Научная статья на тему 'Структура беларускага субстантыўнага квалітатыва'

Структура беларускага субстантыўнага квалітатыва Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
114
28
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Рабава Таццяна Мікалаеўна, Старычонак В. Дз.

У артыкуле разглядаецца пытанне квалітатыўнасці ў беларускай мове, дзе гэта катэгорыя ў асноўным выражаецца прыметнікамі або дзеепрыметнікамі. У якасці матэрыялаў для даследавання выбраны квалітатыўныя метафарычныя субстантывы, якія складаюцца з вытворных і невытворных назоўнікаў.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article is devoted to the problem of the qualitatives of the Belarusian language. In general the category is presented with adjectives and participles. The qualitative metaphorical substantives are chosen as the material for the investigation. And the structure of these substantives consists of derivative and nonderivative nouns.

Текст научной работы на тему «Структура беларускага субстантыўнага квалітатыва»

ФІЛАЛОГІЯ

115

УДК 811.161.1 + 811.161.3

Т. М. Рабава

СТРУКТУРА БЕЛАРУСКАГА СУБСТАНТЫЎНАГА КВАЛІТАТЫВА

У артыкуле разглядаецца пытанне квалітатыўнасці ў беларускай мове, дзе гэта катэгорыя ў асноўным выражаецца прыметнікамі або дзеепрыметнікамі. У якасці матэрыялаў для даследавання выбраны квалітатыўныя метафарычныя субстантывы, якія складаюцца з вытворных і невытворных назоўнікаў.

Уводзіны

Практычна ўсе віды і формы матэрыі аб’ектыўнай рэальнасці характарызуюцца якаснай вызначанасцю, пэўнай формай існавання. Якасць (лац. qualitas) як філасофская катэгорыя выражае сукупнасць істотных прымет, рыс і ўласцівасцей, дзякуючы якім адзін прадмет (працэс, з’ява, асоба) з’яўляецца іменна гэтым прадметам, а не іншым, адрозніваецца ад іншых і тым самым выяўляе сваю непаўторнасць, індывідуальнасць, наогул быццё, існаванне.

Вынікі даследавання і іх абмеркаванне

Дзякуючы квалітатыўным рысам прадмет пэўным чынам вызначаецца, акрэсліваецца, адмяжоўваецца ад іншых прадметаў. Арыстоцель уключаў у катэгорыю квалітатыва відавыя адрозненні сутнасці, асобныя праяўленні прадметаў, добрыя ці дрэнныя вобразы дзеянняў, стан сутнасцей [1, 25, 165]. Гегель атаясамліваў якасць з унутранай вызначанасцю прадмета, яго адметнасцю, непаўторнасцю, што і дазваляе адрозніць дадзены прадмет ад іншага, указаць яго месца сярод іншых [2, 186]. Лок вылучаў такія віды якасці, як першасныя якасці (велічыня, форма, лік); другасныя пачуццёвыя якасці і якасці, якія існуюць у рэчах незалежна ад успрыманняў чалавека [3, 47]. Якасная вызначанасць прадметаў робіць іх устойлівымі, дазваляе іх дыферэнцыраваць і тым самым ствараць шматаблічча і бясконцасць свету.

Якасць (квалітатыўнасць) - гэта глыбінная аснова прадмета, якая ахоплівае прадмет поўнасцю і не аддзяляецца ад яго. Якасць з’яўляецца ўсеагульнай, і прадметы ‘могуць быць неаднолькавымі, калі валодаюць рознымі ступенямі адной і той жа якасці’ [3, 25]. Якасць прадмета выяўляецца праз сістэму важнейшых яго ўласцівасцей, характэрных рыс і прымет. Колькасць такіх рыс у кожнага прадмета фактычна бясконцая. Пры змяненні якой-небудзь прыметы ў агульных рысах прадмет не знікае, а відазмяняецца і тым самым набывае новыя якасці і ўласцівасці. Калі ж прадмет губляе свае асноўныя якасці, ён перастае быць тым самым прадметам і карэнным чынам відазмяняецца, пераўвасабляецца ў іншы прадмет. Таму вылучаюцца две часткі якасці: субстанцыяльная (асноўная, істотная, нязменная, адзіная, неабходная) і зменлівая (выпадковая, неістотная, непастаянная, сітуацыйна абумоўленая).

Катэгорыя квалітатыва сфарміравалася і стала прадметам лінгвістычнага даследавання намнога пазней, чым уяўленні чалавека пра якасці і ўласцівасці прадмета. Першапачаткова такія ўяўленні насілі канкрэтна-пачуццёвы характар і атаясамліваліся з пэўным прадметам (асобай). Практычна ўсе якасці і ўласцівасці ўспрымаюцца жывымі істотамі (перш за ўсё чалавекам і жывёламі) органамі пачуццяў. Кожны з такіх органаў складаецца з адчувальных (рэцэптарных) нервовых клетак і дапаможных структур, трансфармуе ў працэсе нервовага ўзбуджэння толькі пэўны від энергіі, які ўздзейнічае на рэцэптары і перадае інфармацыю ў цэнтральную нервовую сістэму. Перыферычныя сенсорныя (лац. sensus ‘пачуццё, адчуванне’) рэцэптары размешчаны на паверхні цела (у скуры, слізістых абалонках) і ўваходзяць у склад сенсорных органаў (напрыклад, вока, вуха). Органы зроку ўспрымаюць светлавыя раздражненні, органы слыху -гукавыя раздражненні, органы нюху - пахі, органы смаку - смакавыя раздражненні і інш.

Чалавек, аб’ядноўваючы розныя прадметы ў пэўныя групы, надзяляў іх пэўнымі ўласцівасцямі, тым самым вылучаючы падабенства і адрозненне часам амаль у аднолькавых

116

ВЕСНІК МДПУ імя І. П. ШАМЯКІНА

прадметах. Значна пазней якасці прадмета пачалі абстрагавацца і ўспрымацца безадносна да носьбіта (напрыклад, уяўленні пра колер, форму, працягласць і інш.).

Катэгорыя квалітатыўнасці ў лінгвістыцы разглядаецца як пэўная семантычная прастора, у якой знаходзіць адлюстраванне моўная рэпрэзентацыя і інтэрпрэтацыя самых розных выяўленняў якасці. Гэта прастора ўключае ў свой склад квалітатыўныя кампаненты сэнсавых структур слова, якія, як і іншыя кампаненты, уяўляюцца не аднамернымі, а комплекснымі структураванымі адзінкамі.

У беларускай, як і іншых мовах, функцыю квалітатыва выконваюць прыметнікі (дзеепрыметнікі), якія вызначаюць назоўнікі (а не дзеясловы ці іншыя часціны мовы) праз указанне іх семантычных рыс. В. У. Вінаградаў семантычнай асновай прыметніка лічыў паняцце якасці [4, 151].

Якасныя прыметнікі (перш за ўсё параметрычныя і ацэначныя) складаюць цэнтр семантычнага поля квалітатыва. Сярод прымет і ўласцівасцей, што называюцца прыметнікамі, вылучаюцца наступныя: фізічныя параметры, звязаныя з памерам, вагой, формай і інш. (вялікі, малы, недарослы, высокі, вузкі, круглы, цяжкі, лёгкі), прасторавыя характарыстыкі (прасторны, вузкі, аддалены, сярэдні адвесны, прамы), часавыя якасці (доўгі, кароткі, хуткі, імгненны), фізічныя якасці жывых істот (здаровы, худы, кульгавы, стройны, моцны, тоўсты), псіхічныя і разумовыя якасці (разумны, таленавіты, адважны, храбры, горды, маўклівы, хітры), колеры і адценні (светлы, сіні, чорны, карычневы, жоўты), смакавыя ўяўленні (горкі, салодкі, кіслы, прэсны, смачны) і інш.

Аўтары даследавання «Тэорыя функцыянальнай граматыкі», прысвечанага катэгорыям якаснасці і колькаснасці, якаснасцю лічаць функцыянальна-семантычнае поле (ФСП), якое складаецца з груповак розных сродкаў мовы, што ўзаемадзейнічаюць на аснове агульнасці квалітатыўных функцый [5, 5]. Такое поліцэнтрычнае поле, на думку даследчыкаў, складаецца з двух цэнтраў: атрыбутыўнага (поўныя прыметнікі і дзеепрыметнікі ў ролі азначэнняў) і прэдыкатыўнага (кароткія і поўныя прыметнікі ў ролі выказніка). Як бачна, за межамі такога функцыянальна-семантычнага поля засталася значная група назоўнікаў са значэннем квалітатыўнасці. Такія найменні называюцца якаснымі назоўнікамі [5, 9], але сярод рэпрэзентацыі квалітатыўнай семантыкі чамусьці не разглядаюцца. Вычарпальная характарыстыка функцыянальна-семантычнага поля квалітатыўнасці, на думку М. Б. Ташлыковай, без аналізу такіх найменняў немагчыма [6]. Тым больш, што яны шырока прадстаўлены ў лексіконе мовы (шырыня, смеласць, магутнасць, дабрыня, блакіт, белізна, старэнне).

Перыферыю семантычнага поля квалітатыва складаюць другасныя найменні якасцей і ўласцівасцей. Сюды ўключаецца вялікі разрад прыметнікаў, метафарычныя значэнні якіх звязаны з катэгорыяй квалітатыва (шэрая адзінота, нясмелы вецер, пуховае воблака, шкляное возера, палахлівыя вусны, сумная зорка, глухая ноч).

Полісемантычныя квалітатыўныя назоўнікі ў большасці выпадкаў з’яўляюцца вытворнымі адзінкамі, ці дэад’ектывамі (лац. adjectivum ‘прыметнік’). Сэнсавы аб’ём такіх слоў, як гэта слушна адзначаецца ў навуковай літаратуры, не зусім аўтаномны і арыентуеццца на змест зыходных адзінак [7]-[12], якія ўтвараюць семантычны і структурны цэнтр вытворнага субстантыва, яго фундамент [13, 153]. Думка аб транспазіцыі шырокага і аб’ёмнага зместу ўтваральных адзінак у клас субстантываў, аб супадзенні семантыкі зыходнай і вытворнай адзінак уяўляецца спрошчанай.

Фарміраванне семантыкі вытворнага субстантыва - складаны працэс, у якім актыўна ўдзельнічаюць сэнсавыя кампаненты ўтваральнай асновы, афіксы (яны мадыфікуюць значэнне ўтваральнай адзінкі ў тым ці іншым кірунку), а таксама дадатковыя (ідыяматычныя, фразеалагічныя) кампаненты, ці прырашчэнні [8, 10], [9, 6], [14, 277], [15, 100], якія не атрымліваюць свайго фармальнага выражэння, а вылучаюцца ў выніку своеасаблівага «крэкінгу» семантычнай структуры вытворнага назоўніка [13, 154].

Пра складанасць і часам непрадказальнасць семантычнага развіцця вытворных квалітатываў, актуалізацыю самых розных прымет квалітатыўнай семантыкі зыходных адзінак у пэўнай ступені можа сведчыць структура слоўнікавых артыкулаў. Так, у Слоўніку рускай мовы С. І. Ожагава дэад’ектывы не вылучаюцца ў асобныя слоўнікавыя артыкулы, а падаюцца

ФІЛАЛОГІЯ

117

ў артыкулах адпаведных прыметнікаў за двума нахіленымі рысамі. У Слоўніку рускай мовы (пад рэд. А. П. Яўгеньева) падаецца адсылачная дэфініцыя тыпу ‘ўласцівасць па тым ці іншым значэнні прыметніка’, параўн.: краснота ‘свойство и состояние по прил. красный (в 1 знач.)’; сладость ‘свойство по прил. сладкий (в 1 знач.)’. У ТСБМ падобныя дэфініцыі ўключаюць прыкладна такі ж тэкст ‘уласцівасць, стан чаго -небудзь’, параўн.: барвовасць ‘уласцівасць барвовага’; бясстрашнасць ‘уласцівасць бясстрашнага’; жорсткасць ‘уласцівасць жорсткага (у 1-5 знач.)’; густата ‘ўласцівасць і стан густога’, гладкасць ‘уласцівасць гладкага’.

Вытворныя субстантывы часцей за ўсё транспануюць пэўныя кампаненты шырокага і даволі аб’ёмнага значэння ўтваральных прыметнікаў і прыстасоўваюць іх да зместу адзінак субстантыўнага тыпу. Сэнсавыя структуры дэад’ектываў, як правіла, менш разгорнутыя. Так, у структуры прыметніка цёмны вылучаюцца 6 ЛСВ: 1. ‘пазбаўлены святла, асвятлення’;

2. ‘які па колеру блізкі да чорнага’; 3. ‘невясёлы, змрочны, пануры’; 4. ‘які не адпавядае маралі, нормам паводзін, што ўстаноўлены грамадствам’; 5. ‘непісьменны, некультурны, адсталы’; 6. ‘няясны, незразумелы’. У суфіксальнага дэрывата цемната фіксуюцца 2 ЛСВ і адценне значэння: 1. ‘адсутнасць святла, асвятлення; цемра’; 2. ‘культурная адсталасць, невуцтва’ // пра недасведчанага або малаадукаванага чалавека’. Дэад’ектыў цёмнасць у літаратурнай мове выступае толькі ў адным метафарычным значэнні ‘уласцівасць цёмнага (у 5 знач.)’. Сэнсавую сузалежнасць паміж ЛСВ цёмны, цемната і цёмнасць можна прадэманстраваць у выглядзе наступнай схемы:

цемната

цёмны

цёмнасць

Адбываецца расшчапленне кампанентаў семантыкі прыметніка, і тыя, што больш прыстасаваны да таго, каб быць абазначанымі назоўнікам, замацоўваюцца ў узусе [16, 94]. Так, для монасемічнага назоўніка кісляк ‘вялы, нудны чалавек’ толькі адзін з чатырох ЛСВ прыметніка кіслы (‘маркотны, панылы, незадаволены’) стаў базавым пры фарміраванні семантыкі ўказанага субстантыва.

Аб несупадзеннях сэнсавых структур прыметнікаў (яны больш разгалінаваныя) і ўтвораных ад іх назоўнікаў сведчаць шматлікія прыклады. Прывядзём некаторыя з іх: горкі 1. ’з непрыемным едкім смакам’; 2. ‘поўны гора; цяжкі, гаротны’; 3. ‘набыты ў выніку цяжкай працы, доўгіх выпрабаванняў’; 4. ‘які жыве ў цяжкім горы; бяздольны’; гарката 1. ‘горкі смак; горкі пах’; 2. ‘пра што-небудзь горкае’; 3. ‘пачуццё горычы, выкліканае бядой, няўдачай, крыўдай’; горыч 1. ‘горкі смак; горкі пах’; 2. ‘цяжкае горкае пачуццё, выкліканае горам, няўдачай, крыўдай і пад.’ Наступная схема падкрэслівае сэнсавае несупадзенне паміж ЛСВ горкі, гарката, горыч:

гарката ________ 1

горкі ___________ 1

горыч ________ 1

Толькі ў двух ЛСВ і трох адценнях субстантыва чарната адлюстравалася шырокая семантычная парадыгма прыметніка чорны, якая ўключае ў свой склад 11 ЛСВ, параўн.: чорны 1. ‘які мае колер сажы, вугалю, самы цёмны з усіх колераў’; 2. ‘цёмны, больш цёмны, чым звычайна’; 3. ’брудны, запэцканы, зашмальцаваны’; 4. ‘некваліфікаваны, які не патрабуе пэўных ведаў і навыкаў, звычайна фізічна цяжкі і брудны’; 5. ‘не галоўны, не цэнтральны,

118

ВЕСНІК МДПУ імя І. П. ШАМЯКІНА

не парадны (пра дзверы, уваход і пад.)’; 6. ‘дрэнны, адмоўны, які не выклікае адабрэння’;

7. ‘нізкі, каварны, подлы’; 8. ‘крайне рэакцыйны’; 9. ‘цяжкі, змрочны, беспрасветны’; 10. ‘які адносіўся да ніжэйшых слаёў грамадства’; 11. ‘чарадзейны, звязаны з нячыстай сілай’; чарната 1. ‘чорны, цёмны колер чаго-небудзь’ // ‘змрок, цемра’ // ‘бруд, гразь на чым-небудзь’; 2. ‘непрыемныя, агідныя думкі, пачуцці’ // ‘бязрадаснасць, змрочнасць, цяжкасці, непрыемнасці’.

Вялікую групу складаюць вытворныя субстантывы з квалітатыўнымі значэннямі рознай скіраванасці: мяккасць ‘спагадлівасць, уступчывасць’, цвёрдасць ‘стойкасць, непахіснасць’, шэрасць ‘непрыкметнасць, пасрэднасць’, абвостранасць ‘жорсткасць, напружанасць у якіх-небудзь адносінах’, вольнасць ‘нястрыманасць, фамільярнасць, нетактоўнасць’.

У радзе выпадкаў метафарычныя ЛСВ вытворнага субстантыва ўзнікаюць на базе якога-небудзь пераноснага ЛСВ зыходнага прыметніка і атрымліваюць мадыфікацыю ў адпаведнасці з агульнай семантычнай скіраванасцю класа субстантыўных слоў. Так, пераносныя ЛСВ прыметнікаў круглы, глухі, кіслы, зялёны сталі базай для ўтварэння анімістычных метафар тыпу кругляк ‘тоўсты, круглы чалавек’, глушэц ‘глухі чалавек’, кісляк ‘вялы, нудны чалавек’, зелень ‘нясталыя, маладасведчаныя людзі’.

Значную колькасць квалітатыўных метафар складаюць невытворныя субстантывы. Яны называюць пэўныя прыметы і якасці апасродкавана, праз суаднесенасць з тымі прыметамі, што паслужылі крыніцай матывацыі (сферай-донарам). Семантычныя пласты такіх метафар даволі разнастайныя і ў залежнасці ад прыналежнасці да той ці іншай паняційнай рэцыпіентнай сферы могуць размяркоўвацца па некалькіх групах, дзе вызначальнымі з’яўляюцца самыя розныя квалітатыўныя значэнні. Даволі многа каларатыўных метафар, дзе вызначэнне колеру ажыццяўляецца праз выяўленне пэўных зрокавых уражанняў ад розных прадметаў, а таксама атаясамліванняў са шматлікімі рысамі акаляючага чалавека асяроддзя. У такіх метафарах актуалізуюцца другасныя ЛСВ назваў каштоўных камянёў, вогнішча, вадкасцей розных колераў і мн. інш.: халоднае серабро снегу, серабро сівізны, бронза загару, медзь асенніх лісцяў, шэрань хмар, вапеннае малако, азёры вачэй, касцёр рабін. На першы план могуць вылучацца падабенствы з мяккасцю, гладкасцю, бляскам шоўкавых нітак ці тканіны (зялёны аксаміт руні, шоўк травы), з гладкасцю, празрытасцю (люстра вады, шкло возера), кансістэнцыяй (каша мокрага снегу, балотны кісель) і іншыя прыметы (холад ‘душэўная раўнадушнасць, стрыманасць’).

Многія субстантывы не атрымліваюць квалітатыўнага выражэння ў слоўніках літаратурнай мовы, хаця патэнцыяльныя магчымасці для гэтага маюцца. Адсутнасць квалітатыўных ЛСВ у слоўніках абумоўліваецца хутчэй за ўсё суб’ектыўным падыходам аўтараў да выяўлення ў поўнай меры складанай семантычнай палітры назоўнікаў. Імпліцытныя для літаратурнай мовы ЛСВ атрымліваюць эксплікацыю ў мове мастацкай літаратуры. Так, у розных ідыястылях атрымалі распаўсюджанне неузуальныя ЛСВ шырокай квалітатыўнай скіраванасці: параўн. Чабаровай выспаю Даганяю я гады. На душы адліга... (Р. Барадулін); О, праўда маёй дзейснасці і суці, Маіх надзей і ўпартасці алмаз! (В. Сідарэнка); І азёры вачэй тваіх ясных... (У. Гетманчук); З раскудлачаных хмар густа сыплецца снежная жарства. (В. Праскураў); Я паглядзеў на ваду, на трапяткі шаўкавісты шыфон маруднай плыні. (Л. Дранько-Майсюк). Разгараўся світання факел. Чадным дымам акрыўся плёс. (А. Разанаў); Паветра парны сырадой Струменем цёплым ліўся ў грудзі. (М. Стральцоў).

Вывады

Такім чынам, катэгорыя квалітатыўнасці ў лінгва-філасофскім разуменні разглядаецца як пэўная вызначанасць прадмета, сукупнасць яго якасцей і ўласцівасцей, дзякуючы якім прадметы могуць адрознівацца ці атаясамлівацца. Гэту катэгорыю ў беларускай мове рэпрэзентуюць шматлікія прыметнікі, дзеепрыметнікі і назоўнікі з якасным значэннем. Структуру квалітатыўнага метафарычнага субстантыва складаюць вытворныя і невытворныя субстантывы. Як правіла, вытворныя субстантывы суадносяцца з прыметнікамі (радзей - з назоўнікамі) і на іх сэнсавай базе ўтвараюць шматлікія квалітатыўныя цэнтры Метафарычныя ЛСВ субстантываў часцей за ўсё ўтвараюцца на базе метафарычных ЛСВ прыметнікаў і па сутнасці транспануюць больш

ФІЛАЛОГІЯ

119

абагуленую квалітатыўную семантыку ў разрад субстантыўнай часціны мовы. Невытворныя субстантывы на семантычным узроўні выяўляюць такія квалітатыўныя якасці, як колер, кансістэнцыя, смак, памер, форма, фізічныя і псіхалагічныя якасці чалавека і мн. інш.

Спіс скарачэнняў

ЛСВ - лексіка-семантычны варыянт.

Малый академический словарь - Словарь русского языка : в 4 т. / редкол.: А. П. Евгеньева (гл. ред.) [и др.]. - М. : Русский язык, 1986. - Т. 2. - С. 122 ; Т. 4. - М. : Русский язык, 1988. - С. 131.

ТСБМ - Тлумачальны слоўнік беларускай мовы : у 5 т. / рэд. тома М. П. Лобан. - Мінск : БелСЭ, 1977. - Т. 1 : А-В. - С. 344, 445 ; Т. 2 : Г-К / рэд. тома А. Я. Баханькоў. - Мінск : БелСЭ, 1978. - С. 31, 55, 59, 71-72, 98, 258, 468, 690 ; Т. 5, Кн. 2 : У-Я / рэд. тома М. Р. Суднік. - Мінск : БелСЭ, 1984. - С. 235, 242-243, 299-300, 316-317.

ФСП - функцыянальна-семантычнае поле.

Літаратура

1. Аристотель. Сочинения : в 4 т. / Аристотель. - М. : Мысль, 1976. - Т. 1. - 549 с.

2. Гегель. Сочинения : в 14 т. / Гегель. - М., 1929. - Т. 1. - 566 с.

3. Кравченко, Л. Г. Проблема качества в философии / Л. Г. Кравченко. - Мінск : Наука и техника. -1971. - 224 с.

4. Виноградов, В. В. Русский язык: Грамматическое учение о слове / В. В. Виноградов. - 2-е изд. -М. : Высш. шк., 1972. - 614 с.

5. Теория функциональной грамматики: Качественность. Количественность / отв. ред. А. В. Бондарко. -Вып. 5. - СПб. : Наука, 1996. - 264 с.

6. Ташлыкова, М. Б. Именные ипостаси признаковой семантики / М. Б. Ташлыкова // Словарь, грамматика, текст в свете антропоцентрической лингвистики / редкол.: М. Б. Ташлыкова [и др.]. - Иркутск, 2001. - С. 154-166.

7. Кубрякова, Е. С. Типы языковых значений. Семантика производного слова / Е. С. Кубрякова. -М. : Наука, 1981. - 200 с.

8. Архипов, И. К. Семантика производного слова английского языка / И. К. Архипов. - М. : Просвещение, 1984. - 128 с.

9. Ермакова, О. П. Лексические значения производных слов в русском языке / О. П. Ермакова. -М. : Русский язык, 1984. - 152 с.

10. Никитевич, В. М. Основы номинативной деривации / В. М. Никитевич. - Мінск : Выш. шк., 1985. - 157 с.

11. Улуханов, И. С. Словообразовательная семантика в русском языке / И. С. Улуханов. - М. : Наука, 1977. - 256 с.

12. Тихонов, А. Н. Формально-семантические отношения слов в словообразовательном гнезде : автореф. ... дис. д-ра филол. наук : 10.02.01 / Ин-т русского яз. АН СССР ; АЯ 247316. - М., 1974. - 35 с.

13. Старычонак, В. Дз. Полісемія ў беларускай мове (на матэрыяле субстантываў) / В. Дз. Старычонак. -Мінск : БДПУ, 1997. - 232 с.

14. Лопатин, В. В. О типологии словообразовательного значения имени существительного (на материале существительных, мотивированных глаголами) / В. В. Лопатин // Актуальные проблемы лексикологии : тез. докл. конф. / отв. ред. проф. К. А. Тимофеев. - Новосибирск : Изд-во Новосибирск. ун-та, 1971. - С. 277-278.

15. Салахов, Р. А. О степени абстрактности словообразовательных суффиксов и семантической структуре производных слов / Р. А. Салахов // Словообразование и его место в курсе изучения иностранному языку : ежегод. межвуз. темат. сб. / отв. ред. П. М. Каращук. - Владивосток : Изд-во Дальневосточ. ун-та, 1983. -С. 99-100.

16. Вежбицкая, А. Семантические универсалии и описание языков / А. Вежбицкая. - М. : Языки русской культуры, 1999. - 450 с.

Summary

The article is devoted to the problem of the qualitatives of the Belarusian language. In general the category is presented with adjectives and participles. The qualitative metaphorical substantives are chosen as the material for the investigation. And the structure of these substantives consists of derivative and nonderivative nouns.

Паступіў у рэдакцыю 08.04.09.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.