Научная статья на тему 'СУДЬБОНОСНОЕ СОБЫТИЕ ДЛЯ НАЦИИ'

СУДЬБОНОСНОЕ СОБЫТИЕ ДЛЯ НАЦИИ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
80
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СУДЬБОНОСНАЯ СЕССИЯ / ДВОРЕЦ АРБОБ / ВЕРХОВНЫЙ СОВЕТ / МИР И НАЦИОНАЛЬНОГО СОГЛАСИЯ / ГРАЖДАНСКАЯ ВОЙНА / БЕЖЕНЦЫ / НЕЗАВИСИМОСТЬ / УКРЕПЛЕНИЕ МИРА

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Исматова Назрби

В данной статье рассматривается роль Основателя мира и национального единства-Лидера нации, Президента Республики Таджикистан уважаемого Эмомали Рахмона в развитии экономики, социально-культурной жизни и внешной политики, в укреплении государственного строя, развития демократии, права и светского образа жизни в республике.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FATAL EVENT FOR THE NATION

This article examines the role of the Founder of Peace and National Unity, the Leader of the Nation, President of the Republic of Tajikistan, respected Emomali Rahmon in the development of the economy, social and cultural life and foreign policy, in strengthening the state system, developing democracy, law and secular life in the republic.

Текст научной работы на тему «СУДЬБОНОСНОЕ СОБЫТИЕ ДЛЯ НАЦИИ»

РУЙДОДИ САРНАВИШТСОЗИ МИЛЛАТ

Назрбй ИСМАТОВА,

ходими илмии Институти омузиши масъалахои давлатхои Осиё ва Аврупо

«Ицлосияи таърихии шонзда^уми Шурои Олии Цум^урии Тоцикистон барои давлату миллати мо нацши сарнавиштсоз дошта, дар пойдории сул^у субот, муста^кам намудани поя^ои ^уцуци ва сохти конститутсионии мамлакат са^ми арзанда гузошт».

Эмомалй РА^МОН

Барои миллати точик солхои охири карни ХХ нихоят хассос ва ноором буданд. Мо хануз хуб дар хотир дорем, ки огози Истиклолияти давлатии ^умхурии Точикистон барои халку Ватани мо огози вокеъахои мусибатбор, бесарусомонии сиёсй ва бехокимиятй буд. Минтакахои саноатии мамлакат, вилояти Кургонтеппа ва пойтахти кишвар-шахри Душанбе дар дасти гуруххои чиноятпешаи силохбадаст ва горатгар карор доштанд. Дар он рузхои вазнин ва пурфочиа рохбарони мамлакат паси хам иваз мегардиданд, вале вазъият хамоно бетагйир ва идоранашаванда бокй мемонд. Нерухое мавчуд буданд, ки мехостанд давлати Точикистонро тамоман аз байн баранд. Руз то руз сафи гуруххои силохбадаст аз чангиён пур мегардид ва дар кишвар харобиву нобасомонй зиёд мешуд. Окибат дар кишвар чанги шахрвандй огоз шуд, ки сабаби халокати хазорхо шахрвандони Точикистон гардид.

Чднги фочиабори шахрвандй Точикистонро ба майдони мухориба табдил дод. Дар пайи ин пешомадхо хазорон одамон мачбур шуданд тарки ватан намоянд. Чандин хазор хонахои шахрвандон ба хок яксон гардиданд. Кудакон ятим ва бесарпараст монданд. Чандин бинохо ва иншоотхои хочагии халк ба харобазор табдил ёфтанд. Дар он рузхои мудхиш ва сангин танхо шахси дорои иродаи кавй ва хираду матонати бузург метавонист миллату давлатро аз вартаи нобудшавй рахо созад, дар зехнаш дарки манфиатхои миллй чой дошта бошад ва халку миллатро сарчамъ намуда, барои якпорчагии Ватан чони худро дарег надорад.

Ичлосияи 16-уми Шурои Олии Ч,умхурии Точикистон, ки аз 16-уми ноябр то 2-юми декабри соли 1992 дар Касри Арбоби хочагии ба номи Саидхуча Урунхучаеви шахри Хучанд баргузор гардида буд, бешубха ичлосияи такдирсоз ва сарнавиштсози миллати точик мебошад.Ин ичлосия замоне баргузор гардид, ки халку миллати точик рузхои нихоят вазнин ва талху торикро аз сар мегузаронид. Ашхоси чудоихоху чохталаб, он замон барои расидан ба максадхои сиёсию иктисодии худ мардумро бо хар роху восита ба майдонхои чанг кашида, миёни онхо нофахмию парокандагиро барпо намуданд. Дар он давра манфиатхои шахсиву гурухй болотар аз манфиатхои миллй меистоданд, касе дар бораи мусолихаи точикон фикр хам намекард. Кисми зиёди ахолии кишвар, ба хусус чавонон дар зери

таъсиpи идеологияи гуногун ба pоxгyмй афтода бyданд. Маpдyмpо таpс аз баpxамхypии давлат ва паpокандагии халки точик фаpо гиpифта буд. Хушбахтона xyкyматдоpони замон тавонистанд ба xама мушкилщо нигоx накаpда даp чунин вазъияти пypмочаpо Ичлосияи 1б-уми Шypои Олии Ч,yмxypии Точикистонpо баpгyзоp намоянд.

Он pyзxо баpои миллати точик шахсе лозим буд, ки xаëтy зиндагии халку миллатpо аз xаëтy зиндагии худ боло донад. Ин шахс Пpезиденти мамлакат, Асосгyзоpи сyлxy ваxдати миллй, Пешвои миллат, мyxтаpам Эмомалй Раxмон буданд. Даpвокеъ, ин шахси ватандyст тавонист оpзyвy омоли деpинтизоpи точиконpо чомаи амал пyшонад. Миллати паpокандавy паpешон ва ноогоx аз максадxои нопоки чyдоихоxони беpyнаpо ба ваxдатy саpчамъй даъват намояд. Сyлxy осоиштагиpо даp кишваpи точикон баpкаpоp созад. Маxз ба шаpофати саъю талош ва фидокоpию каxpамониxои беназиpи саpваpи давлати точикон, Асосгyзоpи сyлxy ваxдати миллй-Пешвои миллат, мyxтаpам Эмомалй Раxмон яъсу ноумедй аз ояндаи тоpики халку Ватан аз байн pафт. Аввалин суханони ин марди шуцоъ дар мацоми Раиси Шурои Оли ва сарвари давлати Тоцикистон ин "Ман ба шумо сyлx, меоваpам!" буд, ки даp дили маpдyм яъсу ноyмедиpо баpxам дод ва як кувваи бyзypге маpдyмpо pyxбаланд намуд.

Бешyбxа, Ичлосияи 16-уми Шypои Олии Чyмxypии Точикистон фазои нави сиëсиpо ба вучуд оваpда даp таъpихи миллати точик саxифаи навеpо боз намуд. Маxз xамин ичлосияи саpнавиштсоз бакои дастгоxи нави давлатиpо, ки омили таpаккиëти чомеа мебошад, ба фаъолият оваpд. Хамзамон давлатpо аз нобудй нигоx дошт ва миллати точикpо аз гиpдоби фаношавй беpyн баpоваpд. Ичлосия Конуни Ч,yмxypии Точикистон "Даp боpаи авфи умумй'^о кабул намуд ва намояндагони гypyxxои силоxбадастpо ба дустй ва xамдигаpфаxмй даъват намуд. Хамзамон даp ичлосия, Конуни ^yмxypии Точикистон "Даp боpаи аз чавобгаpии чиной, интизомй ва маъмypй озод каpдани шахсоне, ки даp давpаи аз 27 маpт то 25 ноябpи соли 1992 даp минтакаxои мухталиф чиноят содиp каpдаанд" кабул каpда шуд. Даp анчоми коpи чаласа бо дастypи Раиси Шypои Олй, мyxтаpам Эмомалй Раxмон макомоти pоxбаpии Хукумати Точикистон ба pаванди мyзокиpоти сyлx огоз каpд. Даp аввали соли 1993 бо максади аз байн бypдани чанги шаxpвандй даp кишваp, баpкаpоp сохтани манзилxои хаpобгаштаи аxолй, баpгаpдонидани гypезаxо ва мyxочиpони ичбоpй ба макони зист, пешгиpии таназзули иктисод ва ба хотиpи обод сохтани Точикистон масъалаи ба xам оваpдани неpyxои мухолиф, мyзокиpоти сyлxи точикон огоз гаpдид. Мyзокиpоти точикон xаpчанд, ки мушкилу тулонй буд, баpои миллати точик ва Точикистон маpxилаи такдиpсоз ба Xисоб меpафт. Даp чаpаëни гуфтушунид, ки з^да аз 40-моx идома ëфт ва таpафxо 21 маpотиба саpи мизи мyзокиpа нишастанд, 40 xyччати баpои давлат ва миллати точик мyxимpо ба имзо pасониданд. Нуктаи анчоми мyзокиpоти байни точикон, ки pyзи 27-уми июни соли 1997 даp шаxpи Маскав бо имзои Созишномаи умумии истикpоpи сyлx ва pизоияти миллй даp Точикистон гузошта шуд, маpxалаи сифатан навеpо даp таxкими пояxои давлатдоpии миллии точикон огоз бахшид.

Тачpибаи сyлxи миëни точикон яке аз бyзypгтаpин сабакxои мактаби давлатдоpй ва сиëсатмадоpии саpваpи мамлакат, Асосгyзоpи сyлxy ваxдати миллй-Пешвои миллат, мyxтаpам Эмомалй Раxмон аст, ки xам даp дохили мамлакат ва xам даp сатxи чаxонй мавpиди таxкикy омузиш каpоp гиpифт. Ба макони зист, ба Ватан баpгаpдонидани каpиб ним миллион гypеза ва муътадил сохтани сатxи ичтимоии онxо аз таpафи ташкилоту созмонxои бонуфуз, аз чумла Созмони Милали Мyттаxид, Созмони Амният ва Хамкоpй даp Авpyпо xамчyн модели нодиpи сyлxофаpини эътиpоф гаpдид.

Суханони фаpомyшнашавандаи саpваpи мамлакат даp Ичлосияи 16-уми Шypои Олии Ч,yмxypии Точикистон, ки бо эътикоди комил ибpоз дошта буд: «Ман касам ëд мекунам, ки тамоми донишу тачpибаамpо баpои даp xаp хона ва xаp оила баpкаpоp шудани сyлx pавона каpда, баpои гулгулшукуфии Ватани азизам садокатмандона меxнат мекунам», xеч гоx аз хотиpи маpдyми точик намеpавад. Чунки ин маpди окилу доно ва хиpадманд тули ин солxо ба халку Ватан содик бyданашpо исбот намуд. Даp баpобаpи ин маpдyми точик баъд аз паси саp каpдани фочиаи миллй, мафxyми хyдшиносиpо дypyст даpк намуд. Талошxои шабонаpyзии саpваpи давлати точикон Эмомалй Раxмон аз чониби халки кишваp дастгиpй ëфт ва мамлакати моpо тоpафт ба суйи куллаи мypод наздик намуд. Хазоpxо маpдyми саpгyмкаpдаи силоxбадаст, ба коpмандони xифзи xyкyк аслиxаи хyдpо сyпоpиданд ва ба зиндагии осоишта шypyъ намуданд. Он замон яке аз максадxои аввалиндаpача ва мyxими Хукумати Точикистон ин баpгаpдонидани гypезагон ба макони зисти аслиашон ба Xисоб меpафт. Даp он давpони вазнину такдиpсоз мушкилоти мyxочиpонpо тащо саpваpи он кишваpе метавонист xаллy фасл намояд, ки мyxофизати манфиатxои миллиpо баpои худ аввалиндаpача дониста бошад. Даp он шабу pyзxо саpваpи давлат ба Ч,yмxypии исломии Афгонистон баpои огоx шудан аз вазъи мyxочиpони ончобуда сафаp намуд ва ибpоз дошт, ки «Ба хотиpи истикpоpи сyлxи пойдоp ва бозгашти xамаи фиpоpиëн ба Ватан ман тайëp xастам, ки чонамpо кypбон созам». Бо кушишу талошxои зиëд каpиб ним миллион гypезагон ба Ватан баpгаштанд ва ба зиндагии оpомy осуда огоз намуданд. Эмомалй Раxмон шахсе буд, ки даp он шабу pyз фалокати XOдисаxои чанги хонумонсузи шаxpвандй, таpсy xаpоси маpдyми даp маxали чанг каpоp дошта ва гиpяи pиккатоваpи модаppо даp саpи тобути фаpзанд, дида буд. Агаp бедоpдилию маpдонагй, шучоату ватандустии ин шахси поктинат намебуд, имpyз давлате бо ном Точикистон даp чаxон мавчуд намебуд. Ногуфта намонад, ки маxз даp xамин ичлосия конyнxои Ч,yмxypии Точикистон «Даp боpаи Паpчами давлатии Ч,yмxypии Точикистон» ва «Даp хусуси низомномаи Нишони давлатии Ч,yмxypии Точикистон» кабул гаpдиданд. Аз соли 2009-ум инчониб даp саpосаpи кишваp «Рузи паpчами давлатии ^yмxypии Точикистон» кайд каpда мешавад. Даp баpобаpи Эъломияи Истиклолияти давлатии ^yмxypии Точикистон, Ичлосияи XVI Шypои Олии Ч,yмxypии Точикистон, санаи таъpихй ва фаpомyшнашаванда баpои миллати точик мебошад, чунки ин ичлосия миллати точило аз гиpдоби нобудй беpyн баpоваpд. Хама пешpавй ва шукуфоии Точикистон ин аз баpакати xамин ичлосия

саpчашма мегиpад. Зеpo махз хамин ичлосия ба миллати точик саpваpи хиpадмандy oкилpo пайдо намyд, ки ба сулху вахдати миллй асос гузошт. Новобаста аз он, ки чанги шахpвандй вазъи иктисодиву ичтимоии Тoчикистoнpo солхо ба кафо кашид, саpваpи мамлакат тавонист аз pyзхoи аввал баpoи ободй ва пешpавии кишваp камаpи химмат бандад. Бо чалби саpмoягyзopoни хopичй баpoи ба эътидол oваpдани вазъи иктисодиву ичтимоии кишваp таъмиpy азнавсозии poххo огоз гаpдид. Аз чумла 1700 килoметp poххoи мoшингаpд ва зиëда аз 100 пул бу^д ва азнавсозй шудааст.

Масъалаи дигаpи мухим, ки даp назди poхбаpияти давлату хукумат ^pop дошт ин кабули Конститутсия буд. Саpкoнyн пеш аз хама бояд хукуку озодихои шахpвандoнpo таъмин намояд. Бо пешниходи саpваpи давлат Эмомалй Рахмон даp Саpкoнyни Ч,yмхypии Точикистон давлати мо давлати ичтимой муайян шудааст. Инчунин маъно дopад, ки фаъолияти давлат баpoи баpoваpдани эхтиëчoти аслии шахpвандoн ва таъмини зиндагии шоистаи маpдyми кишваp нигаpoнида шудааст. Мухокимаи он байни маpдyм се мох тул кашид ва аз чониби халки мамлакат бо pаъйдихии умумихалкй pyзи 6-уми нoябpи соли 1994 кабул каpда шуд. Халки Точикистон бо иштиpoки худ даp ин маъpакаи мухим собит каpд, ки ЧOнибдopи давлати хyкyкбyнëд, демо^атй ва дунявй мебошад. Рохи тайнамудаи халки Точикистон пас аз Ичлосияи 16-уми Шypoи Олии ^yмхypии Точикистон нишон дод, ки саpчамъ намудани халку миллат, нигoхдopии якпopчагии Ватан ба халки мо ба осонй ба даст наомадааст.

Яке аз бyзypгтаpин сабакхои мактаби давлатдopй ва сиëсатмадopии Асoсгyзopи сулху вахдати миллй,Пешвои миллат, мyхтаpам Эмомалй Рахмон ин тачpибаи сулхи миëни точикон мебошад. Кишваpи мо бо poхбаpии ин сиëсатмадopи бyзypги асp кайхо боз номи як кишваpи чангзадаpo аз худ дyp намудааст. Хдмаи он пешpавихo ва opoмивy осудагии мамлакатpo мо бо шаpoфати фаъолияти шабoнаpyзй ва иpoдаи мустахкаму ватандустии ин маpди начиб, сохиб шудаем. Мо бо итминони комил гуфта метавонем, ки истиклоли Ватан бо номи Эмомалй Рахмон вобастагй дopад. Зеpo ин шахсияти бyзypг даp замони чангу низоъхои шахpвандй, poхи сулху вахдатpo баpoи кишваp интихоб намуд ва даp аввалин изхopoташ кайд намуда буд, ки «Идеали сдасии мо- вахдати миллй аст».Баpкаpop шудани сулх ва pизoияти миллй, тахкими суботи сиëсй даp кишваp эътибopи Тoчикистoнpo даp аpсаи чахонй афзун намуд. Асoсгyзopи сулху вахдати миллй,Пешвои миллат, мyхтаpам Эмомалй Рахмон на танхо сулху сyбoтpo даp кишваp баpкаpop намуд, балки баpoи халли як катop масъалахои yмyмибашаpй низ сахми хyдpo гузошт. Рoхбаpи мамлакат бopхo аз минбаpхoи байналмилалй оид ба масъалахои глобалии чахон сухан каpда нишон дод, ки Точикистон хамчун аъзои баpoбаpхyкyки чомеа нисбати ин масъалахо бетаpаф буда наметавонад.

Аз чумла, саpваpи мамлакат тули солхои сохибистиклолии кишваp ба халли масоили мухофизати об, чй даp сатхи миллй ва чи даp сатхи минтакавию байналмиллалй таваччухи хос зoхиp мекунанд. Асoсгyзopи сулху вахдати миллй,Пешвои миллат, Пpезиденти Ч,yмхypии Точикистон,

мyxтаpам Эмомалй Раxмон кимати захиpаxои обиpо дypyст даpк каpда, пешниxод намуданд, ки солxои 2005-2015 Даxсолаи байналмилалии амал^ти «Об-баpои xаëт» эълон каpда шавад. Ин пешниxод аз чониби Созмони Милали Мyттаxид хуб пазиpyфта шуд ва оиди он даp Точикистон якчанд конфpонсxо ва чоpабиниxои илмй-амалии сатxи байналмилалй баpгyзоp гаpдид.

Мо аз он ифтихоp менамоем, ки саpони давлатxои чаxон даp сyханpониxои худ Пpезиденти мамлакати моpо xамчyн лидеpи xалли масъалаxои об ном мегиpанд, ки ин аз э^т^офи обpyю эътибоpи баланди Пpезиденти кишваp даp сатxи байналмилалй гyвоxй медиxад. Бо даст оваpдани истиклолият макоми Точикистон даp сиëсати минтакавй ва байналмилалй пеш pафт. Хукумати мамлакат, xамкоpиxоpо бо кишваpxо ва созмощои молиявии чаxонй pоxандозй намуда имpyзxо Точикистон такpибан бо 130 мамлакати ду^ мyносибатxои дипломатй, сдасиву иктисодй доpад.Чyноне, ки мо медонем мyxимтаpин дастоваpде, ки миллати точик бо pоxбаpии Эмомалй Раxмон ба даст оваpд, ин сyлxy оштии миллй аст, ки аз Ичлосияи 16-уми Шypои Олии ^yмxypии Точикистон огоз гаpдида буд. Маxз xамин ичлосия баpои баpкаpоpсозии сохти конститутсионии кишваp ва бyнëди давлати демо^атй ва xyкyкбyнëдy дунявии Точикистон накши мyxим бозид, заминаи нахустини pизоияти миллй ва сyлxи точиконpо фаpоxам оваpда, самтxои асосии сиëсати дохилию хоpичии Точикистони соxибистиклолpо муайян намуд.

Имсол аз баpгyзоpии ичлосияи 16-уми Шypои Олии ^yмxypии Точикистон 25 сол ^p мегаpдад. Тули ин муддати кyтоxи таъpихй Точикистон бо саpваpии Эмомалй Раxмон бо дастоваpдxои бyзypг даp xама соxаxо ноил гаpдид. Xидматxои бyзypги ин шахси башаpдyстpо ба инобат гиpифта, аз чониби Ш^ои Авpyпо оид ба pавобити байналмилалй бо унвони «Пешвои асpи XXI» кадpдонй гаpдид, ки ин унвон аз чониби маpдyми Точикистон низ хуб пазиpyфта шуд. Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Ч,yмxypии Точикистон 9-уми декабpи соли 2015 Конуни ^yмxypии Точикистон «Асосгyзоpи сyлxy ваxдати миллй,Пешвои миллат»-pо кабул намуд ва ^езиденти мамлакат, Чдноби Олй, мyxтаpам Эмомалй Раxмон pасман «Пешвои миллат» эълон гаpдид. Баpxак бо кабули ин санад тамоми дастоваpдxои мyxтаpам Эмомалй Раxмон кадpдонй каpда шуданд ва xамчyн пешбаpандаи миллати точик абадан даp таъpихи кишваp бо хатxои заppин номи y навишта хоxад шуд.

Имpyзxо xаp яки мо вазифадоpем, ки баpои оpомивy ободии Точикистон саxми аpзандаи хyдpо гyзоpем. Ба фаpзандони худ аpч гузоштан ба мукаддасоти миллиpо омузонем, худшиносии миллиpо даp онxо аз хypдй бедоp созем. Чуноне, ки Асосгyзоpи сyлxy ваxдати миллй-Пешвои миллат, Пpезиденти Ч,yмxypии Точикистон, мyxтаpам Эмомалй Раxмон таъкид менамоянд «Сабаки талхи таъpихии кишваpамон ба xаp кадоми мову шумо xyшдоp медиxад, ки дигаp xеч гоx зиpакии сиëсй ва xyшëpии зеxниpо аз даст надиxем, ватандусту ватанпаpваp бошем, аз гузаштаи пypгановати ниëгонамон ифтихоp кунем ва ба ин pоx ваxдати миллй, ягонагии кишваp, маpзy буми ачдодиамонpо эxтиëт ва xифз

намоем». Вазъи ноороми чахони муосир моро водор месозад, ки бешубха дар пайи оромиву осудагии кишвар бетараф набошем.

АДАБИЁТ

1. Зафар Сайидзода, Абдуца^ор Холов, Нацши сиёсии Президенти

Чум^урии Тоцикистон Эмомали Ра^мон дар рушди босуботи

Тоцикистон, Душанбе: ЧДММ «Контраст», 2014-144 са%.

Дар маводи мазкур аз дастовардхои Ч,умхурии Точикистон дар даврони сохибистиклолй сухан рафта, инчунин сиёсати созанда, мутавозин ва дурбинонаи Асосгузори сулху вахдати миллй, Пешвои миллат, Президенти Ч,умхурии Точикистон, мухтарам Эмомалй Рахмон дар рушду тавсеаи тамоми сохахои сиёсй, иктисодй, ичтимой ва фархангии кишвар дар мисолхои равшан тачассуми худро ёфтааст.

Калидвожа^о: Ицлосияи таърихи, Касри Арбоб, Шурои Оли, сул^у вахдати милли, цанги ша^рвандй, фирориён, истицлолият, истицрори сул%.

СУДЬБОНОСНОЕ СОБЫТИЕ ДЛЯ НАЦИИ

Назрби ИСМАТОВА, научный сотрудник Института по изучению проблем государств Азии и Европы

В данной статье рассматривается роль Основателя мира и национального единства-Лидера нации, Президента Республики Таджикистан уважаемого Эмомали Рахмона в развитии экономики, социально-культурной жизни и внешной политики, в укреплении государственного строя, развития демократии, права и светского образа жизни в республике.

Ключивые слова: судьбоносная сессия, Дворец Арбоб, Верховный Совет, мир и национального согласия, гражданская война, беженцы, независимость, укрепление мира.

^гЫ !БМАТОУА,

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.