Научная статья на тему 'ТӨМЕНГІ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ОҚУ ҮЛГЕРІМІНЕ ҮРЕЙ ДАМУ ДЕҢГЕЙІНІҢ ӘСЕРІН ЗЕРТТЕУ'

ТӨМЕНГІ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ОҚУ ҮЛГЕРІМІНЕ ҮРЕЙ ДАМУ ДЕҢГЕЙІНІҢ ӘСЕРІН ЗЕРТТЕУ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
49
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
үРЕЙ / үЛГЕРіМ

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Малибаева А.Е., Қайрат Б.Қ., Нуфтиева А.И., Умбетьярова Л.Б., Кулбаева М.С.

Қазіргі стресті және жағымсыз сыртқы экологиялық жағдайда өз-өзіне сенімсіз, эмоциональды тұрақсыз үрейлі балалар саны өсуде. А.И. Захарова, Н.В. Имеладзе, Л.М. Прихожан жұмыстарында адам үнемі қобалжығанда - үрей пайда болады деп айтылған. Көптеген авторлардың зерттеулерінің анализі бойынша бала үрей бір жағынан, психодинкамикалық табиғаты бар, екінші жағынан социализацияның нәтижесі болып табылады. Психологтардың пікірінше оқушылардың оқу процесінде жоғары үрей деңгейі байқалады. Осы проблеманы зерттеу нәтижесінде үрей деңгейі мен баланың оқу үлгеріміні бір - бірімен тығыз байланысты екендігі анықталған. Мектепке келген балалардың оқу процеске бейімделу процесі үрей процеспен тығыз байланысты. Алайда төменгі сынып оқушылардың үрейдің даму деңгейі қалай оқу процесске және үлгеріміне әсер етеді әдебиет материал жеткіліксіз.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

STUDY OF THE INFLUENCE OF THE LEVEL OF ANXIETY DEVELOPMENT ON THE ACADEMIC PERFORMANCE OF PRIMARY SCHOOL STUDENTS

In the current stressful and negative external environmental conditions, the number of insecure, emotionally unstable children with anxiety is growing. In the works of A.I. Zakharova, N.V. Imeladze, L.M. Prikhozhan, it is said that when a person is constantly agitated, panic occurs. According to the analysis of the research of many authors, child anxiety, on the one hand, has a psychodynamic nature, and on the other-is the result of socialization. According to psychologists, there is a high level of anxiety in students ' learning process. As a result of the study of this problem, it was found that the level of anxiety and the child's academic performance are closely related. The process of adaptation of children to the learning process is closely related to the panic process. However, the level of anxiety in lower-class students affects the learning process and learning outcomes.

Текст научной работы на тему «ТӨМЕНГІ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ОҚУ ҮЛГЕРІМІНЕ ҮРЕЙ ДАМУ ДЕҢГЕЙІНІҢ ӘСЕРІН ЗЕРТТЕУ»

-ВЕСТНИК КАЗНМУ #2-2021 ---^

ЭОК 37.04:37.6

DOI 10.53065/kaznmu.2021.80.42.027

1 А.Е. Малибаева, 1 Б.Ц. Кайрат, 2 А.И. Нуфтиева, 1 Л.Б. Умбетьярова, 1 М.С. Кулбаева, 1 Е.В. Швeцова, 1 М. Молсадыккызы, 1 А.К. Токтыбай, 1 А.Д. Бакирова, 1 А.Н. Куаныш, 2 А.Э. Малибаева

1Эл-Фараби атындагы К,азац ¥лттыц Университету К^азацстан, Алматы 2 С.Ж.Асфендияров атындагы К,азац улттыцмедициналыцуниверситетi

Arai 07 20@mail.ru +77474143736

Т6МЕНП СЫНЫП ОЦУШЫЛАРЫНЬЩ ОКУ YЛГЕРШШЕ YРЕЙ ДАМУ ДЕЦГЕШНЩ ЭСЕР1Н ЗЕРТТЕУ

Т^н: ^азiргi сmресmi жэне жагымсыз сырткы экологиялык жагдайда вз-взше сешмаз, эмоциональды тураксыз Yрейлi балалар саны всуде. А.И. Захарова, Н.В. Имеладзе, Л.М. Прихожан жумыстарында адам yнемi кобалжыганда - Yрей пайда болады деп айтылган. Квптеген авторлардыц зерттеулертц анализi бойынша бала Yрей бiр жагынан, психодинкамикалык табигаты бар, ектшi жагынан социализацияныц нэтижеа болып табылады. Психологтардыц птртше окушылардыц оку процестде жогары Yрей децгей байцалады. Осы проблеманы зерттеу нэтижестде Yрей децгеш мен баланыц оку Yлгерiмiнi бiр - бiрiмен тыгыз байланысты екендт аныцталган. Мектепке келген балалардыц оку процеске бешмделу процеа Yрей процеспен тыгыз байланысты. Алайда твменгi сынып окушылардыц Yрейдiц даму децгет цалай оку процесске жэне Yлгерiмiне эсер етедi эдебиет материал жеткшказ.

ТYйiндi свздер: урей, Yлгерiм, психофизиология, эмоция, психодинамика.

Юркпе. Yрей деп эртYрлi жагдайда KepÍHÍc беретш, адамныц жеке психологиялы; ерекшелт. Адам эртYрлi себептерге ;обалжыганда Yрей пайда болады. Yрей нерв ЖYЙесiнiц элаздтнен пайда болады. Yрейдiц даму децгеш адамнын, темпераментше де байланысты. Yрей эр кезде немесе белгш 6ip жагдайда немесе эмоциональды жэне физикалы; ЖYктемеден кешн пайда болуы да MYмкiн. Yрейдiц жогары децгеш психологиялык, ауыр соматикалы; аурулармен ауырган адамдар да, сау адамдарда да байкалып отырады [1-4].

Кептеген авторлар, Yрейленудi катты психологиялык кысымдагы ^й - «стресстщ» ;урамды бeлiгi деп есептейдь Стресс KYЙiн зерттеген, кептеген психологтар, оныц аньщтмасына TYрлi дэлелдеулер енпздь Мысалы, А.А. Суворова лабораториялы; жагдайда стрест зерттедi. Ол стрестi, адамга ;иын жэне жагымсыз жагдайлар эсер еткенде туындайтын KYЙ деп айт;ан болатын [5-10].

K^азiргi стрестi жэне жагымсыз сырт;ы экологиялы; жагдайдагы Yрей децгейi баланыц тулга ретiнде калыптасуын аны;тайды. Оныц кептеген негiзгi тулгалы; ;асиет осы кезецде ;алыптасады. Олардыц ;алыптасуы, баланыц келесi даму кезецдерше байланысты. Kазiргi уа;ытта eз-eзiне сешмаз, эмоциональды тура;сыз Yрейлi балалар саны есуде. Сонды;тан балалар Yрейi жэне оны коррекциялау ете ау;ымды проблема болып табылады [11]. В.М. Лстапова, В.К. Вилюнас, К.Э. Изард, Н.Д. Левитов, Ч.Д. Спилбергер сия;ты кептеген психологтар Yрей проблемасымен жумыс жасаган. Бiрак; та А.И. Захарова, Н.В. Имеладзе, Л.М. Прихожан жумыстарында адам Yнемi ;обалжыганда - Yрей пайда болады деп айтылган. Кептеген авторлардыц зерттеулершщ анализi бойынша бала Yрей бiр жагынан, психодинкамикалы; табигаты бар, екiншi жагынан социализацияныц нэтижесi болып табылады. Yрей мен ;ор;ынышты бала кезшде коррекциялауга болады. Осы проблеманы зерттеу нэтижесшде Yрей децгейi мен баланыц о;у Yлгерiмiнi бiр-бiрiмен тыгыз байланысты екендт аны;талган. Психологтардыц пшршше о;ушылардыц о;у процесiнде жогары Yрей децгейi бай;алады. Алайда Yрей о;у процесiн

эффективтi белсендiредi, себебi урей есп, зейiндi активтендiредi [12-15].

Зерттеу материалдары мен эдiстерi: Зерттеу обьектiлерi - 15 ул-балалар, 6-7 жас; 13 ;ыз -балалар, 6-7 жас. Барлы; балалар орташа табыстагы, толы; отбасынан. Зерттеу жумыстары окушылардыц ата -аналарыныц ру;сатымен ЖYргiзiлдi. Балалар М.Мэметова атындагы орта мектептiц окушылары болып табылады.

Зерттеу жумыстары келесi методикалармен ЖYргiзiлдi: Тест Yрей Р. Тэммл, М. Дорки, В. Амен, тест «Жацбыр астындагы адам», тест Ч.Д. Спилбергер, Ю.Л. Ханин.

1. Тест Yрей Р. Тэммл, М. Дорки, В. Амен. Эксперимента материал мeлшерi 8,5 * 11 см болатындай 14 суреттен турады. Эрбiр суретте теменп сынып жасындагы окушыныц eмiрiндегi кэлыпты жагдайлар кeрсетiлген [16-20].

Эрбiр суреттщ екi нус;асы бар: ;ыздар Yшiн ( ;ыздардыц сурет^, ал улдар Yшiн (улдардыц суретЦ кeрсетiлген. Суретте баланыц басы салынбаган, тек бастыц формасы кeрсетiлген. Эрбiр сурет ;осымша баланыц екi бас формасы салынган суретпен Кдмтылган. Бiр суретте баланыц куанышы, екiншiсiнде муцы бейнеленген.

2. Тест «Жацбыр астындагы адам». Бул жумыстыц орындалуы ;арапайым. Эрбiр окушыга А4 ;агаз берiледi. Балаларга А4 паракда жацбыр астындагы адам та;ырыбына сурет салуга нус;ау берiледi. Суреттер дайын болганда салынган кейiпкердiц немесе адамныц кeцiл-KYЙiне (муцды, ^ц^дЦ, кешпкердщ ^органу факторларына кeп кeцiл бeлiнiлуi ;ажет [21-25].

3. Тест Ч.Д. Спилбергер, Ю.Л. Ханин. Зерттеу анкетасында бала берiлген сура;пен келiсетiн болса «+» белгiсi, ал егерде келюпесе «-» белгiсi ;ойылады.

1. Тез шаршайсыз ба?

2. Сабырлысыз ба?

3. Кез-келген тапсырмага мазаланасыз ба?

4. Тапсырманы орындаган кезде ;ысыласыз ба?

5. ¥ялша;сыз ба?

6. Келецаз жагдайдыц болатынын эрдайым сезшеаз бе?

7. Тез кызарасыз ба?

8. Коркынышты тусп кеп кeресiз бе?

9. Колын,ыз суык; жэне ылгалды болып тура ма?

10. Басыцыз кеп аура ма?

11. Кобалжыганда кеп терлейаз ба?

12. Тэбетщз темен бе?

13. Жаман уйыктайсыз ба, уй;ыга кетущз ;иын ба?

14. Кеп коркасыз ба?

15. Кен,ш-кушнДз тез TYседi ма?

16. Кеп жылайсыз ба?

17. ¥за; ^те аласыз ба?

18. Жан,а бастай аласыз ба?

19. 6з ^шщзге сенiмдiсiз ба?

20. Киындыктан коркасыз ба?

Зерттеу кeрсеткiштерiн шыгару Yшiн «+» белгiсi саналады. Егерде анкетанын, кeрсеткiштерi келесiдегiдей болса:

> 15 - 20 бал аралыгында болса, баланын, Yрей децгеш жогары;

-ВЕСТНИК КАЗНМУ #2-2021 -

> 7-14 бал аралыгында болса, баланын, Yрей децгеш орташа;

> 1-6 бал аралыгында болса баланын, Yрей децгеш темен [26-30].

Зерттеу нэтижелерi жэне оларды талдау

Бiрiншi тэсiлдерiмен алынгац кeрсеткiштер субъективтi жэне жете танылмаган. Зерттеу кeрсеткiштерi бойынша Yрей индекс кыз-балаларда жогары. Кыз-балалардыц Yрей индека - 58,0±6.7 шартты бiрлiк. Ал ул - балалардыц Yрей индека -48,6±15,7. Кыз балалардыц Yрей индексi ул балалардыц Yрей индексшен 10 шартты бiрлiкке жогары. Ал Yрей дему децгешнщ кeрсеткiшi ;ыз -балаларда - 3,31 шартты бiрлiк, ул - балаларда 2,6 шартты бiрлiк. Бул кeрсеткiштер кыз-балалардыц Yрей даму децгеш жогары екенш кeрсетедi (сурет 1).

Тeменгi сынып о^ушылардьщ субьективтi багалау тасгшмен анырталган урей индексi

□ ^ыздар

□ улдар

-20

-10

10 20 30 40 50 шартты бiрлiк

60

70

80

0

Сурет 1 - Теменп сынып окушылардын субъективты багалау тэсiлдермен аныкталган Yрей индексi Yрей даму децгешн екiншi рет тест аркылы 13,8±3,7 шартты бiрлiктi, улдардыц Yрей децгеш -

аныкталды. Екiншi тэсiлдермен алынгац 9,7±2,1 шартты бiрлiктi ;урайды, айырмашылыгы -

керсетюштер объективты, кeрнектiлi жэне 4,1. Екiншi Yрей даму децгешн аныктау методикасы

кeрсеткiштер аны;. Тест аркылы аньщталган зерттеу кыздардыц Yрейдiц даму децгешнщ жогары

нэтижесшщ кeрсеткiштерi бойынша Yрей децгеш дэрежесiн кeрсеттi (сурет-2).

;ыз балаларда жогары: кыздардыц Yрей децгеш -

Тeменгi сынып окушылардьщ улдар мен кыздардыц Yрей даму

децгеш

Сурет 2 - Теменп сынып окушылардын, улдар мен кыздардыц Yрей даму децгеш

Зерттеу нэтижесшщ KepœTKtaTepi бойынша урей процесше карсы туратын коргау факторларыныц даму децгеш кыз - балаларда 1,6±0,8 шартты бiрлiк, ал ул-балаларда 1,0±0,7 шартты бiрлiк. Тeменгi сынып жастагы кыз-балалардыц Yрейдiц даму дэрежесi ул-балалардiкiмен салыстырганда жогары болганына карамастан, кыз-балалар Yрей факторларына бейiмделген жэне олардыц корганыш факторлары жогары. Yрей индексi жэне Yрейдiц даму дэрежеа кыз- балаларда жогары, бiра;та Yрей факторларына карсы корганыш факторларыда кыз-балаларда жогары. Yрей факторларга дайын болу жэне ;оргау эрекетiн жоспарлау нэтижесшде келесi кeрсеткiштер

шыкты. Кыз - жэне ул -балалардыц коргау эрекетш жоспарлау кeрсеткiштер аньщталынды, зерттеу нэтижеа бойынша кыз-балаларда 0,6±0,1 шартты бiрлiк, ал ул-балаларда 0,4±0,04 шартты бiрлiк. Тeменгi сынып жастагы ул-балалардыц Yрей факторларына бейiмдiлiгi тeмен болганына карамастан, зерттеу кeрсеткiштерi бойынша ул-балалардыц Yрей факторларынан ;органу жоспары жогары болды, бул олардыц психологиялык жагынан Yрей факторларына ;органуга дайын екенш гарсетедь Ал кыз-балалар корганыс жоспарлары тeмен, бул олардыц психологиялык тураксыздыгын кeрсетедi (сурет 3)

TeMeHri сынып окушылардын урейге карсы туратын коргау факторлардын даму денгеш

1,8 1,6 1,4 1,2 1

0,8 0,6 0,4 0,2 0

□ улдар

□ кыздар

КФ КЖ

шартты б1рл1к

Сурет 3 - Тeменгi сынып окушылардыц Yрейге карсы туратын ;оргау факторлардыц даму децгейi

Кесте 1 - Балалардыц оку^лгер1м дэрежеа мен Yрей даму децгейiн салыстыру

^рсеташтер Кыз-балалар ¥л-балалар

Yрей индексы, шартты бiрлiктер 58,0±6.7 48,6±15,7

Yрей даму децгейi, шартты бiрлiктер 13,8±3,7 9,7±2,1

Коргау факторлар, шартты бiрлiктер 1,6±0,8 1,0±07

Коргау эрекет жоспары, шартты бiрлiктер 0,4±0,04 0,6±0,1

Оку-Yлгерiмi, упай 4,6 3,4

Тeменгi сынып окушылардыц оку Yлгерiмiне Yрей даму децгейiн зерттеу жумыстарыныц кeрсеткiштерiн ала отырып, ары карай бiз окушылардыц оку Yлгерiмiн аны;тау Yшiн оку журналын пайдаланды;. Оку журналын зерттеу барысында кыз - балалардыц оку Yлгерiмi 4,6 упай, ал ул - балалардыц оку Yлгерiмi 3,4 упай курайды. Алайда, зерттеу жумыстары кыз-балалардыц оку Yлгерiмi ул-балалардыц оку Yлгерiмiмен салыстырганда жогары болганына карамастан Yрей индексы 58,0±6.7, Yрей децгейi 13,8±3,7, коргау факторлар 1,6±0,8, коргау жоспары 0,4±0,04 шартты бiрлiктi курайды. Бул кeрсеткiштер ул балалардыц кeрсеткiшiмен салыстырганда жогары. ¥л балалардыц Yрей индексы 48,6±15,7, Yрей децгейi 9,7±2,1, коргау факторлар 1,0±07, коргау жоспары 0,6±0,1 шартты бiрлiктi курайды.

Сонымен, кыз-балаларда Yрейдiц даму децгеш жогары, жаца факторларга дайындык дэрежесi тeмен, бiракта оку- Yлгерiмi жогары. Ал ул -балалардыц Yрей даму децгейi де, оку Yлгерiмi де кыз- балалармен салыстырганда тeмен. K^азiргi уакытта Yрей мэселеа eте аукымды проблема болып табылады. Кeптеген галымдардыц айтуынша Yрей мен баланыц оку Yлгерiмi бiр-бiрiмен тыгыз байланысты. Бiрак, кейде Yрей балага тек терiс жагынан емес , сонымен катар оц жагынанда эсер ете алады. Мысалы, баланыц оку Yлгерiмi жаксарады [5]. Психо-педогогикалык эдебиеттердi зерттеу нэтижесiнде, мектептегi оку Yлгерiм проблемасыныц Yш негiзгi факторын атап eтсек болады: окушыларга койылатын талаптар, окушылардыц психологиялык, физиологиялык MYмкiндiктерi, окушылардыц мектептегi жэне мектептен тыс элеуметтж жагдайлары. Осы зерттеу

л

жyмыcындa Yрейдiц ок;yшылaрFa терic эcерi зерттелiндi. Зерттеу Yшiн тeменгi сынып окушылары тацдалынды, cебебi бастапк;ы бшм осы кезецдерде к;алыптасады.

Цорытынды. Teменгi сынып жacтaFы к;ыз-балалардын, Yрей индексы, Yрей даму децгеш ул -бaлaлaрдiкiмен caлыcтырFaндa жоFaры. Teменгi сынып жacтaFы ул-балаларда Yрей факторларына к;арсы туратын к;орFay эрекетiн жоспарлау жэне Yрей

1 Aйзенк X. Психологические теории тревожности // Тревога и тревожность. - CTO.: Питер, 2001. - C. 224-247.

2 Aкимовa MT., ^злова В.Т. Психофизиологические особенности индивидуальности школьников: Учет и коррекция. - M.: Academia, 2002. - 160с.

3 Acтaпов В.M. Тревожность у детей. - M.: Per Sе, 2001. -160 с.

4 Безруких M.M., Ефимова СП., Юркевич E.H. Трудности обучения младших школьников, имеющих нарушения психического здоровья // Mир психологии. - 2003. - №4(36). - C. 211-218.

5 Борневассер M. йресс в условиях труда // Психические состояния. - CM.: Питер, 2001. - C. 454469.

6 Бэрон Р., Ричардсон Д. Aгреccия. - CTO.: Питер, 2001. -C. 193-194.

7 Водяха C.A. ^ррекция тревожности в процессе формирования креативности в раннем юношеском возрасте: Aвтореф. дис. .канд. психол. наук. ^зань, 2000. - 20 с.

8 Грановская P.M. Элементы практической психологии. 4-е изд. - CTO.: Cвет, 2000.-C. 214-215.

9 Гроголева О.Ю. Тревожность как проявление школьной дезадаптации младших школьников // Aктyaльные проблемы психологии. - Омск: Изд-во ОмГУ. - 2002. - C. 43-47.

10 Ишутина Е.И. Взаимосвязь уровня социального интеллекта с показаниями тревожности у представителей разнотипных профессий: Aвтореф. дис. .канд. психол. наук. Барнаул, 2002. - 23 с.

11 ^рандашев В.Н., Лебедева M.C., ^илбергер Ч.Д. Изучение оценочной тревожности. Руководство по использованию методики Ч. &илбергера. - CTO.: Речь, 2004. - 80 с.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

12 ^лли Дж. Психология личности. Теория личностных конструктов. - CTO.: Речь, 2000.-249 с.

13 ^епач Ю.В. Психологическая природа и психокоррекция тревожности у старшеклассников: Aвтореф. дис. .канд. психол.наук. - M., 2002. - 21 с.

14 Истина JI.M. Aдaптaция первоклассников к школе путем снижения уровня школьной тревожности // Вопросы психологии. - 2004. - №1. - C. 137-143.

15 ^тепова Н.Г. Роль семьи в формировании тревожности у дошкольников // Перспективы развития практической психологии: В 2-х ч. 4.2. -Шадринск: Шадр. гос. пед. ин-т, 2001. - C. 169-175.

16 Beesdo K., Knappe S., Pine D. Anxiety and anxiety disorders in children and adolescents: developmental

-ВЕСТНИК КАЗНМУ #2-2021 -

факторларына дайын болу децгеш жоFaры. Teменгi сынып жacтaFы балаларында жоFaры Yрей индексы, Yрей даму децгеш жоFaры Yлгерiмiне сэйкес келедь Cонымен к;ыз-балаларда Yрейдiц даму децгеш жоFaры, жаца фaкторлaрFa дайындьщ дэрежес тeмен, бiрaк;тa оку- Yлгерiмi жоFaры. Aл ул -балалардын, Yрей даму децгеш де, оку Yлгерiмi де к;ыз- балалармен caлыcтырFaндa тeмен.

Т1З1М1

issues and implications for DSM-V // Psychiatr Clin North.

- 2009. - Vol. 32. - P. 483-424.

17 Buchholz K., Schorz U. Emotional irritability and anxiety in salt-sensitive persons at risk for essential hypertension // Psych. Med. - 1999. - Vol. 49 (8). - P. 284289.

18 Eysenck H. J. The measurement of emotion: Psychological parameters and methods. - New York: Raven Press, 1975. - 439 p.

19 Gaul-Alcov P., Boucek J., Stejskal P. Assessment of the influence of exercise on heart rate variability in anxiety patients // Neuro-Endocrinol Lett. - 2005. - Vol. 26, No 6. -P. 439-448.

20 Gray J. Multiple book review of the neuropsychology of anxiety: an enquiry into the function of the septo-hippocampal system // Behav. and Brain Sci. - 1982. - Vol. 5, No 3. - P. 469-534.

21 Kimbrell T. Regional brain activity during transient selfinduced anxiety and anger in healthy abults // Biological Psychiatry. - 1999. - Vol. 46, No 4. - P. 454.

22 Lazarus R. From psychology stress to the emotions: a history of changing outlooks // Ann. Rev. Psychol. - 1993. -Vol. 44. - P. 1-21.

23 Levitt E. The Psychology of Anxiety. - London: Paladin,

- 1971. - 259 p

24 Mal Absi М. Interpersonal stress produces homogeneous adrenocortical and sympathetic responses in hypertensionprone men and women // Int. J. Psychophysiol. - 2002. - Vol. 45(1). - P. 40-41.

25 Murray L., Creswell C., Cooper P. The development of anxiety disorders in childhood: an integrative review // Psychological Medicine. - 2009. - Vol. 39(9). - P. 1413-1423.

26 Sharma S. Generalized anxiety disorder and personality traits // Kathmandu University Medical Journal. - 2003. -Vol. 1, No 4. - P. 248-250.

27 Spielberger C. Assessment of emotional states and personality traits: measuring psychological vital signs // European Psychologist. - 2006. - Vol. 11(4). - P. 297-303.

28 Strelay J. The concepts of arousal and arousability as used in temperaments studies // Temperament Individual differences at the interface of biology and behavior. -Waschington, 1994. - P. 117-141.

29 Микляева А.В., Румянцева П.В. Школьная тревожность: диагностика, коррекция, развитие. -СПб.: Речь, 2004. - 248 с.

30 Немчин Т.А. Развитие учения о психических состояниях // Психические состояния. - СПб., Питер, 2001. - С. 47-52.

I Ajzenk X. Psihologicheskie teorii trevozhnosti // Trevoga

1 trevozhnost'. - SPb.: Piter, 2001. - S. 224-247.

2 Akimova M.G., Kozlova V.T. Psihofiziologicheskie osobennosti individual'nosti shkol'nikov: Uchet i korrekciya. - M.: Academia, 2002. - 160s.

3 Astapov V.M. Trevozhnost' u detej. - M.: Per Se, 2001. -160 s.

4 Bezrukih M.M., Efimova S.P., YUrkevich E.N. Trudnosti obucheniya mladshih shkol'nikov, imeyushchih narusheniya psihicheskogo zdorov'ya // Mir psihologii. -

2003. - №4(36). - S. 211-218.

5 Bornevasser M. Stress v usloviyah truda // Psihicheskie sostoyaniya. - SPb.: Piter, 2001. - S. 454-469.

6 Beron R., Richardson D. Agressiya. - SPb.: Piter, 2001. - S. 193-194.

7 Vodyaha S.A. Korrekciya trevozhnosti v processe formirovaniya kreativnosti v rannem yunosheskom vozraste: Avtoref. dis. .kand. psihol. nauk. Kazan', 2000. -20 s.

8 Granovskaya P.M. Elementy prakticheskoj psihologii. 4-e izd. - SPb.: Svet, 2000.-S. 214-215.

9 Grogoleva O.YU. Trevozhnost' kak proyavlenie shkol'noj dezadaptacii mladshih shkol'nikov // Aktual'nye problemy psihologii. - Omsk: Izd-vo OmGU. - 2002. - S. 4347.

10 Ishutina E.I. Vzaimosvyaz' urovnya social'nogo intellekta s pokazaniyami trevozhnosti u predstavitelej raznotipnyh professij: Avtoref. dis. .kand. psihol. nauk. Barnaul, 2002. - 23 s.

II Karandashev V.N., Lebedeva M.S., Spilberger CH.D. Izuchenie ocenochnoj trevozhnosti. Rukovodstvo po ispol'zovaniyu metodiki CH. Spilbergera. - SPb.: Rech',

2004. - 80 s.

12 Kelli Dzh. Psihologiya lichnosti. Teoriya lichnostnyh konstruktov. - SPb.: Rech', 2000.-249 s.

13 Klepach YU.V. Psihologicheskaya priroda i psihokorrekciya trevozhnosti u starsheklassnikov: Avtoref. dis. .kand. psihol.nauk. - M., 2002. - 21 s.

14 Kostina JI.M. Adaptaciya pervoklassnikov k shkole putem snizheniya urovnya shkol'noj trevozhnosti // Voprosy psihologii. - 2004. - №1. - S. 137-143.

15 Kutepova N.G. Rol' sem'i v formirovanii trevozhnosti u doshkol'nikov // Perspektivy razvitiya prakticheskoj psihologii: V 2-h ch. 4.2. - SHadrinsk: SHadr. gos. ped. in-t, 2001. - S. 169-175.

16 Beesdo K., Knappe S., Pine D. Anxiety and anxiety disorders in children and adolescents: developmental

issues and implications for DSM-V // Psychiatr Clin North. - 2009. - Vol. 32. - P. 483-424.

17 Buchholz K., Schorz U. Emotional irritability and anxiety in salt-sensitive persons at risk for essential hypertension // Psych. Med. - 1999. - Vol. 49 (8). - P. 284-289.

18 Eysenck H. J. The measurement of emotion: Psychological parameters and methods. - New York: Raven Press, 1975. - 439 p.

19 Gaul-Alcov P., Boucek J., Stejskal P. Assessment of the influence of exercise on heart rate variability in anxiety patients // Neuro-Endocrinol Lett. - 2005. - Vol. 26, No 6. -P. 439-448.

20 Gray J. Multiple book review of the neuropsychology of anxiety: an enquiry into the function of the septo-hippocampal system // Behav. and Brain Sci. - 1982. - Vol. 5, No 3. - P. 469-534.

21 Kimbrell T. Regional brain activity during transient selfinduced anxiety and anger in healthy abults // Biological Psychiatry. - 1999. - Vol. 46, No 4. - P. 454.

22 Lazarus R. From psychology stress to the emotions: a history of changing outlooks // Ann. Rev. Psychol. - 1993. -Vol. 44. - P. 1-21.

23 Levitt E. The Psychology of Anxiety. - London: Paladin, -1971. - 259 p

24 Mal Absi M. Interpersonal stress produces homogeneous adrenocortical and sympathetic responses in hypertensionprone men and women // Int. J. Psychophysiol. - 2002. - Vol. 45(1). - P. 40-41.

25 Murray L., Creswell C., Cooper P. The development of anxiety disorders in childhood: an integrative review // Psychological Medicine. - 2009. - Vol. 39(9). - P. 1413-1423.

26 Sharma S. Generalized anxiety disorder and personality traits // Kathmandu University Medical Journal. - 2003. -Vol. 1, No 4. - P. 248-250.

27 Spielberger C. Assessment of emotional states and personality traits: measuring psychological vital signs // European Psychologist. - 2006. - Vol. 11(4). - P. 297-303.

28 Strelay J. The concepts of arousal and arousability as used in temperaments studies // Temperament Individual differences at the interface of biology and behavior. -Waschington, 1994. - P. 117-141.

29 Miklyaeva A.V., Rumyanceva P.V. SHkol'naya trevozhnost': diagnostika, korrekciya, razvitie. - SPb.: Rech', 2004. - 248 s.

30 Nemchin T.A. Razvitie ucheniya o psihicheskih sostoyaniyah // Psihicheskie sostoyaniya. - SPb., Piter, 2001. - S. 47-52.

1 А.Е. Малибаева, 1 Б.Ц. Цайрат, 2 А.И. Нуфтиева, 1 Л.Б. Умбетьярова, 1 М.С. Кулбаева, 1 Е.В. Швецова, 1 М. Молсадыккызы, 1 А.К. Токтыбай, 1 А.Д. Бакирова, 1 А.Н. Цуаныш, 2 А.Э. Малибаева

1Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Казахстан, г. Алматы 2 Казахский национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

ИССЛЕДОВАНИЕ ВЛИЯНИЯ УРОВНЯ РАЗВИТИЯ ТРЕВОЖНОСТИ НА УСПЕВАЕМОСТЬ МЛАДШИХ КЛАССОВ

Резюме: В современных стрессовых и негативных внешних экологических условиях растет число неуверенных в себе, эмоционально неустойчивых тревожных детей. В работах А.И.Захаровой, Н.В.Имеладзе, Л.М. Прихожановойговорится, что когда человек постоянно волнуется - возникает паника. Согласно анализу исследований многих авторов,

детская тревога, с одной стороны, имеет психодинкамическую природу, с другой-является результатом социализации. По мнению психологов, у учащихся наблюдается высокий уровень тревожности в процессе обучения. В результате изучения данной проблемы установлено, что уровень тревожности и успеваемость ребенка тесно взаимосвязаны. Процесс

УУ -ВЕСТНИК КАЗНМ

приобщения детей, пришедших в школу, к процессу Ключевые слова: тревога, успеваемость,

обучения тесно связан с процессом паники. психофизиология, эмоция, психодинамика.

1 A.E. Malibayeva, 1 B.K. Kairat, 2 A.I. Nuftieva, 1 L.B. Umbetyarova,

1 M.S. Kulbayeva, 1 Y.V. Shvetsova, 1 M. Molsadykkyzy, 1 A.K. Toktybay, 1 A.D. Bakirova, 1 A.N. Kuanysh, 2 A.E. Malibayeva

1Al-Farabi Kazakh National University,Almaty,Kazakhstan 2Asfendiyarov Kazakh national medical university

STUDY OF THE INFLUENCE OF THE LEVEL OF ANXIETY DEVELOPMENT ON THE ACADEMIC PERFORMANCE OF

PRIMARY SCHOOL STUDENTS

Resume: In the current stressful and negative external environmental conditions, the number of insecure, emotionally unstable children with anxiety is growing. In the works of A.I. Zakharova, N.V. Imeladze, L.M. Prikhozhan, it is said that when a person is constantly agitated, panic occurs. According to the analysis of the research of many authors, child anxiety, on the one hand, has a psychodynamic nature, and on the other-is the result of socialization. According to psychologists, there is a high level of anxiety in students '

learning process. i4s a result of the study of this problem, it was found that the level of anxiety and the child's academic performance are closely related. The process of adaptation of children to the learning process is closely related to the panic process. However, the level of anxiety in lower-class students affects the learning process and learning outcomes. Keywords: anxiety, academic performance, psychophysiology, emotion, psychodynamics.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.