Научная статья на тему 'СУВ ТАНҚИСЛИГИ ШАРОИТИДА МУҚОБИЛ ЭНЕРГИЯДА ИШЛАЙДИГАН ТОМЧИЛАТИБ СУҒОРИШ ТИЗИМИНИ АҲОЛИ ТОМОРҚАЛАРИДА ЖОРИЙ ҚИЛИШ БЎЙИЧА САМАРАДОРЛИК КЎРСАТКИЧЛАРИ'

СУВ ТАНҚИСЛИГИ ШАРОИТИДА МУҚОБИЛ ЭНЕРГИЯДА ИШЛАЙДИГАН ТОМЧИЛАТИБ СУҒОРИШ ТИЗИМИНИ АҲОЛИ ТОМОРҚАЛАРИДА ЖОРИЙ ҚИЛИШ БЎЙИЧА САМАРАДОРЛИК КЎРСАТКИЧЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
аҳоли томорқалари / экин тури / муқобил энергия / сув танқислиги / томчилатиб суғориш.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Юсупова.Ф.М, Утаев.А.А, Джумаев.З.Т, Гаппаров.С.М, Тоғаев.Ш.М

Мазкур мақолада сув танқислиги шароитида муқобил энергиядан фойдаланиб аҳоли томорқаларида етиштирилаётган қишлоқ хўжалик экинларини вертикал суғориш қудуқлари суви билан томчилатиб суғориш технологиясини жорий этиш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Юсупова.Ф.М, Утаев.А.А, Джумаев.З.Т, Гаппаров.С.М, Тоғаев.Ш.М

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «СУВ ТАНҚИСЛИГИ ШАРОИТИДА МУҚОБИЛ ЭНЕРГИЯДА ИШЛАЙДИГАН ТОМЧИЛАТИБ СУҒОРИШ ТИЗИМИНИ АҲОЛИ ТОМОРҚАЛАРИДА ЖОРИЙ ҚИЛИШ БЎЙИЧА САМАРАДОРЛИК КЎРСАТКИЧЛАРИ»

«GLOBALLASHUV VA IQLIM O'ZGARISHI SHAROITIDA OZIQ-OVQAT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASH: MUAMMO VA YECHIMLAR» RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024 YIL 15 - MAY

СУВ ТАНЦИСЛИГИ ШАРОИТИДА МУЦОБИЛ ЭНЕРГИЯДА ИШЛАЙДИГАН ТОМЧИЛАТИБ СУГОРИШ ТИЗИМИНИ А^ОЛИ ТОМОРЦАЛАРИДА ЖОРИЙ ЦИЛИШ БУЙИЧА САМАРАДОРЛИК КУРСАТКИЧЛАРИ

1Юсупова Фарида Маратовна, 2Утаев Абдух,олик Абдурашидович, 3Джумаев Зиядулла Таштемирович, 4Гаппаров Самандар Маматкулович, 5ТоFаев Шухрат Мирахматович, 6Рахматов Анвар Маматович

^зикк-овкдт ва кишлок хужалигида стратегик ривожланиш ва тадкиккотлар халкаро маркази, Икктисодиёт фанлари фалсафа доктори, (PhD) катта илмий ходим 2Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадкиккот институти "Ирригация тизими ва сугориш тармокларини ишлатиш" лабораторияси мудири, PhD, катта илмий ходим 3Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадкиккот институти катта илмий ходим, PhD 4Ирригация ва сув муаммолари илмий-тад;и;от институти "Сугориш технологиялари ва техникаси" лабораторияси мудири, PhD, катта илмий ходим 5Ирригация ва сув муаммолари илмий-тад;и;от институти кичик илмий ходим.

6Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тад;и;от институти, Лаборатория мудири, ;ишло; хужалиги фалсафа доктори, катта илмий ходим https://doi. org/10.5281/zenodo.11403667

Аннотация. Мазкур мацолада сув танцислиги шароитида муцобил энергиядан фойдаланиб ауоли томорцаларида етиштирилаётган цишлоц хужалик экинларини вертикал сугориш цудуцлари суви билан томчилатиб сугориш технологиясини жорий этиш буйича олиб борилган тадцицот натижалари келтирилган.

Калит сузлар: а^оли томорцалари, экин тури, муцобил энергия, сув танцислиги, томчилатиб сугориш.

Аннотация. В данной статье представлены результаты исследований по внедрению технологии капельного орошения из вертикальных оросительных скважин сельскохозяйственных культур, выращиваемых на приусадебных участках с использованием альтернативной энергетики в условиях водного дефицита.

Abstract. This article presents the results of research on the introduction of drip irrigation technology from vertical irrigation wells of agricultural crops grown on personal plots using alternative energy in conditions of water deficiency.

Дунё ми;ёсида ах,олининг ози; ов;ат хавфсизлигини таъминлашда кишлок хужалик экинларидан юкори ва сифатли х,осил етиштириш учун сув ресурсларига булган талабнинг кескин ортиши хдмда «2030 йилга бориб глобал сув тан;ислиги 40 фоизни ташкил этишини х,исобга олсак», кишло; хужалик экинларини етиштиришда сувни тежаш имконини берадиган такомиллашган сугориш усуллари ва тадбирларини амалиётга жорий этишни такозо этмокда. Шу жихдтдан сув танкислиги шароитида ах,оли томоркаларида кишло; хужалик экинларини томчилатиб сугоришда тупрокнинг макбул сув ва озука режимини таъминлаш асосида ресурстежамкор сугориш технологиясини амалиётга тадбик килиш долзарб муаммолардан бири х,исобланади.

Бугунги кунда минтакамизда кузатилаётган глобал иклим узгариши, йил давомида ёгин микдорининг фасллар буйича муддатлари ва меъёрларининг узгариши, сув ресурсларининг камайиши ва тармоклар буйича сувга булган талабнинг кескин ортиши

«GLOBALLASHUV VA IQLIM O'ZGARISHI SHAROITIDA OZIQ-OVQAT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASH: MUAMMO VA YECHIMLAR» RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024 YIL 15 - MAY

натижасида ахоли томоркаларида кишлок хужалик экинларидан етиштирилаётган хосил сифати ва микдорига салбий таъсирини камайтириш хамда ахолини томоркадан олинадиган даромадини оширишда сув тежамкор сугориш технологияларни куллаш, ер ва сув ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигини ошириш буйича кенг куламли амалий ишларни олиб боришни такозо этади.

Узбекистон Республикасининг 2022-2026 йилларга мулжалланган Тараккиёт стратегиясида "...миллий иктисодиётни жадал ривожлантириш ва юкори усиш суръатларини таъминлаш учун сув ресурсларини бошкариш тизимини тубдан ислох килиш" зарурати таъкидлаб утилган.

Жумладан, Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 16 декабрдаги "Томоркадан фойдаланиш самарадорлигини ошириш, шунингдек, ахолининг тадбиркорлик ташаббусларини молиявий куллаб-кувватлаш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги П^-54-сонли хамда 2022 йил

12 октябрдаги "Сув таъминоти огир булган худудлардаги ахоли томорка ерлари ва дехкон хужаликларини сув билан кафолатли таъминлаш максадида Узбекистон Республикаси Президентининг айрим карорларига узгартириш ва кушимчалар киритиш тугрисида" ги ПК-394-сонли карорида "...2022 йилда сув таъминоти огир худудлардаги ахоли томорка ерлари ва дехкон хужаликларини сугориш учун вертикал сугориш кудукларини ишга туширишнинг прогноз курсаткичлари" тасдикланган. Мазкур карорга асосан Тошкент вилояти 7 та туманининг 16 та махалласида жами 51 дона, Оккургон туманида эса давлат дастури доирасида 2022 йилда 4 та, 2023 йилда эса 5 та сув таъминоти огир худудларда ахоли томоркалари ва дехкон хужаликлари ерларини сугориш учун вертикал сугориш кудукларини ишга тушириш режалаштирилган.

Республикамиз кишлок ва сув хужалигида амалга оширилаётган кенг куламли ислохотлар натижасида сув ресурсларидан самарали фойдаланиш, кишлок хужалиги ишлаб чикаришини изчил ривожлантириш, мамлакат озик-овкат хавфсизлигини янада мустахкамлаш, экологик тоза махсулотлар ишлаб чикариш хамда аграр секторнинг экспорт салохиятини сезиларли даражада ошириш долзарб хисобланади.

Тахлиллар шуни курсатадики, Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Статистика агентлиги хамда ^ишлок хужалиги вазирлигининг 2022 йил якуни буйича кишлок хужалигининг асосий иктисодий курсаткичлари тахлили буйича кишлок хужалиги махсулотлари ишлаб чикариш хажмларининг энг катта улуши 62,2 фоизи дехкон (томорка) хужаликлари хиссасига тугри келиши... таъкидланган. Бу эса сув танкислиги шароитида томорка хужаликларини вегетация даврида кафолатли сув билан таъминлашни, сув ва энергия ресурсларидан тежамкорлик билан фойдаланишни, хусусан сув ва мукобил энергия ресурсларидан фойдаланишда дехкон (шахсий томорка) хужаликлари эгаларида куникмаларни шакллантиришни, томчилатиб сугориш технологияларидан фойдаланишда амалий семинарларни тизимли ташкил этишни такозо этиб, чекланган сув ва моддий-техник ресурслар билан ахоли томоркаларида юкори хосилдорликни таъминловчи илмий асосланган сув ва ресурстежамкор сугориш технологияларини жорий килиш мухим вазифалардан бири хисобланади.

Бугунги кунда дехкончилик юритиш тизими узгариши ва интенсивлашиши, ер ва сув ресурсларидан йил давомида фойдаланилаётганлиги, сув танкислигининг тобора кучайиб бораётганлиги кишлок хужалик экинларини сугоришда инновацион сув тежамкор сугориш

«GLOBALLASHUV VA IQLIM O'ZGARISHI SHAROITIDA OZIQ-OVQAT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASH: MUAMMO VA YECHIMLAR» RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024 YIL 15 - MAY

усуллар ва технологияларидан ахоли томоркаларида хам кенг фойдаланишни такозо этмокда.

Шундан келиб чикиб Европа Иттифоки томонидан молиялаштирилаётган, БМТ Тараккиёт Дастури (БМТТД) хамда Узбекистон Республикаси ^ишлок хужалиги вазирлигининг хамкорликдаги "^ишлок хужалиги ва озик-овкат секторининг "яшил иктисодиёт"га инклюзив утишини куллаб кувватлаш ва иклимга йуналтирилган кишлок хужалиги билимлари ва инновацион тизимини ривожлантириш (EU-AGRIN)" лойихаси доирасида ташкил килинган "Томчилатиб сугориш" инновацион гурухи томонидан Оккургон туманида "Сув танкислиги шароитида мукобил энергиядан фойдаланиб ахоли томоркаларида етиштирилаётган кишлок хужалик экинларини томчилатиб сугориш технологиясини жорий этиш" мавзусидаги лойиха амалга оширилмокда.

Шундан келиб чикиб, EU-AGRIN лойихаси доирасида ^уштепа МФЙ Бегубор кучасида жойлашган (танлаб олинган) 10 та томорка хужаликларида сув танкислиги шароитида ахоли томоркаларида етиштирилаётган кишлок хужалик экинларидан сифатли ва юкори хосил олишни таъминлаш, ахоли томоркасидан етиштирилган хосил эвазига даромадни ошириш, сувни тежаш хамда мукобил энергиядан фойдаланиш асосида томчилатиб сугориш тизимини жорий килишни назарда тутувчи лойиха амалга оширилмокда.

1-расм. Танланган ахоли томоркаларида мукобил энергияда ишлайдиган томчилатиб сугориш тизими лойихаси

Лойихани амалга ошириш натижасида томорка хужаликларида кишлок хужалик экинларини етиштиришда вегетация даври давомида кафолатли сув билан таъминлаш

«GLOBALLASHUV VA IQLIM O'ZGARISHI SHAROITIDA OZIQ-OVQAT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASH: MUAMMO VA YECHIMLAR» RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024 YIL 15 - MAY

максадида курилган вертикал сугориш кудуклари сувидан фойдаланиб мукобил энергияда ишлайдиган томчилатиб сугориш тизимини жорий килиш назарда тутилган.

Бугунги кунда Оккургон туманида фаолият юритаётган дехкон хужаликлари ва томорка ер эгалари сони 15361 тани, ер майдони 2108,7 га ни ташкил килиб, вертикал сугориш кудуклари сувидан фойдаланиб мукобил энергияда ишлайдиган томчилатиб сугориш тизими жорий килинган ахоли томоркаларида асосан сабзавот-полиз экинлари, дуккакли дон экинлари хамда турли кукатлар етиштирилмокда. Туманда вегетация даври давомида сув таъминоти огир эканлиги, сув таъминотидаги узилишларни хисобга олиб томорка хужаликларида сув тежовчи сугориш технологияларни жорий килиш, шу йуналишда тадкикотлар асосида томорка хужаликларини кафолатли сифатли ва юкори хосил етиштириш хамда ахоли даромадини оширишни кузда тутади.

Тадкикот объектининг сув таъминоти буйича тахлиллар: Дастлабки урганишлар буйича туманда 2013-2023-йиллар давомида кишлок хужалик экинларини сугориш учун ажратилган лимит ва амалда олинган сув микдори (вегетация ва новегетация даврларида) тахлил килинди.

2-расм. 2013-2023-йиллар давомида 3-расм. Оккургон туманида кишлок Оккургон туманида кишлок хужалик хужалик экинларини сугориш учун талаб экинларини сугориш учун новегетация ва килинадиган сув микдори танкислиги, млн вегетация даврида ажратилган сув микдори м3

Туман буйича кишлок хужалик экинларини сугориш учун талаб килинадиган сув микдори 2013-2023 йиллар давомида уртача 230 млн м3 ни ташкил килган булса, амалда экинларни сугориш учун 203 млн м3 олинган. Чирчик-Охангарон ирригация тизимлари хавза бошкармаси маълумотлари тахлили буйича туманда сув танкислиги сабабли кишлок хужалик экинларини сугориш учун талаб килинган сув микдори 2013-2023 йиллар давомида талабга нисбатан 18,0-39,9 млн м3 ни ташкил килган.

Тадкикот объекти тупрокларининг агрокимёвий таркиби буйича тахлиллар: Тадкикот объекти хисобланган ахоли томоркалари тупроклари вегетация даври бошида ва вегетация даври охирида агрокимёвий холати буйича тахлиллар амалга оширилди. Бунда тупрокнинг хайдов ва хайдов ости 0-30 ва 30-50 см катламларидан намуналар олиниб, гумус микдори И.В.Тюрин усулида, озука моддаларидан азот ва фосфорнинг харакатчан формаси В.П.Мачигин усулида, тупрокдаги азот ва фосфорнинг умумий микдорлари Л.П.Гриценко, И.М.Мальцева ва Е.А.Жорикова услуби буйича аникланди.

Тупрок намуналари агрокимёвий тавсифи тахлил килинганда тупрокдаги Р2О5 (фосфор) микдори тупрокнинг хдйдов катлами (0-30 см)да 27^33 мг/кг ва 30-50 см хайдов ости катламида эса 22^28 мг/кг ни ташкил килиб, тупрокнинг хайдов катламида фосфор билан кам ва урта, 30-50 см хайдов ости катламида кам даражада, тупрокдаги К2О (калий) микдори хайдов катлами (0-30 см)да 165^281 мг/кг ва 30-50 см хайдов ости катламида эса

«GLOBALLASHUV VA IQLIM O'ZGARISHI SHAROITIDA OZIQ-OVQAT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASH: MUAMMO VA YECHIMLAR» RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024 YIL 15 - MAY

162^192 мг/кг ни ташкил килиб, хайдов катламида кам ва урта, 30-50 см хайдов ости катламида кам, гумус микдори тупрокнинг (0-30 см) хайдов катламида 1,025^1,215 % ва 3050 см хайдов ости катламида эса 0,877^0,983 % ни ташкил килиб, урта даражада таъминланганлиги аникланди.

Тадкикот объектининг иклим курсаткичлари узгариши буйича тахлиллар: Кукорол метеостанциясининг об-хаво маълумотлари асосида куп йиллик иклим курсаткичлари тахлил килинди. Об-хаво маълумотлари тахлилларида хаво харорати ва ёгингарчилик микдори иклим узгаришини тахлил килиш учун энг кенг таркалган ва мухим иклим узгарувчилари хисобланиб, икки иклим узгарувчининг станция улчовлари учун сифатини назорат килиш усуллари адабиётларда батафсил тавсифланган ва бир нечта минтакавий хамда глобал марказлар об-хаво станциясининг кунлик маълумотлари буйича тахлил килинди.

Об-хаво маълумотлари 1961-1990 хамда 2018-2023 йилларда агроиклим узгарувчиларининг жорий узгариш тенденцияларини тахлил килиш учун Оккургон туманига якин булган ва мазкур худуд учун репрезентатив хисобланган Кукорол метеостанциясининг метеорологик маълумотлари асосида амалга оширилди.

Иклимни бахолаш, яъни об-хаво маълумотлари буйича олиб борган тахлилларимизда тасдикланган ва илмий асосланган адабиётлардан базавий 1961-1990 йилгача булган 30 йиллик давр учун хамда узгарган иклим курсаткичларини ифодалаш учун эса сунгги 2018-2023 йилларда кузатилган об-хаво маълумотлари тахлил килиш учун кабул килинди.

Тахлилларда иклим курсаткичларини тахлил килишда хаво харорати асосий метеорологик курсаткичларни тавсифловчи узгарувчилардан бири булиб, куйидаги (уртача йиллик, уртача ойлик, уртача декадали, уртача кунлик, экстремал харорат, харорат йигиндиси ва бошкалар) курсаткичлар билан ифодаланади. Мазкур курсаткичлар инсон фаолиятининг турли сохаларини метеорологик таъминлашда кенг кулланилади.

Х,аво харорати буйича тахлиллар: Кукорол метеостанциясида базавий давр деб кабул килинган 1961-1990 йилларда кузатилган энг иссик уртача хаво харорати июль ойида кузатилиб 26,0 °С ни, мазкур даврда энг совук уртача харорат январь ойида кузатилиб, ушбу курсаткич -1,5 °С ташкил этган. Уртача хаво харорати новегетация даврда (октябрь-март ойлари) -1,5 °С дан 8,0 °С гача, вегетация даврда (апрель-сентябрь) эса 15,5 °С дан 26,0 °С гача кутарилган.

Шунингдек, 2018-2023 йилларда кузатилган энг иссик уртача хаво харорати июль ойида кузатилиб 26,6 °С ни, мазкур даврда энг совук уртача харорат январь ойида кузатилиб, ушбу курсаткич -1,0 °С ташкил этган. Уртача хаво харорати новегетация даврда (октябрь-март ойлари) -1,0 °С дан 11,7 °С гача, вегетация даврда (апрель-сентябрь) эса 15,7 °С дан 26,6 °С гача кутарилган (4-расм).

4-расм. Уртача ойлик хаво харорати, °C 5-расм.

1961-1990

хамда

«GLOBALLASHUV VA IQLIM O'ZGARISHI SHAROITIDA OZIQ-OVQAT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASH: МиАММО VA YECHШLAR» RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024 YIL 15 - MAY

(базавий давр - 1961-1990, жорий давр -1991-2023)

2018-2023 йилларда Кукорол

метеостанциясида йиллик атмосфера ёгинлари микдорининг узгариши

ЁFин микдори буйича тахлиллар: Х,авонинг харорати билан бир каторда ёгингарчилик микдори базавий иклим курсаткичларидан бири хисобланиб, ёгингарчилик режимининг базавий иклим даврига нисбатан узгариши куриб чикилди. Урганилган иклим даврлари учун уртача ойлик, ярим йиллик ва йиллик ёгингарчилик курсаткичлари хисоблаб чикилди.

Базавий (1961-1990 йиллар) ва жорий (2018-2023 йиллар) иклим даврларининг уртача ойлик хаво харорати курсаткичларини тахлил килиш шуни курсатадики, урганилаётган худудда, Республикамизнинг бошка барча иклим минтакаларида булгани каби, бу хусусиятнинг усиши кузатилмокда. Базавий иклим даври учун уртача узок муддатли хаво хароратининг курсаткичлари тегишли манбадан олиниб келтирилган.

Базавий иклим даври Тошкент иклим минтакасида йиллик ёгингарчилик микдорининг паст салбий усиши (-4,8 мм) билан тавсифланади. Жорий даврда куп йиллик, уртача йиллик ёгингарчилик микдори базавий давр меъёридан (331,1 мм) бироз юкори булиб 343,4 мм ташкил этади. Бирок, хисоб-китоблар шуни курсатадики, йиллик ёгингарчилик микдорининг усиш тенденцияси салбий кийматга эга. Ёгингарчиликнинг усиши асосан новегетация даврига тугри келади.

Уртача ойлик ёгингарчиликнинг максимал микдори март ойида кузатилган булиб 58,2 мм ни ташкил килган (5-расм). Жорий даврда максимал уртача ойлик ёгингарчилик микдори 66,1 мм ташкил этган.

Шуни таъкидлаш керакки, урганиш даврларида йиллик ёгингарчиликнинг асосий кисми новегетация (октябрь-март ойлари) даврига тугри келиб 73,4 %ни (базавий давр -70,7%) ташкил килди. Жорий даврда вегетация давридаги (апрель-сентябрь ойлари) уртача ойлик ёгингарчилик микдори базавий даврга нисбатан 6 % га камайганлиги кузатилган.

Бугунги кунда лойиха доирасида ахоли томоркаларини кафолатли сув билан таъминлашда вертикал сугориш кудукларини ишлатишда мукобил энергиядан фойдаланиб кишлок хужалик экинларини етиштиришда томчилатиб сугориш тизими жорий килиниши вертикал сугориш кудукларини ишлатишда насоснинг электр сарфи 10,5 кВт соатни ташкил килганда бир вегетация даври давомида уртача хисобий 39960 кВт электр энергия сарфи иктисод килиниши хамда новегетация даври давомида хисобий кушимча 28565 кВт электр энергия ишлаб чикариш имконияти яратилиши мумкин.

Шунингдек илмий-тадкикот институтлари томонидан сабзавот-полиз экинларини етиштиришда эгатлаб ва томчилатиб сугориш буйича олиб борилган тадкикот натижалари тахлили буйича 1 кг махсулот етиштириш курсаткичлари тахлил килинди (6-расм). Дала тадкикот маълумотлари тахлилида памидор, Булгор калампири, картошка, ковун, тарвуз ва бодринг буйича олиб борилган тадкикотларда 1 кг махсулот етиштиришда сарфланган сув микдори тахлил килинди. Бунда эгатлаб сугоришга нисбатан томчилатиб сугоришда 1 кг махсулот етиштиришдаги сув сарфи 44-57 фоиз кам сув сарфланганлиги аникланган.

«GLOBALLASHUV VA IQLIM O'ZGARISHI SHAROITIDA OZIQ-OVQAT XAVFSIZLIGINI TA'MINLASH: MUAMMO VA YECHIMLAR» RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI 2024 YIL 15 - MAY

ТОМЧИЛАТИБ СУГОРИШ

ЭГАТЛАБ СУГОРИШ

110 110 100

260 250 180

38

38 45

90 100

' Помидор ■ Бупгор калампири Картошка Ковун ■ Тарвуз ■ Бодринг 6-расм. 1 кг хосил етиштириш учун сарфланган сугориш сув микдори, (литр) Яшил иктисодиётга утиш жараёнида таклиф килинаётган лойиха доирасида кишлок хужалик экинларини вертикал кудуклар сувидан фойдаланиб томчилатиб сугориш натижасида сугоришга ишлатиладиган сув микдори 40-50 фоизгача иктисод килиниши, кафолатли электр энергия ва сув билан таъминлаш эвазига етиштириладиган хосилдорлик курсаткичлари 25-30 фоизгача ортиши, электр энергия сарфи мукобил электр энергиядан фойдаланиш эвазига марказлашган электр тармогидан фойдаланиш курсаткичи 100 фоизгача иктисод килишга эришилиши, ахоли томонидан томорка хужалигидан олинадиган даромаднинг 20-30 фоизгача ортишини таъминлаш имкони яратилади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги "2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисида ПФ-60-сон фармони.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 12 октябрдаги "Сув таъминоти огир булган худудлардаги ахоли томорка ерлари ва дехкон хужаликларини сув билан кафолатли таъминлаш максадида Узбекистон Республикаси Президентининг айрим карорларига узгартириш ва кушимчалар киритиш тугрисида" П^-394-сон карори.

3. "Узбекистон Республикаси кишлок хужалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мулжалланган стратегияси тугрисида"ги ПФ-5853-сон фармони.

4. 2022 йил якуни буйича ^ишлок хужалигиниг асосий иктисодий курсаткичлари тахлили.

5. Чирчик-Охангарон ирригация тизимлари хавза бошкармаси маълумотлари.

6. Гидрометеорология хизмати агентлиги маълумотлари.

7. Методы агрохимических исследований почв и растений Средней Азии Изд. 5-е доп. // Ташкент, СоюзНИХИ, 1977. с. 187.

8. Б.М.Холматжонов. Региональная циркуляция атмосферы, особенности её влияния на изменение климата Средней Азии и загрязнение воздуха в горных районах Узбекистана: дисс. ...док. геог. наук. Ташкент. 2019. - 299 с.

9. https://undocs.org/pdf/symbol=ru/S/PV.7818 Официальный отчет Совета Безопасности, 2016. - С. 33.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.