Научная статья на тему 'ТЎРТИНЧИ САНОАТ ИНҚИЛОБИНИНГ МАМЛАКАТ РАҚОБАТБАРДОШЛИГИГА ТАЪСИРИ'

ТЎРТИНЧИ САНОАТ ИНҚИЛОБИНИНГ МАМЛАКАТ РАҚОБАТБАРДОШЛИГИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
557
137
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
“Саноат 4:0” / тўртинчи саноат инқилоби / “Глобал рақобатбардошлик индекси” / сунъий интеллект / киберхавфсизлик / рақобатбардошлик. / «Индустрия 4:0» / четвертая промышленная революция / «Индекс глобальной конкурентоспособности» / искусственный интеллект / кибербезопасность / конкурентоспособность.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Тошпулатов Икболжон Адилжонович

Ушбу мақолада мамлакат рақобатбардошлигини таъминлашда тўртинчи саноат инқилобини таъсири назарий жиҳатдан асосланган ҳамда Ўзбекистон Республикасини “Глобал рақобатбардошлик индекси”га кириши бўйича таклифлар ишлаб чиқилган. Шунингдек, “Саноат 4:0” дастурини аҳамиятли жиҳатлари, афзалликлари ҳамда ўзига хос хусусиятлари тадқиқ этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВЛИЯНИЕ ЧЕТВЕРТОЙ ПРОМЫШЛЕННОЙ РЕВОЛЮЦИИ НА КОНКУРЕНТОСПОСОБНОСТЬ СТРАНЫ

В этой статье теоретически обосновано влияние четвертой промышленной революции на обеспечение конкурентоспособности страны, а также разработаны предложения по включению Республики Узбекистан в “Индекс глобальной конкурентоспособности”. Также были изучены важные аспекты, преимущества и особенности программы «Индустрия 4:0».

Текст научной работы на тему «ТЎРТИНЧИ САНОАТ ИНҚИЛОБИНИНГ МАМЛАКАТ РАҚОБАТБАРДОШЛИГИГА ТАЪСИРИ»

ПОСТИНДУСТРИАЛ ИКТИСОДИЁТИ НАЗАРИЯСИ / ТЕОРИЯ ПОСТИНДУСТРИАЛЬНОЙ ЭКОНОМИКИ

у

Тошпулатов Икболжон Адилжонович,

ФарFона политехника институти «Менежмент» кафедарси катта укитувчиси, иктисодиёт фанлари буйича фалсафа доктори

ТУРТИНЧИ САНОАТ ЩИЛОБИНИНГ МАМЛАКАТ РАКОБАТБАРДОШЛ И ГИ ГА ТАЪСИРИ

УДК: 67/68:658

ТОШПУЛАТОВ И.А. ТУРТИНЧИ САНОАТ ИНЦИЛОБИНИНГ МАМЛАКАТ РАЦОБАТБАРДОШЛИГИГА ТАЪСИРИ

Ушбу маколада мамлакат ракобатбардошлигини таъминлашда туртинчи саноат инкилобини таъ-сири назарий жихатдан асосланган хамда Узбекистан Республикасини "Глобал ракобатбардошлик индекси"га кириши буйича таклифлар ишлаб чикилган. Шунингдек, "Саноат 4:0" дастурини ахамиятли жихатлари, афзалликлари хамда узига хос хусусиятлари тадкик этилган.

Таянч сузлар: "Саноат 4:0", туртинчи саноат инкилоби, "Глобал ракобатбардошлик индекси", сунъий интеллект, киберхавфсизлик, ракобатбардошлик.

ТОШПУЛАТОВ И.А. ВЛИЯНИЕ ЧЕТВЕРТОЙ ПРОМЫШЛЕННОЙ РЕВОЛЮЦИИ НА КОНКУРЕНТОСПОСОБНОСТЬ СТРАНЫ

В этой статье теоретически обосновано влияние четвертой промышленной революции на обеспечение конкурентоспособности страны, а также разработаны предложения по включению Республики Узбекистан в "Индекс глобальной конкурентоспособности". Также были изучены важные аспекты, преимущества и особенности программы «Индустрия 4:0».

Ключевые слова: «Индустрия 4:0», четвертая промышленная революция, «Индекс глобальной конкурентоспособности», искусственный интеллект, кибербезопасность, конкурентоспособность.

TOSHPULATOV I.A. THE INFLUENCE OF THE FOURTH INDUSTRIAL REVOLUTION ON THE COUNTRY'S COMPETITIVENESS

In the article effect of the fourth industrial revolution on ensuring the country's competitiveness is theoretically substantiated, and proposals for the Republic of Uzbekistan including into the "Global Competitiveness Index" are developed. Important aspects of the "Industry 4:0" program were also studied implementing the SWOT analysis.

Keywords: "Industry 4:0", fourth industrial revolution, "Global Competitiveness Index", SWOT analysis, artificial intelligence, cybersecurity, competitiveness.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

f ПОСТИНДУСТРИАЛ ИКТИСОДИЁТИ НАЗАРИЯСИ / ТЕОРИЯ -\ 201 Л

V ПОСТИНДУСТРИАЛЬНОМ ЭКОНОМИКИ J

Кириш.

Дунё мамлакатлари халк,аро даражадаги рак,обатбардошликка эришишда илм-фан риво-жига катта эътибор каратмокда. Илм-фаннинг ривожи саноат индустриясини замонавий техника-технологиялар билан куролланишига, сунъий интеллектдан ишлаб чикариш жараён-ларини бошкаришда самарали фойдаланишга имкон бермокда.

Илм-фан ривожига эътибор к,аратаётган х,амда инновацион фаолият тараккий этаётган мамла-катлар ик,тисодиёти юксалиб корхоналар юк,ори самарадорликка эришмок,далар. Жах,он бозорида кузатилаётган кучли ракобат мух,итида жадал ривожланиш жараёнидан ортда к,олиш, илм-фан ривожига эътибор к,аратмаслик саноат индустри-ясининг инкирозига олиб келиши мумкин.

Ривожланган мамлакатлар к,аторига киришни максад килиб олган Узбекистонда илм-фан ривожи йулида жадал ислох,отлар олиб борилмокда. Узбекистон Республикасининг 2019 йил 29 октябрдаги УРК.-576-сон "Илм-фан ва илмий фаолият туFрисида"ги Конуни, Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 1 нояб-рдаги "Илмий-тадк,ик,от муассасаларининг инфра-тузилмасини янада мустах,камлаш ва инновацион фаолиятини ривожлантириш чора-тадбирлари туFрисида"ги ПК-3365-сон ва 2017 йил 17 фев-ралдаги "Фанлар Академияси фаолияти, илмий-тадк,ик,от ишларини ташкил этиш, бошк,ариш ва молиялаштиришни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туFрисида"ги ПК-2789-сон к,арорлари шулар жумласидандир1. Карорларда илмий тадк,ик,от фаолиятини куллаб-кувватлаш билан боFл и к, куплаб имкониятлар берилган, махсус жамFармалар, грантлар давлат бюджети х,исобидан ажратилган.

Барчамизга маълумки, мамлакатимиздаги баъзи саноат корхоналарида фойдаланилаёт-ган техника-технологиялар маънавий эскирган2, куп энергия сарф этадиган дастгох,лардан ибо-рат. Энергия сарфларини куплиги уз навбатида мах,сулот таннархини ортишига, жах,он бозорида корхоналар рак,обатбардошлигини таъминлаш билан боFлик1 муаммоларни юзага келишига сабаб булмокда. Бундай вазиятда ик,тисодиёти ривожланган мамлакатлар куллаётган саноатнинг янги

1 lex.uz

2 http://www.biznes-daily.uz/ru/birjaexpert/45314-sanoat-tarmoqlarini-modrnizatsiyalash-va-ishlab-chiqarishni-divrsifikatsiyalashda-invstitsiyalarning-roli-

авлодлари устида илмий тадк,ик,отлар олиб бориш, тажрибаларни тадк,ик, этиш ва улардан самарали фойдаланиш долзарб масала х,исобланади.

Адабиётлар та^лили.

Илм-фан ривожи саноатда янги инк,илоб "Саноат 4:0"ни вужудга келтирди. Бугунги кунда Германия, АКШ, Голландия, Франция, Буюк Британия, Италия, Бельгия ва бошк,а ривожланган мамлакатлар саноатнинг туртинчи инк,илобидан самарали фойдаланишмокда.

Туртинчи саноат инк,илобини мамлакат, худуд, тармок,, корхона рак,обатбардошлигига таъсири хусусида бир канча тадк,ик,отчилар илмий изла-нишлар олиб боришган.

Хорижий тадк,ик,отчилардан Hasan ^ebi BAL, ^isil ERKANлар "Саноат 4:0"ни инсониятнинг онгий фаолияти билан ишлашга боFлик1лиги, кушимча киймат яратишда асосий омил эканлиги, мах,сулот сифатини янги боск,ичга олиб чик,к,анлиги ва бошк,а саноат боск,ичларидан рак,обатда устунлик жих,атларини тадк,ик, этишган3. Туртинчи саноат инк,илобида ишчи кучидан фойдаланишни камай-тиришга, сифат менежментини янги усулда ташкил этишга, хомашё-тайёр мах,сулот жараёнини тулик, камраб олиш циклларига эътибор к,аратилган.

И.П.Довбий, Н.В.Ионова, Н.С.Довбийлар томонидан "Саноат 4:0"ни мамлакат ракобатбардошлигига, макроиктисодий

курсаткичларга, ЯИМга таъсири бах,оланган4.

И.В.Тарасов "Саноат 4:0"ни рак,обатда устунлик берувчи хусусиятларига жумладан, инсон ва машина уртасидаги боFлик1ликни туFридан-туFри ахборот технологиялари орк,али боFланиш имко-ниятлари, ахборотларнинг шаффофлиги ва самарали тизимларни яратиш имконияти, моддий оламни виртуал куринишига тухталиб утган5.

Liu C. макро ва микроик,тисодиёт рак,обатбар-дошлигига "Саноат 4:0"нинг таъсирини бах,олаган

3 Hasan gebi BAL, Qsil ERKAN. Industry 4.0 and Competitiveness. Published by Elsevier B.V. Peer-review under responsibility of the scientific committee of the 3rd World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship. Procedia Computer Science 158 (2019) 625-631

4 Довбий И.П., Ионова Н.В., Довбий Н.С. Четвертая промышленная революция (Аспекты инвестицонно-финансового и кадрового обеспечения). Bulletin of the South Ural State University. Ser. Economics and Management. 2019, vol. 13, no. 1, pp. 120-131

5 Тарасов И.В. Индустрия 4.0: понятие, концепции, тенденции развития. Стратегии бизнеса электронный научно-экономический журнал. №6 (50) 2018. С. 57-63

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

-- Г 202 ПОСТИНДУСТРИАЛ ИКТИСОДИЁТИ НАЗАРИЯСИ / ТЕОРИЯ А

ПОСТИНДУСТРИАЛЬНОМ ЭКОНОМИКИ у

хамда дастурни куллаш билан боFлик1 стратегия-ларни таклиф этган1.

Renata Stasiak-Betlejewska, Luminita Parv, Wojciech Glin - лар дастурдан фойдаланишда энг куп фойдаланилаётган технологиялар ва уларни корхона ракобатбардошлигига таъсирини тадкик этишган2.

Махаллий тадкикотчиларимиздан А.Магрупов миллий иктисодиёт учун замонавий мутахассис-лар тайёрлашда "Саноат 4:0" дастурини эъти-борга олиш зарурлиги, "Ракамли Узбекистан -2030" дастури сунъий интеллект, интернет ашё-лари, катта маълумотлар, ирсий ва биотехноло-гиялар, тикланадиган электр манбалари, композит материаллар билан боFлик эканлиги хусусида тухталиб утган3.

"Саноат 4:0" дастурини миллий иктисодиётимизга таъсири, уни куллаш самара-дорлиги билан боFлик масалалар чукур тахлилий урганилмаганлиги тадкикот ишини долзарблигини белгилаб беради.

Кулланилган методология.

Мамлакат ракобатбардошлигини таъмин-лашда туртинчи саноат инкилоби яъни "Саноат 4:0" дастурини урни, ахамияти назарий жихатдан тадкик этилиб, чукур эмпирик ёндашувлар асо-сида урганилди. Ишнинг асосий максади "Саноат 4:0" дастурини куллаш заруриятини аниклаш, дастурдан корхоналарда фойдаланиш буйича таклиф ва хулосалар ишлаб чикишдир.

Асосий цисм.

Саноатнинг биринчи инкилоби 1760-1840 йил-ларни камраб олиб, сув ва бур энергиясининг узлаштирилиши ва шу оркали кул мехнатидан механизациялашган ишлаб чикаришга утилиши билан характерланади. Иккинчи саноат инкилоби XIX асрнинг охири - XX асрнинг бошларида куза-тилиб, электр энергияси ва конвейер усули асо-сида илгари мисли курилмаган ходиса - сано-атда оммавий махсулотлар ишлаб чикариш бош-ланиши билан ахамиятлидир. Учинчи саноат инкилоби XX асрнинг 60-йилларидан бошлан-

1 Liu C. International Competitiveness and the Fourth Industrial Revolution. Entrepreneurial

Business and Economics Review, 2017, 5(4), 111-133.

2 Eng. Renata Stasiak-Betlejewska, Assoc. Prof. Luminita Parv, MSc., Eng. Wojciech Glin. The influence of Industry 4.0 on the enterprise Competitiveness. MAPE 2018, volume 1, issue 1, pp. 641-648

3 http://www.biznes-daily.uz/ru/birjaexpert/68039-innovatsiya--iqtisodiy-taraqqiyotning-asosiy-harakatlantiruvchi-kuchi

ган булиб, электрон ва ракамли технологиялар натижасида саноат автоматлашув даражасига кутарилди. Ушбу узгаришлар нафакат саноат ва иктисодиётга, балки инсоният хаётининг барча жабхаларига кескин таъсир килгани яхши маъ-лум. Улар ахолининг турмуш тарзига тубдан таъсир курсатиб, кечагина ута мухим айрим соха ва касбларнинг йуколиб кетишига, хатто янги анъ-ана ва удумларнинг юзага келишига сабаб булган. Бундай мухим паллада дунёкарашини тезда янги замонга мослаштира олмаган миллатлар, модернизация бобида сусткашликка йул куйган давлат-лар етакчилик мавкеини уз-узидан бошкаларга бушатиб берганини сезмай колган.

Ривожланган мамлакатларда жадал олиб бори-лаётган илмий тадкикотларни ишлаб чикариш жараёнларига татбик этиш натижасида саноатнинг янги авлоди туртинчи саноат инкилоби вужудга келди. Туртинчи саноат инкилобининг узига хос хусусиятлари ракамли, физик ва биологик технологиялар ютукларини мужассамлаштирган янги технологияларнинг вужудга келиши, ракамли технологиялар ва органик, биологик дунё уртасидаги чегараларнинг йуколиб боришида намоён булади.

Саноат 4.0 дастурининг реализация килиш аклли саноатни ташкил килишни англатади. Курилган тизимлар ва глобал тармок киберфи-зик тизимлар асосини ташкил килади. Шундай килиб, туртинчи саноат инкилобининг концеп-цияси туртта принципга асосланади:

- инсонлар ва машиналар уртасидаги алокаларни интернет тармоти оркали бошкариш;

- ахборотларнинг шаффофлиги таъминлаш ва тизимларни виртуал нусхасини яратиш имко-нияти;

- катта хажмдаги ахборотларни бошкариш ва инсонлар хаёти учун хавфли булган бир катор вазифаларни бажариши;

- тизимларни мустакил ва автоном равишда карор кабул килиш кобилияти.

Саноат 4.0 инсониятни янги даврга олиб келди. Ушбу янги давр бутун дунё буйлаб миллиардлаб одамлар, бизнес ва хукуматлар учун янги имкони-ятларни яратди. Инсон капитали, инновация, технология, мослашувчанлик ва чакконлик Саноат

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

f ПОСТИНДУСТРИАЛ ИКТИСОДИЁТИ НАЗАРИЯСИ / ТЕОРИЯ 203 Л

V ПОСТИНДУСТРИАЛЬНОЙ экономики

1-жадвал. Глобал ракобатбардошлик индекси 4.0нинг 2019 йилдаги дастлабки унталик рейтинги1

№ Мамлакатлар номи Рейтинги

1. Сингапур 84,8

2. АКШ 83,7

3. Гонконг 83,1

4. Нидерландия 82,4

5. Швейцария 82,3

6. Япония 82,3

7. Германия 81,8

8. Швеция 81,2

9. Буюк Британия 81,2

10. Дания 81,2

4.0ни иктисодий муваффакиятга эришишини энг мухим омилларидир2.

Мамлакатларнинг жахон бозорида ракобатбардошликка эришишида саноатнинг янги авлод технологияларидан фойдаланиши мухим ахамият касб этмокда. Шунингдек, мам-лакатлар иктисодий жихатдан яхшиланиши учун улар технологиядан унумли фойдаланиши ва уни ракобатбардошликнинг бошка омиллари билан уЙFунлаштириши зарур.

Жахон иктисодий форуми мамлакатларнинг муайян курсаткичлар буйича 2019 йилда Глобал ракобатбардошлик индекси 4.0 хисоботини эълон килди. Маълумки, Глобал ракобатбардошлик индекси 4.0 халкаро ташкилоти 103 та индивидуал курсаткичлар асосида мамлакатларни бахолайди. Улардан асосийлари макроик,тисодий баркарорлик, истеъмол бозори, мехнат бозори, молия тизими, ички бозор хажми, муассасалар сифати, инфратузилма холати, ахборот техноло-гиялари ва замонавий коммуникациялардан фой-даланиш даражаси, соFликни саклаш, таълим ва куникмалар, бизнес ва инновацияларни ривож-лантириш динамикасидир. Ташкилот хар йили 141 та мамлакатни 100 балли тизимда бахолайди (1-жадвалга каранг).

Ракобатбардошлик рейтингида 141 мамлакат орасида Сингапур, АКШ ва Гонконг кучли учлик-дан жой олди.

1 http://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCom petitivenessReport2019.pdf

2 Hasan gebi BAL, Qsil ERKAN. Industry 4.0 and Competitiveness. Published by Elsevier B.V. Peer-review under responsibility of the scientific committee of the 3rd World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship. Procedia Computer Science 158 (2019) 625-631 629

Сингапур бозор ик,тисодиёти юк,ори ривожлан-ган ва солик, даражаси паст булган мамлакатдир. Мамлакатда электроника, кемасозлик ва молия-вий хизматлар сектори ривожланган. Биотехнология сохасида хам кенг куламли тадк,ик,отлар олиб борилмокда.

АКШ номинал ялпи ички махсулот буйича жахонда биринчи ва харид килиш кобилияти тенглиги буйича иккинчи уринда туради. Мамлакат иктисодиёти юкори даражада ривожланган. Ахолиси дунё ахолисининг атиги 4,3 фозини ташкил этишига карамай, америкаликлар дунё-даги жами бойликнинг 40 фоизига эгалик килади. АКШ уртача иш хаки, инсон тараккиёти индекси, жон бошига ялпи ички махсулот ва мехнат унумдорлиги каби катор ижтимоий-иктисодий курсаткичлар буйича жахонда етак-чилик килмокда.

Гонконг халкаро молия ва савдонинг мухим марказларидан хисобланади. Худуд иктисодиёти эркин бозор, паст соликка тортиш ва дав-лат аралашувига йул куйилмасликка асосла-нади. Гонконг оффшор худуд булиб, эркин порт сифатида импорт учун божхона туловларини тулаттирмайди, кушимча киймат солиFи белги-ланмаган.

Улардан кейин Нидерландия, Швейцария, Япония, Германия, Швеция, Буюк Британия, Дания-лар урин олган.

Нидерландия юкори даражада ривожланган пост-индустриал иктисодиётга эга. Мамлакат-нинг Роттердам, шунингдек Эймяйден, Дордрехт, Арнем ва Наймеген каби сохил шахарлари оFир саноат - нефтни кайта ишлаш, кимёвий ишлаб чикариш, кора металлургия ва машинасозлик сохаларига ихтисослашган. Денгиз сохиллари буйида шамол энергияси фермалари жойлаш-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

-- Г 204 ПОСТИНДУСТРИАЛ ИКТИСОДИЁТИ НАЗАРИЯСИ / ТЕОРИЯ А

ПОСТИНДУСТРИАЛЬНОМ ЭКОНОМИКИ у

ган. Шоколад, сигаралар, пиво ишлаб чикариш хам ривожланган.

Швейцария дунёдаги энг ривожланган ва бой давлатлардан бири. Мамлакат минерал ресурс-ларга деярли эга булмасада, саноати тараккий этган, кишлок хужалиги юкори махсулдор. Швей-царияда олтинни тозалаш буйича дунёдаги энг йирик заводлардан турттаси жойлашган. Шунга кура, бу мамлакат кимматбахо металлар импорти ва экспорти буйича хам жахонда етакчи.

Япония - хаёт даражаси жуда юкори булган ривожланган мамлакат хисобланади. Кунчикар-юрт умр куриш давомийлиги буйича жахонда энг юкори ва гудаклар улими даражаси буйича энг паст курсаткичларга эга. Банк хизматлари, суFурта, кучмас мулк, транспорт, чакана савдо, телекоммуникация ва курилиш сохалари мамлакат иктисодиётида мухим урин тутади. Японияда йирик ишлаб чикариш кувватига эга автотранспорт, электроника, дастгохлар, пулат, кемалар, кимёвий махсулотлар, тукимачилик ва озик,-овк,ат заводлари мавжуд.

Германия - иктисодиёти жадал ривожланаёт-ган давлатлардан. Бир катор саноат ва техноло-гик сохаларда глобал етакчи. Экспорт ва импорт хажми буйича жахонда учинчи уринда туради. Германия хаёт даражаси жуда юкори булган ривожланган мамлакат хамдир. Бу ерда ижтимоий таъминот, универсал соFликни саклаш тизими, атроф-мухитни мухофаза килиш ва бепул олий таълим куллаб-кувватланади.

Швеция диверсификацияланган ва ракобатбардош иктисодиётга эга. Мамла-катда ABB, Atlas Copco, Oriflame, Saab AB, Saab Automobile AB, Scania, Volvo, Volvo Trucks, Ericsson, TELE2, AB Electrolux, TetraPak, Alfa Laval, SKF, H&M каби 50дан зиёд глобал компаниялар фаолият олиб бормокда. Швецияда инновациялар юкори даражада ривожланган, доимий равишда модернизация килинадиган инфратузилма мавжуд.

Буюк Британия иктисодиёти ялпи ички махсулот хажми ва харид кобилияти тенглиги буйича дунёда 10-уринда туради. Банк, сугурта, брокерлик хизматлари, шунингдек, компьютер дастурлари буйича жахон экспортининг 10 фоизи Кироллик хиссасига туFри келади

Дания - юкори даражада ривожланган саноат ва аграр мамлакатдир. Миллий даромадда сано-атнинг улуши 40 фоиздан зиёд. Мамлакат ахоли жон бошига турри келадиган ташки савдо хажми буйича дунёда биринчи уринда туради. Дания

Европада энг баркарор ик,тисодиётга эга мамлакат сифатида мувозанатли давлат бюджети, баркарор валюта, паст фоиз ставкалари ва паст инфляция даражалари билан ажралиб туради.

Берилган хисоботга назар ташласак 141 талик рейтингга Узбекистан киритилмаган, бунга энг асосий сабаблардан бири сифатида Бутунжахон иктисодий форуми таркибига Узбекистонни кушилмаганлиги билан боFлик масалаларни курсатиш мумкин. Узбекистан Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнинг 2019 йил 25 фев-ралдаги "Узбекистан Республикасининг халкаро рейтинглар ва индекслардаги урнини яхшилаш чора-тадбирлари туFрисида"ги ПК-4210-сонли Карорида Узбекистан Республикасининг тегишли халкаро рейтинглардаги урнини яхшилаш буйича «йул хариталари»ни ишлаб чикиш буйича аник курсатмалари берилган.

Карорда курсатилган вазифаларни бажариш максадида Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги Бутунжахон ик,тисодий форуми вакил-лари билан биргаликда рак,обатбардошлик индек-сига Узбекистонни киритиш масалалари юзаси-дан хамкорлик ишларини олиб бормокда. Ташки-лот Узбекистонда фаолият юритаётган нодавлат илмий-тадк,ик,от институтлари, хусусий универси-тетлар ёки агентликлардан бирини танлаши, улар уртасида суровномалар утказиши, натижаларни урганиши каби процедураларни эътиборга олиб, Узбекистон 2021 йилдан бошлаб рейтинг таркибига киритилиши кутилмокда.

Глобал ракобатбардошлик индекси асосида мамлакатларни бахолашда "Саноат 4:0" дастурини кулланилиши мухим ахамиятга эга. Чунки "Саноат 4:0"дан фойдаланиш замонавий илм-фан риво-жини талаб этади хамда корхоналарни юкори самарадорликка эришишига хизмат килади.

"Саноат 4:0" дастури корхоналарга куйидаги афзалликларни беради:

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- юк,ори даражадаги ишлаб чик,ариш жара-ёнини ташкил этиш ва махсулот сифатини узлук-сиз назорат килиш;

- камрок ишчи кучини ва инсон омилини талаб этиши;

- бозор талаби ва узгаришига мослашув-чанлиги;

- энергия сарфини тежамлилиги ва бошка саноат турларидан камлиги;

- Ишлаб чик,ариш жараёнларни ва циклла-рини назорат килиш кулайлиги.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 4(136)

f nOCTMH^yCTPMA^ MKTMCO^METM HA3APM^CM / TEOPMfl -\ 205 1

v nOCTMH^yCTPMA^bHOM ЭKОHОМMKM >

ßeMaK, "CaHoaT 4:0" flacrypuflaH ^ofiflanaHum KopxoHa y^yH ^ofiganu 6ynu6, 6yTyH xapaeH ax6o-poT TexHonomAnapu acocuga ropuTunumu, Tana6ra moc Max,cynoT TypuHui umna6 4UK,apum umkohua-TUHU KeHrnum, Max,cynoT cM^aTMHM Ha3opaT Kunum Ba TaKoMM-onawTupuw umkohuatuhu fOKopunum Myx,uM ax,aMMAT Kac6 этa,цм. Ammo gacTypgaH AanaHum ax6opoT xaB^UHU KenTupu6 ^uKapagu. LUyHUHrgeK, umna6 muKapum xapaeHnapuHui "CaHoaT 4:0" gacTypu acocuga TamKun этum 6unaH 6ofnuK xapaxaTnapHUHr fOKopunum puiBoxnaHa-eTraH caHoaT KopxoHanapu y^yH MypaKKa6nuiKnap KenTupu6 ^MKapumu MyMKUH. Xynoca Ba TaKnM$nap. TagK^KoT xapaeHUfla KyMugaru xynoca Ba TaKnu^nap umna6 ^uku^au:

- y36eKucToHfla "CaHoaT 4:0" gacTypugaH 6ap^a caHoaT KopxoHanapu,ga KeHr ^ofiflanaHum MMKoHMAT^apu MaBxyg, my HyKTau Ha3apgaH gacryp acocuga umna6 muKapum KopxoHanapMHM TamKun этum 3apyp;

- "CaHoaT 4:0" gacTypugaH ^oMflanaHumfla Ky^nu Ku6epxaB^cu3^MK cuecaTUHU ropuiTum Ba AKT MH^paTy3u^MacuHu MyKaMMannamTupum 6yMuma 4opa-Tag6up^ap umna6 muKum KepaK;

- Y36eKucToH Pecny6nMKacMHM 2021 fiuinga rno6an paKo6aT6apgom^uK umgeKcu^a fOKopu pefiTUHrnapHU эгa.n.namм y^yH MaKpouKTucoguM 6apKapopnuiK, ucretMon 6o3opu, Mex,HaT 6o3opu, moma tm3umu, umku 6o3op x,axMU, Myaccacanap cM^aTM, MH$paTy3umMa x,ona™, ax6opoT TexHono-rnAnapu Ba 3aMoHaBufi KoMMyHU^UAnapgaH AanaHum flapaxacu, cofnuiKHH caKnam, TatnuiM Ba KyHUKManap, 6u3Hec Ba мннoвaцмA.napнм puiBox-naHTupum KypcaTKumnapuHM ycMmMHM TatMUHnam no3UM;

- KopxoHa xoguM-napuHui AKT cox,acu,ga WKopu ManaKara эгa 6y^um^apu y^yH yKUTUWHU Mynra KyMum eKu Hy$y3nu xopuxuM UHcTUTyTnapra cTaxupoBKara K>6opum KepaK.

QoftAa.naHM.nraH aga6MeT^ap pyftxaTM:

1. aob6um M.n., MoHoBa H.B., aob6mm H.C. HeTBepTaA npoMbimneHHaA peBonro^A (AcneKTbi UHBecnu^oHHo-^UHaHcoBoro u KagpoBoro o6ecne^eHMA). Bulletin of the South Ural State University. Ser. Economics and Management. 2019, vol. 13, no. 1, pp. 120-131

2. TapacoB M.B. MHgycTpuA 4.0: noHATue, кoнцenцuu, TeHgeH^u pa3BMTMA. CrpaTemu 6u3-Heca э.neктpoннbltf Hay^Ho^KoHoMurnecKutf xypHan. №6 (50) 2018. C. 57-63

3. Hasan £ebi BAL, £isil ERKAN. Industry 4.0 and Competitiveness. Published by Elsevier B.V. Peer-review under responsibility of the scientific committee of the 3rd World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship. Procedia Computer Science 158 (2019) 625-631

4. Liu C. International Competitiveness and the Fourth Industrial Revolution. Entrepreneurial Business and Economics Review, 2017, 5(4), 111-133.

5. Eng. Renata Stasiak-Betlejewska, Assoc. Prof. Luminita Parv, MSc., Eng. Wojciech Glin. The influence of Industry 4.0 on the enterprise Competitiveness. MAPE 2018, volume 1, issue 1, pp. 641-648

6. TomnynaToB M.A. EHnun caHoaT KopxoHanapu paKo6aT6apAomnumHU 6omKapum TU3U-muhu TaKoMunnawTupuw // «M^ucogueT Ba мннoвaцмoн TexHo.nornA.nap» unMutf aneKTpoH xyp-Hanu. №2, MapT-anpenb, 2019 Mun. 2/2019 (№ 00040) www.iqtisodiyot.tsue.uz (08.00.00. № 10)

7. TomnynaToB M.A. EHrun caHoaT KopxoHanapu paKo6aT6apflomnuruHu TatMUHnamga Kna-cTep MogenuHu TaKoMunnamTupum // MKTucog Ba MonuA. ISSN 2091-590X. №3(123), 2019. 11-17 6eTnap. (08.00.00. № 18)

8. http://www.lex.uz

9. http://www.biznes-daily.uz/ru/birjaexpert/45314-sanoat-tarmoqlarini-modrnizatsiyalash-va-ishlab-chiqarishni-divrsifikatsiyalashda-invstitsiyalarning-roli-

10. http://www.biznes-daily.uz/ru/birjaexpert/68039-innovatsiya--iqtisodiy-taraqqiyotning-asosiy-harakatlantiruvchi-kuchi

11. http://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2019.pdf

MKTMCOA BA / ЭКОНОМMКА M QMHAHCN 2020, 4(136)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.