / Z.S. Abdullayeva // Scientific Notes. Series of humanities and social sciences. - 2017, - № 4 (53). - Khujand, - pp. 210 - 215.
2. Aini, S. Slaves. Novel. - Dushanbe: Children's Literature, 2019, - 488pp.
3. Aini, S. Hero of the Tajik People Temurmalik. Muqanna 's Rebellion. Literary and Historical Essays. - Dushanbe: Press, 2005. - 270pp.
4. Aini, S. The History of Intellectual Revolution in Bukhara. -V.10. / Compiled by K.S. Aini. -Dushanbe: Cognition, 1966. - 342pp.
5. Amloev Aminjon. The Role of the Suffix "-goh" in Fazliddin Muhammadiev^s Prose / A.Amloev // Bulletin of the Tajik National University. Series of Philological Sciences. -2013, №4 / 1 (105). - Dushanbe: Sino, - pp. 44 - 49.
6. A Grammar of Modern Tajik Literary Language. - Dushanbe: Knowledge, 1985, - 355 pp.
7. Karminagi, M. "Tuhfat-ul-khoni". Manuscript №1426 The Institute of Language and Literature, Oriental Studies and Written Heritage under the Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan / Karminagi K.M.
8. Kosimov O.H. Lexical Units kada and gah in "Shahnameh" /O.H.Kosimov// Tidings of the Academy of Sciences of Tajikistan Republic. Series ofphilology and oriental studies. -2009, №2. - pp. 9-14.
9. Livshits V.A. On the Internal Laws of Development of the Tajik Language / V.A. Livshists // Tidings of the Taj.SSR, v.5, 1954. - pp. 87-102.
10. Muhammad Ghiyosiddin. Ghiyas-ul-lughat / Ghiyasiddin Muhammad. - Dushanbe: Man-of-Letters, 1988. - V.2. - 480 pp.
11. Halimov S. Word-Formation of Nouns in the Tajik Literary Language Based on the Language of "Guliston" by Saadi./S.Khalimov // Problems of Language and Literature. Part 2. - Dushanbe, 1975. - pp. 283-307.
12. Rozi, Shamsi Kays. Al-Mujam. Introduction and Commentary, Presentation of Publication: U. Toirov /Sh.K.Rozi. - Dushanbe: Man-of-Letters, 1991. - 463pp.
13. Rustamov Sh. Word-Formation of Nouns in Modern Tajik Literary Language / Sh. Rustamov. - Dushanbe, 1972. - 77 pp.
14. Rustamov, Sh. Classification of Parts of Speech and Position of Nouns / Sh. Rustamov. -Dushanbe: Knowledge, 1972. - 92pp.
15. Tadjiev D.T. The Word about "Water" in Modern Tajik Language // D.T. Toljiev. Selected Works / - Dushanbe: Devashtich, 2005. - pp. 108 - 138.
16. Dictionary of the Tajik Language. - M. ,1969. l.1., - 951 pp. l.2 -949 pp.
17. Khorkashev S. Word-Formation of Nouns with Suffixes / S.Khorkashev. - Dushanbe, 2010. -144 pp.
