CC BY
70
Вестник КазНМУ, №3(1)- 2014
УДК 614.2 - 057.875:301.085:392
З.С. АБИШЕВА, У.Б. ИСКАКОВА, М.Т. АЙХОЖАЕВА, Г.К. АСАН, Т.М. ИСМАГУЛОВА
С.Д. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыц медицина университет
Алматы, ЦР
СТУДЕНТТЕРД1Н, ДЕНСАУЛЫГЫ МЕН 0М1Р СУРУ САЛТЫ
Студенттерд'щ денсаулыгы бiрнеше факторлар арцылы аныцталады. Олардыц б'1р'1 психоэмоционалды фактор. Бул жумыста студенттерд'щ денсаулыгына 'шк жэне сыртцы факторлардыц эсер етуi жайында мэлiметтер келтiрiлген. ТYйiндi создер: Салауатты вм'р салты, тамацтану тэрт'бзалалды дагдылар.
Элеуметпк маныздылыгы бар аурулардын бiрiншiлiк алдын алуга багытталган к-шараларды курастырудын бiрден-бiр жолы - жастардын eмiр суру салты мен денсаулыгына жагымсыз эсер ететiн факторларды зерттеу болып табылады. Салауатты eмiр салтын ;алыптастыруга ы;пал ететiн негiзгi факторларды (дурыс уйымдастырылган енбек, оптималды ;озгалыс режимi, дене шыны;тыру, утымды тама;тану принциптерiн са;тау, зиянды эдеттерден бас тарту) ескеру керек. ^огамда студент жастар eмiр суру салты ерекше , ез устанымдары мен мЫез-кулы;ты; эталондары бар топ ретiнде ;арастырылады.
Сощы екi онжылды;та жастар денсаулыгынын ^рсе^ши-ер^н тeмендеуi бай;алады. Онын себептерЫщ бiр;атары - утымсыз тама;тану, гиподинамия, стресс.
Бастап;ы курста о;итын студенттер денсаулыгына, уа;ыттарын, ;аражаттарын eздiгiнше унемдi уйлестiруге арналган дагдылардын жо;тыгы, тама;тану жэне жумыс пен демалыс алу тэртiбiн са;тамауы, уа;ытында дэрiгерге ;аралмауы, залалды дагдылардын пайда болуы сия;ты психо- эмоционалды; жэне а;паратты; факторлар эсер етет^ аньщталган. Осы факторлар барлы; айтылган студенттерге бiрдей емес, эр индивидке де эр ;алайша эсер етедi жэне олар eмiр суру салтына да байланысты болады [1]. Болаша; медицина ;ызметкерлерi салауатты eмiр салтын насихаттаудын маныздылыгын тусiнiп, оган деген халы;тын дурыс ^зкарасын ;алыптастыруды уйрену
керек. Бул мэселе медицина ;ызметкерлерЫщ eздерi осы принциптi устанса гана icKe асады. Жумыстыц максаты.
Осы айтылгандар му^мдердщ эдiстемелiк бас;аруы мен студенттер уйымдарыныц ба;ылауы ар;ылы жузеге асырылыуы керек. Бастап;ы курстарда психикалы; сэйкестiлiктерiн ескере отырып студенттердщ тобын ;урастыру, олардыц уйлесiмдi кун тэр^бш тацдауына жэне салауатты eмiр суру салтына уйрету. Зерттеу материалдары мен эд^ерк Бiздiн зерттеу жумысымыздыц ма;саты; ;озFалыс белсендiлiгiнiн, тама;тану тэртiбiнiн, эмоционалды; стресстiн студенттер денсаулыFына эсерiн сауалнама ар;ылы талдау. Сауалнамада денсаулы; аспекттерш, салауатты eмiр салтына деген кез;арастарын, ;озFалыс белсендiлiгiн, тама;тану тэртiптерiн аны^тауга арналFан сура;тар ;амтылFан. Тиiстi дене салмаFын аны;тау
ушiн арнайы формула ;олданылды. Зерттеу объектiсi ретiнде ^аз¥МУ-нщ 1-2 курсiнiн 77студентi алынды. Оныц 45-i ;ыз бала, 22-сi ул бала. АлынFан нэтижелердiн стстистикалы; мэлiметтерi Microsoft Exsel баFдарламасында eнцелдi, Стьюдент коэффициентi ар;ылы кeрсеткiштер шынайлыFы, параметрлер сеымдтт ескерiлдi. Зерттеу нэтижелерi.
Бiздiц зерттеулерiмiздiн нэтижесiнде жас ерекшелiктерiне сэйкес антропометриялы; кeрсеткiштер бойынша - ;ыз балалардыц салмаFы тиiстi дене салмаFыныц ец жоFарFы шегiнде, ал ул балалардыц салмаFы ^лыи-ы^а жа;ын екен аны;талды (1 кесте).
1 кесте - Зерттелушл студенттердiн жасына, салмаFына, бойына байланысты сипаттама
Керсетшштер Кыз бала ¥л бала
Орташа жасы 19.5 + 1.8 19 + 1.5
Орташа бойы, см 165 + 3,5 175 + 7,6
Орташа салмаFы, кг 59,5 + 4,0 69,5 + 4,5
Ескерту: сенiмдiлiгi * - p<0,05
Респонденттердiн ;озFалу белсендiлiгiн аптасына физикалы; жаттыFуларFа (шамалы немесе интенсивтi жуктемелер) неше саFат жумсаFанды;тарын талдау ар;ылы баFаланды.
Интенсивт физикалы; жуктемелерге жугiру, би, шомылу, баскетбол, футбол сия;ты турлерi жатк;ызылды. ^ыз балалардыц жартысынан кeбi (58%) мундай дене шыньщтыру турлерiмен мулде айналыспайды. Ал ул балалардыц 44,5% ы осындай жуктеме турлерiне аптасына 2 саFат уа;ыттарын бeледi. Шамалы жуктемелi жаттыFуларFа тез журу, бeлме iшiндегi жаттыFулар, волейбол сия;ты турлерЫ жаткыздык. Студенттердiн 40% айтылFан спорт турлерше нем;урайлы ;арайды. ¥лдардыц 24,7 %-ы, ал
;ыздардын 47,4%-ы аптасына 2 сагат уа;ыттарын жумсайды.
Сонымен ;атар студенттердiн пассивтi демалыс;а (кeнiлдерiн ^теретш интернет жэне теле кeрiнiстер ;арау, компьютерлiк ойындар) жумсайтын уа;ыттарына талдау журпзтдГ Студенттердiн жартысынан кeбi интернет пен компьютерлт ойындарга кунiне 3 сагаттан кeп уа;ыт жумсайтындыгы аны;талды. Респонденттердiн сауалнаманы толтыру кезiнде, олардын куйзелiс денгейлерi де зерттелдi. вйткеы психикалы; факторга олардын ;озгалыс белсендЫп мен тама;тану тэртiптерi байланысты. куйзелк денгейiн багалау ушiн он баллды; шкала ;олданылды. 0-ден 1-ге дейш - куйзелiстiн мулде болмауы, 2-5 балл - шамалы
Вестник КазНМУ, №3(1)- 2014
децгейде болуы, 6-8 балл - жогары децгейде, 9-10 балл - ете жогары децгей (2 кесте).
2 кесте - Куйзелк децгейлерi
Керсетшш Кыз бала ¥л бала
Абсолютлк % Абсолютлк %
Стресстщ болмауы 7 15,5 4 18,18
Шамалы децгей 30 66,6 15 68,18
Жогары децгей 7 15,5 3 13,6
вте жогары децгей 1 2,2 - -
Ескерту: сеымдЫп * - p<0,05
Респонденттердiц кеп белт ездерiнде шамалы KYЙзелiс децгежн белгiледi. Б^л керсеткiш бастап;ы курс студенттершщ KYЙзелiске деген бейiмдiлiктiц жогары болуы деген магына емес, сонымен ;атар олардыц «куйзелю» деген TYсiнiкке кез;арастары эртYPлi болуы MYмкiн.
Тама;тану тэртiбiн багалау ма;сатында, соцгы бiр аптада ;аншалык;ты тиiмдi тагам еымдерЫ
пайдаланганды;тары туралы с^ра;тарга жауап алынды. Кекенiстер мен жемiс-жидектердi, жаца сыгылган шырындарды аптасына пайдалану бiздiц студенттер арасында сирек. Оныц орнына тез дайындалатын тагамдар мен фастфудтарды, макаронды тагамдарды жиi ;олданатындыгы белгiлi болды.
Корытынды.
ЖYPгiзген тэжiрибелер нэтижесiн талдай отырып, студенттердiц денсаулыгыныц децгейi бiрiншiден олардыц ез денсаулы;тарына деген кез;арасына, екiншiден - студенттердiц емiр CYPУ салтына байланысты екенiн аны;тады;. Студенттердщ денсаулыгын багалау кезiнде осы факторлардыц тыгыз байланыстыгын есте са;тай отырып, эр индивидтщ кецiл-KYЙiне, iс-эрекетiне назар аудару керек.
Салауатты емiр салты, денсаулы; жэне ж^мыска деген ;абтеттЫк, тама;тану тэртiбi, психологиялы; факторлар бiр-бiрiмен тыгыз байланыста болганды;тан эр;ашан салауатты емiр салтын насихаттау керек.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Сэтбаева ХД., Соколов А.Д., Абишева З.С. Валеология - наука о здоровье. Оку-эдктемелт н^с;ау. - 2007. - 178 б.
2 Апанасенко И.А., Попова Л.А. Медицинская валеология. - Р.-на-Дону: 2000. - 248 с.
3 Брехман И.И. Валеология - наука о здоровье. 2-ое изд. - М.: 1990. - 208 с.
4 Жетписбаев Г.А. Валеология. - Алматы: 2004. - 124 с.
З.С. АБИШЕВА, У.Б. ИСКАКОВА, М.Т. АЙХОЖАЕВА, Г.К. АСАН, Т.М. ИСМАГУЛОВА
Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д.Асфендиярова,
Алматы, Цазакстан
ОБРАЗ ЖИЗНИ И ЗДОРОВЬЯ СТУДЕНТОВ
Резюме: В работе на основе анализа анкет представлены данные о влиянии питания, двигательный активности, эмоционального стресса на на здоровье студентов. Для оценки здоровья студента необходим системный подход. Ключевые слова: Здоровый образ жизни, режим питания, вредные привычки.
Z.S. ABISHEVA, U.B. ISKAKOVA, M.T. AYKHOZHAEVA, G.K. ASAN, T.M. ISMAGULOVA
Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Almaty, Kazakhstan
LIFESTYLES AND HEALTH OF STUDENTS
Resume: The work is based on the analysis of the questionnaires, data on the impact of power, motor activity, emotional stress on the health of the students. For assessing the health of the student requires a system approach. Keywords: Healthy lifestyle, rational food, addictions.
