Научная статья на тему 'ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ОРТА СЫНЫП МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ПСИХОЭМОЦИОНАЛЬДЫҚ ЖАҒДАЙЫ'

ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ОРТА СЫНЫП МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ПСИХОЭМОЦИОНАЛЬДЫҚ ЖАҒДАЙЫ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
75
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қАШЫқТЫқТАН ОқЫТУ / ПСИХОЛОГИЯЛЫқ ДЕНСАУЛЫқ / ЖАСөСПіРіМДіК ЖАС / ОқУ ЖүКТЕМЕСі / ЭМОЦИОНАЛДЫқ ЖАЙ-КүЙ / өЗіН-өЗі ОқШАУЛАУ ЖАғДАЙЫНДА ОқЫТУ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Шарипова Ж., Тоғызбаева Қ.Қ., Кусайынова Э.И., Текманова А.К.

21 ғасырдың жаһандың мәселелерінің ішінде мектеп жасындағы балалардың психоэмоциональдық және физикалық денсаулығы ерекше орын алады. Ғылыми зерттеу жұмыстарының нәтижесінде қазіргі таңда психоэмоциональдық жағдайы дағдарысқа ұшыраған жасөспірімдер мен балалардың саны күннен күнге көбейіп отыр. Оқу барысының жылдан-жылға күшейтілуі, мектептегі оқу үдерісіне қойылатын талаптардың артуы, жаңа бағдарламалардың енуі, отбасылық атмосфера, баланың мұғаліммен, достарымен қарым қатынасының бұзылуы, әлеуметтік ортаның теріс ықпалының салдары жасөспірім оқушылар арасында психоэмоциональдық үйлесімсіздік жағдайларларының орын алуына әкеледі. Сондай-ақ 2020 жылдың 1 наурызында ДДҰ-ң covid-19 індетіне байланысты жариялаған пандемия жағдайы көптеген әдеби көздерде көрсетілгендей мектеп жасындағы оқушылардың психологиялық және физиологиялық жағдайына өз әсерін тигібей қоймады. Оқшаулану және қашықтықтан оқуға көшу форматы дене белсенділігің төмендеуі, компьютерде ұзақ уақыт жұмыс істеу, карантин жүйесіне байланысты отбасындағы материалдық өзгерістердің орын алуы баланың көңіл күйінің нашарлауына, жалпы шаршауға, депрессияға, әр түрлі дисфункционды психикалық реакцияларға әкелді. Мұның бәрі оқушылардың денсаулығының бұзылуына, психосоматикалық аурулардың пайда болуына және таралуына ықпал етеді

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PSYCHOEMOTIONAL STATE OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS IN DISTANCE LEARNING

Among the problems of globalization of the 21st century, a special place is occupied by the psycho-emotional and physical health of school-age children. As a result of research work, there are now more and more teenagers and children with a psychoemotional state. Strengthening the educational process from year to year, increasing the requirements for the educational process at school, the introduction of new programs, the family atmosphere, the violation of the child's relationship with the teacher, friends, the consequences of the negative influence of the social environment lead to the emergence of psychoemotional disharmony among adolescents. Also, the situation with the pandemic, announced by WHO on March 1, 2020 in connection with the covid-19 epidemic, did not affect the psychological and physiological state of schoolchildren, as indicated in many literary sources. The format of self-isolation and the transition to distance learning reduced physical activity, prolonged work at the computer, the occurrence of material changes in the family associated with the quarantine system, led to a deterioration in the child's mood, general fatigue, depression, and various dysfunctional mental reactions. All this contributes to the violation of the health of schoolchildren, the emergence and spread of psychosomatic diseases

Текст научной работы на тему «ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ОРТА СЫНЫП МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ПСИХОЭМОЦИОНАЛЬДЫҚ ЖАҒДАЙЫ»

УДК 616-036.21-053

DOI 10.53065/kaznmu.2021.76.26.024

Н.Ж. Шарипова., Ц.Ц. ТоFызбаева., Э.И. Кусайынова., А.К. Текманова.

С.Ж. Асфендияров атындагы Цазак улттыкмедициналыкуниверситетi Togyzbayeva K.K toguzbaeva@gmail. com Kusayynova E.l. izbasarovna.elmira@mail.т TekmanovaA.K. tekmanova2014@mail.ru Sharipova N.Zh saripovan862@gmail.com

ЦАШЬЩТЬЩТАН ОЦЫТУ ЖАГДАЙЫНДАГЫ ОРТА СЫНЫП МЕКТЕП ОЦУШЫЛАРЫНЫЦ

ПСИХОЭМОЦИОНАЛЬДЫЩ ЖАГДАЙЫ

Тушн: 21 гасырдыц жаhандыц мэселелертц шшде мектеп жасындагы балалардыц психоэмоциональдык жэне физикалык денсаулыгы ерекше орын алады. Гылыши зерттеу жумыстарыныц нэтижестде казiргi тацда психоэмоциональдык жагдайы дагдарыща ушыраган жасвстрмдер мен балалардыц саны куннен кунге квбейт отыр. Оку барысыныц жы/Адан-жы/лга кушейтыу1 мектептегi оцу yдерiсiне цойылатын талаптардыц артуы, жаца багдарламалардыц ену1 отбасылык атмосфера, баланыц мугалтмен, достарымен царым катынасыныц бузылуы, элеуметтж ортаныц терк ыщалыныц салдары жасвстрм окушылар арасында психоэмоциональдык уйлеамаздж жагдайларларыныц орын алуына экеледь

Сондай-ац 2020 жылдыц 1 наурызында ДД¥-ц covid-19 тдетте байланысты жариялаган пандемия жагдайы квптеген эдеби квздерде кврсетшгендей мектеп жасындагы окушылардыц психологиялыц жэне физиологиялыц жагдайына вз эсерт тигiбей цоймады. Оцшаулану жэне кашыцтыцтан окуга квшу форматы дене белсендшгщ твмендеу1 компьютерде узак уакыт жумыс ктеу, карантин жуйесте байланысты отбасындагы материалдык взгерктердщ орын алуы баланыц квцы куйшц нашарлауына, жалпы шаршауга, депрессияга, эр тyрлi дисфункционды психикалык реакцияларга экелдь Муныц бэрi окушылардыц денсаулыгыныц бузылуына, психосоматикалык аурулардыц пайда болуына жэне таралуына ыщал етедi

ТYйiндi свздер: кашыктыктан окыту, психологиялык денсаулык, жасвстрмдк жас, оку жуктемеа, эмоционалдык жай-куй, eзiн-eзi окшаулау жагдайында окыту;

Соцгы онжылдьщта эртYрлi типтеп бшм беру мекемелершде о;итын мектеп оиушылары мен жасесшр1мдердщ денсаулыгындагы функцианалды; бузылулар мен созылмалы ауытиулардыц жиiлеуi ;аз1рп тацда тацда езект мэселеге айналып отыр[1]. Кептеген галымдар психикалы; бузылыстардыц бастауы бала кезден пайда болатынын ез зерттеулершде керсетедь Уа;ытылы

мамандандырылган кемек алмаган жагдайда балалар мен жасеспiрiмдерде психоэмоциональды; жэне мшез-^улык; бузылыстарыныц ауыр TYрлерi орын алуы MYмкiн[2].

Психоэмоциональды; жагдайдыц дурыс

;алыптаспауы орталы; ЖYЙке ЖYЙесiнiц белсендшпн темендетедi жэне нейропсихикалы; стресстiц мен жогары ЖYЙке белсендiлiгiнiц бузылуын тудырады[3].

Жалпы психоэмоционалды жагдай дегенiмiз-бул агза мен адам миында болып жатырган езгерiстердiц KYPДелi жиынтыгы, оныц iшiнде физиологиялы; ;озу, сезiм, танымды; процестер жатыр. Ягни адамныц езiн-езi багалауы, оныц ;оршаган ортамен жэне езiмен Yйлесiм орнатуына байланысты[4 5]. Элеуметтж орта бала психологиясына эсер ететш негiзгi факторлардыц бiрi эрi бiрегейi болып табылады, сонды;тан бшм беру мекемелерiнде эр баланыц эмоционалды жагдайын жэне психологиялы; денсаулыгын са;тау ете мацызды болып табылады.[6]

Бшм беру мекемесiнде мазасызды; жай ^шнщ орын алуы балалар психологиясындагы ец танымал мэселелердiц бiрi болып табылады. Балалардагы мазасызды; жагдайы ауру ретшде ;аралмаганмен, нормадан ауытиу болып саналады, ягни белгiлi бiр аурудыц бастамасы деп тануга болады[7]

Мектеп онушыларында жиi кездесетiн мазасызды; жагдайы бала емiрiнiц барлы; салаларына терiс эсерш тигiзедi. Ягни, тек бiлiм алу жагдайына гана иэтысты емес, сонымен ;атар к;арым-к;атынаск;а, оныц iшiнде мектепен тыс, денсаулы; жэне психологиялы; эл-ау;ат;а ез эсерiн тиiзбей ;оймайды. Галымдардыц зерттеулерi бойынша орта сынып оиушылары арасында мазасызды; жагдайы 90% -ды ;урап отыр[8].

Зорина И.Г ону жылындагы мектеп оиушыларыныц психоэмоциональды; ерекшелжтерш аны;тау ма;сатында Челябинск ;аласыныц 7-17 жас аралыгындагы 28 810 оиушысын зерттеуге алады. Зерттеу нэтижесiнiц ;орытындысы бойынша оиу жылыныц басында мектеп о;ушыларыныц тек 5,9% -ында реактивтi мазасызды;тыц жогары децгейi бай;алганы аныщталган. Ал жыл соцына ;арай бул керсетюш саны 5 есеге арт;ан. Жогары мазасызды; децгейi бар оиушыларда ;атты KYЙзелiс, эмоционалды стресстiц соматизациясы, невротикалы; бузылулар мен невроздар ;аут ай;ын керiнген. Оиу жылыныц соцында мектеп оиушыларында реактивтi мазасызды;тыц жогарылауы - 7-10 жастагы балалар арасында 2,4 есе, 11-14 жастагы о;ушылар арасында 5 есе, 15-17 жастагы жасеспiрiмдер арасында 8 есеге ескен[9].

Мектеп оиушыларыныц 80-90%-ы

TYнгi уй;ыныц жагдайы мен уза;тыгын дурыс багалай алмайды, ал TYнгi уй;ыныц темендеуi олардыц агзасына терiс эсер етедi. Сондай-а; ауада серуендеудiц орташа уза;тыгы эдетте 15-30 минуттан аспайды Пермякованыц зерттеуi бойынша, мектеп о;ушыларыныц тек 10% - ы сау, 50%-ы созылмалы ауытиуларга ие, 40% - ы денсаулы; керсеткiштерi бойынша кауiп тобына жатады[10].

ДYHиежYзiлiк денсаулы; са;тау уйымынын, жаца covid-19 коронавирусын пандемия деп жариялауына байланысты элем елдерiндегi барлы; бшм алушылар ^ашы^ты^тан о;у форматына ауыстырылды. Элемде 2020 жылдын, кeктемiнде 1,3 млрд. бала о;шауланып, ^ашы^ты^тан о;ыту ЖYЙесiне кeшiрiлдi[11]. Кашьщтьщтан о;ыту форматы Каза;станга алгаш рет енгiзiлгендiктен, мундай о;ыту эдiсiне шугыл кешуге мyFалiмдер де о;ушылар да дайын болмады. Жалпы соцгы деректер бойынша Каза;станда мектепке баратын о;ушылар саны 3 млн. 400 мыцды ;урайды. Сонын, iшiнде о;ушылардыц 77% - ы ;ашы;ты;тан о;у форматына ауысты, бул шамамен 2,6 млн.о;ушы. ДэстYрлi форматта окушылардын, 24% о;ыды. [12].

Жалпы ;ашы;ты;тан бiлiм беру дегенiмiз-компьютерлер мен телекоммуникациялы; ;уралдардыц кeмегiмен толы; немесе шшара ЖYзеге асырылатын бшм беру нысаны. [13].

Жалпы элем елдершде ;ашы;ты;тан о;ыту ЖYЙесiн о;ытушылар да, бiлiм алушылар да бiрден ;абылдай алмады. Ен, ;иыны орта бшм беретш мектептерде бул Yлкен мэселеге айналды. Педагогикалы; бiлiмi жо; ата-аналар, а;паратты;-техникалардыц жо;тыгы, галамтор ресустарын пайдалана алмау секiлдi мэселелер ^ннен KYнге айтыла бастады. Бул мэселелер бiрiншi кезекте балага ауырлы; типздЦ14 15].

COVID-19 пандемиясы кезiнде АКШ пен Еуропада балаларды ;ут;ару уйымы ЖYргiзген зерттеу нэтижесiнде, АКШ — та суралган балалардын, 49% — ында алацдаушыльщ сезiмi, 34% -ында ;ор;ыныш сезiмi, 27%-ында мазасыздын, децгеш аньщталган. Ал Финляндияда сауалнамага ;атыс;ан балалардын, 70 %

— ы алацдаушыльщ сезiмiн бiлдiрсе, 55%-ы ;атты шаршау сезiмiн хабарлаган. ¥лыбританияда суралган балалардын, 20% - ы болаша; туралы алацдаса, ал 60%

- ы туыстары ауырып ;алуы MYмкiн деп ез ;ор;ыныштарын бiлдiргн[16].

Анонимдi онлайн-сауалнама ар;ылы мамандар ;ашы;ты;тан о;ытуда мектеп жасындагы о;ушылардыц eздерiн ;алай сезiнгендерiн бiлу Yшiн Ресейдщ 5-11 сынып арасындагы о;ушылар арасында сауалнама ЖYргiзедi. Деректердi талдау барысында мынадай мэселелер аны;талды: балалардын, 68% -дан астамы eзiн-eзi о;шаулауга байланысты серуендеу уа;ытыныц ;ыс;арганын, о;ушылардыц жартысынан кeбi, ягни, 55%-ы физикалы; белсендшктершщ тeмендегенiн атап eттi. Yй тапсырмасыныц шамадан тыс кeптiгiне байланысты дурыс демалу уа;ыты мен уй;ы режимшщ бузылганын да айтты. О;ушылардыц 83,8% - де ;олайсыз психикалы; реакциялар бай;алган, на;тыра; айтатын болса;, окушылардын, 42,2% — ында депрессиялы; гарш^тердщ орын алуы бай;алган. Сондай-а; астениялы; KYЙде болган о;ушылардыц кeлемi -41,6% ды, гиперкинетикалы; реакцияларда болган балалар саны — 29,2% - ды ;ураган [17].

Ал Украинада "украинды;тардыц карантиндеп психоэмоционалды жагдайы" зерттеуiне сэйкес, респонденттерде карантин жагдайында мектеп о;ушыларында депрессия, мазасызды;, KYЙзелiс, шаршау, уй;ыныц бузылуы секiлдi кeптеген жагдайлар тркелген. Карантинде болудын, психологиялы; жайлылыгын багалау балалар мен жасeспiрiмдерде - 5,71 ;ураган (1-ден 10-га дейiнгi шкала бойынша)[18]. Оргилес пен Моралестщ

Испания мен Италияда журпзген зерттеулерiне сэйкес к;ашык;тык;тан о;ыту ЖYЙесi о^ушылардыц психоэмоциональдьщ жагдайына Tepic эсер еткендiгiн баяндады. Ягни сауалнама нэтижeлepi бойынша мектеп окушыларынын, 77%-ында ата-анамен TYciнicпeушiлiк, 55%-ында ашуланша;ты;, 39%-ында мазасызды;, 35%-ЖYЙкe ЖYЙeciнiн, шаршауы, 36%-ы жалгызды; ceзiмiн сезшген. [19]. (2020). Doslidzhennia „Molod na karantyni: dani U-Report

Ukraine ta viddil zdorovia UNICEF" [Research „Youth in quarantine: data U-Report Ukraine Department of Health and

UNICEF"]. http://knowledge.org.ua/uk/molod-na-

karantini/. [in

Ukrainian]

(2020). Doslidzhennia „Molod na karantyni: dani U-Report

Ukraine ta viddil zdorovia UNICEF" [Research „Youth in quarantine: data U-Report Ukraine Department of Health and

UNICEF"]. http://knowledge.org.ua/uk/molod-na-

karantini/. [in

Ukrainian]

Польшада ЖYpгiзiлгeн б1р;атар зерттеулер пандемия жагдайыныцмектеп окушыларынын, психикикалы; денсаулыгына тер^ эсер еткендтн аны;тап отыр. Сауалнамадан алынган нэтиже бойынша окушылардын окуга ынтасы жогалган, окуга нем;урайлы карайтындыгына, бас ауруына, мазасыздыкка, шаршауга, жалгыздыкка

шагымданган[20].

Ал Кытайда ЖYpгiзiлгeн зерттеулерде жаcecпipiмдepдiн, 44%-ында ;ашык;тык;тан о;ыту ЖYЙeciндe мазасызды; бeлгiлepi болган[21]. Абдрахманованын, «COVID 2019 мектеп

о;ушыларынын кeзiмeн к;ашык;тык;тан бiлiм беру мэселелерЬ атты ма;аласынын зepттeуiндeгi мэлiмeттepгe сэйкес, респонденттердщ 55% - ы кэшыктыктан о;ыту кезецшде уй;ы сапасынын, нашарлауына байланысты проблемаларга тап болганын атап erri. Сонымен ;атар, респонденттер психологиялы; жагдайдын, нашарлауын атап eттi — 65% - ы ашуланша;ты; децгешнщ жогарылаганын, 93% - ы-шамадан тыс жумыстын, cубъeктивтi ceзiмiн бiлдipдi [22].

Абаскалова Н. П-нын, «COVID дагдарысты; жагдайындагы бiлiм алушылардын,» психологиялы; денсаулыгынын, мэceлeлepi атты гылыми зерттеу нэтижесшде кашыктыктан о;ыту бiлiм алушылардын 70% - дан астамында тepic эмоцияларды керсеткен. Ашып айтатын болса;, езше кeнiлi толмау (67%), ceнiмciздiк (57%), ;ор;ыныш (38%), ашуланша;ты; (59%) жэне т.б. Филлипс сауалнамасын ;олдана отырып ЖYpгiзiлгeн зерттеу нэтижeлepiндe о;ушыларынын 54% - ы ;алыпты децгейден жогары мазасызды;ты ceзiнгeн; 9 жэне 11-сынып о;ушыларынын 48% - ы жэне 68% - ы элeумeттiк ^йзел^и бастан кeшipce, 9-сынып о;ушыларынын 62% - ы жэне 11-сынып о;ушыларынын 53% - ы кэшыктыктан бшм беру кезшде бiлiм беру процесшде жeтicтiккe жетуге кeдepгi кeлтipeтiн ;олайсыз факторлар бар деп санаган[23]. . В. В. Минаков eзiнiн ма;аласында компьютepлiк ойындарды ойнау, компьютepдi о;ыту ;уралы peтiндe пайдалану, о;ушыларды интернет жeлiciндe жумыс

icтeугe тарту, к;ашык;тык;тан бiлiм беруде жаца о;у эдicнамаcы мен компьютерлж телекоммуникацияны базага нeгiздeлгeн технология ретшде дамыту -муныц бэpi адамныц психикасы мен жеке epeкшeлiктepiнe зиянды эcepiн тигiзeтiндiгiн атап eттi. Сонымен бipгe, автор жаца а^аратты; ортаныц эcepiнeн жэне ондагы eзаpа эрекеттесу ерекшелтнен туындаган жайттар бipкатаp психологиялы; гактердщ пайда болуына жэне адамды эpтYpлi ауруларга шалды;тыратынын зерттеген[24]. Компьютерге тэуeлдiлiгi бар о;ушыларда мазасызды; пен шыдамсызды; децгеш жэне депрессия ceзiмдepi ай;ын бай;алды. Мазасызды; жэне депрессия шкаласы (HADS) бойынша тecтiлeу деректерш талдау кeзiндe кибер тэуeлдi болган мектеп о;ушыларынын аффeктивтi белгшершщ басым кeпшiлiгiндe мазасызды; депрессиясы бар екенш аны;тады, ягни 346 о;ушынын 111 - i-32 % дeн,гeйдi мрсет^. Кибер тэуелдшктщ жэне ай;ын мазасыздыщ-депрессиялы; бузылулар бай;алган о;ушылардын саны 31 %-ды кepceттi. Жэне кибер тэуелдшктщ даму ;ауш 11 жастан 13 жас;а дeйiнгi жаcecпipiмдiк кезецде орын алатындыгын аны;талады[25].

Жалпы санды; технология элеуметтж-мэдени ;убылыстыц мацызды ;уралы болып табылады, алайда бул о;ушынын психикалы; дYниeciнe, мeдниeтi мен элeмiнe ;атты эсер eтeдi [26 27]. Американды; Challenge Success бiлiм беру уйымы NBC телеарнасымен бipгe АКШ-тагы 12 жалпы бшм беретш мектептщ 10 мыцнан астам о;ушысына сауалнама ЖYpгiздi. Зерттеу нэтижeciндe Yй жагдайында бшм алган о;ушылардын 84% - ында ЖYЙкe сар;ылу бeлгiлepi, бас ауруы, уй;ы мэceлeci жэне бас;а да ауыр KYЙзeлic бeлгiлepi бай;алган. Бул кepceткiштep мектепке баруга MYмкiндiгi бар балаларда 68%-ды ;урады[28].

Кeптeгeн психологтар о;ушылардын ^шы^ан бiлiм алу форматында о;и бастаганнан бастап

психологиялы; ;асиеттершщ eзгepуiн атап eттi. Мундай о;у ЖYЙeciндe о;ушылар ынталандыру мен оптимистж газ^рас кeздepiн, тipi адаммен ;арым-;атынас жасау, оныц бeт-элпeтiн ба;ылау MYMкiндiгi, эмоциялар жэне т. б. алу сия;ты нeгiздepдi iздeйдi. Ягни о;ушы мен муFалiмнщ арасында жеке тжелей байланыстыц болмауы баланыц эмоционалды жай-KYЙiнe эсер eтeдi [29].

Жалпы ^ipri тацда адамадар Yшiн санды; орта ;аушт болуы MYMкiн eкeндiгi туралы объeктивтi деректер кeбipeк TYcудe [30 31].

Эдеби зерттеулер гарсеткендей санды; ортага уза; уа;ыт немесе жиi ЖYгiну, ягни эpбip 15 минут сайын галамторды Yзбeй ;арау балаларды санды; аутизм ;убылысына экелсе, ересектерде деменцияныц дамуына ы;пал eтeдi, сонымен ;атар сыни ойлау ;абшетшщ жогалуына жэне есте са;таудыц тeмeндeуiнe, eмipдi шынды;ты ажырату ceкiлдi ауыт;уларды тудыруы MYMкiн [32 33]. Пандемия жагдайына байланысты о;ушыларга бiлiм беру пpоцeciн к;ашык;тык;тан уйымдастыру жагдайында мектептерде бipкатаp мэселелер туындады, бул жагдай педагогтарга да, ата аналар мен балаларга да бipаз к;иындык;таp тудырды. ^шы^ы^тан о;у ЖYЙeciнe ауыс;алы саба; о;ыту мэceлeci барысында, немесе о;шаулану салдарынан бip-бipiнeн жалыгу ата-ана мен бала арасында конфликтер, кел^пеушшктер туындады. 6зiн-eзi о;шаулау, эаресе балалардын психологиялы; денсаулыгына айтарлы;тай эсер етл. 6мipдщ

эдеттеп ыргагы бузылып, бала жацаша оку процесше бeйiмдeлу керек болды[34].

Баланыц YЙ жагдайындагы ата-анасынан зорлы;-зомбылы; (ата-ананыц бip бipiнe немесе балага балагат ceздep айтуы урып-согу, ;орлау) кepуi баланыц психологиясына eтe ;атты эcepiн тигiзeдi. Тiптi бул жагдайлар eзiнiц травматикалы; iзiн ;элдырады [35].

Отбасындагы мундай ;атынастар габшесе мектеп жасындагы балалар мен жаcecпipiмдepдeгi нашар Yлгepiмiнiц ;озгаушы мeханизмi болып табылады. Мундай ;олайсыз атмосфера баланыц дурыс ;длыптаспауы мен дамуына жагдай жасайды. Осыныц эcepiнeн балада эмоциональды; сфераныц бузылуы, зешннщ бузылуы, ата-анамен ;арым ;атынастын бузылуы орын алады. Сонымен ;атар, о;уга деген терю ^з^рас, eз ;абшеттерше деген сешмаздж, eзiн-eзi багалаудыц тeмeндeуi, ceбeпciз ;ор;ыныш, уй;ыныц бузылуы, шаршау сия;ты психикалы; бузылыстарды дамытады[36]

Ата-аналарга баланыц к;ашык;тык;тан бiлiм беру сапасы мен бос уа;ытын уйымдастыру Yлкeн жауапкepшiлiк жэне психологиялы; ЖYKтeмe экeлдi[37].

Урбанов пен Жариковтыц «Санды; кещстжтеп бала мен отбасы: ^ipri заманныц cын-к;атepлepi» атты зepттeуiнe байланысты Калининград облысындагы мектеп о;ушыларыныц ата-аналарынан сауалнама алынады. Сауалнама ;орытындысынын нэтижeci бойынша респонденттердщ 43%-ы-цифрландыру отбасындагы психологиялы; ахуалга,отбасылы; eMip салтына, отбасы шшдеп ;арым ^тынас^ эсер eтeдi деп жауап берген. Жэне бшм беру ЖYЙeciн цифрландыру нэтижeciндe балалар туйы;, бурынгыдай ашылып ceйлeмeйтiндiгiн, отбасындагы ;арым ;атынастыц бузылгандыгын айтты[38]. бздерщз бiлeтiндeй, балалар кeбiнece eз с¥ра;тарымен ата-анасына баргысы кeлмeйдi, бipак жауап пен кецес алу Yшiн компьютерлж а^аратты; ЖYЙeлepгe ЖYгiнiп, оларды ;анагаттандыратын жауапты тез жэне моральды; шыгындарсыз алады. Кeбiнece бул ата-ана беделше ну;сан кeлтipeдi жэне ата-аналар мен балалар арасында уза; мepзiмдi ceнiмдi каpым-катынаc орнатуды ;иындатады. Балаларда эмпатияныц жeтicпeушiлiгi жэне оныц отбасына ;атысу ceзiмiн жогалту бай;алады[39] Богданованыц «к;ашык;тык;тан о;ытудыц

о;ушылардын Yлгepiмiнe эcepi» атты зерттеушде ата аналардан балаларыныц дистанционды о;ыту жагдайындагы eзгepicтepicтepiн багалау бойынша сауалнама алган. Нэтижeciндe балалардын 94,8% ;урдастарымен жэне муFалiмдepмeн жеке ;арым-;этынастын болмауынан зардап шекть Кашыктыктан о;ыту кeзiндe YЙдe жалгыз болган жэне о;ушылардын 41,9% -ы Yшiн мектеп багдарламасына жэне техникалы; киындыктаpFа ата-аналары кeмeктece алмаган. Сондай-а; ата-аналардыц кeпшiлiгi о;ыту мэceлeciндe о;у багдарламасын eздepi де TYciнe алмаганын жeткiздi Балаларымен шиeлeнicтepдiн орын алуы 47,3% -ында орын алган[40]

Иркутск гимназияларыныц бipiндe ЖYpгiзiлгeн зерттеуге ;ашы;ты;тан о;ыту форматына байланысты сауалнамага о;у саба;тарын ЖYзeгe асыратын 134 муFалiм ;атыс;ан. Сауалнама нэтижeci бойынша респонденттердщ 32,3 % - ы к;ашык;тык;тан о;ыту о;ушылардын психологиялы; жагдайын

темендетедi десе, 24,6% - ы бул жагдай муFалiмдердiц де психологиялы; ;аушаздтн темендетедi дейдЦ41] АКШ та к;ашык;тык;тан о;ыту кезшде мектеп жасындагы оиушыларда бiркатар мэселелер орын алган. Бул эсiресе жагдайы нашар отбасыдан шы;;^ балаларга ;атты ы;пал жасады. Пандемия жагдайы материалды; элеуетке ;атты эсер еттi, соныц эсерiнен балалар ецбегiнiц есуi, кэмелетке толмагандардыц некелерiне, коммерциялы; секске, балаларды о;ытуга ата аналы; инвестициялардыц к;ыск;аруына, Yйдегi зорлык;-зомбылык;к;а ;атысты. Бул эаресе кедей отбасылардыц балаларына, кедейлiгi жогары елдер мен айма;тарга ;атты эсер етедь ¥за; мерзiмдi перспективада бшм тецсiздiгi табыс тецсiздiгiне айналды[42]

Соцгы 10 жылдыц iшiндегi ТМД елдерше ЖYргiзiлген мектеп оиушыларыныц эмоциональды жагдайын зерттеу темен нэтижелердi керсеттi. Айта кететш болса;, эмоциональды KYЙзелiс пен депрессия жагдайына ушыраган 13-17жас аралыгындагы жасеспiрiмдер 40%-керсетiп отыр. Бул ;иын уа;ытта ата-аналармен эмоционалды ;арым-;атынастыц жогалуы немесе айтарлы;тай нашарлауы бiрiншi орынга шыгатыны белгiлi болды[43] Ата-аналардыц маскYнемдiгi немесе ;умар ойындарына тэуелдiлiгi-бул отбасын гана емес, сонымен бiрге баланыц психикалы; тепе-тецдiгiн бузатын ец KYштi дисфункционалды факторлардыц бiрi. Мундай отбасыларда балаларды толы; тэрбиелеу мен о;ытуда MYмкiн болмайтын жагдай ;алыптасады: Yнемi жанжалдар, а;ша Yшiн урыс, дерекiлiк, ата-аналардыц зорлыи;-зомбылыгы, к;арым-к;атынастыц болмауы-муныц бэрi балалардыц психикалы; шектеулерiне жэне психофизикалы; дамымауына экеледь [44]

K^азiргi жасеспiрiмдердiц эмоционалды депрессиясы элеуметтiк дамудыц кешеуiлдеуiне, мiнездiц к;ак;тыFысына жэне, сайып келгенде, ;огамдагы бешмазджке экеледi[45 46].

Кептеген зерттеулерге байланысты пандемия жагдайында балалар мен ата-аналарга тиiстi медициналы;, психологиялы;, элеуметтж жэне педагогикалы; ;олдау керсетiлмегенi аны; болды. Бул жагдай мектеп оиушыларын к;ашык;тык;тан о;ыту жагдайында о;у процесшщ барлы; субъектiлерi Yшiн денсаулыкка байланысты мэселелердiц туындау

1 Толстых H.H. Психология подросткового возраста / H.H. Толстых, АЖ Прихожан. M.: Издательство Юрайт, 2016. 406 с.Заваденко H.H. Тревожные расстройства у детей и подростков // Фарматека. - 2016. - № 4—16. -C. 28—34.

2 M.B. Злоказова, H.B. Семакина П43 Пограничные психические расстройства у детей и подростков: учебное пособие / сост. M.B. Злоказова, H.B. Семакина - Киров: ФГБОУ BG Кировский ШУ Mинздрава России, 2016. - 111 с.

3 Savina E., Mills J.L., Atwood K. & Cha J. Digital media and youth: A primer for school psychologists // Contemporary School Psychology. 2017. № 21. Pp. 80—91. doi: 10.1007/s40688-017-0119-0

4 Прохоров, А. G., Юсупов, M. Г. Функциональные структуры познавательных состояний [Текст] / А. G. Прохоров, M. Г. Юсупов // Вестник Российского университета дружбы народов. Серия: Психология и педагогика. - 2017. - Т. 14. - № 4. - С. 400-450.

кэупш азайту мак;сатында алдын алу шараларынын, иэжеттшгш керсетедi [47].

6зiн-езi о;шаулау жэне к;ашык;тык;тан о;ыту жагдайындагы эмоционалды ^йзел^тер оиушылардыц психикалы; денсаулыгына эсер еттi: мектеп жасындагы оиушылардыц 83,8%-ында психикалы; шекара бузылыстары орын алса, 13,4% -ында осы к;ашык;тык;тан о;ыту форматына бейiмделе бастады [48]

Зерттеулер керсеткендей, пандемия бшм беру процесшщ шамадан тыс ;аттылыгы мен икемаздтн аны;тады, бул KYPДелi жэне езгерш жат;ан элемге бiлiм берудiц мацыздылыгын ;амтамасыз етуде айтарлы;тай кедергi болды. Колданыстагы инфракурылымдык MYMкiндiктер, цифрлы; ресурстар мен ;уралдар, эдiстемелiк шешiмдер цифрлы; технологиялар мен дистанциялы; формат;а кешу бiлiм алушылар мен педагогтер Yшiн тиiмдi эрi ыцгайлы ету Yшiн жеткiлiксiз болып шы;ты[49]. Технологияныц бшм алуда жагымды жа;тары болганымен, ол кейбiр мектеп жасындагы балаларда кибер тэуелдшкт арттырды. Бул жагдай эрбiр нэрсеге тез бейiмделетiн жастар Yшiн кибершабуыл сия;ты жаца ;ауштер

тудыруы MYMкiн. Жасеспiрiмдердiц 10% - дан астамы соцгы екi айда кем дегенде бiр рет кибершабуылдыц иурбаны болганын айтады. Kазiргi тацда жасеспiрiмдердiц психикалы; эл - ау;атына ;атысты мэселелер ете езектi мэселеге айналып отыр, ейткенi психикалы; денсаулы; - бул салауатты жасты;тыц ;эжетп ;урамдас белiгi болып табылады[50] Корытындылай келе, пандемия жагдайында халы;тыц денсаулыгын са;тау Yшiн к;ашык;тык;тан о;ыту ЖYЙесi тиiмдi болып отыр. Алайда, бiз эдеби кездердi талдай отырып бул о;ыту ЖYЙесi мектеп оиушыларыныц психоэмоциональды; жай-^шне терiс эсер ететiндiгiн бай;ап отырмыз. Буган себеп, KYн тэртiбiнiц бузылуы, мектептегi оиу YДерiсiне ;ойылган талаптардыц жогарылауы, пандемия жагдайына байланысты YЙдегi материальды; жетiспеушiлiктiц балага эсерi, ата-ана мен бала арасындагы к;ак;тыFыстар т.б жагдайлар себеп болып отыр. Осыган байланысты мектеп оиушыларыныц психоэмоциональды; жай ^шн ескере отырып, дурыс о;ыту ЖYЙесiн ;арастыру керек деп ойлаймыз.

Т1З1М1

5 Столяренко Л.Д., Самыгин С.И., Столяренко В.Е. Психология и педагогика. Ростов-н/Д. : Феникс, 2016. 636 с.

6 Завьялова А.Н. Бочанцева Л. И. Ишимский педагогический институт им. П.П. Ершова (филиал) ФГАОУ ВО «Тюменский государственный университет»

7 «Исследование уровня тревожности у подростков» Ноговицына Надежда Михайловна1, Лис Ярослава Олеговна1 Педагогический институт Федерального государственного автономного образовательного учреждения высшего образования "Северо-Восточный федеральный университета имени М.К. Аммосова, Якутск 2019 стр 338-341

8 Зорина И.Г. Особенности психоэмоционального состояния школьников в течение учебного года // Российский педиатрический журнал. - 2014. - №2. - С. 47-50.

9 Психологические аспекты трудностей учения в школе : [учеб. пособие] / М. Е. Пермякова ; М-во образования и науки Рос. Федерации, Урал. федер. унт. - Екатеринбург : Изд-во Урал. ун-та, 2015. - 124 с.

10 Проблема здоровья учащихся средней школы в условиях дистанционного обучения на фоне пандемии covid-19 мусабек меруерт ильяс;ызы1, ташенова гульнара казкеновна1 Номер: 11-3 (67) Год: 2020 Страницы: 146-150 УДК: 57.612.66/.68+37

11 Viner RM, Russell SJ, Croker H et al. School closure and management practices during coronavirus outbreaks including COVID-19: a rapid systematic review. Lancet Child Adolesc Health. 2020; 4: c 397-404

12 Куликова Е. В., Сорока Е. Г. Дистанционное обучение как технологическое решение электронно-образовательной среды вуза // Вестник Сибирского института бизнеса и информационных технологий. -2017. - № 1 (21). - С. 108-113.

13 Куликова Е. В., Сорока Е. Г Дистанционное обучение как технологическое решение электронно-образовательной среды вуза // Вестник Сибирского института бизнеса и информационных технологий. -2017. - № 1 (21). - С. 108-113.

14 Gibbs et al (2019). Delayed Disaster Impacts on Academic Performance of Primary School Children. Child Development, July/August 2019. Vol. 90, no 4: 1402—12. (in English).

15 Save the Children (2020). Children at risk of lasting psychological distress from coronavirus lockdown': Save the Children. 2020. Available at: https://reliefweb.int/report/ world/children-risk-lasting-psychological-distress-coronavirus-lockdown-save-children. Accessed: 17.06.2020

16 Особенности жизнедеятельности и самочувствия детей и подростков, дистанционно обучающихся во время эпидемии новой коронавирусной инфекции (covid-19) В.Р. Кучма, А.С. Седова 2020 c 4-23

17 (2020). Doslidzhennia „Molod na karantyni: dani U-Report Ukraine ta viddil zdorovia UNICEF" [Research „Youth in quar-antine: data U-Report Ukraine Department of Health and UNICEF"]. http://knowledge.org.ua/uk/molod-na-karantini/. [in Ukrainian]

18 Orgiles, M., Morales, A., Delvecchio, E., Mazzeschi, C., & Espada, J. P. (2020). Immediate psychological effects of the COVID-19 quar-antine in youth from Italy and Spain

19 Diugosz, P. (2020). Neurotic coronavirus generation? The report from the second wave of research on the students from Krakow.10.13140/RG.2.2.19991.8080

20 Zhou, S. J., Zhang, L. G., Wang, L. L., Guo, Z. C., Wang, J. Q., Chen, J. C., ... & Chen, J. X. (2020). Prevalence and socio-demographic correlates of psychological health problems in Chinese adoles-cents during the outbreak of COVID-19. European Child & Adolescent Psychiatry, 1-10

21 А. Р. Абдрахманова, Проблемы дистанционного образования в период пандемии коронавирусной инфекции нового типа COVID 2019 глазами школьников (результаты анкетного опроса). №10 2020. 2020;10.

22 Проблемы психологического здоровья обучающихся в современной кризисной ситуации covid Научная статья Абаскалова Н.П.* ORCID: 00000002-7989-8356, Новосибирский государственный педагогический университет, Новосибирск, Россия Международный научно-исследовательский журнал ■ № 2 c104

23 Психологические особенности лиц, склонных к нехимическим формам зависимого поведения

Деревянко Юлия Петровна1, фгаоу ВПО «Белгородский государственный национальный исследовательский университет» 2016 Страницы: 324-330

24 Ю.А. Касьянова, Л.В. Бекенева Определение влияния компьютерной зависимости на формирование тревожно-депрессивных расстройств у школьников 2019 Страницы: 26-31

25 Курицына Г. А. Сущностно-содержательные характеристики дистанционного обучения в вузе // Вестник Бурятского государственного университета. Образование. Личность. Общество. - 2016. - № 2. - С. 26-39.

26 Пьянников М.М. К вопросу об истории дистанционного образования // Ученые записки Забайкальского государственного университета: электрон. науч. журн. 2020. № 5. С. 119-124. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/kvoprosu-ob-istorii-distantsionnogo-obrazovaniya

27 Уровень стресса школьников повысился на дистанционном обучении — опрос Уровень стресса школьников повысился на дистанционном обучении — опрос (yandex.kz) мед портал журналы

28 Аналитическая записка: COVID-19 и необходимость принятия мер по охране психического здоровья 1 3 м а я 2 0 2 0 г о д а организация объединенных наций

29 Прохоров А. О. Образ психического состояния. - М. : Изд-во ИП РАН, 2016. - 245 с

30 Курпатов А. Складка времени. СПБ., 2016. 236 с

31 Kegel L.C., Brugger P., Frühholz S., Grunwald T et al. Dynamic human and avatar facial expressions elicit differential brain responses. Soc. Cogn. Affect. Neurosci., 2020, Mar 30. pii: nsaa039. DOI: 10.1093/scan/nsaa039

32 Samaha M., Hawi N.S. Relationships among smartphone addiction, stress, academic performance, and satisfaction with life. Comput. Hum. Behav., 2016, vol. 57, pp. 321-325.

33 Психолого-педагогическое сопровождение процесса адаптации обучающихся в условиях дистанционного обучения Никишина Юлия Александровна старший преподаватель Региональный центр практической психологии и инклюзивного образования ГАУ ДПО «Саратовский областной институт развития образования» г. Саратов e-mail: cppiio@yandex.ru Голубева Алевтина Александровна педагог-психолог высшей категории МАОУ лицей № 1 Вестник Саратовского областного института развития образования 2020 c 245

34 Иванова, Е. А. Семья как фактор психологического здоровья детей / Е. А. Иванова, А. Е. Иванова. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2019. — № 46 (284). — С. 385-387.

35 Изучение направленности психолого-педагогического консультирования в школе в период режима самоизоляции Монжиевская В. В., Ружников М. С Педагогика. Вопросы теории и практики Pedagogy. Theory & Practice ISSN 2686-8725 (print) 2020. Том 5. Выпуск 5. С. 598-603

36 Урбанович Л. Н., Жариков Д. С., Снопок М. С. Ребенок и семья в цифровом пространстве: вызовы современности // Научно-методический электронный журнал «Калининградский вестник образования». — 2020. — № 4 (8) / декабрь. — С. 24-30. — URL: https:// koirojournal.ru/realises/g2020/23dec2020/kvo403/

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

37 Кулагин Д. Ю., Пустоваченко Н. Н. Первые итоги реализации проекта «Цифровая образовательная среда» в Калининградской области // Научно-методический электронный журнал

«Калининградский вестник образования». — 2020. — № 4 (8) / декабрь. — С. 42-48

38 ОНФ представил итоги опроса оценивших дистанционное обучение родителей и школьников https://onf.ru/2020/04/14/onf-predstavil-itogi-oprosa-ocenivshih-distancionnoe-obuchenie-roditeley-i-shkolnikov/

39 Богданова, Д. И. Влияние дистанционного обучения на успеваемость школьников / Д. И. Богданова. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2021. — № 3 (345). — С. 38-40. — URL: https://moluch.ru/archive/345/77718/

40 Готовность педагогов к обеспечению психологической безопасности в условиях дистанционного обучения скорова лариса владимировна1, качимская анна юрьевна Иркутский государственный университет Год: 2020 Страницы: 145-152 УДК: 378.016

41 Они учились при COVID-19: спасет ли школьников "дистанционка"?Айман Жусупова, Политолог, эксперт Института мировой экономики и политики (ИМЭП) Образование при эпидемии коронавируса -Ekonomist.kz

42 Кулькова И.А. Влияние пандемии коронавируса на демографические процессы в России // Human Progress. 2020, Том 6, Выпуск 1. URL: http://progresshuman.com/images/2020/Tom6_1/Kulk ova.pdf, свободный. DOI 10.34709/IM.161.5.

43 Диагностика эмоционального благополучия школьников: профилактическая работа с семьями в социально опасном положении: учебно-методическое пособие / М.Ю. Михайлина, Я.К. Нелюбова. - Саратов : ГАУ ДПО «СОИРО», 2017. - 64 с. ISBN 978-5-9980-03493

44 Al'tbah, F. J., & Hans, de Vit. (2020). Informacionnye tekhnologii v kontekste COVID-19: povorotnyj moment? [Information technology in the context of COVID-19: A turning point?]. Mezhdunarodnoe vysshee obrazovanie [International higher education], 103, 6-8. (In Russ.).

45 Данилков А. А. Стрессирующие факторы личностного развития детей в современной системе образования и воспитания // Научные исследования и образование. - 2017. - № 3 (27). - С. 9-1

46 Popov, V. L., & Aleksandrova, T. V. (2020). Integrativy kak forma obucheniya personala v usloviyah realizacii nacional'nogo proekta «Proizvoditel'nost' truda i podderzhka zanyatosti» [Integratives as a form of personnel training in the context of the implementation of the national project "Labor productivity and employment support"]. Vestnik universiteta (Gosudarstvennyj universitet upravleniya) [University Bulletin (State University of Management)], 6, 28-35. (In Russ.)

47 Уроки «стресс-теста». Вузы в условиях пандемии и после нее. [Электронный ресурс]. URL: http://www.tsu.ru/ upload/medialibrary/add/uroki-stress_testa-vuzy-v-usloviyakhpandemii-i-posle-nee.pdf (дата обращения: 20.08.2020). 4. Поддержка ЮНЕСКО: Образовательный ответ на COVID-19. [Электронный ресурс]. URL: https://en.unesco. org/covid19/educationresponse. (дата обращения: 20.08.2020).

48 Обучение продолжается: ЮНЕСКО объединяет международные организации, гражданское общество и партнеров из частного сектора в широкую Коалицию по вопросам образования. [Электронный ресурс]. URL: https://ru.unesco. org/news/obuchenieprodolzhaetsya-yunesko-obedinyaet-mezhdunarodnye-organizacii-grazhdanskoe-obshchestvo (дата обращения: 17.08.2020).

49 Копенгаген (Дания), 19 мая 2020 г. ЕРБ ВОЗ | Центр СМИ - Отчет ВОЗ о поведении европейцев в возрастной группе 11-15 лет в отношении здоровья свидетельствует о росте числа подростков, которые беспокоятся о своем психическом здоровье (who.int)

50 Boukhris, M., Hillani, A., Moroni, F., Annabi, M. S., Addad, F., Ribeiro, M. H., et al. (2020). Cardiovascular implications of the COVID-19 pandemic: a global perspective. Can. J. Cardiol. https://www.onlinecjc.ca/article/S0828-282X(20)30464-5/fulltext

ÄDEBlETTER TIZIMI

1 Tolstyh N.N. Psihologin podrostkovogo vozrasta / N.N. Tolstyh, A.M. Prihojan. M.: Izdatelstvo rait, 2016. 406 s.Zavadenko N.N. Trevojnye rasstroistva u detei i podrostkov // Farmateka. 2016. № 4—16. C. 28—34

2 M.V. Zlokazova, N.V. Semakina P43 Pogranichnye psihicheskie rasstroistva u detei i podrostkov: uchebnoe posobie / sost. M.V. Zlokazova, N.V. Semakina - Kirov: FGBOU VO Kirovskii GMU Minzdrava Rossii, 2016. - 111 s.

3 Savina E., Mills J.L., Atwood K. & Cha J. Digital media and youth: A primer for school psychologists // Contemporary School Psychology. 2017. № 21. Pp. 80—91. doi: 10.1007/s40688-017-0119-0

4 Prohorov, A. O., supov, M. G. Funksionalnye struktury poznavatelnyh sostonnii [Tekst] / A. O. Prohorov, M. G. supov // Vestnik Rossiiskogo universiteta drujby narodov. Serin: Psihologin i pedagogika. - 2017. - T. 14. - № 4. - S. 400-450

5 Stolnrenko L.D., Samygin S.I., Stolnrenko V.E. Psihologin i pedagogika. Rostov-n/D. : Feniks, 2016. 636 s.

6 Zavnlova A.N. Bochanseva L. 1. 1§imskii pedagogicheskii institut im. P.P. Er§ova (filial) FGAOU VO «Tmenskii gosudarstvennyi universitet»

7 «Issledovanie urovnn trevojnosti u podrostkov» Nogovisyna Nadejda Mihailovna1, Lis flroslava Olegovna1 Pedagogicheskii institut Federalnogo gosudarstvennogo

avtonomnogo obrazovatelnogo uchrejdenia vys§ego obrazovania "Severo-Vostochnyi federalnyi universiteta imeni M.K. Ammosova, flkutsk 2019 str 338-341

8 Zorina I.G. Osobennosti psihoemosionalnogo sostoania §kolnikov v techenie uchebnogo goda // Rossiiskii pediatricheskii jurnal. - 2014. - №2. - S. 47-50.

9 Psihologicheskie aspekty trudnostei uchenia v §kole : [ucheb. posobie] / M. E. Permakova ; M-vo obrazovania i nauki Ros. Federasii, Ural. feder. un-t. - Ekaterinburg : Izd-vo Ural. un-ta, 2015. - 124 s.

10 Problema zdorova uchaihsa srednei §koly v usloviah distansionnogo obuchenia na fone pandemii covid-19 müsabek meruert ilasqyzyl, ta§enova gulnara kazkenovna1 Nomer: 11-3 (67) God: 2020 Stranisy: 146150 UDK: 57.612.66/.68+37

11 Viner RM, Russell SJ, Croker H et al. School closure and management practices during Coronavirus outbreaks including COVID-19: a rapid systematic review. Lancet Child Adolesc Health. 2020; 4: c 397-404

12 Kulikova E. V., Soroka E. G. Distansionnoe obuchenie kak tehnologicheskoe re§enie elektronno-obrazovatelnoi sredy vuza // Vestnik Sibirskogo instituta biznesa i informasionnyh tehnologii. - 2017. - № 1 (21). - S. 108113.

13 Kulikova E. V., Soroka E. G Distansionnoe obuchenie kak tehnologicheskoe re§enie elektronno-obrazovatelnoi sredy vuza // Vestnik Sibirskogo instituta biznesa i informasionnyh tehnologii. - 2017. - № 1 (21). - S. 108113.

14 Gibbs et al (2019). Delayed Disaster Impacts on Academic Performance of Primary School Children. Child Development, July/August 2019. Vol. 90, no 4: 1402—12. (in English).

15 Save the Children (2020). Children at risk of lasting psychological distress from coronavirus lockdown': Save the Children. 2020. Available at: https://reliefweb.int/report/ world/children-risk-lasting-psychological-distress-coronavirus-lockdown-save-children. Accessed: 17.06.2020

16 Osobennosti jiznedeatelnosti i samochuvstvia detei i podrostkov, distansionno obuchaihsa vo vrema epidemii novoi koronavirusnoi infeksii (covid 19) V.R. Kuchma, A.S. Sedova 2020 c 4-23

17 (2020). Doslidzhennia „Molod na karantyni: dani U-Report Ukraine ta viddil zdorovia UNICEF" [Research „Youth in quar-antine: data U-Report Ukraine Department of Health and UNICEF"]. http://knowledge.org.ua/uk/molod-na-karantini/. [in Ukrainian]

18 Orgiles, M., Morales, A., Delvecchio, E., Mazzeschi, C., & Espada, J. P. (2020). Immediate psychological effects of the COVID-19 quar-antine in youth from Italy and Spain

19 Diugosz, P. (2020). Neurotic coronavirus generation? The report from the second wave of research on the students from Krakow.10.13140/RG.2.2.19991.8080

20 Zhou, S. J., Zhang, L. G., Wang, L. L., Guo, Z. C., Wang, J. Q., Chen, J. C., ... & Chen, J. X. (2020). Prevalence and socio-demographic correlates of psychological health problems in Chinese adoles-cents during the outbreak of COVID-19. European Child & Adolescent Psychiatry, 1-10

21 A. R. Abdrahmanova, Problemy distansionnogo obrazovania v period pandemii koronavirusnoi infeksii novogo tipa COVID 2019 glazami §kolnikov (rezultaty anketnogo oprosa). №10 2020. 2020;10.

22 Problemy psihologicheskogo zdorova obuchaihsa v sovremennoi krizisnoi situasii covid Nauchnaa stata Abaskalova N.P.* ORCID: 0000-0002-7989-8356, Novosibirskii gosudarstvennyi pedagogicheskii universitet, Novosibirsk, Rossia Mejdunarodnyi nauchno-issledovatelskii jurnal ■ № 2 c104

23 Psihologicheskie osobennosti lis, sklonnyh k nehimicheskim formam zavisimogo povedenia Derevanko lia Petrovna1, fgaou VPO «Belgorodskii gosudarstvennyi nasionalnyi issledovatelskii universitet» 2016 Stranisy: 324-330

24 .A. Kasanova, L.V. Bekeneva Opredelenie vliania kompternoi zavisimosti na formirovanie trevojno-depressivnyh rasstroistv u §kolnikov 2019 Stranisy: 26-31

25 Kurisyna G. A. Sunostno-soderjatelnye harakteristiki distansionnogo obuchenia v vuze // Vestnik Buratskogo gosudarstvennogo universiteta. Obrazovanie. Lichnost. Obestvo. - 2016. - № 2. - S. 26-39.

26 Pannikov M.M. K voprosu ob istorii distansionnogo obrazovania // Uchenye zapiski Zabaikalskogo gosudarstvennogo universiteta: elektron. nauch. jurn. 2020. № 5. S. 119-124. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/kvoprosu-ob-istorii-distantsionnogo-obrazovaniya

27 Uroven stressa §kolnikov povysilsa na distansionnom obuchenii — opros Uroven stressa §kolnikov povysilsa na distansionnom obuchenii — opros (yandex.kz) med portal jurnaly

28 Analiticheskan zapiska: COVID-19 i neobhodimost рппяйя mer po ohrane psihicheskogo zdorovfl 1 3 m a я 2 0 2 0 g o d a organizasiя obedinennyh nasii

29 Prohorov A. O. Obraz psihicheskogo sostoяniя. - M. : Izd-vo IP RAN, 2016. - 245 s

30 Kurpatov A. Skladka vremeni. SPB., 2016. 236 s

31 Kegel L.C., Brugger P., Frühholz S., Grunwald T et al. Dynamic human and avatar facial expressions elicit differential brain responses. Soc. Cogn. Affect. Neurosci., 2020, Mar 30. pii: nsaa039. DOI: 10.1093/scan/nsaa039

32 Samaha M., Hawi N.S. Relationships among smartphone addiction, stress, academic performance, and satisfaction with life. Comput. Hum. Behav., 2016, vol. 57, pp. 321-325.

33 Psihologo-pedagogicheskoe soprovojdenie prosessa adaptasii obuchaihsя v usloviяh distansionnogo obucheniя Niki§ina Ия Aleksandrovna star§ii prepodavatel Regionalnyi sentr prakticheskoi psihologii i inklzivnogo obrazovaniя GAU DPO «Saratovskii oblastnoi institut razvito obrazovaniя» g. Saratov e-mail: cppiio@yandex.ru Golubeva Alevtina Aleksandrovna pedagog-psiholog vys§ei kategorii MAOU lisei № 1 Vestnik Saratovskogo oblastnogo instituta razvito obrazovaniя 2020 c 245

34 Ivanova, E. A. Semя kak faktor psihologicheskogo zdorovя detei / E. A. Ivanova, A. E. Ivanova. — Tekst : neposredstvennyi // Molodoi uchenyi. — 2019. — № 46 (284). — S. 385-387.

35 Izuchenie napravlennosti psihologo-pedagogicheskogo konsultirovaniя v §kole v period rejima samoizo^sii Monjievskaя V. V., Rujnikov M. S Pedagogika. Voprosy teorii i praktiki Pedagogy. Theory & Practice ISSN 26868725 (print) 2020. Tom 5. Vypusk 5. S. 598-603

36 Urbanovich L. N., Jarikov D. S., Snopok M. S. Rebenok i semя v sifrovom prostranstve: vyzovy sovremennosti // Nauchno-metodicheskii elektronnyi jurnal «Kaliningradskii vestnik obrazovaniя». — 2020. — № 4 (8) / dekabr. — S. 24-30. — URL: https:// koirojournal.ru/realises/g2020/23dec2020/kvo403/

37 Kulagin D. ., Pustovachenko N. N. Pervye itogi realizasii proekta «Sifrovaя obrazovatelnaя sreda» v Kaliningradskoi oblasti // Nauchno-metodicheskii elektronnyi jurnal «Kaliningradskii vestnik obrazovaniя». — 2020. — № 4 (8) / dekabr. — S. 42-48

38 ONF predstavil itogi oprosa oseniv§ih distansionnoe obuchenie roditelei i §kolnikov https://onf.ru/2020/04/14/onf-predstavil-itogi-oprosa-ocenivshih-distancionnoe-obuchenie-roditeley-i-shkolnikov/

39 Bogdanova, D. 1. V^nie distansionnogo obucheniя na uspevaemost §kolnikov / D. 1. Bogdanova. — Tekst : neposredstvennyi // Molodoi uchenyi. — 2021. — № 3 (345). — S. 38-40. — URL: https://moluch.ru/archive/345/77718/

40 Gotovnost pedagogov k obespecheni psihologicheskoi bezopasnosti v usloviяh distansionnogo obucheniя skorova larisa vladimirovna1, kachimskaя anna revna 1rkutskii gosudarstvennyi universitet God: 2020 Stranisy: 145-152 UDK: 378.016

41 Oni uchilis pri COVID-19: spaset li §kolnikov "distansionka"?Aiman Jusupova, Politolog, ekspert 1nstituta mirovoi ekonomiki i politiki (1MEP) Obrazovanie pri epidemii koronavirusa - Ekonomist.kz

42 Kulkova I.A. V^nie pandemii koronavirusa na demograficheskie prosessy v Rossii // Human Rrogress. 2020, Tom 6, Vypusk 1. URL: http://progresshuman.com/images/2020/Tom6_1/Kulk ova.pdf, svobodnyi. DOI 10.34709/IM.161.5.

43 Diagnostika emosionalnogo blagopoluchiя §kolnikov: profilakticheskaя rabota s semяmi v sosialno opasnom polojenii: uchebno-metodicheskoe posobie / M.. Mihailina, H.K. Nelbova. - Saratov : GAU DPO «SOlRO», 2017. - 64 s. ISBN 978-5-9980-0349-3

44 Al'tbah, F. J., & Hans, de Vit. (2020). Informacionnye tekhnologii v kontekste COVID-19: povorotnyj moment? [Information technology in the context of COVID-19: A turning point?]. Mezhdunarodnoe vysshee obrazovanie [International higher education], 103, 6-8. (In Russ.).

45 Danilkov A. A. Stressiruie faktory lichnostnogo razvitiя detei v sovremennoi sisteme obrazovaniя i vospitaniя // Nauchnye issledovaniя i obrazovanie. - 2017. - № 3 (27). - S. 9-1

46 Popov, V. L., & Aleksandrova, T. V. (2020). Integrativy kak forma obucheniya personala v usloviyah realizacii nacional'nogo proekta «Proizvoditel'nost' truda i podderzhka zanyatosti» [Integratives as a form of personnel training in the context of the implementation of the national project "Labor productivity and employment support"]. Vestnik universiteta (Gosudarstvennyj universitet upravleniya) [University Bulletin (State University of Management)], 6, 28-35. (In Russ.)

47 Uroki «stress-testa». Vuzy v usloviяh pandemii i posle nee. [Elektronnyi resurs]. URL: http://www.tsu.ru/

upload/medialibrary/add/uroki-stress_testa-vuzy-v-usloviyakhpandemii-i-posle-nee.pdf (data obraeniя: 20.08.2020). 4. Podderjka NESKO: Obrazovatelnyi otvet na COVID-19. [Elektronnyi resurs]. URL: https://en.unesco. org/covid19/educationresponse. (data obraeniя: 20.08.2020).

48 Obuchenie prodoljaetsя: NESKO obed^et mejdunarodnye organizasii, grajdanskoe obestvo i partnerov iz chastnogo sektora v §iroku Koalisi po voprosam obrazovaniя. [Elektronnyi resurs]. URL: https://ru.unesco. org/news/obuchenieprodolzhaetsya-yunesko-obedinyaet-mezhdunarodnye-organizacii-grazhdanskoe-obshchestvo (data obraeniя: 17.08.2020).

49 Kopengagen ^шя), 19 maя 2020 g. ERB VOZ | Sentr SMl - Otchet VOZ o povedenii evropeisev v vozrastnoi gruppe 11-15 let v otno§enii zdorovя svidetelstvuet o roste chisla podrostkov, kotorye bespokoяtsя o svoem psihicheskom zdorove (who.int)

50 Boukhris, M., Hillani, A., Moroni, F., Annabi, M. S., Addad, F., Ribeiro, M. H., et al. (2020). Cardiovascular implications of the COVID-19 pandemic: a global perspective. Can. J. Cardiol. https://www.onlinecjc.ca/article/S0828-282X(20)30464-5/fulltext

Н.Ж. Шарипова, Ц.Ц. Тогузбаева, Э.И. Кусайынова, А.К. Текманова

Казахский национальный медицинский университет имени С.Д.Асфендиярова

ПСИХОЭМОЦИОНАЛЬНОЕ СОСТОЯНИЕ УЧАЩИХСЯ СРЕДНИХ КЛАССОВ В УСЛОВИЯХ ДИСТАНЦИОННОГО ОБУЧЕНИЯ

Резюме: Среди проблем глобализации 21 века особое место занимает психоэмоциональное и физическое здоровье детей школьного возраста. В результате научно-исследовательской работы в настоящее время все больше подростков и детей с психоэмоциональным состоянием.

Усиление учебного процесса из года в год, повышение требований к учебному процессу в школе, внедрение новых программ, семейная атмосфера, нарушение отношений ребенка сучителем,

друзьями, последствия негативного влияния социальной среды приводят к возникновению психоэмоциональной дисгармонии среди подростков. Также ситуация с пандемией, объявленная ВОЗ 1 марта 2020 года в связи с эпидемией covid-19, не повлияла на психологическое и физиологическое

состояние школьников, как указано во многих литературных источниках. Формат самоизоляции и перехода на дистанционное обучение снижение физической активности, длительная работа за компьютером, возникновение материальных изменений в семье, связанных с системой карантина, привели к ухудшению настроения ребенка, общей усталости, депрессии, различным дисфункциональным психическим реакциям. Все это способствует нарушению здоровья школьников, возникновению и распространению психосоматических заболеваний Ключевые слова: дистанционное обучение, психологическое здоровье, подростковый возраст, учебная нагрузка, эмоциональное состояние, обучение в условиях самоизоляции;

N.Zh. Sharipova, K.K. Toguzbaeva, E.I. Kusayynova, A.K. Tekmanova,

Asfendiyarov Kazakh national medical university

PSYCHOEMOTIONAL STATE OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS IN DISTANCE LEARNING

Resume: Among the problems of globalization of the 21st century, a special place is occupied by the psycho-emotional and physical health of school-age children. As a result of research work, there are now more and more teenagers and children with a psychoemotional state. Strengthening the educational process from year to year, increasing the requirements for the educational process at school, the introduction of new programs, the family atmosphere, the violation of the child's relationship with the teacher, friends, the consequences of the negative influence of the social environment lead to the emergence of psychoemotional disharmony among adolescents. Also, the situation with the pandemic, announced by WHO on March 1,2020 in connection with the covid-19 epidemic, did

not affect the psychological and physiological state of schoolchildren, as indicated in many literary sources. The format of self-isolation and the transition to distance learning reduced physical activity, prolonged work at the computer, the occurrence of material changes in the family associated with the quarantine system, led to a deterioration in the child's mood, general fatigue, depression, and various dysfunctional mental reactions. All this contributes to the violation of the health of schoolchildren, the emergence and spread of psychosomatic diseases

Keywords: distance learning, psychological health, adolescence, educational load, emotional state, learning in self-isolation;

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.