CC BY
5About the author:
Mulloev Abdusamad, doctor of philological sciences, Dean of the Faculty of Tajik
Philology, Tajik State Pedagogical University named after Sadriddin Aini. Tel.
(992)917585877
МАЪРИФАТИ ДАВЛАТДОРИ АЗ НИГО^И АБУАБДУЛЛОХИ РУДАКИ
Элбоев Вафо
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи Садриддин Айни
Хдрчанд устод Рудакй дар боби маърифати давлатдориву сиёсат асари алохидае эчод накардааст, дар дохили рубоиёту китъахову газалхову касидахояш афкори пуркимати сиёсй рочеъ ба идоракунии давлат, мухофизати хокимияти сиёсй, густариши он, ободии шахру мулк, кадри донишмандон, мурочиат ба хокимони давр бо таъкиди зулм накардан ба раиятро дар пирохани зебои бадей баён намудааст. Андешае байни баъзе донишмандон вучуд дорад, ки Рудакй дар дарбори амирони Сомонй зиндагиву эчод намуда, танхо вассофи онхо будааст, аммо некбин бояд буд, ки дар хама давру замон адабиёт аз сиёсат дур набуда, махаки пешбарандаи он будаасту асолати вокеии адабиёт тарбияи инсон аст ва Абуабдуллохи Рудакй дар баробари эчоди афкори бадеиву зебописандй чун шоири тавоно бо сехри сухани худ бахри ба адолатпарварй ва раиятпарварй талкин кардани хокимон сахми назаррасе гузоштааст.
Саид Нафисй дар ин бобат чунин андешае дорад, ки: «Шуароро подшохони эронинажод - Оли Саффор ва Оли Сомон ба шеър барангехтаанд ва боиси шеър ба забони порсии имруз эшон будаанд ва бадехист, ки нахустин фикре, ки шуароро даргирифта мадоеуи ин подшоуон будааст (1, 596).
Хдрчанд шохон шоиронро ба эчоди шеър ташвик карда бошанд хам, шоирони машхуре, мисли Рудакй то омадан ба дарбор хамчун шоири сохибмактаб шухрати комил доштанд ва дар байни мардум ва доирахои адабй сохибэхтиром буданд. Аз он ки Рудакй миёни мардум нуфуз дошт, амирону вазирони Сомонй, мисли хама гуна хонадонхои сиёсй ба чунин ашхос шадидан ниёз доштанд, чунонки чанд аср баъд шоири дигари точик Ибни Ямини Фарюмадй дар бакову абадияти кору пайкорашон тавассути шеър гуфта буд:
Зи шоир зинда мемонад, ба гетй ном шоуонро,
Фуруг аз Рудакй дорад, чароги дудаи Сомон!
Биноан, амирони фархангпарвари Сомонй аз ин шахсияти таърихй даъват намуданд, ки дар интишору иштихори афкори миллии давлатдории худ истифода намоянд.
Ин чо овардани андешаи академик А.Мирзоев бамаврид аст: «Рудакй дар ватани худ касби дониш намуда, аз давраи хеле хурдсолй ба фаъолияти шеър шуруъ кард, санъати мусикиро низ нагз аз худ намуда, хангоме ки ба шухрати намоёне сохиб гашт, он гох ба дарбори Сомониён кашида шуд» (2, 27).
Мамдухони Рудакй, ки то имруз шинохта шудаанд, аз амирону хокимони Сомонй -Наср бинни Ахмади Сомонй (914-943), Абулфазли Балъамй, Абутаййиби Мусъибй, Абуалй Мухаммади Чдйхонй ва Абучаъфар Ахмад ибни Мухаммад мебошанд. Аз шоирон дар ашъори бозмондаи Рудакй Муродй, Шахиди Балхй ва Фароловй ёд шуданд, ки хамагй аз шахсони машхуру маъруфи замони худ будаанд ва ба кавли устод Рудакй ходисаи марги онхо: «Марги чунин хоца на корест хурд».
Инчунин, аз Абумансури Дакикй байте расидааст, ба ин мазмун:
Киро Рудакй гуфта бошад мадеу,
Имоми фунуну суханвар бувад!
Пас, Рудакй дар осори мафкуди хеш низ касеро мадх гуфтааст, ки аз ашхоси каблан зикршуда кам набуда, дар хамон появу эътибор будаанд.
Рyдакй аз бyзypгтаpин шоиpони миллист, ки даp замони салтанати хонадони Сомониён хамчун як точики бонангy номус ва ватандyст андешахои баланди миллии точикиpо, ки pеша даp «Авасто»-ву «Бундахишн»-у «Динкаpд» доpад, баён доштааст, ки ин афкоpи мантикбунёд беш аз 1100 сол инчониб даp хидмати маpдyми некандеш каpоp дошта, хамчунин, даp ташаккул ва тахаввули афкоpи фаpхангии халкхои хамчавоp сахми боpизе доpад.
Бояд нек донист, ки шоиpй истеъдоди модаpзодивy лутфи худовандист, ки ин маpхамат Рyдакиpо аз синни чавонй насиб гаpдида, бахpи вусъати он салтанати миллии точикй, ки фаpхангоин буда, таконе бахшидааст ва y хак дошт, ки pохбаpони миллати хyдpо сано гуяд. Ва агаp шоиpе ё нависандае, ки даp осоpи худ даpдхои миллати хyдpо, хypдy бyзypги онpо бо мухаббат васф каpда бошад, шоиpи вокеии миллй ва yмyмибашаpист, ки ин pисолати хакик^о устод Рyдакй молик аст. «Рyдакй на танхо даp чоpй намудани анъанахои FOявй ва эстетикии адабиёти классикй, балки баpои баpкаpоp шудани забони адабии точик, ки даp мyбоpиза бо хyкмpонии забони аpаб yстyвоp шудааст, низ асос гузоштааст. Вай даp тамоми давpахои таъpихй аз асpи Х то имpyз хамчун шоиpи миллй ва умумичахонй ахамияти бyзypг доpад» (3, 288).
Ин шоиpи бyзypг ва точи шаpафи адабиёти фоpсии точикй надиму pохбалад ва мyшовиpи хиpадманди хокимони махаллии точик буда, даp гyстаpиши давлатдоpии миллии точикй, ки минбаъд даp тули хазоp сол хонадонхои дигаp даp асоси консепсияи ташкилнамудаи Сомониён хокимият каpдаанд, хидмати самаpфаpчомеpо анчом додаст.
Албатта, Рудакй хамчун як фаpди дилсузу pохбалади донову огох ин андешахои ЧOлибpо ба хокимони он pyзгоp ва ояндагон дониста баён намудааст ва хамвоpа эшонpо аз окибати коpашон огох мекаpд, аммо онхо ин нyктахоpо чи гуна кабул мекаpдандy аз он ^p мегиpифтанд, ин ба маъpифати сиёсиву фаpхангии онхо вобаста буд. Дамзамон шоиp аз маpдyм талаби он доштааст, ки даp чахоpчyбаи конун зиндагй каpда, конуну коидахои чоpиpо pиоя намоянд:
%ар ш cap аз na^u шауршр бупечuà,
nou тарабро ба домu гурм дарафканд.
Даp ин байт «доми гypм» - яъне аз озодй махpyм шудан ва pyзгоpи ободу таpабангези хyдpо бо банду кулфату асоpат табдил каpдан аст, ки бояд саpи ин масъала хаp нафаpе нек андеша кунад.
Ба гуфтаи Рудакй подшох ё pохбаpи давлат бояд нафаpе бошад, ки y даp pафтоpy гyфтоpy киpдоpи худ yстyвоpy ангуштнамой бошад, даp халли бисёp масъалахои давлатдоpй андешаи мустакилу созанда дошта бошад, то аз y маpдyм ибpат гиpанд:
Сupamu он шоу naнднoмau аслжт,
З-он ш уаме рузгор гщад аз у панд.
Тавpе медонем, шохони зиёд даp таъpих бахpи шyхpати сохтаи худ ба шоиpонy донишмандон ичбоpан навиштани таъpихи салтанат ва лашкаpкашихои хyдpо мефаpмyданд, ё ба номи онхо хакимон «Панднома»-хову «Aндаpзнома»-хо менавиштанд, ки ин нyктаpо Рудакй мазаммат каpда, гуфтааст, ки боястй шохи замон доpои хиpади сиёсиву фаpхангй бошад, то номи некаш даp сафхаи дахp мисли китоби омузандаву дастypе бошад.
Даp байти зеp:
Сupamu у бувад вауйнома ба Кжро,
Чунш ба ошн-ш «Панднома» бжганд!,
шоиp ишоpа ба яке аз шохони хиpадмандy сиёсатмадоpи эpонй Хyсpави Aнyшеpвони Сосонй (531-579), ки даp таъpих бо номи Aнyшеpвони Одил шyхpат доpад ва ypо даp андаpзy хикмат ва давлатдоpй китобе бо номи «Панднома» буд, ёдоваpй каpда, дастyp медихад, ки хокимони давp аз сифатхои неки давлатдоpони салаф ба некй ёд кунанд ва мулки хyдpо даp асоси адлу доду хиpад pохбаpй намоянд.
Устод Рудакй чун шоиpи хушбину некбин хохиши он доpад, ки pохбаpони хама давpy замон одилу pаъиятпаpваpy мулкдуст ва хиpадмандy бомаъpифат бошанд, то
номи некашон даp саxифаxои таъpих човидон ба некй ёд шавад, на ин ки бо номи бад беобpyвy шаpманда ва нафpатзадаи маpдyм гаpданд: Aсарu Mup нахоуам, ш бuмонад ба цах;он, Mup хоуам, ш бuмонад ба цах;он дар асаро! Даp байти дигаp: Покш ахлокц уву покнажодй Бо нuйяmu неку бо макорuмy э^сон!,
Рyдакй андеша доpад, ки pоxбаpи давлат доpои ахлоки некy гyзаштаи пок, нияти неку иззатy эxтиpомy лутФу каpамy соxиби xyсни таваччyxи pаъият гаpдад.
Даp чои дигаp шоиp FOяи pоxбаpи хиpадмандpо, ки бояд сифатxои олии давлатдоpй - аз кабили донишу заковати баланд доштан, даp мyxоpибавy мyxофизати Ватан xyнаpи баланду хиpади назаpиявию амалии гyзаpонидани мyбоpизавy мyxоpибаpо доpо бyданpо талаб доpад, чунки бе часоpатy ypдyи муназзаму маъpифат идоpаи мулк дyшвоp аст:
Аз мал^он чун y набувад цавоне Роду сухандону шермарду хщадманд!
Даp байти зеp шоиp мегyяд, ки суханони созандаву xадафманди pоxбаpи давлат таъсиpy кадpи бyзypг доpад, ношyнавгyшонpо шунаво ва бадандешону бадгyёнpо некандешу хушсухан мегаpдонад:
B-ар сухаш y расад ба гyшu my як ро%, Саъд шавад мар myро нууусаmu Кайвон!
Даp xама давpy замон pоxбаpони давлатpо заpyp аст, ки ба мансабxои давлатй инсонxои хиpадмандy бомаъpифатy хушсухану боодобpо сазовоpy лоик донанд, зеpо ин гypyxи одамон обpy ва нуфузи давлату pоxбаpи онpо баланд мебаpдоpанд ва маxз суботи сиёсй, фаpxангй, иктисодии давлат аз нафаpони хиpадмандy хештаншиносу башаpдyст ва зиёии вокеии миллй сахт вобаста аст: Mардu суханро 3u y навохmанy бщр, Mардu адабро 3u y вазuфавy девон!
Шоиpи инсондусту ватандyст аз муваффакият ва мyзаффаpияти амиpони pаиятпаpваpи Сомонй ба вачд омада, пойтахти Сомониён - шаxpи Бyхоpоpо аз пойтахти хилофати аpаб - БаFдоди он замон боло мегyзоpад ва бо xиссиёти баланд даъво мекунад, ки xаp кучое миpи Хypосон бошад, пиpyзй он чост: Имруз ба х;ар х;оле Багдод Бухоро^, Куцо мuрu Хуросон œm, шрузй он цо^!
Пойтахти xаp давлат нишондщандаи шyкyxy макоми давлатдоpист ва Рудакй даp ин байт Бyхоpои даp он замон ободу зебоpо васф каpда хоxиш доpад, ки он боз xам pавнакy pивоч ёбад.
Рочеъ ба сиёсатмадоpй, заковати pоxбаpй, маъpифати давлатдоpй ва адолатпаpваpии амиpони Сомонй даp бисёp саpчашмаxои илмиву таъpихй гуфтаанду навиштаанд, ки ба ин шакке нест, ки даp каламpави ощо вокеан адолат чоpй буда, то даpачаи заpypй баpобаpй xyкмpон будааст: Ба даврu адлu my дар зерu чархu мuной, Чунон гyрехm 3u да%рu дуранг рангu фymyр. Ku боз шона кунад уамчу бод сунбулро, Ба nешu чангалu хунрез mоракu усфур!
Ин чо шоиp бо хиpади баланди сиёсй амиppо ба пиёда каpдани FOяи баpобаpxyкyкии инсощо даъват мекунад.
Даp байти дигаp даp боpаи баpобаpxyкyкии инсонxо ва даp назди pоxбаpи давлат баpобаp будани доpовy нодоp ва зypy заъифpо чунин ба калам додаст: Дод бшбад заъuф х;амчу кави з-уй, Цавр набшй ба наздu уву на удвон!
Адолату саховатмандй ва чуду маpxамати pоxбаpи давлатpо Рудакй чунин тасвиp каpда, оpзyи он доpад, ки даp мамлакат чавpy бахилй py ба коxиш буда, адолату саховат xамеша зиёд бошад:
Туйй, ш цавру бaхuлй ба my гupuфm шшеб, Чунон, ш доду caхoвam ба my гupuфm фароз!
Шоиp аз пиpyзии амиpони Сомонй шод аст ва хосидону бахилону нобакоpонpо чашми дидан надоpад:
Анде, ш a^-^u мо боз омад шруз,
Марг аз nacu д^ан-ш раво бошаду шояд.
Пuндoшm уаме уотд, к-у боз наёяд,
Боз омад, mo уар шафаке жож нахояд.
Ё хамин матлабpо даp чои дигаp чунин ифода каpдааст:
Дaвлamu мщам уамеша бод бар афзун,
Дaвлamu aъдou у уамеша ба нуцсон!
Даp фахмиши сиёсии Рудакй шоху мулк бояд ягонаву муттахид бошанд, ки даp байтхои зеp y FOяи давлати мyтамаpказpо талкин мекунад ва даp асл заpyp аст, ки хамин тавp хам бошад:
Mup моу acmy Бухоро осмон, Moy cуu осмон ояд уаме. Мщ сарв acmy Бухоро бу^он, Саре cуu бу^он ояд уаме.
Даp хаp мавpиде, ки даp мамлакат FавFое ё фитнае саp мезанад, лозим аст, ки pохбаpи давлат аз сулху салоху ифока, на чанчолу нифока хаpф занад, зеpо шоиp сулх, некyкоpй, дустй ва pафокатpо баpои хаёти одам эхтиёчи табий ва баpои пешpафти давлатдоpй заpyp медонад. Шахси ra^^py pохбаpи бомаъpифат хамеша хохони некию сулх аст:
%ама нuюшau хоца ба некуту сулу acm, ^ама нuюшau нодон ба цангу фumнaвy eaeeocm.
Даp ин байт шоиp андешаи сулххохона ва мадоpовy мypосоpо, ки аз сифатхои баланди инсонй ва pохбаpист, талкин каpдааст.
Aндешаи дигаpи баландмазмуни Рудакй даp боби он ки хаp инсон, миллат, давлат ва хукумат бе душман намешавад ва хамеша даp чустучуи дустиву мусолимату мypосо будан аз FOяхои умумиинсонист, даp байтхои зеp хеле чолиб баён ёфтаанд: Он к-ро донам, ш уям душман acm, В-аз раеош пок бaдхoyu ман acm. Хам ба уар гау ду^й цуям-ш ман, Хам cyхaн б-oyucmaгй гуям-ш ман.
Талкини FOяи дустй байни маpдyм аз волотаpин сифатхои pохбаpи давлат ва хаp инсони некмахзаp аст ва ин байтхои устод Рудакй беш аз хазоp сол инчониб хамчун яшти yмyмибашаpй гаpдидааст: Хец шоди mcm андар ш цауон, Бapmap аз дuдopu pуu ду^он. Хец maMXü mcm бар дuл maMxmap, Аз фщокр ду^ош пуруунар!
Aбyабдyллохи Рудакй даp Fазали машхypи худ: «Чун теF ба даст Opï, маpдyм натавон кушт» бо заковати баланд, даpки окилона ва чавонмаpдии одилона аз нигохи хиpадy тачpибаи инсонй ба зимомдоpон дастyp медихад ва панде мегуяд, ки касеpо озоp надех, то аз дигаpон озоp набинй:
Чун meг ба даcm ори, мардум нamaвoн кyшm, Нaздuкu Худованд бадй wcm фapoмyшm! ... Aнгyшm макунранца ба дapкуфmaнu каc, То кac накунад ранца ба дapкуфmaнam мyшm!
Aвф каpдани бандиён даp хаp давpy замон аз таpафи pохбаpи давлат ё подшох далели маъpифати баланди давлатдоpй ва заковати олии инсонист, ки ин мавзуъ низ аз чониби ин шоиpи озодманиш баppасй гаpдидааст: Бо pacaнu aвфu он муборак xycpae, XaMK^au mam acm yap-ч дaшmy бшбон!
Пузиш бипзираду гуноу бибахшад,
Хашм наронад, ба авф кушаду гуфрон!
Ягонагии рохбарияти давлату сипохиён яке аз омилхои босуботи давлат ва амнияти дохиливу хоричии он мебошад ва дар байти зер садокати сипохиёну хизматчиёни давлатй хуб матрац шудааст:
Чокаронат ба гауи разм чу хайётонанд,
Гарчи хайёт наянд, ай малики кишваргир!
Ба гази найза цади хасми ту мепаймоянд,
То бибуранд ба шамшеру бидузанд ба тир!
Сабак гирифтан аз гузашти рузгор ва огохона бахрабардорй кардан аз он бехтарин омузгор барои хар инсони огохдил аст, ба хусус дар кори рохбарй, ки хамвора омухтану донистани гузаштаи пурифтихор илхомбахши фаъолияти оянда метавонад бошад:
%ар ки н-омухт аз гузашти рузгор,
%ец н-омузад зи %ец омузгор!
Дама нуктахои дар ин макола матрахгардида аз осори Рудакй баёнгари ин далеланд, ки ин шоири бузург хамеша дар хар фаъолияти инсон маърифату хирадро аз макулахои асосии камолоти инсонй медонистааст.
Аз ин баррасии ашъори Рудакй ба хубй равшан мегардад, ки у чун шоири замони худ, ки дар давлати ободу ороми Сомониён зиндагиву эчод кардааст, аз равиши замона, хукумати хокимон ва хиради сиёсии онхо хуб хабардор буд ва барои хубтару бехтар ба рох мондани корхои давлатдорй ин гуна афкори баланду чолибро баён кардааст. Махз шеъри Рудакй дар замонхои баъдй заминаи мухиме барои ба майдон омадани «Шохнома»-хо, «Сиёсатнома»-хо ва «Дастурулмулук»-хо дар адабиёти форсии точикй гардидааст.
Аз баррасии андешахои бикри Рудакй дар боби маърифати давлатдорй метавон ба натича расид, ки у хамчун надими сохибэхтирому мураббии мудаббири хокимони Сомонй як консепсияи чолиберо, ки фарогири аксари пахлухои рисолати давлатдорист, дар пирохани зебои шеър баён доштааст.
АДАБИЁТ
1.Саид Нафисй. Ахвол ва ашъори Абуабдуллох Ч,аъфар бинни Мухаммад Рудакии Самаркандй.
Ч,илди 3.-Техрон, 1319.
2.Мирзоев А . Сездах макола. -Душанбе: Ирфон, 1977.
3.Мирзозода Х. Таърихи адабиёти точик. Китоби 1. -Душанбе: Маориф, 1987.
4.Насриддинов А. Рудакй (нусхашиносй ва накду баррасии ашъори бозмонда). -Хучанд, 1999.
5.Абуабдуллохи Рудакй. Насими Мулиён. Дебоча ва танзиму тавзехи Рахмонфар А. -Душанбе:
Адиб, 1999.
Афсахзод А. Одамушшуаро Рудакй. -Душанбе: Адиб, 2008.
КУЛЬТУРА УПРАВЛЕНИЯ ГОСУДАРСТВОМ С ТОЧКИ ЗРЕНИЯ
АБУАБДУЛЛО РУДАКИ
Абуабдулло Рудаки, будучи основоположником персидско-таджикской литературы, написал ценные стихи на различных темах, что в них отражены его бесценные идеи. Абуабдулло Рудаки, находясь при дворе Саманидов, был у них учителем и наставником.
Данная статья посвящена изучению темы культуры управления государством с точки зрения Рудаки, которая хорошо отражено в стихах поэта.
Ключевые слова: Абуабдуллох Рудаки, основоположник, стих, учитель, наставник, культура, идея, Сомониды, период, поэт, отражение.
STATE MANAGEMENT CULTURE FROM THE POINT OF VIEW OF
ABUABDULLO RUDAKY
Abuabdulloh Rudaki as the founder of the Persian and Tajik literature wrote valuable verses on various topics, which his ideas reflected their as well as. Abuabdulloh Rudaki was a teacher and instructor in Somoniyon period.
This article is dedicated topic of state culture management from the point of view of Rudaky and the mentioned topic are reflected in the verses of poet.
Key words: Abuabdulloh Rudaky , founder, verse, teacher, instructor, culture, idea, Somoniyon, period, poet, reflection.
Сведения об авторе:
Элбоев Вафо, д.ф.н., профессор кафедры теории и истории литературы ТГПУим.Садриддина Айни: тел: 935314408; эл.почта: [email protected]
About the author:
Elboev Vafo, Doctor of Philology, Professor of the Department of Theory and History of Literature of the TSPU named after Sadriddin Aini: tel: 935314408; e-mail: [email protected]
НАКЩИ МУДАК^Щ ДАР ШИНОХТИ ТАРЧУМА ВА СА^МИ МУТАР^ИМ ДАР
АДАБИЁТ
Худойдодов Аъзам
Донишкадаи давлатии забонуои Тоцикистон ба номи Сотим Улугзода
Пош хурдани давлати абаркудрати Шуравй дар соли 1991 ва истиклолияти вокей ба даст овардани собик чумхурихои он чараёни кори эчодй дар бахши тарчумаи бадей, фаъолияти халкхо аз рохи таквият додани равобити мавчудаи адабию фархангии байни кишвархо ва синтези анъанаву суннатхои гуногуни бадей, тахкики илмии масоили мубрам, вале актуалии пайванди тамаддунхо нохамвор, ноустувор ва дар баъзе мавридхо ташвишовар сурат гирифта, пастию баландихои гуногун ва баъзан гайричашмдоштро паси сар кардаанд. Масалан, дар бахши тарчума тайи чанд сол «хушксолй» руй дода, такрибан хосиле ба даст наомада бошад, дар сохаи дигар, масалан, тахкики илмии таърих ва назарияи тарчума, робитахои адабй, натичахои чашмрасе ба даст омаданд.
Вазъияту имконият дар мавриди тайёр кардани мутахассисон дар масъалахои робита ва тарчумаи бадей вокеан назаррас ва боиси таъкиди махсус аст. Дар сохаи тарчумашиносй ва тахкики масъалаи робитахои адабй, омода кардани мутахассисони илмии ин соха, ки хануз солхои 70-80 -уми садаи ХХ ба ин кор машгул буда, рисолахои худро дифоъ карданд, инчунин онхое, ки дар солхои 90-ум ба майдон омаданд, ба вежа баъди вокиахои бахманмохи соли 1990 ва соли пошхурии Иттиходи Шуравй ба пажухиш, аспирантура ва докторантураи соха омада, аз рисолахои номзадию доктории худ дифоъ ба амал оварданд.
Имруз вакти он расидааст, ки дар Чумхурии Точикистон чун давлати сохибистиклол мутарчимон, мутахасссисони бозоргири чахоние дошта бошем, ки эшон дар тарчумаи хамзамон, асархои бадей, илмй ва гайра аз забони асл накши муассир гузоранд. Дар ин чода шуъбахои тарчумашиносии Донишгохи миллии Точикистон, Донишкадаи давлатии забонхои Точикистон ба номи Сотим Улугзода ва дигар донишгоху донишкадахо бояд чидду чахд намоянд. Иншои китобу дастур ва хрестоматияхо дар ин замина саривактй буда, ба ин кори хайр мусоидат менамояд.
Мачмуаи маколахои Абдурашид Самадов бо унвони «Шигардхои тарчумаи» (Душанбе, 2016) дар ин раванд саривактй ва муфид буда, он дар халлу фасли масоили тарчумашиносй, ба вежа андешахо дар атрофи тарчумон ва пешаву масъулияти мутарчим, тарчумаи бадей чун омили мухими инкишофи адабиёт, тарчумаи шифохй ва намудхои он, хосатан тарчумаи хамзамон, мулохизаву мушохидахо атрофи тарчумаи осори Рудакиву Фирдавсй, Низомиву Дофиз ба забонхои русиву аврупой, сахми мутарчимони Аврупо ва рус дар тарчума ва пахн намудану густариш пайдо кардани осори классикони форсии точикй ва ва гайра накши муассир дорад.
Зикр бояд намуд, ки ба мачмуа академик Носирчон Салимй оид ба фаъолияти омузгориву пажухандагии А. Самадов пешгуфтори вижае навишта, хизматхои эшонро дар ин чода арзёбй намудааст.
Аз мухтавои шонздах маколаи мачмуа бармеояд, ки муаллиф дар чодаи тарчума ва тарчумашиносй дар баробари мухаккикони пешрави ин соха Д. Шодикулов, А.
