Научная статья на тему 'Старый Ахсикент'

Старый Ахсикент Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
106
21
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
искусство / Сомониды / Караханиды / тимуридский период / культура / возрождение / турецкий язык / литература / туризм / восток / музей под открытым небом / поэзия. / art / Somonids / Karakhanids / timurid period / culture / renaissance / the turkish language / literature / tourism / east / open-air museum / poetry.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Бахтиёр Рузинов, Абдурауф Абдуллаев

В статье анализируются история, культура и искусство Ахсикента, древней столицы Ферганской долины, труды ученых, внесших вклад в развитие нашей национальной духовности, и ученых, которые ее подробно изучили.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The old Ahsikent

This article analyzes the history, culture and art of Ahsikent, the ancient capital of the Fergana Valley, the works of scholars who contributed to the development of our national spirituality and the scientists who studied it in detail.

Текст научной работы на тему «Старый Ахсикент»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

The old Ahsikent

Bakhtiyor RUZINOV1 Abdurauf ABDULLAEV2

Namangan State University

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received January 2021 Received in revised form 15 January 2021 Accepted 20 February 2021 Available online 7 March 2021

Keywords:

art, Somonids, Karakhanids, timurid period, culture, renaissance, the turkish language, literature, tourism, east, open-air museum, poetry.

Kyx,Ha AxcuKeHT

Калит сузлар:

санъат; Сомонийлар, Корахонийлар, темурийлар даври; маданият; уйгониш даври; туркий тил; адабиёт; туризм, шарк;; очик; осмон остидаги музей, шеърият.

Старый Ахсикент

Ключевые слова:

искусство, Сомониды, Караханиды, тимуридский период, культура, возрождение, турецкий язык, литература, туризм,

This article analyzes the history, culture and art of Ahsikent, the ancient capital of the Fergana Valley, the works of scholars who contributed to the development of our national spirituality and the scientists who studied it in detail.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

АННОТАЦИЯ

Мазкур ма;олада фаргона водийсининг кадимий пойтахт шахри Ахсикентнинг тарихи, маданияти ва санъатининг ривожи, унинг миллий маънавиятимиз тара;;иётига х,исса кушган алломалар ва уни атрофлича урганган олимларнинг ишлари тугрисида тахлил килинган.

АННОТАЦИЯ

В статье анализируются история, культура и искусство Ахсикента, древней столицы Ферганской долины, труды ученых, внесших вклад в развитие нашей национальной духовности, и ученых, которые ее подробно изучили.

1 Lecturer of the Department of Applied Arts and Painting, Namangan State University, Namangan, Uzbekistan

2 Lecturer of the Department of Cultural Studies, Namangan State University, Namangan, Uzbekistan Email: abruz@mail.ru

восток, музей под открытым небом, поэзия.

Цадимда Осиёни Европа билан боглаб турган Буюк ипак йулининг гуллаб-яшнашида пойтахт шахарларнинг ахамияти катта булган. Бу борада кадимги Фаргона улкасининг пойтахтларидан бири - Ахсикент узига хос урин тутган. Камида икки минг йиллик тарихга эга кддимий шахар харобалари Туракургон ва Жомашуй оркали утадиган Наманган - Фаргона автойулининг икки томонида, Сирдарёнинг унг сохили буйлаб чузилиб кетган баланд тепаликлар куринишида ётибди.

Мазкур Эски Ахси манзилгохи Фаргона водийсидаги энг йирик археологик ёдгорлик хисобланиб, сакланиб долган умумий ер майдони 150 гектардан зиёдни ташкил этади. Узига хос услубда курилган буржлар мудофаа деворининг ташки томонига чи;май, унинг урнига деворнинг тепа сатхидан яна камида 5-6 метр баланд булган. Шунинг хисобига мудофаа деворининг баландлиги хам 20 метрга етган. Хозирги кунда хам ушбу буржларнинг колдиги мудофаа деворининг са;ланган ;исми сатхидан 3-4 метр баланддир. Бу даврга оид бундай махобатли мудофаа девори колдиклари водийнинг бош;а жойида топилмаган булиб, у Марказий Осиё шахар курилиши маданиятида мухим ахамият касб этади.

Манзилгохни ;азиб урганган кадимшунос олимлар моддий - ашёвий далиллар ва энг кух,на ёзма хитой манбаларига таянган холда шахарнинг пайдо булишини тахминан милоддан аввалги III асрларга тугри келиши маълумотини берганлар. Ахсикент Буюк Ипак йули чоррахасида жойлашган шахарлардан бири булиб, тарихнинг куп даврларида Фаргона водийсининг пойтахти вазифасини утаган. Фаргона хакидаги дастлабки аник маълумотлар милоддан аввалги 128-127 йилларда бу ерларда булган Хитой дипломати Чжан Цяннинг 126 йилда Хитой императори У-Дига йуллаган хисоботида учрайди. Чжан Цянь ва ундан кейинги элчиларнинг колдирган хабарномалари асосида Сима Цяннинг "Ши Цзи" ва Бан Гунинг "Хоу Хань шу" каби тарихий асарлари ёзилган. Ушбу йилномалар Фаргонанинг ижтимоий-иктисодий ва сиёсий хаётида Ахсикентнинг тутган урни хакидаги дастлабки берилган ёзма манба маълумотлари билан ахамиятлидир. "Ши Цзи"нинг муаллифи Сима Цянь Фаргонада 70 та шахар борлигини ёзган эди.

Хитой манбаларида катта кишлоклар хам шахар, деб тилга олинган. Милодий эранинг бошларига келиб, Фаргона водийсининг дарё ва сой хавзаларидан энг унумдор ерлар тулик узлаштирилиб, дехкончилик кенг ривожланиши баробарида халкаро савдо алокаларининг кенгайиши, куп тармокли хунармандчиликнинг жадал тараккийси, кончиликнинг тезкорлик билан усиши шахар маданиятининг хар томонлама барк уриб, гуллаб-яшнашига олиб келди. Бу даврда Довон давлати Сугд, Бактрия, Эрон, Хиндистон давлатлари ва кушни кучманчи кабилалар билан савдо-сотик алокаларини юритган.

Ахсикент сингари пойтахт шахарлар эса хар томонлама ривожланган. Айникса милоднинг V - VII асрларида шахарда беш-олти хоналик уй-жой курилишига катта ахамият берилган.

Бу даврга келиб китъалараро йул Фаргона халклари хаётида жуда мухим урин эгаллай бошлаган. Хусусан, VI-VII асрларда сугд-турк савдогарлари Шаркда Хитой оркали Корея ва Япониягача, F арбда Урта Ер денгизи буйи давлатларигача, Жанубда Хиндистон ва Цейлонгача бориб, савдо-сотик ишлари билан шугулланганлар.

Урта асрларда Ахсикент, Афросиёб, Шохрухия, Пойканд, Термиз каби шахарларда шиша буюмлар ишлаб чикарилганлиги маълум. Хунармандчилик ва

амалий санъатнинг барча сохалари ривожланиши учун талаб этиладиган зарурий хом ашёлар, яъни, соз тупрок, ранглар тайёрлаш учун хамма турдаги усимликлар, пахта, пилла, тери, кварц куми, даламит, пигматит, дала шпати, каолин, калай, жез, кумуш, олтин, темир, молибден ва бош;а рудалар Ахсикент ва унинг атрофида мавжуд эди.

Фартона водийсида ишлаб чи;арилган махсулотлар савдоси нафа;ат Мовароуннахрда, балки Буюк Ипак йули ор;али бутун дунёга машхур булган. Ривожланган урта асрларда (Х-Х11) гуллаб-яшнаган Фартона — Ахсикат арк, икки кисмдан иборат шахристон ва рабоддан иборат булиб, шахристон ва тарбий рабоднинг асосий ;исми IX асрнинг иккинчи ярми XVI асрнинг бошларида хунармандлар билан банд булган. Хунармандларнинг купчилиги темир, пулат ишлаб чи;ариш ва улардан хилма-хил буюм ва куроллар тайёрлаш билан шутулланган. Археологик тад;и;отлар Фартона - Ахсикат шахрининг и;тисодий салохияти ва унинг Марказий Осиёда тутган урнини ани;лаш имконини берди. VIII аср охири IX аср бошларида Ахсикент шахри араб йилномаларида (Сутд хужжатларида "Фраганик", деб номлангани сингари) "Фартона", деб аталган. Яъни, пойтахт шахар, водий ва давлат бир хил номга эга булган. Илк араб йилномаларидан хисобланган комусий олим Абу Жаъфар ат-Табарий (839 - 923) нинг "Тарихи ар-расул ва-л-мулук", яъни, "Пайтамбарлар ва подшохлар тарихи" асарида Фартона водийсидаги 5 та шахар: Хужанд, Косон, Боб, Кубо ва Фартона тилга олинган. Ибн Хурдодбехнинг милодий 846 йилда ёзиб тамомлаган "Китоб ал-масолик ул-мамолик" ("Йуллар ва мамлакатлар ха;ида китоб") асарида Араб халифалиги кул остидаги мамлакатлар, шахарлар хамда улкалар оралитидаги масофа, ва уларга бориладиган йуллар ахолидан ундириладиган солик ва жарималар микдори) хакида киска лекин, кимматли маълумотлар мавжуд.

Айни;са, сомонийлардан Нух, ибн Асад (842 йилда вафот этган) ва Ахмад ибн Асад (819 - 864) даврларида Сутд хамда Фартонанинг умумий ахволи, Мовароуннахр ва Фартонада IX асрда исти;омат килган туркий хал;лар хакидаги маълумотлар бенихоя кимматлидир. Ибн Хурдодбех VIII аср охири - IX аср бошларида Боб ва Кубо шахарлари орасида Фартона шахри жойлашганлиги хусусида ёзиб, унинг аник урни координатларини хам курсатиб утган эди. Ёзилишича, Боб (Поп) ва Фартона (Ахсикент) шахарларининг уртасидаги масофа 4 фарсах (1 фарсах - 8 километр), ундан Кубо (Кува) шахригача эса 10 фарсахга тенг булган. Демак, Бобдан Фартона шахригача 32 км., Фартонадан Кубогача булган масофа 80 км.ни ташкил этган. Хрзирги Поп ва Эски Ахси ёдгорликлари орасидаги масофа 32- 35 километрга, Эски Ахсидан то Кува харобаларигача эса 80 - 85 километрга тенг. Бундан хам куриниб турибдики, сираям иккиланмасдан, ибн Хурдодбех асарида курсатилган "Фартона" шахри хозирги Эски Ахси ёдгорлиги урнида булган, деган хулосани чикариш мумкин.

Кадимги Фартонанинг пойтахт шахарларидан бири Ахсикат (Ахсикент) булган. Абдулкарим Самъоний бу шахарни Фартонанинг энг гузал ва озода шахарларидан эканлигини, Ёкут ал-Хамавий эса унинг Сирдарёдан бир фарсах масофада тотлар орасидаги текисликда жойлашганлигини айтади. Унинг таъкидлашича, шахар куртони ва работи девор билан уралган ва туртта дарвозаси бор эди. Шахар атрофида ботлар, работ ичида эса куплаб ховузлар булиб, анхорлар утган. Катта жоме масжиди, бозор, калъа ва бошка бинолар Ахсикентнинг ички шахар кисмида жойлашган. Атрофдаги тотлардан олтин ва кумуш казиб олинган.

IX асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб Фартона шахри араб манбаларида Ахсикат, деб юритила бошланди. Лекин, нумизматик материалларнинг гувохлик беришича, XI

асрнинг урталаригача Фаргонанинг бош пойтахти икки ном билан Фаргона ва Ахсикат деб, аталган. Чунки, араб тилидаги манбаларда хам Фаргона номи бир пайтнинг узида давлат ва шу давлат пойтахтининг номи сифатида берилган. Урта асрларда Фаргона водийсида катор катта шахарлар барпо этилганлиги ва уларда илм-фаннинг турли сохалари муваффакиятли ривожланганлиги аникланган. Чунончи, Мукаддасий (X аср) Фаргона водийсида киркдан зиёд катта-кичик шахарлар булганлигини хабарини берган. Абдулкарим Самъоний эса, туккизта шахар, еттита кишлок ва битта махаллани зикр этган. Ахсикат, Косон, Маргилон, Кува, Уш, Узганд, Хайлам, Кукон, Хужанд каби шахарлар, Андукон, Газак, Заркан, Йадухкат, Нав;ад, Ломиш каби катор ;ишло;лар шулар жумласидандир.

Фасих Хавофийнинг "Мажмаи Фасихий" асарида Мирзо Улугбекнинг 1414 йил Фаргона сари ;ушин тортиб, Ахсини ;амал ;илиб эгаллаганлиги баён этилган. Бу во;еа Абдураззо; Самар;андийнинг "Матлаи садъайн ва мажмаи бахрайн" асарида куйидагича тасвирланади: "...Мирзо Улугбек курагон Андижонга ;араб юрди. Мирзо Амирак Ахмад у ернинг ;алъаларини мустахкамлаб, то;;а чи;иб кетди. Мирзо Улугбек у ернинг энг катта ;алъаси булган Ахси ;алъасини мухосара ;илди. У шундай ;алъаки, унинг мезаналаридан фалак бошо; (юлдуз)ларини териб олиш ва баланд хоналаридан фаришталар гулгуласини эшитиш мумкин эди". Бундан Ахсикент кургонининг XIV аср охири - XV аср бошларида хам Фаргона водийсидаги мустахкам мудофаа деворларига эга, стратегик ахамиятга молик шахар-;ургон булганлиги аён булади. XV асрнинг иккинчи ярмига келиб темурийлар даврида Ахсикент шахри яна кайтадан пойтахтга айлантирилди. Темурийзода Умаршайх Мирзо бу шахарни пойтахт ;илиб танлаб, 1494 йилгача мамлакатни шу ердан туриб бош;арди.

Профессор Н.Н.Веселовский Эски Ахсини урганиш юзасидан берган хисоботида шахар XV асрда хам мавжудлигини, тад;и;отчи И.А.Кастанье эса темурийлардан Умаршайх Мирзо, шайбонийлардан Жонибек Султон айнан Эски Ахсидан туриб мамлакатни бош;арганликларини ёзган эди. Ахси шахри 1621 йилда руй берган дахшатли зилзила о;ибатида халокатга учраган. Кейинчалик Ахсида юз берган зилзила тугрисида XVII аср тарихчиси Тохир Мухаммад бинни Имомуддин Сабзоворий "Тарихи табо;от ут-Тохирий" китобида маълумотлар келтирган. Мазкур маълумотлар Исхо;хон Жунайдуллохужа Ибратнинг "Тарихи Фаргона" асарида хам уз ифодасини топган: "...уша пайтдаги Фаргона пойтахти Ахси шундай вайрон булганки, неча минглаб одамлар иморатлар остида ;олганлар. Биринчи куни етмиш марта ;имирлаган, олти ойгача силкиниш давом этган...".

Косонсойлик машхур географ ва табиатшунос олим Саййид Мухаммад Тохир ибн Абдул Косим томонидан 1640 йилда ёзилган "Ажойиб ут-табо;от" ("Минта;алар ажойиботлари") асарида ёзилишича, муаллиф зилзила о;ибатларини уз кузи билан курган. Во;еа шундай тасвирланган: "...Х,ижрий йили билан 1030 йилда (милодий 1621 йил) Ахси вилоятида шундай зилзила булдики, Сирдарёдан чай;алиб чи;;ан сув дарё четидаги далани босиб кетди, сув билан чи;ариб ташланган бали;лар типирчилади ва улди. Катта дарахтлар илдизи билан юлиниб, ерга тушди. Иморатлар катти; ва тез-тез зилзиладан вайрон булиб, куп одам йи;илган иморатлар остида ;олиб улди. Куп одамнинг оё;-кули синди, хайвонлар куркинчдан далаларга ;араб ;очди. Олти ойгача зилзила шундай булиб турди. Масалан: биринчи куни зилзила 70 мартагача бориб етди. Шуниси ;изи;ки, энг катти; зилзила Ахси кургонининг ичида булиб, атроф ;ишло;ларда унча катти;

булмади. Шахардан бир фарсах (6-8км) ерда хеч кандай товуш эшитилмади." Ана шу вайронгарчиликдан кейин Ахси калъа шахри кайта тикланмади.

Ахсикент юртимиздан етишиб чиккан куплаб алломаларнинг киндик кони тукилган муборак замин хамдир. Хусусан, Абул Косим Махмуд ибн Мухаммад ас-Суфий Ахсикатий ("Устози аввал"), "Зул Фазоил" ("Фазилатлар сохиби") номи билан шухрат козонган Абу Рашод Ахсикатий, "Зул Манокиб" ("Мактовга сазовор хислатлар эгаси") лакабини олган Абул Вафо Мухаммад ибн ал-Косим ал-Ахсикатий, "Малики шуаро" ("Шоирлар подшоси") ва "Амири шуаро" ("Шоирлар амири") даражасига эришган Абдул Фазл Мухаммад Тохир Асириддин Ахсикатий, Тожуддин Абу Бакр бин Ахмад ал-Ахсикатий ал-Хужандий ("Бош фатвочи"), Сайфиддин Ахсикатий, Мавлоно Поянда Охун Ахсикатий ("Муршиди комил"), Ал-Хусайн ибн Абу Баъли Абу Али ал-Ахсикатий ал-Фаргоний, Дамашкда "Фахрул ислом" унвонини олган Абу Саъид Мусъида ибн Бакр ал-Фаргоний, - Хисомуддин Ахсикантий - "Имом Ахсикатий" ва "Мукаййад мужтахид" унвонига сазовор булган, Мухаммад Юсуф ибн Имомуддин Ахсикатий, Иброхим ибн Юсуф бин Имомуддин Ахсикатийлар диний ва дунёвий илмлар сохасида шухрат козонганлар. Яна шуни айтиш жоизки, кейинги тадкикотлар натижасида янги-янги ахсикантий тахаллусли олимларнинг номлари манбаларда учрамокда.

Шахарнинг Ислом дини кириб келганидан кейинги, яъни, урта асрлар даври тарихини ёритишда эса асосан араб, форс хамда туркий тилли манбалардан фойдаланамиз. Урта аср тарихчи ва географлари - Балазурий, Табарий, ал-Мукаддасий, Ёкут ал-Хамавий, ибн Хавкал, ибн Хурдодбех, Абу Зайд Ахмад ибн Сахл ал-Балхий, Истахрий, Саййид Мухаммад Тохир ибн Абдулкосим Косоний, Мухаммад бинни Нажиб ал-Бакрон, Абдураззок Самаркандий, Мухаммад Солих, Хофиз Таниш Бухорий, Абул Фазл Алломий, Мирхонд, Абул Фазл Байхакий, ал-Фосих Хавофий, Хондамир, Захириддин Мухаммад Бобур, Мирзо Мухаммад Хайдар, Махмуд ибн Вали, Саййид Мухаммад Тохир ибн Абдул Косим асарларида Ахсикентнинг географик жойлашув урни, улка ижтимоий-сиёсий хаётидаги ахамияти хакидаги маълумотлар келтирилган.

Ахси, Ахсикат номлари билан аталувчи шахар — Ахсикентни XIX аср охири XX аср бошларида рус шаркшунос ва археолог олимларидан, академиклар А.Миддендорф ва В.Бартольд, профессорлардан Н.Н.Веселовский хамда А.Н. Бернштам, тадкикотчи-шаркшунослар И.А.Кастанье, В.Наливкин, Н.П.Остроумов, Н.Павлов ва бошкалар хам археологик ва манбавий асослар асосида урганганлар. Шундан кейин 1939 йилда Катта Фаргона канали курилиши даврида профессор М. Е. Массон бу ерда археологик разведка ишлари билан шугулланиб, 2 минг йил мукаддам бу ерда улкан шахар булганлиги хакидаги хулосани берди. 1948 йилда эса А.Н.Бернштам Ахсикент ёдгорлигининг лойихасини чизди, айрим жойларда казилма ишларини утказган. 1960 йил 14 майдан 20 июнигача Узбекистон Фанлар Академиясининг академиги Яхё Гуломов бошчилигидаги махсус отряд мутахассислари И. Ахроров, С. Рахимов, Й. Косимов, А. Анорбоев, Папа Христо, Гулом Мирзалиев, Кахрамон Аскаров, Фарход Максудов, Алижон Вохидов ва бошка тадкикотчи олимлар томонидан эса 1967-1969, 1971-1977, 1980-1990 ва ундан кейинги йилларда хам бу ерда илмий изланишлар утказилиб, мухим маълумотлар, ашёвий далиллар тупланмокда. И.Ахроров узининг 1960 йилги экспедиция фаолиятининг натижалари тугрисидаги хулосаларини "Узбекистонда ижтимоий фанлар" журналидаги маколасида Эски Ахси ёдгорлиги XVII асрдаги зилзила окибатида вайронага айланганини баён этди. Шунингдек, муаллиф

Захириддин Мухаммад Бобур "Бобурнома" асарида курсатиб утган Ахси цалъаси айнан бугунги кундаги Эски Ахси археологик ёдгорлиги эканлигини хам ёзган эди.

Тили ва диний эътицоди хар хил булишига царамай, Урта Осиё, жумладан, Фаргона халцлари ёнма-ён, тинч-тотув хаёт кечирганлар. Бу уз навбатида ицтисодий юксалишга олиб келган. Лекин шунга царамай шахар 1621 йилги зилзила натижасида бутунлай вайронага айланган. Шундан кейин бу ерда шахар цайта тикланмади. Ахсикент Буюк Ипак йули тизимидаги асосий катта шахарлардан бири булганлиги боис, уни археологик жихатдан урганиш нафацат Узбекистон балки, умумжахон тарихи учун хам ахамиятлидир. Юцоридагиларни инобатга олган холда, 2017 йилнинг 16 октябрида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Наманган вилоятининг Турацургон туманида «Ахсикент» археология мероси объектини мухофаза цилиш ва тадциц этиш ёдгорлик мажмуасини ташкил этиш тугрисида" ги 831-сонли Царори цабул цилинди. Ушбу царор орцали Фаргона водийсининг цадимий пойтахти Ахсикент тарихининг цайтадан урганилиши учун асос булди.

Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2019 йил 28 февраль 1 март кунлари Наманган вилоятига хусусан, Ахсикент мажмуасига ташрифи ёдгорликни "Очиц осмон остидаги музей"га айлантириш борасида ишларни самарали ташкил этишда мухим ахамиятга эга булди. Давлатимиз рахбари Ахсикент темурийзода Умаршайх Мирзо давлатининг пойтахти булганлигини, шахар тарихини бирламчи, ишончли манбалар асосида цайтадан ёзиб халцца етказиш лозимлигини уцтириб утдилар.

Шунингдек, Президент Шавкат Мирзиёев Узбекистонда археология фанини ривожлантириш борасида бир цатор таклифларни билдириб утди. Ахсикентда республика олий таълим муассасаларининг тарих ва археология йуналиши талабаларининг дала амалиётини утказиш, хар икки йилда бир маротаба "Утмишга саёхат", деб номланувчи халцаро тарихий, археологик-этнографик фестивал утказиш, халц таълими муассасалари уцувчиларида утмишга булган цизицишни уйготиш мацсадида Ахсикент ёдгорлигига синфдан ташцари мунтазам экскурсиялар уюштириш ва шу асосда "Ёш цадимшунослар" мактабини ташкил этиш, сафар таассуротлари асосида иншолар танловини утказиш мацсадида "Буюк тарихдан-буюк келажак сари" шиори остида босцичма-босцич амалга ошириладиган тадбирлар жадвалини ишлаб чициш, "Бархаёт аждодларимиз" рукни остида буюк аждодларимиз хаёти хацидаги брошюраларни нашр этиш ва вилоятдаги барча мактабларга етказиш кабилар шулар жумласидандир.

Царорда ушбу маскандан етишиб чиккан олимлар, уларнинг ишлари хаццоний тарихий хацицат, археологик цазиш ишлари ва туризм инфратузилмасини ривожлантириш курсатиб утилган. Бунинг учун бадиий миллий хунармандчилик махсулотларини ишлаб чицариш мацсадида Наманган давлат университети санъатшунослик факультети таркибида кулолчилик булими очилди. Ахсикентда туризм инфратузилмасини ривожлантириш орцали бир неча юз киши доимий иш урнига эга булишлиги, шу билан миллий хунармандларимиз махсулотларини хам реализация булишлигига, халцаро сахнага чициш имцонияти яратилади.

Хулоса урнида уйлаймизки, жамланган янги маълумотлар Наманган хусусан, Фаргона водийсининг цадимий тарихини, утмишини, маданиятини, санъатини, меъморчилик тарихини урганаётган тадцицотчилар-меъмор, тарихчи, санъатшунос ва бошца мутахассислар учун унинг тарихий-маданий меросимизда тутган урнини

Science

аницлашда мух,им кумак булиб хизмат цилади. Бундан ташцари тацдим этилаётган Ахсикент археологик объекти ушбу улка тарихи хацида эшитган барчани цизицтириб, вилоятга мамлакатимиз ва дунёнинг турли томонларидан купдан-куп сайёхлар келишини таъминлайди деб умид циламиз.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 16 октябрдаги «Наманган вилоятининг Турацургон туманида «Ахсикент» археология мероси объектини мухофаза цилиш ва тадциц этиш ёдгорлик мажмуасини ташкил этиш тугрисида» 831- Царори. /Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан от 16 октября 2017 года «О создании мемориального комплекса по охране и изучению объекта археологического наследия «Аксикент» в Туракурганском районе Наманганской области»- Resolution of the Cabinet of Ministers of the Republic of Uzbekistan dated October 16, 2017 № 831 "On the establishment of a memorial complex for the protection and study of the object of archeological heritage Axsikent in Turakurgan district of Namangan region"/.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йилнинг 16 апрелидаги «Шарцшунослик сохасида кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш ва илмий салохиятни ошириш чора-тадбирлари тугрисида»ги 4680 Царори. /Постановление Президента Республики Узбекистан от 16 апреля 2020 года № 4680 «О мерах по кардинальному совершенствованию системы подготовки специалистов в области востоковедения и повышению научного потенциала»- Resolution of the President of the Republic of Uzbekistan dated April 16, 2020 № 4680 "On measures to radically improve the system of training in the field of Oriental Studies and increase scientific capacity"/.

3. Исмоилов Ю. Наманган фахри.-Наманган: Наманган нашриёти, 1994.

4. Исмоилов Ю., Рузинов Б. Ахсикент-цадимги фаргона пойтахти.- Наманган: Наманган нашриёти, 2013. Исхоцхон тура Ибрат. Тарихи Фаргона.-Тошкент: Маънавият, 2005.

5. 19. Мирзо Мухаммад Х,айдар Аёзий. Тарихи Рашидий.- Тошкент: Узбекистон,

6. Мухаммад муфтий Охангароний. Мавлоно Лутфуллох маноциби.- Тошкент: Имом ал-Бухорий жамгармаси, 2002.

7. Нуриддинов А. Махдуми Аъзам Косоний.-Тошкент: Фан, 2008.

8. Ртвеладзе Э.В. Узбекистан в эпоху Ахмада ал-Фергани и Имама ал-Бухари: вехи политической истории // ОНУ. №12. С. 3- 10.

9. Цозоцов Т. Ахси - Фаргона шахарларининг онаси.- Тошкент: Навруз, 2018.

10. Цозоцов Т., Рузинов Б., Вохидов А. Ибрат нигохидаги Ахсикент.-Тошкент: Навруз, 2018.

11. Цориев О. Ал-Маргиноний машхур фицхшунос.- Тошкент: Мерос, 2000.

12. Рузинов Б, Режабова С, Исмоилов Ю, Цосимов А. Наманган вилояти маданий мероси.- Наманган: Наманган, 2013.

13. Цозоцов Т, Рузинов Б, Вохидов А. Буюкларга бешик булган Ахсикент ёхуд Фаргона алломалари.- Тошкент: Навруз, 2020.

2011.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.