Научная статья на тему 'Тўртинчи саноат инқилоби: молиявий технологияларни банк секторида янги жараёнга ўтказиш стратегиялари'

Тўртинчи саноат инқилоби: молиявий технологияларни банк секторида янги жараёнга ўтказиш стратегиялари Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
76
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and Education
Область наук
Ключевые слова
“Саноат 4:0” / тўртинчи саноат инқилоби / cунъий интеллект (AI) / Fintech / рақобатбардошлик

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Вохид Раимкулович Кайтаров

Ушбу мақолада тижорат банкларининг рақобатбардошлигини таъминлашда тўртинчи саноат инқилобини таъсири назарий жиҳатдан асосланган ҳамда молиявий технологияларни банк секторида бўйича таклифлар ишлаб чиқилган. Шунингдек, “Саноат 4:0” дастурининг аҳамиятли жиҳатлари, афзалликлари ҳамда ўзига хос хусусиятлари тадқиқ этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Тўртинчи саноат инқилоби: молиявий технологияларни банк секторида янги жараёнга ўтказиш стратегиялари»

�арурлиги, "Ракамли Узбекистан - 2030" дастури сунъий интеллект, интернет ашёлари, катта маълумотлар, ирсий ва биотехнологиялар, тикланадиган электр манбалари, композит материаллар билан боFлик эканлиги хусусида тухталиб утган [5].

И.Тошпулатов "Саноат 4:0" дастуридан фойдаланиш корхона учун фойдали булиб, бутун жараён ахборот технологиялари асосида юритилиши, талабга мос махсулот турини ишлаб чикариш имкониятини кенглиги, махсулот сифатини назорат килиш ва такомиллаштириш имкониятини юкорилиги мухим ахамият касб этишини такидлаган [6].

Саноат инцилоблари

1760-йиллардан 1840-йилларгача инсоният тарихида дастлабки улкан илмий кашфиётлар даври булди. БуF машинасининг килиниши, темир йуллар курилиши, янги энергия ресурслари, ички ёниш двигателлари ва радиоалока воситалари ихтиро килингани бунинг яккол далили була олади.

XIX охири - ХХ аср бошларига келиб, электр энергияси ишлаб чикариш усулларининг кенг ёйилиши, симли, симсиз коммуникация воситалари кашф килиниши, ишлаб чикариш жараёнида турли кисмларни алохида ясаб-й^иш линиялари ишга тушиши ва натижада, оммавий ишлаб чикариш йулга куйилгани саноатга иккинчи инкилобни олиб келди.

2 Hasan Qebi BAL, Qisil ERKAN. Industry 4.0 and Competitiveness. Published by Elsevier B.V. Peer-review under responsibility of the scientific committee of the 3rd World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship. Procedia Computer Science 158 (2019) 625-631.

3 Тарасов И.В. Индустрия 4.0: понятие, концепции, тенденции развития. Стратегии бизнеса электронный научно-экономический журнал. №6 (50) 2018. С. 57-63.

4 Liu C. International Competitiveness and the Fourth Industrial Revolution. Entrepreneurial Business and Economics Review, 2017, 5(4), 111-133.

5http://www.biznes-daily.uz/ru/birjaexpert/68039-innovatsiya--iqtisodiy-taraqqiyotning-asosiyharakatlantiruvchi-kuchi. 6https://cyberleninka.ru/article/n/t-rtinchi-sanoat-in-ilobining-mamlakat-ra-obatbardoshligiga-tasiri/viewer

Учунчи саноат инкилоби 1960- йиллардан бошлади. Ахборотларни кайта ишлашни осонлаштирган ракамли тизимлар, электроника, компьютер ва информацион технологияларнинг кенг таркалиши хамда уларнинг саноатни автоматлаштиришда кулланиши шулар жумласидандир. Инсонни технологик узгаришлар кузатувчиси макомидан уларнинг бевосита истеъмолчисига айлантирган бу инкилоб кундалик хаётимизни рангли телевизор, камера, видеомагнитофон, электрон калькулятор, CD, DVD, кул телефони каби жуда куп кулай техника воситалари билан бойитди.

Хуш, бугунги кундаги туртинчи саноат инкилоби юкоридагилардан нимаси билан фаркли? Туртинчи саноат инкилобининг асоси утган аср урталаридан бери содир булган ракамли инкилобга курилган. Бу инкилоб физик, ракамли ва биологик олам орасидаги боFликликни жуда хам кискартирган технологияларнинг бирлашиши билан тавсифланади. Шунинг учун хам туртинчи саноат инкилобига жамиятни техника ва инсониятни янада якинлаштириб, янги имкониятлар эшигини очган кибер-физик олам туташувининг ибтидоси дея таъриф берсак, муболаFа булмайди 1-чизма.

Саноат инкилоблари

1.0 Механик Механизация Буг кувватн, тущшачплик дастгохдарп О 1784 1 2.0 Электр Оммавий ишлаб чпкарпш, йигув лин пял ар н, электр энергпяси ^^^ 1870 3.0 Интернет Автомат! и ami, компьютерна электрон ускуналар 4.0 Рацамлаштир иш Автоматлаштири лган мураккаб вазнфалар

в вШ

1 1 1 1

Корпарацияларнинг ривожланиши, кенгайтириш Имкониятлар кенгайиши

Юк,ори самарадорлик Юцори мослашувчанлик

Ушбу ппкплоб кунндагиларга 10 х купрок таъсир этадн

Жисмоний ва кибер-рацамли тафовутнп пук kiliiiiii Ижгимоий-иктп с одий Пшлаб чикарнш Хокимияг Шахспй

Жамиятга таъсир и

саноатга цараганда купрок

1-чизма Саноат инцилоблари. Маълумотлар асосида муаллиф ишланмаси.

Туртинчи саноат инкилобининг ютук тезлиги хозирги кунда тобора купрок сезилмокда ва барча сохаларга уз таъсирини утказмокда. Саноат инкилобининг олдинги бир неча боскичлари билан солиштирганда, туртинчи саноат инкилоби чизикли эмас, балки экспонент тарзда ривожланмокда. СИ 4.0 технология тараккиётини раFбатлантирадиган боскич булиб, сунъий интеллектга эга роботлар каби смартфонларни кулингизда ушлаб туриш, юкори технологиями гаджетларни хамёнбоп нархларда ишлатиш, масофа ва вакт тусиFини бузадиган видеоконференц алока каби юкори тезликдаги алокани таъминлайди. Тараккиёт

ва ушбу инкилоб натижасида фойда олиш учун дастлабки стратегияларни амалга оширишга ва энг янги технология инфратузилмасини мослаштириш ва кабул килиш тадбиркорлик ва операцион моделларни тубдан узгартириш хамда, тайёрликка боFлик булади.

Туртинчи саноат инкилоби атамаси барча сохаларда ишлаб чикариш, савдо, молиявий хизматлари, транспорт, шунингдек, алока сохаларига кириб борган технологик ютуклар билан тавсифланган концепсияни англатади.

Туртинчи саноат инкилоби концепцияси интернет ва смартфонлардан кенг фойдаланиш, Бюмлар Интернети (1оТ), Сунъий интеллект (AI), Катта маълумотлар (BD), блок-занжир ва бошкалар технологиялардан фойдаланиб, улкан хажмдаги маълумотларни узатиш ва кайта ишлашга мулжалланган тизмлар ва воситалар уртасидаги ракамли интеграция ва автоматлаштириш оркали эхтиёжларни олдиндан урганган холда махсус тайёрланган, купрок мослаштирилган товарлар ва хизматларни такдим этишни назарда тутади.

Замонавий шароитда банк фаолиятининг трансформасия FOяси таникли америкалик олим Б.Кинг томонидан ишлаб чикилган. Узининг илмий ишларида замонавий технологияларнинг деярли чексиз имкониятлари инноватцион молиявий хизматлар ва махсулотлар ишлаб чикариш ва бозорга чикаришни нафакат банклар, балки нобанк ташкилотлар томонидан хам амалга оширишни таъминлаб беришини кайд этиб утган. Хусусан, Б.Кингнинг "Банк 4.0. Бэнкинг факат банкларда эмас, барча жойда" номли асарида глобал бекарор мухит шароитида банклар тулик кайта ташкил этилиши, истеъмолчининг ракамли хаётига кириб бориши, фаолиятни куп каналли хизматлардан бир каналли хизматлар тамойили асосида ташкил етилиши мукаррар жараён эканлигига урFу берилган7.

Банк фаолиятини трансформациялаш жараёнлари эволюцияси8

Т/Р Концепция Даврлар Асосий технологик драйверлар Инновацион банк хизматлари

1 Банк 1.0 1970-1980 й Банкоматлар - банкоматлар оркали накд пул олиш ва стандарт операцияларни бажариш; - банк хизматлари автоматлаш- тирилган тизимлар оркали курсатилиши

2 Банк 2.0 1990 йиллар Интернет - масофадан туриб хисобвараклардан фойдаланиш имкониятининг пайдо булиши; - ишончли ва кулай интерфесларнинг яратилиши

3 Банк 3.0 2000 й-х/в Банк трансакцияларига мос келувчи - туловлар, утказмалар ва хисобваракдан фойдаланиш учун иловаларнинг яратилиши;

7 King, B. Bank 4.0: banking everywhere, never at bank. - Singapore: Marshall Cavendish Business, 2018. - 347 p.

8 Кинг, Б. Банк 2.0. Как потребительское поведение и технологии изменят будущее финансовых услуг / [Пер. с англ. М. Мацковской]. - М.: ЗАО «Олимп-Бизнес», 2012. - 512 с.; Кинг, Б. Банк 3.0. Почему сегодня банк -это не то, куда вы ходите, а то, что вы делаете [Пер. с англ. М. Мацковской]. - М.: ЗАО «Олимп-Бизнес», 2014. - 520 с.; King, B. Bank 4.0: banking everywhere, never at bank. - Singapore: Marshall Cavendish Business, 2018. -347 p. асосида тайёрланди.

смартфонлар. "Булутли" технологиялар, Big data, буюмлар интернети - масофадан хисобварак очиш ва у билан ишлаш; - иловалар банкоматлар вазифасини бажаради; - банк хизматларини олиш учун банк булимларига келиш шарт эмаслиги

4 Банк 4.0 Якин Сунъий интеллект, - сунъий онг ёрдамида банклар уз мижозларининг молиявий маслахатчиси ва ёрдамчисига айланиши; - банк фаолиятида виртуал реаллик технологияларининг кулланилиши

Сунгги йиллар давомида банк фаолиятининг трансформасиясида кузатилаётган узгаришларнинг мазмуни ва мохиятидан келиб чиккан холда 1994 йилда Б.Гейтснинг "Бизга банклар эмас, балки банк хизматлари керак" деган мулохазасига таянган холда баъзи манбаларда банклар фаолиятининг тугатилиши хакида маълум фикрлар билдирила бошланди9. Фикримизча, замонавий шароитда банклар уз фаолиятини саклаб колади ва асосий функцияларини бажаради. Бунинг учун банклар саноат инкилобларининг "Бурилиш нукталари" ни англаши керак булади.

Бурилиш нукталари Жахон иктисодий формунинг "Компьютер дастурлари ва жамият келажаги" номли глобал кенгаш кун тартибига асосан утказилган суровномада ахборот ва коммуникация техналогиялари сохасидаги 800 дан ортик ижрочи экспертлар катнашган. Мазкур суровнома иштирокчилари 2025 йилга бориб "Бурилиш нуктасида" кутилаётган узгаришлар келтирилган. 2-жадвал

2025 йилга бориб содир булиши кутилаётган бурилиш нукталари фоиз

хисобида10.

Одамларнинг 10 фоизи интернетга уланган кийимларни кияди 91,2

Одамларнинг 10 фоизи чексиз (реклама оркали молиялаштириладиган) маълумот саклаш имконига эга булади 91

1 триллион сенсор интернетга уланади 89,2

АКШдя илк робот аптекачи 86,5

Укишга мулжалланган кузойнакларнинг 10 фоизи интернетга уланади 85,5

Одамларнинг 80 фоизи интернетда ракамли тарзда мавжуд булади 84,4

Биринчи 3D принтланган машина ишлаб чикарилади 84,1

Ахоли руйхатини йирик маълумотлар базасига алмаштирган илк хукумат 82,9

Имплантация килиш мумкин булган мобил телефон биринчи марта савдога чикарилади 81,7

Истеъмол таварининг 5 фоизи 3D принтлаш орыали ярагилади 81,1

Ахолининг 90 фоизи смартфонлардан фойдаланиш имконига эга булади 80,7

Ахолининг 90 фоизи интернетдан доимий фойдаланиш имконига эга булади 78,8

АКЩТда кучаларида автомобилларнинг 10 фоизи хайдовчисиз бошкарилади 78,2

3D принтирланган жигар биринчи марта организмга кучириб утказилади 76,4

Корпорация аудитларининг 30 фоизи AI томонидан бажарилади 75,4

Солик биринчи марта хукумат томонидан блокчйн оркали йигиб олинади 73,1

9 Банк 3.0. Почему сегодня банк - это не то, куда вы ходите, а то, что вы делаете // Banki.ru https://www.banki.ru/news/daytheme/?id=7194663 ваwww.mckinsey.com/~/media/McKinsey/Locations/Europe

10 Deep Shift - Technology Tipping Points and Societal Impact

Уйдаги интернетнинг 50 фоизидан купи жихоз ва курилмага сарфланади 69,9

Дунё буйлаб автомобиллардан биргаликда фойдаланиб саёхат килиш улуши шахсий автомобилда саёхат килишдан купрок булади 67,2

Жахон ялпи ички махсулотининг 10 фоизи блокчейн технологиясида сакланади 57,9

Ушбу бурилиш нукталарида олдиндан кандай туб узгаришлар кутилаётганлигини ва бу каби узгаришларга банклар кандай тайёрланиши хамда жавоб кайтаришни тушуниши мухим ахамият касб этади.

Техника ва технологиялар тараккиёти банк сохасида жуда куп узгаришлар кириб келишига сабаб булди ва бу узгаришлар бугунги кунда хам давом этмокда. Технологиялар тараккиёти деярли барча сохаларни, жумладан, банк секторида хизматлар кшрсатиш сохасини хам кайта белгилаб берди ва узгартирди. Мураккаб технологиялар ва интеграциялашган тизимларнинг пайдо булиши, айникса, молиявий операцияларни амалга оширишда бизнес юритишда кулайликлар яратди. Бугунги кунда "Биносиз банк" атамаси хаётимизга кириб келиш арафасида, чунки мижозлар энди банк филиаллари ёки банк биноларига боришга мухтож эмаслар. Банк билан боFлик куплаб банк операцияларини бажариш учун уз чунтакларидаги смартфонлардан фойдаланиши мумкин.

Х,озирги кунда банк мижозлари таркибининг купчиликни ёшлар ва урта ёшдаги инсонлар ташкил килади ва улар олдинги авлодларга караганда турли хил имкониятларга эга булиш билан бир каторда куплаб янги банк махсулотларига эхтиёжлари мавжуд. Мавжуд банк моделлари энди бундай имтиёзларга жавоб бера олмайди, факат туртинчи авлод воситалари, технологиялари ва механизмлари буни бажара олади. Туртинчи саноат инкилобига киришнинг иккита ёндашуви мавжуд:

Биринчи ёндашув янги махсулотлар ва жараёнлар янги эхтиёжларни кондирилиши кутилади;

Иккинчи ёндашув банк хзматларини курсатишда самарадорлигини ошириш учун технологик инновациялар амалга оширилиши керак булади.

Мижозларнинг янги авлодини жахон молиявий бозорга олиб чикиш ва ушбу узгаришларда бизнесни юритиш учун анъанавий банк хизматлари ва махсулотларини бутунлай кайта куриб чикиш керак булади. Банклар фаолиятига янги технологияларни олиб кириш фаолият самарадорлигини ошириш, тезкор операциялар, узлуксиз пул утказмалари, реал вактда ахборот тизимлари ва самарали рискларни бошкаришни уз ичига олади.

Ажабланарлиси шундаки, молиявий тизим учун СИ 4.0 техналогиялари зарур булиб, банк фаолиятида энг мухим фаолиятидан бири бу технология билан активларни ракамлаштириш, ракамли идентификацияни яратиш, мижозларга махсус таклифларни такдим этиш, хар бир мижозни шахсийлаштиришни такдим этиш лозим булади. Мисол учун, Япония ва АКЩдан кейин Жанубий Корея криптовалюта бозорида учинчи уринни эгаллайди ва мамлакатнинг иккинчи

йирик банки Shinhan Bank эндигина мамлакатнинг иккинчи йирик хизмат курсатувчи провайдерига кушилди. Банкда блокчейн асосидаги платформани яратиш асосий максад булиб, платформа узок вакт давомида банк сектори истеъмолчилар билан кандай муносабатда булиш ва мижозларга хизмат курсатишни хал килиш учун масъул эди. Истеъмолчилар янги авлод банкида энг яхши мижоз жалб килишда уларнинг мавжу ва келгуси эхтиёжлари тупламини аниклайди. Натижада, банклар узларининг ишлаш моделларини бутунлай кайта куриб чикишлари керак булди11.

Технологик тараккиёт мижозларнинг тезкор ва узига хос тарзда банк хизматларига булган эхтиёжрани узгартириб, банк учун хизмат курсатиш бизнес модели учун стратегияларни кайта куриб чикишни келтириб чикармокда. Янги махсулот ва хизматларни сезиларли даражада арзонрок нархларда етказиб беришни йулга куйган банклар анъанавий бизнес стратегияларига амал килувчи банклардан узиб кетмокда. Бу жараён кейинги саноат инкилоби билан тезлашиб, уз урнида харажатларни камайтиради ва кенг микёсда, хусусан, банк фаолияти самарадорликни оширади. Келгусида инновацион узгаришларга сустлик билан кириб келаётган банклар узларининг бизнес стратегиялари ва моделларини янги платформалар ва имкониятларни куллаш оркали кайта куриб чикадиганлар билан ракобатлаша олмайди.

Эндиликда узларининг эски бизнес моделларидан фойда ололмаслигини тушунган банклар, купрок мослашувчан моделни танлаган холда Fintech техналогияларини ривожлантиришга интилмокда. Стартаплар ва Fintech техналогияларни узлаштиришга банклар илмий-тадкикот, амалиёт ва ходимлар тажрибасини оширига ва мижозлар эхтиёжларини урганишга катта микдорда сармоя киритишлари керак, шунингдек, энди янги кириб келаётган СИ 4.0 билан ракобат килиш учун кулланилмайдиган эски фаолиятдан воз кечиш керак. Шу билан бирга банклар фаолиятида операцион жараёнларни автоматлаштириш томон узгариши лозим. 2-расм

Ромао ва бошкалар опреацион жараёнларни автоматлаштириш (ОЖА) бу факат инсонлар томонидан бажариладиган юкори хажмли вазифалар ва такрорий жараёнларни автоматлаштириш учун сунъий интелект ва техналогияни урганиш куникмаларига эга дастурий таъминотдан фойдаланиш эканлигини айтиб утади[12]. Опреацион жараёнларни автоматлаштириш асосан дастурий таъминотга асосланган роботлаштирилган ишчи кучи булиб, у ходимларга факат мижозларнинг узи бажарадиган ва камрок вакт талаб киладиган ишларга куллаш имконини беради. PayMe уз мижозларига ёрдам бериш учун сунъий интелект ва

11 Elizabeth Alexandria Lauren elizabeth.alexandria.lauren-2020@feb.unair.ac.id Airlangga University

12 Romao, Mario, Joao Costa, and Carlos J. Costa. "Robotic Process Automation: A Case Study in the Banking Industry." 14th Iberian Conference on Information Systems and Technologies (CISTI) . Coimbra, Portugal, 2019.

роботлардан фойдаланадилар. PayMe иловаси бир мижоздан бошкасига пул утказиш учун ишлатади.

Банк операцион жараёнларини автоматлаштириш

Младеновичнинг такидлашича13 опреацион жараёнларни автоматлаштириш банкларга кенг куламли жараёнларни тезрок ва осонлик билан тартибга солиш ва ракамлаштириш имконини беради, ва булар куйидагича:

- тизимлар уртасида узвий хамкорликни таъминлаш, ходимларнинг маълумотларни кулда йиFиш талабини олиб ташлаш;

- офис операцияларини яхшилаш (камрок хатолар, тезрок амалга ошириш);

- улкан маълумотларни кайта ишлаш тезлигини оширади;

- ходимлар мижозларга хизмат курсатишга купрок эътибор каратишлари ва бунинг натижасида мижозларга юкори хизмат курсатиш имконига эга булади;

- кенг шаффофлик оркали меъёрий хужжатларга риоя килишни осонлаштиради;

- ракамли банк узгаришларининг янги тулкини учун шароит яратади.

Опреацион жараёнларни автоматлаштириш оддий ва арзон дастурий

таъминотга асосланган ечим булиб, ишчи кучининг тахминан учдан бирига кискартиради ва махсус жихозларни талаб килмайди ва деярли хар кандай IT мухитида ишлайди. Техналогия ишнинг аксарият кисмини бажарар экан, бизнес фойдаланувчилари купинча юзага келиши мумкин булган истиснолар ёки кийинчиликларни хал килиш имконига эга булади.

13 Mladenovic, Srdan. Banking Industry 4.0: Robotic Automation as an Answer to the Challenges of Tomorrow. 2019. https://www.comtradeintegration.com/en/banking-in-industry-4-0-roboticautomation-as- an-answer-to-the-challenges-of-tomorrow (accessed June 10, 2021).

Техналогиялар оркали опреацион жараёнларни автоматлаштириш инсонларга Караганда 15 баробар самаралирок эканлиги исботланган, у кулланиладиган функциянинг хусусиятларига караб 90% гача харажатларни тежаш имконини беради. Янги техналогия асосидаги дастурлар кечаю кундуз ишлаши мумкин, вактни хисобга оладиган хисобот вазифаларини бажариши мумкин, бу одатда ходимларни белгиланган муддатларга риоя килиш учун кечаси ва дам олиш кунларида ишлашни талаб килади14.

Банклар учун келажак банкига утишда маълумотлар туплаш ва кайта алмашиш мухим компонент хисобланади. Маълумот туплаш ва тахлил килиш жуда мухим, аммо банкларга яхширок карорлар кабул килиш ва мижозларга хизмат курсатиш таклифларини яхшилашга ёрдам берадиган асосий мезонларни аниклаш ва тушуниш учун тахлил натижаларидан фойдаланиш янада мухимрок.

Хулоса

Банклар куп йиллар давомида Fintech техналогиялари фаолиятида куллашга эришишга харакат килиб келмокда. Бази банклар хозирда Fintech техналогиялар куллаган холда ракамли банк фаолиятининг янги концепцияларини самарали жорий этди. Fintech техналогияларини жорий этишда куплаб муассасалар ёрдамига мурожаат килиш сабабли баъзан муаммоларга дуч келиши мумкин. Банклар мижозларга ракамли хизматларни такдим этишда дастлаб шубха ва ишончсизлик билан карашди, аммо мижозлар томонидан ушбу банк хизматлари жуда яхши узлаштирилмокда. Бу эса шубхасиз, банкларда эскирган тизимлар вос кечиш ва хавфдан куркиш устуворлигини енгшига туртки булади.

Технологик тараккиётдан хабардор булиш ва мижозлар эхтиёжларида бурилиш нукталарида олдиндан кандай туб узгаришлар кутилаётганлигини ва бу каби узгаришларга банклар кандай тайёрланиши хамда жавоб кайтаришни тушуниши мухим ахамият касб этади.

Бундан ташкари, банклар учун асосий устувор вазифа истеъмолчи нуктаи назаридан хизматларни яхшилаш ва такдим этиш керак, шунда улар мижозлар эхтиёжларини тула кондириш ва уларнинг ракамли хизматлар юзасидан тажрибасининг мухим жихатини энг яхши тарзда ривожлантиришлари мумкин. Натижада, банк ва унинг мижозлари уртасидаги хамкорликни шакллантириш туртинчи авлод банкларини кадрлаш учун асос булиб хизмат килади. Шунингдек, янги иш усулларини урнатиш учун банклар технология ва билимга асосланган корхоналар билан якиндан хамкорлик килишлари керак.

Фойдаланилган адабиётлар

[1] Machkour, Badr, and Ahmed Abriane. "Industry 4.0 and its Implications for the Financial Sector." Procedia Computer Science 177 (2020): 496-502.

14 Elizabeth Alexandria Lauren elizabeth.alexandria.lauren-2020@feb.unair.ac.id Airlangga University

[2] Hasan Qebi BAL, Qisil ERKAN. Industry 4.0 and Competitiveness. Published by Elsevier B.V. Peer-review under responsibility of the scientific committee of the 3rd World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship. Procedia Computer Science 158 (2019) 625-631.

[3] Тарасов И.В. Индустрия 4.0: понятие, концепции, тенденции развития. Стратегии бизнеса электронный научно-экономический журнал. №6 (50) 2018. С. 57-63.

[4] Liu C. International Competitiveness and the Fourth Industrial Revolution. Entrepreneurial Business and Economics Review, 2017, 5(4), 111-133.

[5] http://www.biznes-daily.uz/ru/birjaexpert/68039- innovatsiya--iqtisodiy-taraqqiyotning-asosiyharakatlantiruvchi-kuchi.

[6] https://cyberleninka.ru/article/n/t-rtinchi-sanoat-in-ilobining-mamlakat-ra-obatbardoshligiga-tasiri/viewer

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.