Научная статья на тему 'СУДДА ИШ ҚЎЗҒАТИШ ВА ТАЙЁРЛАШ БОСҚИЧИДАГИ МУАММОЛАР ВА ЕЧИМЛАР'

СУДДА ИШ ҚЎЗҒАТИШ ВА ТАЙЁРЛАШ БОСҚИЧИДАГИ МУАММОЛАР ВА ЕЧИМЛАР Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
8
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Иш қўзғатиш / муҳокамага тайёрлаш / суд ҳокимияти / рақамлаштириш / Е-суд / онлайн тартибда кўриш / “СМС” хабар. / Initiating a case / preparation for the hearing / judicial authority / digitalization / E-court / viewing online / "SMS" message.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Нурназаров, Султон Эркинович

Ушбу мақолада судда иш қўзғатиш ва тайёрлаш босқичидаги асосий муаммолар, уларни бартараф этиш билан боғлиқ асосоий тавсиялар берилган. Шунингдек, ушбу мақолада асосий муаммо билан боғлиқ илмий қарашлар, норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар муҳокама қилинган. Барча процессал масалалар мавзу доирасида олимларнинг фикрларини ўрганган ҳолда таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROBLEMS AND SOLUTIONS AT THE STAGE OF INITIATING AND PREPARING CASES IN COURT

This article presents the main problems at the stage of filing and preparation of a case in court, as well as the main recommendations related to their elimination. Also, in this article, scientific views and normative legal documents related to the main problem were discussed. All procedural issues were analyzed by studying the opinions of scientists within the topic.

Текст научной работы на тему «СУДДА ИШ ҚЎЗҒАТИШ ВА ТАЙЁРЛАШ БОСҚИЧИДАГИ МУАММОЛАР ВА ЕЧИМЛАР»

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

СУДДА ИШ КУЗГАТИШ ВА ТАЙЁРЛАШ БОС^ИЧИДАГИ МУАММОЛАР ВА ЕЧИМЛАР

Нурназаров Султон Эркинович

Фукаролик ишлари буйича Мирзо Улугбек туманлараро судининг девонхона

Ушбу мацолада судда иш цуззатиш ва тайёрлаш босцичидаги асосий муаммолар, уларни бартараф этиш билан бозлиц асосоий тавсиялар берилган. Шунингдек, ушбу мацолада асосий муаммо билан бозлиц илмий царашлар, норматив-ууцуций уужжатлар мууокама цилинган. Барча процессал масалалар мавзу доирасида олимларнинг фикрларини урганган уолда таулил цилинган.

Калит сузлар: Иш цуззатиш, мууокамага тайёрлаш, суд уокимияти, рацамлаштириш, Е-суд, онлайн тартибда куриш, "СМС" хабар.

This article presents the main problems at the stage of filing and preparation of a case in court, as well as the main recommendations related to their elimination. Also, in this article, scientific views and normative legal documents related to the main problem were discussed. All procedural issues were analyzed by studying the opinions of scientists within the topic.

Key words: Initiating a case, preparation for the hearing, judicial authority, digitalization, E-court, viewing online, "SMS" message.

Ишни суд мухокамасига тайёрланиш баъзида шундай холатга олиб келадики, суд куп вакт сарфлаб, тарафларни ва бошка шахсларни одатдаги иш фаолиятидан чалгитади. Ишни куришни кейинга колдирганда процессуал муддатларнинг чузилишига олиб келади ва фукароларнинг асосли норозилигига сабаб булади. Бунга асосий сабаби шуки, купинча ишни тайёрлаш боскичида судларнинг етарли тайёргарлик курмаслиги, керакли процессуал харакатларни амалга оширмаслиги ва муддатларга жиддий эътибор бермаслик окибатида, суд процессининг кейинги боскичларида куплаб муаммоларни келтириб чикаради, суд мажлисининг кейинг колдириш холатлари купаяди ва процессуал муддатлар чузилиб кетади, шунингдек, ишни куриш давомида хали урганилмаган холатлар юзага чикиши натижасида судларнинг ишни хал килиши кийинлашади ва баъзида нотугри каророр кабул килиши натижасида, кейинги инстансияда суд карорининг бекор булишига олиб келади. Бу эса судларга булган фукароларнинг ишончига салбий таъсир курсатади. Бирок

мудири АННОТАЦИЯ

ABSTRACT

КИРИШ

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

шундай булса хам айрим судлар жараённинг ушбу боскичига тегишли ахамият бермаяпти, куплаб тайёргарлик масалаларини хал этишга жиддий ёндашилмаяпти ёки уларни тезликда содда тартибда хал килмокда, натижада эса юкорида айтиб утган холатлар юзага келмокда.1

Бундан ташкари, ишни суд мухокамасига тайёрлашнинг узига хос хусусияти шундаки, унда суднинг процессуал фаолияти ташкилий ишлар билан богланганлигидир. Шунингдек, бу боскичнинг максади фукаролик процессининг умумий вазифаларига эришишга каратилган булади ва батафсил хукукий тартибга солиш тартиби мавжуд эмас. Фукаролик ишларини тайёрлашни хар бир ишнинг хусусиятларини хисобга олган холда тугри ва аник ташкил этиш суднинг процессуал фаолиятини тайёргарлик боскичида хам, суд мухокамаси боскичида хам такомиллаштиришга кумаклашади.

Юкорида иш кузгатиш ва тайёрлаш боскичлари тартибларини Россия конунчилиги билан киёсий таккослаган холда, фукаролик процессуал конунчилигимизга аник илмий карашлар билан хукукий таклифларни ишлаб чикиш максадга мувофикдир.

Биринчи навбатда шу масалага эътибор бериш лозимки, аввало, фукаролик судларида ишни суд мухомакасига тайёрлаш боскичида судгача мажлис тартибини жорий килиш керак, бу тартибни биз юкорида Россия конунчилигида хам куриб чикдик, шунингдек, судгача мажлис тартиби бизнинг иктисодий процессуал кодексимизда хам уз ифодасини топган. Бу тартиб судда иш куришда судяларга тарафлар уртасидаги низони аникрок билиб олиш тарафлар уртасидаги келишмовчиликарни имкони борича тезрок хал килишга анча ёрдам беради. Бу тартибнинг ижобий таъсирини биз аллакачон иктисодий судларда куриб турибмиз2. Амалиётда куплаб иктисодий низолар тадбиркорлар уртасида юзага келган арзимас тушунмовчиликлар натижасида келиб чикмокда, баъзан тарафлар утасида шартнома шартларини бажаришда кичик хатоларга йул куйиш окибатида хам иктисодий судга мурожаат килишга сабаб булмокда. Бундай холатларда судялар судгача мажлис утказган холда тарафлар уртасидаги низони янада аникрок тушуниб тарафларни шу мажлиснинг узида келишувга эришишга харакат килади. Иктисодий судларда бошка судларга караганда ишлар бироз бошкача тарзда кечади, бу судларда куп низолар узокка чузиладиган ёки мураккаб булмайди, чунки, асосий низолар тадбиркорлар уртасидаги шартномавий муносабатлардан келиб чикканлиги сабабли

1 Муаллифлар жамоаси. Фукаролик ишларини судда куришда исботлаш ва далиллар. Монография. Тошкент: 2015.71 б.

2 Калашникова В.Б. Электронная демократия в России: утопия или прогрессивная реальность // Проблемы организации органов государственной власти и местного самоуправления: история, теория, практика и перспективы: сборник научных трудов. Иркутск, 2014. С. 150-157.

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

mapTHOMa Öyfiuna KuMHuHr KaHgafi Ma^ÖypuaT Ba xyKyKgapra эга экaнпнгн aHuK Öynagu xaMga cyganap xaM ÖyHgafi umnapga KHHHHHHHHKCH3 ^aBoÖrapHu aHuKgafigunap. BupoK aManuëTga 6y KaÖu umnapHuHr Kynnuru um MKnaMacu omupagu. fflyHgafi Ba3uaTga cygrana Ma^nuc TapTuÖu cyganapra umnapHu KUCKa MyggaT xan Kunumra ëpgaM Öepagu. Kyn xonnapga Tapa^nap mapTHoMagaru kuhuk TymyHMOBHunuK caÖaÖnu cygga HroonamumHu ucTaMafigu, cygrana Ma^nucHuHr y3uga ^aBoÖrap afiÖuHu TaH onuÖ y3apo KenumyB öhthmh Ty3uÖ umHu Te3poK ënumra xapaKaT Kunagu Öy эca opTuKna BaKT, nyn cap^namHu onguHH onagu. By cyganap ynyH xaM ^ofiganu ÖynuÖ umnapHu cygrana Ma^nuc ôocKuHugaëK Tyraram umkohuhu Öepagu, Hara«:aga cyg umnapuHuHr opTuKna BaKT TanaÖ Kunumu ongu onuHagu.3

Arap Öy TapTuö ^yKaponuK cygnapuga xaM ^opufi KunuHca, Öy cygnapga aHna eHrunnuK aparagu nyHKu ÖunaMroKu, aManuëTga ^yKaponuK cygnapuga um WKnaMacu gouMufi Tap3ga Kyn ÖynraH, ^yKaponap y3apo MyHocaöaTga ^uggufi öynMaraH Hroonap caöaö xaM cygra Mypo^aaT Ku^um xonaraapu Kyn ynpafigu Öy Kaöu xonaraapga cyganap xaM opTuKna BaKT Ba Kyn cap^namra Ma^Öyp Öynumagu BaxonaHKu ÖyHgafi HroonapHuHr ÖupuHnu cyg Ma^nucugaëK o3apo Kenum Ty3um ÖunaH xan KunuHagu. BupoK, Öy KaÖu umnap cygga KaÖyn KunumgaH to Tyraramrana ÖynraH Kyn BaKT Ba MexHarnu TanaÖ Kunagu Ba Öy cyganapgaH ypTana Öup ofi BaKT onagu. Arapga ^yKaponuK cygnapuga cygrana Ma^nuc ^opufi KunuHca cyganap cygrana Ma^nucga hu3ohu nyKyppoK ypraHum Ba Ba3uaTra Tyrpu Ba KucKa BaKTga enuM Tonum uMKoHuaTura эгa Öynagu HaTu^aga Kyn Hroonap cyg Ma^nucurana eTuÖ ÖopMacgaH Tyraranagu. By cygnapra um yHyMgopnuruHu omupumra xaM ëpgaM Öepagu.

Cygrana Ma^nuc Tapa^nap ynyH xaM ^ofiganu xucoÖnaHagu, Tapa^nap cygrana Ma^nucga y3apo W3Ma-W3 Kypumum opKanu hu3ohu acn caÖaÖu ÖunuÖ onumnapura umkoh Öynagu. fflyHuHrgeK, cygrana Ma^nucga gatBorap KaHgafi xy^^araapga KaMnunuKnapra fiyn KyfiraHuHu, KaHgafi Ba^nap ÖunaH gatBocuHu acocnaHTupumu MyMKuHnuruHu ÖunuÖ onagu, xaMga cyg Ma^nucurana KaHgafi KepaKnu ganunnapHu Tonum KepaKnuruHu ÖunuÖ onagu. Y3 HaBÖaTuga ®;aBoÖrap Tapa$ xaM cygrana Ma^nucga gatBorap afiHaH KaHgafi TanaÖ KyaëTraHu, KaHgafi Ma^ÖypuaTra эгaпнгннн xaMga cyg Ma^nucurana KaHgafi TafiëprapnuK Kypum KepaKnuruHu ÖunuÖ onagu. By y3 HaBÖaTuga cyg Ma^nucura nyxTa TafiëprapnuK KypuÖ, eTapnu gapa^aga MyxuM ganunnapHu Tynnamra ëpgaM Öepagu.

3 MaMacugguKoB M. ®yKaponuK npo^ccu. ®yKaponuK um^apu Gyfinna cyga^KKKa 3axupara o^uHraH HoM3og^ap ynyH Ky^^aHMa.--TomKeHT: BaKTpua npecc, 2014. 138 6.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

Hkkuhhu TaKHH$HMH3 myKu, cygra ë3Ma Tap3ga Mypo^aar этнmga M3ara KenaëTraH MyaMMonu BasuaraapHu enumga cygra Mypo^aar этнmнн TynuK paKaMnamTupumgup. BnnaMH3KH xo3upru fiurupMa SupuHnu apcga KynnaS aHrunuK Ba uHHoBarcuanap cyg TrouMura xaM KupuS KenMOKga. By Macanaga Y30eKHCTOH PecnySnuKacu npe3ugeHTHHUHr "Cyg xokhmh^th opraHnapu ^aonHATHHH paKaMnamTHpum nopa-TagSupnapu Tyrpucuga" Kapopu MyxuM axaMuaT Kac6 этagн ymSy Kapopga cyg opraHnapuHu paKaMnamrapum nopa TagSupnapu xaMga cygra Maco^agaH TypuS Mypo^aar Ku^umHu ^opufi Ku^um Macananapu SenrunaS SepunraH. YmSy Kapopra Kypa Kyfiugaru cyg opraHnapuHu paKaMnamTupum goupacu Kyfiugaru umnapHu aManra omupum SenrunaS Sepungu:

2021-fiun 1-aHBapgaH SomnaS Sapna cygnapga cyg Ma^nucnapuHu Tapa^napHuHr umuMocHoMacu Ba paucnuK Ku-nyBHuHuHr poзнпнrн SunaH ayguoë3yBgaH ^ofiganaHraH xonga Kafig этн6 Sopum xaMga cyg Ma^nucnapu ôaëHHOManapuHu ymSy Tu3uMgaH ^ofiganaHraH xonga maKmaHTupum;4

2021 -fiun 1 -urongaH SomnaS :

- anenn^ua Ba кaccaцнa uHcTaHcuacu cygnapuga umnapHu cyganap ypTacuga aBTOMaruK paBumga Ta^cuMnam;

- Sapna umTupoKHunapHu cyg Ma^nucnapuHuHr BaKTu Ba ^ofiu xa^uga "CMC" xaSap op^anu Senyn acocga xaSapgop Ku^um;

- cyg KapopnapuHu Tapa^napra OHnafiH Tap3ga, arap ynapHuHr unTuMocHOMacu Synca kofo3 maKnuga TaKguM этнm;

- cyg xpKuMuaTu opraanapu ^aonuaraga, my ^yMnagaH $ys;aponap Ba TagôupKopnuK cySteKraapura ogun cygnoBra эpнmнmga Ky^afinuK aparum MaKcaguga 10 ra aKuH uHTepaKTuB xu3Maraap KypcarnmHu fiynra Kyfium TapraSnapu SenrunaS Sepungu.5

fflyHuHrgeK, 2023 fiun 1 aHBapgaH SomnaS cyg xy^^araapuHu gaBnar apxuBura эпeктpoн maKnga Tonmupum TapTuSu xaM ^opufi Ku^uHgu

ByHgaH TamKapu y3SeKucTOH PecnySnuKacu Onufi Cygu paëcaraHuHr "PecnySnuKa ^ysaponuK umnapu Syfiuna cygnapura Mypo^aaraapHu "E-cyg" axSopoT tu3umu opK&nu TaKguM Ku^um TapTuSuHu TacguKgam тyFpнcнga"кapopн xaM MyxuM axaMuaT KacS этagн. By Kapopga cyg opraHnapuga E-CY^ tu3mu ^opufi Kunum TapTuS TaoMunnapu KemupunuS yTunraH. YmSy xy^^araapHuHr Kaöyn Ku^um Hara^acuga xo3upru KyHga ^y^aponap cygnapra cyg ugopacura

4 y36eKMcToH PeG^S^^cn Пpeзнgeнтннннr "Cyg xoкнмннтн opraH^apu ^ao^naraHu paKaM^amTupum nopa Tagäup^apu тyFpнcнga"rн nK-4818-coH ^apopu

Уз6eкнcтoн PecnyS^uKacu ^oHyH xy^^araapn Mrarafi 6aзacннннr pacMufi BeS-cafiTu www.lex.uz

5 y3SeKMcToH PecnyS^uKacu Пpeзнgeнтннннr "Cyg xoraMnara opraH^apu $aoflннтннн paKaM^amTupum nopa TagSup^apu тyFpнcнga"rн n^-4818-coH ^apopu

y3SeKMcToH PecnyS^uKacu ^oHyH xy^^aT^apu Mrarafi 6aзacннннг pacMufi BeS-cafiTu www.lex.uz

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

бормасдан туриб, уйдан чикмаган холда электрон суд тизими оркали судга мурожаат этиш ва суд хужжатлари хакида маълумот олиш имкониятига эга булишди.6

Хрзирги кунда куплаб фукаролар судга ёзма мурожаат этишга одатланган, бирок бу шаклда мурожаат этишда куплаб муаммоларга дуч келишмокда. Одатда судга куп мурожаат килмайдиган фукаролар кандай тартибда даъво киритишни билмайди натижада даъво аризасида куплаб муаммолар юзага келади масалан даъвогарнинг маълумотларида камчиликлар булиши, илова килиниши лозим булган хужжатларнинг йуклиги каби. Бундан ташкари судга ёзма равишда келиб тушган аризаларни судда текшириш хам судя ва суйда ёрдамчиларидан малум бир вактни уз ичига олади. Амалиётда бу каби холатларнинг олдини олиш максадида судга мурожаат килишни тулик электрон тазрга утказиш максадга мувофик булади. Судга электрон мурожаат килишда электрон тизим оркали ариза киритилаётганда барча малумотлар тугри ва тулик холда булиши, шунингдек, илова килиниши керак булган хужжатлар хакида хам маълумот хам булишини жорий килиш натижасида аризалар оддий камчиликлар билан кайтарилиб юборилишининг олди олинади. Бундан ташкари суд харажатларини тулаш масаласида судга электрон мурожаат килишда тизимга давлат божи ва почта харажатлари туланганлиги хакида квитанция киритиш тартиби амалда мавжуд булиб буни амалга оширмасдан туриб судга ариза киритиб булмайди, шу сабабли электрон тарзда мурожаат килинганда суд харажатлари билан боглик муаммолар уз-узидан булмайди булмайди. Бундан ташкари электрон йул билан киритилган аризаларни такшириш ёзма равишда килинган аризаларни текширишдан анча осон ва кам вакт талаб килади, бу эса уз навбатида судяларга иш унумдорлигини оширишга ёрдам беради. Шуларни хисобга олган холда биз судга мурожаат килишда электрон усулда мурожаат килишни тулик жорий килишни таклиф берамиз.7

Шунингдек, иктисодий судларда катнашувчи тарафлар фукаролик судларида катнашувчи тарафлардан фарк килади. Фукаролик судларида ариза килувчи шахслар асосан оддий фукаролар булади ва улар хар доим хам судга мурожаат килмаслиги сабабли судга кандай тартибда мурожаат килиш кераклиги билмайди, натижада эса судга даъво киритишда камчиликларга йул куйиши мумкин. Бирок, иктисодий судларда асосан катнашувчилар юридик шахсларнинг юрист ва адвокатлари ташкил этади, улар эса уз навбатида суд конунчилигидан яхши хабардор булган бир канча суд ишларида катнашган

6 Узбекистан Республикаси Олий Суди раёсатининг карори, 30.01.2020 йилдаги РС-02-20-сон

7 Россия Федерацияси фукаролик процессуал кодекси

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

Sygagu, myHuHr ynyH ygap cygra Mypo^aar Kugumga oggufi ^yKapogapgaH ^apKgu paBumga KepaKgu xy^^araapu KaHgafi TonmupumHu axmu Sugagu Ba cygga umHu KaSyg Kugumga geapgu KaMHuguKgapra fiyg KyfiMafigugap. BugaMu3Ku, uKTucogufi cygga apu3aHu KypuS hukuS yHu KaSyg Kugum, KafiTapum ëKu pag Kugum MacagacuHu Sem KyHguK MyggaTga xag Kugumu KepaK, Sy MyggaT cygra apu3aHu KypuS HuKum, xycycaH apu3a cygra TaaggyKguguK Ba TerumguguK SyfiuHa cygra agoKagopMu ëKu fiyKguruHu, apu3aga KaMHuguKgapra fiyg KyfiugraH ëKu fiyKguruHu aHuKgam ynyH SepugraH. ^Kopuga afiTraHuMu3geK, uKTucogufi cygra Mypo^aaT KugaëTraH ropucT agBoKaraap oggufi ^yKapogapgaH ^apKgu SyHgafi TapTuSra Kartufi puoa Kugumagu Ba apu3aHu KaMHuguKgapcu3 ë3uS, Terumgu cygra Tonmupagugap, cyg KaMHuguKgapcu3 ë3ugraH SyHgafi apu3agapHu opTuKHa BaKT yTKa3MacgaH gapxog KaSyg KuguS, um кУзFaтнmн MaKcagra MyBo^uK Sygagu. fflygapra acocgaHuS Su3HuHr TaKgu$uMu3 my SygaguKu, uKTucogufi cyggapra Mypo^aaT KugumHu TyguK paKaMgamTupum SugaH Supra Tu3uMra apu3a WKgaHraH nafiTgaH SomgaS gapxog um Ky3Farum TapTuSuHu ^opufi Kugum KepaK.

ByHgaH TamKapu, cyga ToMoHugaH cygra KeguS TymraH apu3aHu KypuS hukuS yHu KaSyg Kugum, KaSyg KugumHu pag этнm Ba KafiTapum MacagacuHu xag Kugum ynyH SegrugaHraH yH KyHguK MyggaTHu KepaKgu gapa^aga KucKapTupum MaKcagra MyBo^uK Sygagu Su3HuHr Ha3apuMu3ga. By Macagaga xopu^ufi gaBgaT Ta^puSacuHu KypaguraH SygcaK, WKopuga KypuS yTugraH Poccua Oegepamuacu ^yKapoguK npoцeccyag KogeKcu 133-Moggacura Kypa cyga cygra KeguS apu3aHu Sem KyHguK MyggaTga KaSyg Kugum, KafiTapum, KaSyg KugumHu pag этum MacagacuHu KypuS HuKumu KepaKguru SegrugaS KyfiugraH. Apu3aHu Kypum gaBoMuga cyga SupuHHu HaBSarga apu3aHuHr ymSy cygra TaaggyKguguru Ba TerumguguruHu, KefiuH эca apu3aHuHr OnK TagaSgapura ^bboS SepaguraH xogga TonmupugraHguruHu TeKmupagu xogoc, arap apu3a OnK TagaSgapura moc SygMaca ë KafiTapagu ëKu pag этagu, myHgafi экaн SygapHu aMagra omupum ynyH Hera yH KyHguK MyggaT Sepugumu KepaK? BaxogaHKu Poccua KoHyHHuguga Sy MyggaTHuHr eTapgu gapa^aga KucKaguru umHu cygga KaSyg Kugum MacagacuHu KucKa MyggaTga xag Kugum umkohuhu SepMoKga Haru^aga MypaKKaS umgapHu opTuKHa BaKT cap^gaMacgaH KypuS hukuS xag Kugum umkohu W3ara KegMoKga Sy MyggaTHuHr KucKaguru Tapa^gap yHyH xaM MaH^aarau SyguS, Sat3uga apu3aHu KaSyg Kugum gaBoMuga Hu3ogu xogaTHuHr BaKT yTumu HugaH y3 axaMuaTuHu fiyKoTum xaB^uHuHuHr By^ygra KegumuHu ogguHu ogumra ëpgaM SepMoKga.8

ByHgaH TamKapu, ^yKapoguK cyggapugaH ^apKgu paBumga uKTucogufi cyggapga cyga aproaHu KypuS hukuS, yHu KaSyg Kugumu, ëKu KugMacguK

8 Poccua ®egep^uacu ^yKapoguK npoцeccyag KogeKcu

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

масаласини беш кунлик муддатда ичида хал килади. Бу муддатнинг кискалиги иктисодий судларда хам низони хал килишга куп вакт ва махнат сарфламасдан, киска муддат ичида хал килиш имконини бермокда, натижада эса иктисодий судларда ортикча иш юкламасига камайиб судяларнинг иши енгиллашмокда, шунингдек, тарафлар хам низоларни судда киска муддат ичи хал килиниши натижасида вактддан ютмокдалар.

ХУЛОСА

Шунинг учун, юкорида Россия конунчилигини урганган холда, ва иктисодий процессуал кодексда белгиланган нормаларга асосланиб, фукаролик судларда аризани куриб чикиш учун минимал тарзда беш кунлик муддат берилиши максадга мувофик булади. Аризани куриб чикиш муддатини кискартириш тарафлар учун хам манфаатли булади, чунки низоларнинг киска нуддат ичида судга кабул килиб иш куришни бошлаши тарафларнинг низони хал килиш учун куп вакт сарфлашдан озод килади, биламизки, суд мухокамасининг чузилиши тарафларни уларнинг доимий ишларидан чалгишига хам сабаб булади, бундан ташкари вакт утиши натижасида эса баъзи низоли холатларнинг уз ахамиятини йукотиш хавфи юзага келиши мумкин, шу сабабли бу масала тарафлар учун хам мухим хисобланади.

Судларда хам аризани куриб чикиш муддатини кискартириш оркали даъво аризаларини тезрок куриб чикиб иш юритувига кабул килиш масаласини хал килишга туртки беради хамда ишни судда куриш жараёни сезиларли даражада кискаради, бу эса судялар учун хам ишни киска фурсатда куриб, хал килишга имконият беради, натижада судларда ортикча иш юкламаси хам камаяди.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР (REFERENCES):

1. Узбекистон Республикаси Президентининг "Суд хокимияти органлари фаолиятини ракамлаштириш чора тадбирлари тугрисида"ги ПК-4818-сон Карори. Узбекистон Республикаси Конун хужжатлари миллий базасининг расмий веб-сайти www.lex.uz

2. Узбекистон Республикаси Олий Суди раёсатининг карори, 30.01.2020 йилдаги РС-02-20-сон

3. Морхат, П. М. Возможности, особенности и условия применения искусственного интеллекта в юридической практике /Администратор суда. -2018. - № 2. - С. 8-12

4. Муаллифлар жамоаси. Фукаролик ишларини судда куришда исботлаш ва далиллар. Монография. Тошкент: 2015.71 б.

SJIF 2024 = 7.404 / ASI Factor = 1.7

5. Мамасиддиков М. Фукаролик процесси. Фукаролик ишлари буйича судяликка захирага олинган номзодлар учун кулланма.--Тошкент: Бактриа пресс, 2014. 138 б.

6. Россия Федерацияси фукаролик процессуал кодекси

7. Saferstein,Richard. A Simplified Guide To Digital Evidence. National Forensic Science Technology Center®NFSTC Largo, Florida 2015.

8. Угрюмова, К. И. (2014). Электронное правосудие в гражданском и арбитражном процессах. In Право в условиях глобализации: материалы всероссийской научной конференции (Архангельск, 10 апреля 2013 г.).— Архангельск (pp. 93-96).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.