Научная статья на тему 'БАНК ТИЗИМИНИ РАҚАМЛАШТИРИШ ЖАРАЁНИДА БАНК ИННОВАЦИЯЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

БАНК ТИЗИМИНИ РАҚАМЛАШТИРИШ ЖАРАЁНИДА БАНК ИННОВАЦИЯЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
179
40
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
банк / инновация / рақамлаштириш / трансформация. / banking / innovation / digitization / transformation.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Маматов, Акмалжон Анваржонович

Бугунги кунда тижорат банклари фаолиятини рақамлаштириш шароитида банк инновацияларини ташкил этиш ва мавжуд имкониятлардан фойдаланиб уларни такомиллаштириш муҳим вазифалардан биридир. Мақолада иқтисодиётни рақамлаштириш шароитида бугунги кунда банклар ривожининг асосий элементи бўлган–рақамли технологияларни ривожлантириш, уни тадбиқ қилиш, банк хизматларини такомиллаштириш йўллари келтирилган. Тадқиқот натижасида банкларда рақамли технологиялардан фойдаланиш муаммолари ўрганилиб, уларни бартараф этишнинг истиқболли йўналишлари белгилаб олинган. Банк инновацияларини такомиллаштириш бўйича етакчи олимлар фикрлари таҳлил қилинган. Шунингдек, банк тизимини рақамлаштириш шароитида банк инновацияларини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар шакллантирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE BANK AND THE PROCESS OF DIGITALIZATION OF THE BANKING SYSTEM INNOVATION IMPROVEMENT

Today, in the context of digitalization of commercial banks, one of the important tasks is to organize banking innovations and improve them using existing opportunities. The article describes ways to develop, implement and improve banking services, which is a key element of the development of banks today in the context of digitalization of the economy. As a result of the study, the problems of using digital technologies in banks were studied, and promising areas for their solution wereidentified. The views of leading scientists on improving banking innovation were analyzed.Also, proposals and recommendations for improving banking innovation in the context of digitalization of the banking system were formed.

Текст научной работы на тему «БАНК ТИЗИМИНИ РАҚАМЛАШТИРИШ ЖАРАЁНИДА БАНК ИННОВАЦИЯЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

БАНК ТИЗИМИНИ РАЦАМЛАШТИРИШ ЖАРАЁНИДА БАНК ИННОВАЦИЯЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Маматов Акмалжон Анваржонович

"Агробанк" АТБ HR департаменти бош^арма бошлоти +998 (99)602 79 49 Gmail: a.a.mamatov82@gmail.com

АННОТАЦИЯ

Бугунги кунда тижорат банклари фаолиятини рацамлаштириш шароитида банк инновацияларини ташкил этиш ва мавжуд имкониятлардан фойдаланиб уларни такомиллаштириш мууим вазифалардан биридир. Мацолада ицтисодиётни рацамлаштириш шароитида бугунги кунда банклар ривожининг асосий элементи булган-рацамли технологияларни ривожлантириш, уни тадбиц цилиш, банк хизматларини такомиллаштириш йуллари келтирилган. Тадцицот натижасида банкларда рацамли технологиялардан фойдаланиш муаммолари урганилиб, уларни бартараф этишнинг истицболли йуналишлари белгилаб олинган. Банк инновацияларини такомиллаштириш буйича етакчи олимлар фикрлари таулил цилинган. Шунингдек, банк тизимини рацамлаштириш шароитида банк инновацияларини такомиллаштириш буйича таклиф ва тавсиялар шакллантирилган.

Калит сузлар: банк, инновация, рацамлаштириш, трансформация.

БАНК В ПРОЦЕССЕ ЦИФРОВИЗАЦИИ БАНКОВСКОЙ СИСТЕМЫ ИННОВАЦИИ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ

Маматов Акмалжон Анваржонович,

Начальник управления HR департемента АКБ "Агробанк" Телефон: +998 (99) 602 79 49 Gmail: a.a.mamatov82@gmail.com

АННОТАЦИЯ

Сегодня в условиях цифровизации коммерческих банков одной из важных задач является организация банковских инноваций и их совершенствование с использованием имеющихся возможностей. В статье представлены пути развития цифровых технологий, их внедрения и совершенствования банковских услуг, что является основным элементом развития банков на сегодняшний день в условиях цифровизации экономики. В результате исследования были изучены проблемы использования цифровых технологий в банках, а также выявлены перспективные направления их устранения. Анализируются мнения

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

ведущих ученых о совершенствовании банковских инноваций. Также сформулированы предложения и рекомендации по совершенствованию банковских инноваций в условиях цифровизации банковской системы.

Ключевые слова: банковское дело, инновации, цифровизация, трансформация.

THE BANK AND THE PROCESS OF DIGITALIZATION OF THE BANKING SYSTEM INNOVATION IMPROVEMENT

ABSTRACT

Today, in the context of digitalization of commercial banks, one of the important tasks is to organize banking innovations and improve them using existing opportunities. The article describes ways to develop, implement and improve banking services, which is a key element of the development of banks today in the context of digitalization of the economy. As a result of the study, the problems of using digital technologies in banks were studied, and promising areas for their solution wereidentified. The views of leading scientists on improving banking innovation were analyzed.Also, proposals and recommendations for improving banking innovation in the context of digitalization of the banking system were formed.

Key words: banking, innovation, digitization, transformation.

Маълумки, жахон иктисодиётининг глобаллашуви шароитида инновациялар мух,им урин тутади. Иктисодий адабиётларда "Инновацион-ахборот тизими" тушунчаси мавжуд булиб, у инсон ва ахборот ресурсларининг узаро таъсири имкониятларини кенгайтиради, бу оркали эса инновациялар усиб боради ва тизим ривожланади. Иктисодиётнинг барча жабх,аларида инновациялардан кенг фойдаланилмокда, бу эса кушимча имкониятларни очиб бермокда. Хусусан банк тизимида ракамлаштириш жараёнларини тезлаштириб, хизматлар куламини хдмда сифатини яхшилашга туртки булмокда.

Инновацияларни самарали жорий килиш ва амалга ошириш учун банклар ушбу сохддаги максадли ишларнинг узок муддатли стратегиясини ишлаб чикиб, учта турдаги инновациялар учун аник максад ва вазифаларни белгилаб олишлари керак. Ички жараёнларни ракамлаштириш режасисиз, технологик инновациялар билансамарали ишлашнинг иложи йук. Мах,сулот инновациясининг асосий омили булган янги инновацион мах,сулотларни бозорга киритиш учун зарур булган тезликни таъминлаш учун шериклилик алокаларини яратиш ва инсонларда зарур буладиган куникмаларни х,осил килишни таъминлаш зарур. Бизнес моделларини яратишда инновациялардан

КИРИШ

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

фойдаланган холда банкдан ташкари даромад манбаларини купайтиришга эътибор каратиш лозим. Марказий банк тижорат банкларига инновацияларни куллаш учун кулай мухитни яратишда давом эттириш ва молиявий инфратузилмани, шу жумладан, акселераторлар ва бизнес-инкубаторлар каби банк сектори учун ноанъанавийинститутларни фаол куллаб-кувватлаш оркали ушбу жараёнларга ижобий таъсир утказиши мумкин.

Мавзуга оид адабиётлар тахлили Инновацияларга классик таърифни П.Друкер ва Б.Сантолар бериб утишган. Уларнинг фикрига кура, "инновациялар - тадбиркорлар томонидан янги бизнес ёки хизматни йулга куйиш учун инструмент ёки восита". Б.Санто инновацияларни ижтимоий, техник, иктисодий жараёнларда FOялардан амалий фойдаланиш оркали ихтироларнинг энг яхшисига олиб келади ва бу оркали унинг бозорда фойда олиб келиш имкониятлари ошади деб эътироф этади.

И. Ли ва Й.Шинлар тадкикотларида банк секторидаги технологияларнинг ривожланиши анча олдин бошланган булиб, бугунги кунга келиб банкларнинг анъанавий услубини узгартириб юборганлигини алохида таъкидлайди. Шунингдек, улар замонавий технологиялар хатто банкларнинг бизнес моделига таъсирини урганган холда ушбу анъанавий молия институтларининг шу пайтгача булган баркарор даромадига таъсир курсатмокда дея эътироф этишади. Польшалик олим М.Залеска эса, технологик инновацияларга сармоя киритишдан куркмайдиган ва уз тузилмаларида самарали фаолият юритиш амалиётини йулга куядиган банклар узларининг бозордаги мавкеини саклаб колишлари ва хатто ноёб ракобат устунлигини яратишлари мумкин деб фикр билдиради.

И.Балабановнинг таъкидлашича, "Банк инновацияси узига хос хусусиятларга эга булиб, янги банк махсулоти ёки операция шаклида амалга оширилади". О.Лаврушиннинг фикрича, "Банк инновацияси синтетик тушунча булиб, янги банк махсулотлари ва хизматларини, ресурс салохиятини шакллантириш ва жойлаштириш учун кулай шароит яратиш жараёнида даромад олиш ёки хамкор мижозларга фойда олишга ёрдам бериш" деб таъкидлаб утган. Шунингдек, М.Тангишов тадбиркорлар тижорат банклари томонидан тезкор, сифатли, арзон ва хавфсиз туловларни амалга оширилишни хохлашларини инобатга олиб тижорат банклари фаолиятида банк махсулотлари ва сифатини оширишда инновацион ёндашув асосида ташкил этишни эътироф этади.

Мамлакатимиздаги иктисодчи олимлардан, иктисод фанлари доктори, профессор, Н.Х.Жумаев "Ракамли иктисодиётда 1Т ёрдамида таннархни

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

камайтиришга, натижада эса, оптималлашувга ва самарадорлик ошишига эришилади. Ракамлииктисодиётда замонавий илмий ёндашувлар ва инновациялар мухим хамда устувор ахамиятга эга булади" деб таъкидлаган.

Ф.У.Додиев ва Д.Р.Юсуповаларнинг фикрига кура, "Республикамизда фаолият юритаётган тижорат банклари уз фаолиятларини инновацион ривожлантиришга каратаётган бир вактда, молиявий технологияларни куллаган холда банкхизматларини курсатиш талаб даражасида эмас ва банкларнинг ГС-платформалари молиявий хизматларни курсатувчи майдончага тулик айланмаган".

О.Меликов эса, "Банк технологиялари деганда банк фаолиятини амалга оширишва куллаб-кувватлашнинг энг янги ёндашувлари, усуллари, воситалари йиFиндиси тушунилади" дея эътироф этади.

А.Хакимов банк секторидаги инновацион фаолият ва мазкур сохадаги стратегияларнинг мохиятини тулик тушуниш учун, тахлиллар фундаментал иктисодий омилларни урганишдан бошланиши лозимлигини кайд этиб утган.

Шуни таъкидлаб утиш керакки, инновациялар ва хусусан банк инновацияларининг иктисодий-ижтимоий мохияти атрофида бир талай фикрлар берилганлигига карамай, бу жараёнларни амалга оширишда айрим кийинчиликлар ва камчиликлар мавжуд. Шу боис банк инновацияларини ривожлантиришни илмийназарий жихатдан асослаб бериш иктисодчи олимлар олдида турган мухим вазифалардан бири булиб хисобланади. Бизнинг фикримизча банк инновациялари иктисодий усиш нуктаи назаридан юкори ахамиятга эга булган инструмент сифатида, янги технологиялардан фойдаланилган холда, банк томонидан мижозларига кулай, ихчам, оммабоп хизматлар мажмуи саналади.

ТАДЦЩОТ МЕТОДОЛОГИЯСИ

Мазкур маколада хорижий ва мамлакатимиз иктисодчи олимларининг корхоналар фаолиятида банк инновациялари ва уларни ракамли иктисодиётни ривожлантиришга баFишланган илмий асарлари урганилган. Узбекистон Республикаси Марказий банки ва тижорат банклари маълумотларининг тахлилида статистик маълумотларни гурухлаш, солиштирма тахлил, танлама кузатув усулларидан фойдаланилди. Тадкикот методологияси сифатида адабиётлар киёсий тахлили, мантикий ва таркибий тахлил килиш, гурухлаштириш ва киёсий таккослаш усулларидан фойдаланилди.

ТАХЛИЛ ВА НАТИЖАЛАР

Ракамли иктисодиёт шароитида банк инновациялари янги махсулот ва хизматларни яратиш, янги филиаллар ва хизматлар марказларининг

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

оммавийтартибда очилишига замин яратмокда. Бу оркали эса, банк хизматларини курсатиш моделида ижобий узгаришларга олиб келди. Бунинг натижасида эса тизим холати сифат жихатидан яхшиланишини ва янги боскичга олиб чикиш имкониятларини очмокда.

«Ракамлаштириш» атамаси ахборотни ракамли шаклга утказишни англатади. Бирок, бизнес сохасида эса ракамлаштириш операцион моделлардаги узгаришнингикки турини билдиради: Биринчиси - алокаларни ракамли каналга утказиш; иккинчиси- доимий операцияларни автоматлаштириш. Бу узгаришлар бир-бири билан чамбарчас боFлик холат булиб хисобланади. Узбекистон Республикаси банк сектори ривожланган мамлакатлардаги банк сектори каби олдинга караб интилмокда. Хизмат курсатиш моделлари ракамли технологиялар (сунъий интеллект, блокчейн, Р2Р кредитлаш), шунингдек, интергациялашган тармок иктисодиётининг ривожланиши натижасида сезиларли даражада узгармокда. Секторга банкдан ташкари иштирокчиларнинг кириши учун тусиклар йилдан-йилга камайиб, телекоммуникация ва IT компаниялари узваколатларидан келиб чиккан холда, молиявий хизматлар ва махсулотларни банк секторига интеграциялашувини кенг йулга куймокда. Банк инновацияларига булган талаб асосан унинг истеъмолчилари томонидан белгиланади. Истеъмолчиларнинг асосий талаблари - банк операцияларини бажаришвактини кискартириш, уларни 24/7 режимида ишлаш имконияти, банк махсулотлари ва хизматларидан янада кулай фойдаланиш, ягона банк интерфейсидан фойдаланган холда банк хизматлари билан бир каторда бошка хизматлардан хам фойдаланиш имкониятларини оширишдан иборат. Ушбу талаблар банкда инновацияларни ривожланишига туртки булмокда.

Бугунги кунда янги технологиялар, FOялар ва моделларнинг ривожланиш суръати жуда юкори, шу сабабли, ракобатбардошлилик шароитида ва мижозларни саклаб колишнинг асосий омиллари бу - хизматларнинг сифати ва уларни бозорга чикариш тезлиги хисобланади. Банк сектори бу - ракамли ва технологик инновацион ечимларни жорий этишни жонлантирувчи кучи ва бошка тармокларга кадрлар етказиб берувчиси булиб хисобланади. Ракамли трансформацияни амалга ошираётган йирик тижорат банклари узлари яратган тизим доирасида курсатилаётган хизматлар куламини кенгайтириш имкониятлари мавжуд булади. Урта ва кичикрок банклар эса йирик банкларнинг тизимларидан ташкари сегментлашган иштирокчиларга айланади. Банкдан ташкарииштирокчилар (телекоммуникация ва IT компаниялар) тобора

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(3), March, 2023

купрок молиявийхизматлар курсатадилар ва анъанавий банкларнинг тулаконли ракобатчисига айланадилар .

Мижозлар эса уз навбатида, хизмат курсатувчи банкларида телекоммуникация, чакана савдо, таълим, соFликни саклаш сох,аларига оид кушимча хизматларни олиш имкониятлари очилади. Таклифлар эса хусусийлаштирилади, банкамалиётлари тезлиги сезиларли даражада оширилади 1-расм. Банк сектори максадли ривожланишининг куриниши

Молиявий технологик компаниялар ва нобанк ташкилотлар сонининг ортиши натижасида, сохада ракобат кучаймокда. Бунинг натижасида анъанавий банк хизматларининг рентабеллик даражаси пасайиб бормокда ва бозор иштирокчилариолдида янги даромад манбаларини излаш масаласи турибди. Янги даромад манбаи эса ракамли банк махсулотлари ва 1Т компаниялари билан хамкорликда яратилганинновацион махсулотларда булиши мумкин деб хисоблаймиз.

Узбекистонда банк секторининг ракамли трансформацияси учун кулай шароитлар яратилмокда. Бунинг натижасида йилдан йилга масофавий хизмат курсатиш каналларидан фойдаланувчи мижозлар сони ортиб бормокда. Мамлакатимизда мобил ва интернет банкинг хизматларидан фойдаланувчилар сони 2020 йил 1 январ холатига 10 153,4 мингтани ташкил этган булса, 2023 йил 1 январ холатига бу курсаткич карийб 3 баробарга ошиб, 30 001 мингтани ташкил этган.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(3), March, 2023

Бирок, мамлакатимизда масофавий банк хизматларининг камраб олиш даражаси ханузгача интернет билан камраб олиш даражасидан ортда колмокда. Бу эсамасофавий банк хизматлари билан камраб олиш даражасини жиддий усишига халисалохият ва имконият бор эканлигини англатади. Узбекистонда тижорат банкларининг мижозларга хизмат курсатишда ракамлаштириш жараёнларини жадаллашувига куплаб омиллар ёрдам беради. Шу жумладан, интернет билан камраб олиш даражасининг ошиши.

2-расм. Масофавий банк хизматларидан фойдаланувчилар сони.

Мамлакатимизда кенг функционалликга эга замонавий, кулай мобил ва онлайн иловалар бугунги кунда кенг таркалган. Республикамиз банклари томонидан мижозларга мобил иловаларни такдим этиш жахоннинг ривожланган мамлакатлари банклари катори банк операцияларини амалга ошириш имконини бермокда. Хизмат курсатиш йуналишига караб, мижозларнинг аксарияти 50 %и масофавий банк хизматларидан (шундан 20% и интернет банкинг, 15 %и мобил банкинг ва 45 %и хар иккала платформадан) фойдаланади. Бугунги кунда иктисодиётни ракамлаштириш шароитида банк хизматларининг янги технологиялар ёрдамида курсатилиши аллакачон даврнинг асосий талаби булиб хисобланади.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

Банк сохасидаги хизматлар инновацияси йирик маълумотларни тахлил килиш, илFор тахлиллар утказиш, сунъий интеллект, ва блокчейн каби технологик ва ракамлитенденцияларга асосланади, бу эса, воситачилар иштирокисиз операцияларни амалга ошириш имконини беради. Айнан янги инновацион технологиялар ёрдамида янги тижорат салохиятига эга сервислар, имкониятлар ва хизматлар яратилмокда. Бу эса олдинги анъанавий банк хизматларини курсатишда юридик ва жисмоний шахсларнинг айнан узлари катнашиши талабларини бекор килиб, онлайн тизим оркали керакли хизматлардан фойдаланиш имкониятини бермокда.

Банкларда инновацион хизматлар яратилишининг асосий максади булиб, янги мижозларни жалб килиш, уларнинг талаб ва эхтиёжларини кондириш ва шу билан бирга мавжуд мижозларни саклаб колишдан иборат. Хрзирги кунда банкларда хисобракам очиш банк пластик картасини эмиссия килиш олдингидек узок муддат талаб этмайди ва бир банк иш кунида ушбу амалиётларни бажариш мумкин.

Банклараро амалиётлар шу жумладан пул кучириш амалиётлари бир неча дакикаларда амалга ошмокда. Ушбу амалиётларнинг бажарилиши тезлигининг ошиши мижозларга кулайликлар яратиб банкга булган ишончининг ошишига сабаб булди.

Шу сабабли банклар мижозларни саклаб колиш ва янги мижозларни жалб килиш учун янги замонавий инновацион махсулотларни ишлаб чикаришга харакат килишмокда. Бу борада жуда купчилик банклар, мижозларга кулайлик яратиш максадида, уларнинг банкга ташрифини сезиларли даражада камайтириш учун масофавий хизматлар куламини ошириб онлайн ариза топшириш, хисобракам колдотини масофадан туриб бошкариш имкониятини берувчи иловалар сонини оширишга интилишмокда. Банклар мижозларнинг биометрик маълумотларига асосланган холда масофадан туриб уларни идентификация килиш имконига эгадирлар. Бунинг натижасида эса банкда янги хисобракам очишда мижоз ва банк уртасида масофадан туриб шартнома тузиш имконияти беради.

Банклар инновацион хизматлар хажмини оширишлари учун мунтазам равишда янги FOялар ва янги технологиялардан фойдаланишлари зарур булиб хисобланади. Тижорат салохиятига эга янги FOя ва хизматларни таклиф этиш учун тижорат банклари доимий равишда трендларни доимий равишда кузатиб бориш, мижозлар талабини аниклаш каби хал килувчи омилларни урганиб, тахлил килиб боришлари лозим.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

Бундан ташкари, бозорга янги махсулот ва хизматларни чикариш тезлиги махсулот ва хизматлар инновациясини ривожлантириш учун жуда мухимдир: банк бозорга янги инновацион махсулот ва хизматларни канчалик тез олиб кирса, у шунчалик ракобатбардош устунликларга эга булади. Банклар 1Т компаниялари билан хамкорлик килиш оркали уз махсулотлари ва хизматларини бозорга олиб чикиш жараёнларини тезлаштиришлари мумкин.

Тижорат банклари учун ракамли трансформациянинг асосий максади бу - харажатларни камайтириш ва амалиётларни тезлаштиришдир. Анъанавий банк хизматларини ракамлаштириш оркали янги филиалларда махсулот ва хизматларни сотиш нархини 40-60%га камайтириш имконини беради. Инновацион ривожланишнинг энг мухим йуналишларидан бири инновацион ечимларни ишлаб чикиш ва жорий этиш, инновацияларни аутсорсинг килиш ва хамкорликнинг бошка шаклларида 1Т компаниялар билан хамкорликни ташкил этиш хисобланади.

Фойдаланувчилар хакидаги маълумотларни туплайдиган, уларни кредитга лаёкатлилигини, тулов кобилиятини бахолаш учун такдим этувчи компаниялар тижорат банкларининг мухим хамкорига айланмокда. Бундай хамкорлик шартномалари хар бир тижорат банки томонидан имзоланиб амалиётга жорий килиб борилиши сохадаги кулайликларни ошишига олиб келади.

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР

Банк секторини инновацион ривожлантириш бир катор мухим омилларга боFликдир. Банклар уз стратегиясини кайта куриб чикишлари ва кейинги ривожланиш йуналишларини белгилашлари керак. Катта эхтимол билан, йирик банклар учун бу тизим куринишидаги бизнес жараёнларини кейинчалик узгартириш ва яратиш билан боFлик тулик камровли ракамли трансформациядир. Етарли капиталга эга булмаган бошка банклар учун энг туFри ечим хорижий инвестициялар асосида асосий хизматларни такдим этиш булиши мумкин. Х,ар бир банк инновациялар билан ишлаши учун унинг ичида кулай мухит яратилиши лозим. Бунга эса куйидагилар оркали эришиш мумкин:

1. Аник стратегия ва натижага йуналтирилган максадни белгилаш. Ракамли трансформация дастури куйидаги элементларни уз ичига олиши керак: улкан максадлар, янги бизнес моделларини яратиш ва ривожлантириш жараёни, дастурни амалга ошириш харажатларининг аник хисоби, ракамлаштириш тадбирлари ва ракамли трансформациядан келиб чикадиган хавфларни аниклаш. Шунинг учун стратегия учта турдаги инновациялар учун ривожланиш

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

режасини уз ичига олиши керак: махсулот, жараён ва бизнес модели инновацияси.

2. Хдмкорлик шартномаларини тузиш. Банклар, молиявий технологик компаниялар, нобанк ташкилотлар, телекоммуникация ва IT компаниялари билан хамкорликни ривожлантириш. Шунингдек, Марказий банк билан фаол хамкорлик килиш оркали инновацияларни ривожлантириш учун кулай шарт-шароитларни яратишда тартибга солувчи сифатида хизмат килиши мумкин. Банклар стартаплар бозоридаги лойихаларни диккат билан кузатиб бориши ва бахолаши, энг истикболлиларини аниклаши ва уларни сотиб олиши ёки улар билан стратегик хамкорлик алокаларини яратиши керак.

Хулоса килиб айтганда, ракамли банк деганда махсулот ва хизматларнинг аксарияти ракамли (электрон) шаклда такдим этиладиган банк сифатида тушунилиши мумкин. Шу билан бирга, унинг мижозлари банк билан кундалик мулокотда асосан ракамли каналлардан фойдаланадилар. Бундай банкнинг инфратузилмаси реал вакт режимида ракамли узаро алокалар учун оптималлаштирилган ва технологик узгаришларнинг юкори тезлигини назарда тутади.

REFERENCES

1. Megargel A., Shankararaman V., Reddy S. K. Real-time inbound marketing: a use case for digital banking /Handbook of Blockchain, Digital Finance, and Inclusion. AcademicPress, 2017. P. 311-328.

2. Друкер П. Бизнес и инновации. / пер.с.англ. - М.: ИД «Вильямс», 2009. -

3. Caffra Б. Инновaция гак средство экономического рaзвития. - М.: Прогресс,

4. Lee I., Shin Y.J., 2018, Fintech: Ecosystem, business models, investment decisions, and challenges, Business Horizons ,61. URL: https: // www. researchgate.net /publication/ 320365249_Fintech_Ecosystem_ business _models _investment _decisions_and_challenges

5. Zaleska M., 2018a, Blockchain technology will revolutionise the world, Polish Market, URL:https: //www.researchgate.net/ publication/336893761 _Theory_and_practice_of_innovati on_development_in_the_banking_sector

6. Банковский менеджмент. Учебник / Под ред. д.э.н., проф. О. И. Лаврушина. 3-е изд., перераб. и доп. М.: КноРус, 2016.

7. Викулов В.С. Концептуальный подход к разработке инновационной стратегий коммерческого банка // Финансовый менеджмент. 2018. №5. С. 106-

432с.

1990.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(3), March, 2023

8. Тангишов М. (2015). Инновацион банк мах,сулотлари: банклар учун энг долзарб масала. //Бизнес-эксперт. №6(90).

9. https://review.uz/oz/post/raqamli-iqtisodiyot-mamlakatimiz-taraqqiyotigarovidir

10. Dodiev F., Yusupova D. INNOVATIVE DEVELOPMENT OF BANKS IN UZBEKISTAN //International Finance and Accounting. - 2020. - Т. 2020. - №. 5. -С. 9.

11. Меликов О.М. Ракамли банк технологиялари ва уларнинг узига хос хусусиятлари хдмда улардан самарали фойдаланиш йуллари. //"Иктисодиёт ва инновацион технологиялар" илмий электрон журнали. №4, июл-август, 2021. -

12. Хдкимов А.А. Ракамли иктисодиёт шароитида тижорат банкларининг инновацион фаолияти. //"Иктисодиёт ва инновацион технологиялар" илмий электрон журнали. №5, сентябр-октябр, 2021. - 317-б.

13. Абдрахманова Г. И., Вишневский К. О., Гохберг Л. М. и др. Что такое цифровая экономика? Тренды, компетенции, измерение: доклад к XX Апр. междунар. науч. конф. по проблемам развития экономики и общества, Москва, 9-12 апр. 2019 г. М.: Издательский дом НИУ ВШЭ, 2019. 82 с.

14. Mujinga M., Eloff M. M., Kroeze J. H. System usability scale evaluation of online banking services: A South African study // South African Journal of Science. 2018. Vol. 114. No. 3/4. URL: https://doi.org/10.17159/sajs.2018/20170065.

15. Марказий банкнинг Статистик бюллетени - 2021 йил. URL: https://cbu.uz/upload/medialibrary/9c4/Markaziy-bankning-statistik-byulleteni-2021-yil.pdf

12-б.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.