Научная статья на тему 'Антониo Женкинсон экспедицияси'

Антониo Женкинсон экспедицияси Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
178
54
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Oriental Art and Culture
Область наук
Ключевые слова
шайбонийлар давлати / тарихий манба / тарихий харита / савдо йўллари / экспедиция / саёҳат кундалиги / карвон йўллари. / Shaybani state / historical source / historical map / trade routes / expedition / trevel diary / caravan routes

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Эргашева Раъно Абдурасуловна

мақолада Ўрта Осиё хонликларига хусусан Шайбонийлар давларти ва Россия давлати ўртаси элчилик алоқалари олиб борган Антонио Женкинсон экспедицияси ҳақида маҳълумот берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ANTONIO JENKINSON EXPEDITION

The article provides information about the expedition of Antonio Jenkinson, who conducted embassy reletions between the Central asia khanates, in particular, the Shaybani state and the Russian state.

Текст научной работы на тему «Антониo Женкинсон экспедицияси»

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

АНТОНИО ЖЕНКИНСОН ЭКСПЕДИЦИЯСИ

Эргашева Раъно Абдурасуловна Наманган вилояти Поп тумани 40-сонли умумтаълим мактаби

Аннотансия: мацолада Урта Осиё хонликларига хусусан Шайбонийлар давларти ва Россия давлати уртаси элчилик алоцалари олиб борган Антонио Женкинсон экспедицияси уацида мауълумот берилган.

Калит сузлар: шайбонийлар давлати, тарихий манба, тарихий харита, савдо йуллари, экспедиция, саёуат кундалиги, карвон йуллари.

ANTONIO JENKINSON EXPEDITION

Ergasheva Rano Abdurasulovna Pop district of Namangan region Secondary School №40

Abstract: The article provides information about the expedition of Antonio Jenkinson, who conducted embassy reletions between the Central asia khanates, in particular, the Shaybani state and the Russian state.

Keywords: Shaybani state, historical source, historical map, trade routes, expedition, trevel diary, caravan routes.

Туркий халклар яшовчи бепоён худудларни босиб олиттт Россия подшоуларининг азалий орзуси эди. Бу борадаги амалий харакат Иван Грозний замонидан бошланган эди. У К,озон (1552), Аштархон (1556), Сибир (15811590) хонликларини босиб олади ва энди Туркистон т^рисида маълумотлар туплашга киришади.

XVI асрда Бухоро ва Хива хонликларида юз берган ижтимоий-иктисодий ва сиёсий жараёнларни Антонио Женкинсон кундаликлари асосида урганишга каратилган. Антонио Женкинсон Урта Осиёга келган биринчи Европа сайёуи сифатида унинг ёзиб колдирган кундаликларидаги тарихимизга оид бой маълумотларни урганиш хозирги кунда долзарблиги билан ажралиб туради. Антонио Женкинсон саёхат кундаликларининг XVI асрда Урта Осиё халклари тарихи учун кимматли тарихий ва географик манба эканлигини тахкидлаш уринлидир.

Антонио Женкинсоннинг саёхат кундаликларининг манба сифатида ауамияти шундан иборатки, унда биринчи булиб Европа халклари Хива ва

ГМ

205

HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

Бухоро хонликлари ахолиси, турмуш-тарзи ва ижтиоий-сиёсий тарихи билан танишдилар. Антонио Женкинсон кундаликлари ва харитаси эълон килинганидан кейин (1562) Европа халкларининг Урта Осиё худуди ва ахолиси тyFрисидаги маълум бир тасаввурга эга булди, Урта Осиё хакидаги географик тасаввурлар кенгайди. Ундан ташкари, сайёх тузган харита кейинги даврларда европалик сайёхлар, харбийлар ва жамики Урта Осиёга келувчилар учун асос булиб хизмат килди.

Маълумки, XV аср охири-XVI аср бошлари Буюк географик кашфиётлар даври булиб, Россия эса Волга дарёси буйлаб Урта Осиё оркали Х,индистон ва Эронга борадиган савдо йулларини излай бошлади. Бу даврга келиб ташкил топган турли савдо компаниялари узлари учун янги мамлакат ва бозорлар очишга интилдилар.

1548 йилда Лондонда ”Янги давлат, ер, орол, мулк, очиш учун саноатчи-савдогорлар жамияти” ташкил топди. Бу жамият Хитойга ва Шаркий Х,индистонга савдо йули очишни максад килиб куйди. 1555 йил «Москва савдо компанияси » ташкил топди. Бу компания кейинчалик инглиз-рус савдо муносабатларида мухим рол уйнади. Машхур денгиз капитани Ричард Ченслер бошлик 1555 йил ноябрда Москвага элчилар юборилди. Рус хукумати ва Москва савдогарлари билан музокаралар муваффакиятли якунланди. Россиядаги инглиз савдогарлари катта имтиёзларга эга булди. Инглизлар «Москва савдо компанияси» ёрдамида Россия оркали Шаркка - Урта Осиё ва Эронга йул очдилар. 1558-1581 йилларда шаркка еттита инглиз элчилиги юборилди. 1567, 1569 ва 1571 йилларда Антонио Женкинсон бошлик элчилар Россияга уч марта келдилар.

Антонио Женкинсоннинг хаёти хакида маълумотлар жуда кам. Унинг биринчи саёхати ёшлик йилларига туFри келади. 1572 йилгача саёхатларда булган. У истеъдодли денгизчи ва мохир савдогар эди. У узок вакт «Москва савдо компанияси» хизматида булиб, компания топширикларини муваффакиятли бажариб келган. Инглиз савдо жосуси ва дипломати Антонио Женкинсон (туFилган йили номаълум - 1610 ёки 1611 йил вафот этган) Москва савдо компанияси губернатори Жон Маршнинг куёви булган. Европа, Осиё ва Африка буйлаб куп саёхат килган. У Ливерпул лордларидан биринчи вакили булиб, Англиянинг Иван Грозний хукуматидаги элчиси эди. Рус подшоси Иван Грозний рухсати билан 1558-59 ва 1562-64 йилларда Эрон ва Урта Осиёда булган. Антонио Женкинсон 1566 йил Англиянинг Москвадаги биринчи элчиси булди. У дипломатик вазифалардан ташкари бир неча мухим давлат вазифаларни хам бажарган. Антонио Женкинсон саёхати давомида тузган харитаси “Руссае, Моссовиае эт Тартариае Дессриотио” (Россия, Московия ва Татария тавсифи ) деб номланиб, Лондонда нашр этилди. Бу харита тарихий ва

ГМ

206

HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

илмий кимматга эга. Женкинсон тузган харита Абрахам Артелийнинг “Ер шарининг манзараси” (Театриум Орбис Террарум) атласи нашр этилганда атласга киритилди. Абрахам Артелий (1527-1598) фламанд географи ва картографи хисобланади.

Антонио Женкинсон 1546-йил 2-октяридан Англиядан ташкаридаги уз саёхатини бошлаган. Дастлаб Фландрияга кейин бутун Голландияга, ундан Германияга саёхат килган. Алп тоFлари оркали Италияга борган. Италиядан Пемонт оркали Францияга борган. Испания ва Португалия киролликлари, Урта ер денгизининг асосий ороллари - Родос, Малта, Сицилия, Кипр, Кандия ва бошка оролларни кезиб чиккан. Грециянинг турли худудлари- Морее, Ахайя ва Коринфда булган. Туркия, Сурия ва Кичик Осиёнинг турли мамлакатларида булган. Ливан оркали Дамашкка, Самария, Галилей, Фаластин, Иерусалимгача булган давлатларда булган.

1562 йилда Каспий денгизи оркали Арманистоннинг Дарбанд (бу шахар Александр Македонский томонидан курилган) шахрига келган. Бу ердан Мидия, Парфия ва Гиркания оркали Эронга, “буюк суфий” саройига келган. (Деярли барча инглизлар Эрон подшосини “Буюк Суфий” деб атайдилар.) Суфий - Ислом динининг шиалик тарикати бир йуналиши хисобланади. 1499 йилда Суфийларнинг бошлоти Fарбий Эрон устидан хукмронлик урнатиб, узини шох деб эхлон килди. Исмоилшохнинг вориси Тахмасп даврида (1524-76) Антонио Женкинсон Эронга келган эди. Антонио Женкинсон Эрон подшоси саройида 8 ой булиб, турли мамлакатлар оркали оркага кайтган. 1566 ва 1571 йилларда икки марта яна Россияга саёхат килган.

Антонио Женкинсон Англия ва Россия уртасида савдо шартномаси тузишга уринган. Унинг авлодлари XVIII аср охири - XIX аср бошларида Англиянинг йирик давлат арбоблари булган. Антонио Женкинсон уз саёхати давомида “хеч бир уйга кирмадим, дарё буйларида ва очик жойларда яшадим. Бу давлатларга саёхат килишни хохласа, узига керакли нарсаларни олиши керак. Бу давлатларда от кам, факат уни шахарлардан олиш мумкин.” деб ёзади.

Савдогар сифатида Антонио Женкинсон 1558-1560 йилларда Урта Осиёга келиб, бу ердаги мамлакатлар ва Хитой ва Х,индистонга борадиган савдо йуллари хакида кимматли маълумотлар туплайди. Антонио Женкинсон ва унинг хамрохлари (Ричард ва Роберт Жонсонлар хамда таржимон Азиз исмли татар) саёхати кийинчилик ва хавф -хатар билан 21 ой (1558 йил апрелидан то 1559 йил 2 сентабригача) давом этди. Унинг асосий максади Урта Осиё оркали Хитой ва Х,индистонга савдо йулларини очиш эди. Лекин у уша даврдаги Урта Осиё хонликларида авж олиб кетган узаро махаллий хокимлар уртасидаги узаро урушлар туфайли уз максадига эриша олмади.

ГМ

207

HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

Антонио Женкинсон уз саёхати давомида Амударё, Маетит улуси, XVI аср урталарида Бухоро ва Хоразм хонлигининг сиёсий -иктисодий ахволи, Урта Осиёда яшовчи халкларининг турмуш-тарзи ва урф-одатлари туFрисида кимматли маълумотлар туплайди. Бу маълумотлар унинг «Россиядаги Москов шахридан Бактриядаги Бухоро шахрига саёхат» номли эсдаликларида уз аксини топган. Асар 1562 йилда Лондонда нашр этилган. Антонио Женкинсон уз асарини Уелс графлиги графи Генри Сиднейга (1529-86) баFишлаган. Антонио Женкинсон 1558 йил рус подшосидан ёрлик олиб, Москвадан Урта Осиёга йулга чикди.

Антонио Женкинсон саёхат кундаликларида Хоразм уудудининг акс эттирилиши

Антонио Женкинсон 1558 йил 28 апрелида Москвадан 20 лига узокликдаги Коломна шахрига етиб келди. Шу йил 14 июлида Астрахан шахрига келди. 27 июлида Каспий денгизи кирFOFидаги МанFишлокка келиб тушди. У ердан товарларни 1000 туяга ортиб, карвонда 5 кун юргандан кейин бошка подшо мулкларига келди. Йулда уларга яхши куролланган татарлар карши чикишди. Бу хакда сайёх шундай ёзади: «Бу аскарлар Маетишлок деб аталган мамлакатнинг подшоси Темур Султон (Х,ожимхоннинг акаси) хизматида эди. Бу татарлар карвонларимизни тухтатиб, уз подшолари номидан бож олишди. Мен узим подшо билан учрашиб, ундан карвонларни уз хомийлигига олишни ва хавфсизлигимизни тахминлашни илтимос килдим. Подшо мени илтимосимни бажариб, мехмон килди. Улар одатда кимиз ва гушт истехмол килади. Уларда нон йук. Подшо менга савдо килишга ёрлик берди».

Сайёх Темур Султон хакида шундай ёзади: «Бу султон чулда, хеч кандай шахарсиз ва касрсиз жойда яшайди. Унинг кароргохи камишдан килинган булиб, ичи гилам билан копланган. Султон мендан узимизнинг кироллик, унинг конунлари, дини, менинг бу ерга келишим сабаблари хакида суради.

Кейин биз уз йулимизда давом этдик. 20 кун давомида сувсиз, шахарсиз ва чул худудлардан утиб бордик. Овкат йуклигидан от ва туяларни ейишга мажбур булдик. 5 октябрида биз яна Каспий денгизи курфазига чикдик. Курфазда туркман подшоси бож й^увчилари карши чикиб, туркман подшоси ва унинг кариндошлари учун бож туладик».

Антонио Женкинсон Оксус дарёси (Амударё ) туFрисида шундай ёзади: «Оксус дарёси кадимда Каспий денгизига куйилган. Бу дарё Х,индистондаги Паропамиз (Х,индикуш) тоFларидан бошланади. Х,озир бу дарё узокка окмайди. Х,озир Ардак дарёси билан кушилиб, 500 милF шимолга окиб, Хитой кулига куйилади». Антонио Женкинсон Урта Осиёга келган пайтда Амударё Сарикамиш кулига куйилган.

ГМ

208

HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

Антонио Женкинсон уз карвони билан 7 октябрида Селлизюр калъасига (Вазир шахрининг асосий калхси) етиб келди. К,алъа хакида шундай ёзади: “Селлизюр (Селлизуре) калъаси юкори тепаликда жойлашган. Унинг жанубидаги ерлар жуда хосилдор. У ерни cуFориш учун сув Хрндистондаги Парапамис (Хрндикуш) тоFларидан бошланадиган Оксус дарёсининг Ардак ирмоFидан келади. Бу даврда Оксус дарёси Каспий денгизига куйилмаган”.

Антонио Женкинсон Каспий денгизи кирFOFидан 20-22 кунлик йул юриб, 5-7 кундан сунг, Селлизюр шахрига келди. Каспий денгизи кирFOFидан Урганчгача 7-9 кунлик йул. Каспий денгизидан Ма^ишлоккача 600 верст, Селлизюр шахригача 150-210 верст. Демак, Каспий денгизидан Урганч шахригача 210 -350 верст. МаFишлокдан Селлизюр шахригача йул УстF-Урт платоси оркали утади. Йигирма кун давомида карвонлар чул иссотида ва кимсасиз чуллардан утиб борди. Савдогарлар чулда сувсиз чарчаб, Саракамиш кулига етиб келдилар. Бу ерда хам Маетишлокдагидек савдогарлар туркман кабилалари бошлиFига катта солик туларди. Сарикамиш кулидан карвон Селлизюр ёки Вазир шахри оркали 1558 йил 16 октябрида Хива хонлиги пойтахти - Урганчга етиб келди.

Узаро махаллий курашлар хонликда ишлаб чикариш кучлари камайишига олиб келди. Урганч шахри XIII-XIV асрларда мусулмон Шаркининг ривожланган шахри булган. Шахар жанубий-шаркий Европадан Урта Осиёга, МуFилистонга, Хитойга борадиган савдо йуллари устида жойлашган эди. XV аср урталарига келиб шахар инкирозга учрай бошлади. Антонио Женкинсоннинг Саройчик шахри, Хоразм шахарлари-Вазир ва Урганч туFрисидаги маълумотлари жуда кимматлидир .

Саройчик шахрига нумизматик ва ёзма манбаларга кура, XIII аср иккинчи ярми ёки XIV аср бошларида асос солинган булиб, Ок Урданинг марказларидан бири хисобланади. Сайёх Саройчик шахри туFрисида шундай ёзади: «Ёйик дарёсидан бир кунлик йул тепада Саройчик (бу шахар харобалари хозир Урал дарёси чап кирFOFида жойлашган ) номли шахар бор. Шахарни хоким Мирзо Исмоил бошкаради. Бу ерда хеч кандай савдо олиб борилмайди. Ахолиси пул ишлатмайди. Ахолининг барчаси жангчилар ва чорвадорлардир».

XV аср урталарида Шайбонийлардан Мустафахон асос солган Вазир шахри хакида хам куп маълумот беради. Антонио Женкинсон бу шахарда булган биринчи европалик сайёх эди.

«Вазир шахри Кухна Урганчдан 60 км узокликда жойлашган. 1558 йил 7 октябрида Селлизюр деб аталган калъага келдим. Бу ерда Азимхон номли хоким узининг учта ака-укалари билан хукмронлик килади. 1558 йил 9 октябрида мен унга рус подшоси ёрлотини топширдим. Хркимга узим олиб келган молларнинг 1/9 кисмини совFа килдим. Улар мени ёввойи от гуштидан

г<«г

209

http://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

килинган кабоб билан мехмон килишди. Кейинги кун хоким мени чакиртириб, рус подшосининг ишлари, мамлакатимиз ва унинг конунлари тyFрисида куплаб саволлар берди.

Селлизюр калъаси баланд тепаликда жойлашган булиб, у ерда хон яшайди. Унинг кароргохи паст ва мустахкам курилмаган. Ахолиси камбаFал, савдо билан шуFулланмайди. Бу ерда ажойиб усимликлар усади. Уни ковун (ёки тарвуз) деб аташади. Ахоли уни овкатдан кейин истеомол килади» деб давом эттиради, сайёх.

Антонио Женкинсон 1558 йил 16 октябрида Урганч шахрига келиб, шахар хакида куйидагича маълумот беради: «Урганч шахри текисликда жойлашган булиб, шахар 4 мил (1мил -1.609 км) узунликдаги пахса девор билан уралган. Лекин вайрона ва тартибсиз жойлашган. Шахардаги битта узун кучанинг тепаси ёпилган булиб, у бозор вазифасини бажаради. Етти йил давомида шахар турт марта узаро ички курашлар натижасида кулдан кулга утиб турди. Шунинг учун хам бу ерда савдогарлар жуда кам ва камбаFал. Мен факат бутун шахар буйича 4 туп мато сота олдим. Бу ерда сотиладиган асосий моллар Бухоро ва Эрондан келтирилади. Каспий денгизидан Урганч шахригача булган ерлар «туркманлар ерлари» деб аталиб, бу ерда Азимхон ва унинг 5 та ака-укалари хукмронлик килади. Улардан биттаси асосий хукмдор булиб, хон деб аталади. Лекин амалда 5 та хукмдор уз худудида мустакил хукмронлик килади. Улар бир-бири билан душманлик кайфиятидалар.

Хоннинг бу 5 та уFли унинг турли хотинларидан туFилган. Х,ар бир хон ёки султоннинг харамидагилардан ташкари 4-5 хотини бор. Бу ака-укалар уртасида уруш келиб чиккан пайтда маFлуб булгани уз одамлари билан чулга, кудук якин булган жойга бориб урнашади. Улар бу ерда савдо карвонларини талайдилар. Катта куч туплангандан кейин уз акаларининг мулкларига хужум килиб туради».

Урганчдан карвон йуллари Амударё чап кирFOFи буйлаб К,иёт шахри оркали Бухорога боради. Амударёнинг кайси кисмида кечиб утганлигини Женкинсон курсатиб утмаган. Унинг кундаликларидан шу маолумки, Урганчдан Бухорогача 15-18 кунда етиб бориш мумкин. XVII асрда савдо карвонлари одатда Амударё оркали Хазорасп шахридан утган. Бу йул Урганч ва Бухоро орал^ида булиб, 500 км ташкил этди. Бу йулда туяларда бир кунда 2530 км юрилса, 17-20 кунда етиб бориши мумкин. Хива хонлигидан Бухорогача инглиз савдогари шу йул оркали утган.

Урганчдан Бухорогача йул хавфсиз: узаро урушлар даврида ахоли чулга кочиб кетади. Улар бу ерда савдо карвонларини талайдилар Антонио Женкинсон карвони хавфсиз булиши учун Киёт шахри оркали Бухорога кетди.

ГМ

210

HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

А.Женкинсоннинг Вазир ва Урганч шахри хакидаги маълумотларидан куриниб турибдики, бу пайтда Хоразмнинг маркази Вазир булиб, Урганч эса инкирозга юз тутган эди. «Каспий денгизидан Селлизюр калъасигача булган худудларда ахолининг катта гурухи яшайди. Бу худуд ёввойи чул булиб, хеч кандай шахар ёки доимий уй йук. Улар узларининг туя от ва куйлари билан бир жойдан иккинчи жойга кучиб юришади. Уларнинг куйлари жуда катта булиб, хар бирининг думбаси 60-80 фунт (1фунт-0.453кг) келади. У ерда ёввойи отлар жуда куп. Бу ерда яшайдиган татарлар узларининг бургутлари билан от овлашади. Бу ердаги татарлар хеч качон ук-ёй ва киличсиз овга чикишмайди. Улар от устида юриб ук отишга жуда мохир.

Бу ердаги ахоли олтин, кумуш ёки бошка тангалардан фойдаланишмайди. Качондир уларга кийим ёки бошка нарса зарур булса, уларни куйга айрибошлашади.Уларда умуман нон йук. Уларда катта гушт захираси булиб, одатда от гуштини ейишади. Уларнинг севимли ичимлиги кимиз ёки сут хисобланади. Худудда хеч кандай дарё ёки сув хавзаси йук. Бу ердан форс култотигача 20 кунлик йул. Кудуклардан олинган сув жуда шурдир. Улар ерда утириб овкатланишмайди. Факат ибодат пайтда ерда утирадилар.1558 йил 26 ноябрида биз Урганч шахридан чикиб, Оксус дарёси (Амударё) буйлаб 100 миллF юрдик. Ардак дарёсига келганда катта бож туладик. Ардак дарёси катта ва тез окар дарё булиб, Оксус дарёсидан бошланади ва 1000 милдан кейин “Хитой кули”га куйилади.

Антонио Женкинсон маълумот беришича, Амударёнинг ирмоFи доимо Каспий денгизига куйилган. Унинг чап ирмоFи илгари Урганч ва Вазир шахридан утган Антонио Женкинсон даврида Каспий денгизига куйилмаган. Амударёнинг унг кирFOFи (Женкинсон уни Ардак деб атаган ) яхни Бухоро ва Хоразм оралотидаги кисми кенг ва суви куп булган. Антонио Женкинсоннинг XVI аср урталарида Маетит улуси ахволи туFрисидаги маълумотлари XVI аср Олтин Урданинг такдирида катта рол уйнайди. Антонио Женкинсон кундалигида Хоразмда юз берган сиёсий хаёт туFрисида батафсил маълумотлар берилади. Аванешхон хукмронлигидан бир неча йил кейин мамлакатда таркоколик бошланди. Бундан фойдаланиб, Бухоро хони Убайдуллахон 1538 йилда Хоразмни босиб олишга уриниб курди. Бухороликларнинг Хоразмга юришидан кейин мамлакатда бошбошдоклик авж олиб кетди. Бу жараён 1558 йил Х,ожи Мухаммад ёки Хржимхон (у дастлаб Вазир шахри хокими эди) тахтга утириши билан тугалланди. Уша 1558 йилда XVI асрда Хоразмга келган биринчи европалик сайёх эди. Уша пайтда Хоразм иккита кисмдан: “ТоFбуйи,, ва “Сувбуйи” дан иборат эди.

Хулоса килиб шуни айтиш керакки, Антонио Женкинсон саёхати кундалигининг киммати шундаки, у XVI асрда Урта Осиёга келиб, Бухоро ва

ГМ

211

HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

'Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal - (3) III/2020

ISSN 2181-063X

Хоразм хонликларининг ижтимоий - иктисодий ва сиёсий хаёти туFрисида тулик маълумот бера олган биринчи европалик сайёх булди. Сайёх узининг кундалигида Урта Осиё географияси хакида яхши маълумот берган. Амударё хавзасидаги серхосил ерлар, узи дуч келган халклар, айникса, Бухоро шахри ва ахолисини алохида тасвирлашга эътибор берган. Булардан ташкари, сайёх узи булган юртларнинг харитасини хам тузиб чиккан. Шунинг учун Антонио Женкинсон кундалиги бир томондан, тарихий, иккинчи томондан, картографик характерга хам эга. Учинчидан, сайёх Урта Осиё шахарлар ва кишлоклари уртасидаги оралик масофаларни хам улчаб берган. Гарчи Антонио Женкинсон тузган харитада баози бир камчилик ва хатолар булсада, харита уша даврдаги Урта Осиёнинг худудларини тасаввур этиш учун етарли даражада.

Х,озирги кунда Антонио Женкинсоннинг туплаган тарихий маълумотлари Урта Осиё халклари, хусусан, узбек халки хаётининг турли тармокларини узганишда мухим тарихий ва этнографик манба булиб хизмат килади.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Фомченко А Русские население в Туркестанском край Т., 1983

2. Г. Хддоятов, В. Костецкий Узбекистан тарихи, Т.,2002

3. Зиёев Х,.Узбек хонликлари чоризм томонидан босиб олиниши тарихига доир.Т., 1990

212

HTTP://OAC.DSMI-QF.UZ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.