Научная статья на тему 'СТАНОВЛЕНИЕ И РАЗВИТИЕ ТВОРЧЕСТВА МИРЗО ТУРСУНЗАДЕ В ТРИДЦАТЫЕ ГОДЫ'

СТАНОВЛЕНИЕ И РАЗВИТИЕ ТВОРЧЕСТВА МИРЗО ТУРСУНЗАДЕ В ТРИДЦАТЫЕ ГОДЫ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
129
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МИРЗО ТУРСУНЗАДЕ / ПРОЦЕСС / ФОРМИРОВАНИЕ ТВОРЧЕСТВА / ТРИДЦАТЫЕ ГАДЬ / СТИХОТВОРЕНИЕ / ДРАМАТИЧЕСКИЕ ПРОИЗВЕДЕНИЯ / ЛИТЕРАТУРА / ИСТОРИЯ / КУЛЬТУРА / ПРОШЛАЯ ЦИВИЛИЗАЦИЯ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Эшоновой Мутрибахон Асадхоновна

Мирзо Турсунзаде осуществляет свою деятельность в начале 30-ых годов в результате создания таджикской литературы которая дает возможность нам взглянуть на то что как характерны черты национальных идей интернационализации и концепции художественного самосознания, сформировались в литературном мышлении и с учетом того что политика вакантности была направлена на улучшения в 30-е годы человеческой природы .Сам он писал что не мог говорить о будущем общедоступном и широко распространенном понятии в этом контексте. Его характер был прежде всего интерес со стороны социальных политических и культурных интересов народа и выражал свое чисто национальное достояние. Мирза Турсунзаде позволил с полным освобождением записать образцовое прошлое и сохранить свою великую ценность и тем самым сохранить мировую культуру нации.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FORMATION AND DEVELOPMENT OF MIRZO TURSUNZADE WORK IN THE THIRTIES

Mirzo Tursunzadeh has been operating since the early 30y. As results of the creation of Tajik Literature. Mirzo Tursunzadeh gives us an opportunity to look at how the characters features of national ideas of internationalization and the concept of artistic identity were formed in the literary thinking of the whole year and taking into account the fact that the vacancy policy was aimed at improving human nature in the 30y. Mirzo Tursunzadeh could not talk about the future public and widespread concept in this context his character was primarily an interest from the social political and cultural interest of the people and expressed his pure national and heritage. Mirzo Tursunzadeh will allow with complete liberation and full youth to record the exemplary past in his Museum and preserve the world culture of the nation.

Текст научной работы на тему «СТАНОВЛЕНИЕ И РАЗВИТИЕ ТВОРЧЕСТВА МИРЗО ТУРСУНЗАДЕ В ТРИДЦАТЫЕ ГОДЫ»

Сведение об авторе:

Султанова Шукрона Бободжоновна - преподаватель кафедры стилистики и теория перевода факультета романо-германского языков Таджикского государственного педагогического университета имени Садриддина Айни. Телефон: (+992) 938358586

About the author:

Sultonova Shukrona Bobojonovna - lecturer at the Department of Stylistics and Translation Theory, Faculty of Romance and Germanic Languages, Tajik State Pedagogical University named after Sadridding Aini. Tel.: (+992) 938358586

УДК 8т2+32+8 точик+1с

ТАШАККУЛ ВА ТАДАВВУЛИ ЭЧОДИЁТИ МИРЗО ТУРСУНЗОДА ДАР СОЛДОИ СИЮМ

Эшонова М.А.

Донишго^и технологии Тоцикистон

Хар давра хусусиятхои хоси ташаккул ва тахаввули андешаи бадей ва чанбаи миллим идроки бадеии шоирро тачассум менамояд.

Мирзо Турсунзода фаъолияти адабиашро дар ибтидои солхои сй шуруъ кардааст. Махсули эчодиёти индавраинаи у мачмуаи "Байроки зафар" (1932) мебошад. Назар ба мушохидаи Ю. Бобоев "дар ин китобча хикояву очерк ва шеърхои ибтидои эчодиёти у гирд оварда, мавзуоти давраи муборизахо, раванди худшиносй ва бедории шуури синфии одамони одии мехнатй мавкеи асосй дорад" [1, с.58].

Солхои сивум, ки давраи аввали ташаккулёбии эчодиёти шоир аст, пурсамар низ хаст. Хамчунон ки А. Сайфуллоев таъйид намудааст, шоир дар ин давра "на танхо дар сохтмонхои азими мамлакат - Каналхои калони Фаргона ва Хисор, рохи Душанбе-Хоруг ширкат варзида, дар мавзуи бунёдкорихои халк ва ободии чумхурй шеъру достонхо эчод мекард, балки чахонбиниашро васеъ менамуд ва ба туфайли ковишхои эчодй махорати адабии худро такмил медод. Дар охири солхои сивум у хамчун яке аз шоирони пешкадам ва драматургхои сохибистеъдод шинохта шуд" [4, с.76]. Ба мушохидаи М. Шукуров (М. Шакурй) шеърхои индавринаи у - "Мамлакати тиллой", "Оханрабо", "Халки далер" ва "Чаманистон" аз пайдо шудани услуби тозаи шеъри точикй гувохй медоданд. Солхои сивумро метавон давраи ташаккулёбй ва тачаллии ташаккули фардиятии миллй-бадеии шоир ба шумор овард. Ин мархилаи эчодиёти вай хусусиятхо ва поэтикаи хос дошта, аз магзи адабиёт, фарханг ва тамаддуни миллй маншаъ мегирад ва бо вучуди хусусияти равиши мавзуй ва ичтимой доштанаш, чанбахои хоси миллии онро наметавон инкор кард. Бинобар ин аз аввалин навиштахояш сар карда, чанбаи миллии осори вай хам дар мухтавою мундарича ва хам шакл зохир мегардид.

Худой Шарифов дар мавриди мухити зиндагй, парвариш ва манбаъхои таъсирпазирии Мирзо Турсунзода сухан карда, "мухити фархангй ва чахони кадимии миллй"-ро [10, с.325] яке аз омилхои парвариши истеъдод ва хунари шоир донистааст.

Вокеан хам, Мирзо Турсунзода парвардаи хамин гуна мухит ва русуми зотии фархангию адабии суннатй ва мардумй буд, ки аз огози фаъолияти эчодиаш василаи таъмини хусусиятхои миллии хунарй гардида буд. Завки тачриба ва тарбияти суннативу таърихии миллй низ дар ин замина бетаъсир набуд. Ба ифодаи нависандаи Эрон Ш.Кадканй "шоири хакикиро хирад ва заковати халки у газо медихад. Хар кадаре, ки вай аз махзани афкори халкй, тахайюлоти эстетикй, анъанахои бостонии маданияти халкй бештар бахра бардорад, хамон кадар фардият ва лаёкати у, шахсияти эчодиаш ба назари мо намоён мешавад. Барои мо фарзанди арзандаи халки точик, восифи хушилхоми кишвари офтобу мехнат, зебой ва шеър - Мирзо Турсунзода хамин тавр як шахс аст" [2, с.17].

Зиёда аз ин шеъри Мирзо Турсунзода дар катори осори устод Айнй, Пайрав Сулаймонй, Абулкосим Лохутй, Мухаммадчон Рахимй, Мирсаид Миршакар ва дигарон на факат ба бедории ичтимоиву таърихии халки точик ва тахкими пояхои худшиносии миллии он мусоидат кардааст, балки дар зинахои баъдй ифодагарй савияи баландтари худогохии халк низ будааст. Махсули эчодии солхои сивуми Мирзо Турсунзода ба мо имкон медихад, мушохида кунем, ки чй гуна хусусиятхои хоси андешахои бадей, миллй, интернатсионалй ва консепсияи бадеиву зебоишинохтй дар тафаккури адиб ташаккул ёфта, тадричан чилои хос пайдо кардааст. Бо вучуди он ки сиёсати вакт кушиш дошт миллати точикро, бахусус дар солхои сй, бехувият кунад, ахли калам, аз чумла Мирзо Турсунзода дар ин давраи душвор рисолати инсонй ва хунариашро ба кадри хол ичро кардааст. Сиёсати вакт зери мафхуми

«шaкли милливу мaзмyни cотcиaлиcтй» axли кaлaмpо дacтyp мeдод, ки зaвки "мил^ти cотcиaлиcтй"-pо 6a эътибоp гиpaнд. X,aдaфx,ои cиëcй, бyзypгдaвлaтй вa интepнaтcионaлиcтй вacилae буд бapои ^tox кapдaн вa тaдpичaн as бaйн бypдaни xофизaи тaъpиxию миллй. Ин, пeш aз xaмa, aввaлaн бapои коpкapди pyx^ миллaт вa миллaтpо a8 бeгонaгон миннaтдоp cоxтaн буд вa тониян тaдpичaн xap чизи фapдиpо a8 xиcлaти миллaт вa оpмонxояш 6epyn aндоxтaн.

Вaлe, xyшбaxтонa axлок, мaънaвиëт вa боигapии зexнии миллaт дap тaмоми дaвpaxои хучуми бeгонaгон дap дacти aфpоди xyшëp буд. Aдaбиëт вa фapxaнги мо бо caъй вa aмaли шоиpy нaвиcaндaгонaш xиcлaти миллиaшpо хифз кapдa тaвониcт. Айниву Тypcyнзодa вa xaмcaфонy пaйpaвонaшон та тaнxо бapои миллaт нaвиштaнд, яъш capнaвишти миллaтpо тaчaccyм нaмyдaнд, бaлки ypо бeдоp вa бa зиcтaн caвк додaнд. Бa y ном вa зиндaгиномa додaнд вa ypо xaмeшa бapои тaъpиx хифз нaмyдaнд. Оcоpи Миpзо Тypcyнзодa дap шлхои cй xaмин гyнa pиcолaтpо ичpо кapд. Оcоpи ин дaвpaи шоиp xycycиятxои xоcи шaклгиpии тaфaккypи бaдeй вa чaнбaи миллииву интepнaтcионaлиcтии эчодгёти ypо ифодa мeкyнaд.

Ин нaвиштaxои шоиp, ки мyтaaccифонa, a8 чопхои минбaъдaи кyллиëти y бepyн мондaaнд, шогиpдонa бошaнд xaм, конceпcияи xоcи идpоки бaдeии ypо, ки чaнбaи миллй низ доpaд, ифодa мeкyнaд. ^мчунон ки пpофeccоp А. Сaтгоpов (А Сaтгоpзодa) бapxaк нaвиштaaнд, "шeъpy хикояхои aввaлини Миpзо Тypcyнзодa xaмчyн нaмyнaxои нaxycтини мaxcyли кaлaми эчодкоpe, ки бaëни FOяи мyaйяни cотcиaлиcтиpо пeшa нaмyдaacт, xycycияти бaëния вa xитобaxоpо доштa, тaбииcт, ки xany aз тacвиpxои aмики зиндaгй ,nyp бyдaнд" [7, c.2G]. Вaктe a8 фоcилaи зaмони тaъpиxй вa фapxaнгй бa оcоpи индaвpaинaи шоиp мeaндeшeм, мyxимтapин нyктae, ки бa ëд мepacaд ин acт, ки ощо a8 capнaвишти миллaт чудо шбуд^ шоиp бa воcитaи ин оcоp як дaвpaи дyшвоp вa пypxaнгомaи тaъpиxи миллaт, мacъaлaxои ичтимой, фapxaнгй, xycycиятxои xиcлaти миллй, тacвиpи зиндaгии xaммиллaтонaш вa peaлияxои точик^о тaчaccyм нaмyдaacт, ки xapчaнд aмик нaбошaд xaм, ифодaгapи моxияти миллии оcоpи дap он pyзгоp офapидaи y мeбошaнд.

Мyxимтapин yнcypи xycycияти xоcи миллии acapxои мaнcypy мaнзyми индaвpaинaи Миpзо Тypcyнзодa мaвзyи дигapгyниxо дap зиндaгиномaи миллaти точик acт, ки мyндapичaи оcоpи ypо тaшкил мeдиxaд вa чaнбaи xaм миллй вa xaм интepнaтcионaлиcтй доpaд. Шоиp дap зaминaи вокeияти тaъpиxй, ичтимой вa фapxaнгии cолxои cивyм, киëcи гyзaштaвy xол чaнбaи ичтимой вa миллии умумиигеонии шeъppо бa xaм пaйвacт. Aгap aниктap бигyeм, Миpзо Тypcyнзодa дap cолxои cивyм a8 зyмpaи cyxaнвapонe буд, ки caAn^ зaмонpо шикacт, дap acоcи мaводи тaъpиx, ичтимоиëт вa фapxaнг, capнaвишти aквоми дигap xолy кaйфияти xaммилaтони xyдpо тaшxиc дод вa дap дaвpaxои минбaъдaи эчодиëтaш бa чaмъбacтxои мyxимми бaдeивy зeбоишиноcй дacт ëфт.

Дap иpтибот бо мacъaлaи чaнбaи миллии оcоpи индaвpaинaи шоиp мeтaвон гуфт, ки Миpзо Тypcyнзодa xaнгомe ки a8 фочиaxои гyзaштaи миллaт дap ;rëc бa ояндa cyxaн мeкapд, нaмeтaвониcт мaфтyн вa фapaxмaнд нaбошaд. Дap ин зaминa xapфи y, теш aз xaмa, a8 мaнфиaтxои ичтимоию cиëcй вa фapxaнгии xaлкy миллaт буд вa диди xоcи миллй ичтимой вa бaдeиaшpо ифодa мeкapд. Дap ин боб aндeшaи зepини Н. Сaлимов caxex acx: "Aдaбиëт дap ниxоди xyд конyнмaндиe доpaд, ки бо вучуди мaxдyдият ë мaxдyдгapдонии нaзapи ичтимоиву чaxонфaxмй, тaвaccyти шaклxои бaдeй вa xоcияти мaъpифaти эcтeтикй acapxои aдaбй apзиши FOявию ичтимой пaйдо мeкyнaнд. ^зияи мaзкyppо оcоpи aдибони зaбapдacти шypaвии точик, aз чyмлa Миpзо Тypcyнзодa, ки xeч гоx озодии комили эчодй нaдоштaaнд, бa xyбй тобит мeнaмояд" [6, с. 16-21]. Aлбaттa OTëcara миллии шypaвй бa комилaн гyфтaни xaкикaт имкон нaмeдод. Бо вучуди ин бa Миpзо Тypcyнзодa тacвиpи мaнзapaxои вокeии зиндaгонии точикони мyоcиp, бaëни дapди дил вa оpзyю омоли онxо тaнxо дap бaъзe мaвpидxо дacт додa бошaд xaм, xaкикaт ин acт, ки мaзмyнy моxияти оcоpи y бa capнaвишти тaъpиxй вa фapxaнгии миллaт дap зaмони мyшaxxac иpтиботи ногycacтaнй доштa, чaнбaи миллии оcоpи ypо мyaйян мeнaмояд. Солxои cй вa бaъди он низ cyxaнони зepини шо^ моxияти конceпcияи идpоки бaдeй вa xycycиятxои xоcи чaнбaи миллии оcоpи ypо мyaйян мeкyнaд: "Мaн xaмeшa тaкдиpи xaлкaмpо пeши нaзap мeоpaм" [8, c.118].

Миpзо Тypcyнзодa дap чapaëни xaводиcи зaмон xyзypи фaъолонa дошт вa a8 ин бaлaндй дapи yфyкxои тозaи эчод бapояш боз мeгapдид. Бa ифодaи caxexтape, aгap шaxcият вa xyнapи шоиpии Миpзо Тypcyнзодapо вокeии тaъpиxивy фapxaнгй такд apзëбй кyнeм, мyболиFa нaмeшaвaд aгap гyeм, ки дap xaмин мapxилa низ y cоxиби тaвоноиxои aдaбй вa шaxcияти комили xyнapй бyдaacт, ки онpо то поëни yмp дap зиндaгй вa эчод xифз кapдaacт. Зиндaгиaш paнги xynap доpaдy xyнapaш мояи милливу инcонй. Аз ин нaзap якe a8 нaxycтин шeъpxои ибтидои cолxои ОТ эчод кapдaи y "Бa эчодкоpон" xycycияти бapномaвй дошт вa шо^ a8 тaFЙиpи capнaвишти миллaтaш, тaдpичaн py бa бexй овapдaни кишвapи точик нaмeтaвониcт

нaболaд. Ди^ дap шeъpxои дap ин дaвpa эчодкapдaи y "Офтоби мaмлaкaт" низ мyшaxxacоти зиндaгии ичтимоии y вa чaвонони точикpо ифодa мeкyнaд. ^мчунон ки Ю. Бобоeв xотиpнишон мeкyнaд, "Тypcyнзодa бо ин acapxои aввaлини xyд дap нaзми cовeтии точик caxифaи нaв нaкyшодaacт, вaлe онxо дap пeшpaфти эчодиëти шоиp xaкикaтaн як гapдишe бyдaнд" [1, c.60].

Мо дap боло доиp бa поэтикaи xоcи оcоpи cолxои cивyми шоиp ишоpa кapдeм. Во^н xaм шeъpxои aввaлини шоиp гyвоxй мeдиxaнд, ки y бeштap 6a фapxaнги кacбии aдaбии миллй тaкя доштa, дap колaбxои cyнaтй шeъp мeгyфт. Бо вучуди paвиши мaвзyй вa ичтимой гиpифтaни шeъpи точикй бaxycyc aфзyдaни чaнбaи cинфиятгapой вa бapтapичyйи идeологй дap cолxои шву чш,ил шeъpи индaвpaинaи Mиpзо Тypcyнзодa дap бapобapи panr вa моxияти зaмонивy интepнaтcионaлиcтй доштaн зaминa вa paнги миллиpо xифз нaмyдaacт. Бa ифодaи дигap, мaвзyъxои зaмони шв aлокaмaнд бa capнaвишти тозaи милгат вa aфpоди он дap зaмони тaъpиxй вa фapxaнгй бa тacвиp омaдa, моxияти зaмон, низоми xоким вa xолy xaвои aфpоди як миллaтpо ифодa кapдaaнд.

Аз ин нaзap он чй Mиpзо Тypcyнзодa cолxои cй эчод кapдaacт, бa capнaвишти миллaт дaxл доштa, во^ияти cиëcию ичтимоии он pyзгоp мaнфиaтxои xaкикии xaлкy миллaтpо ифодa мeкapд. Бо вучуди гиpифтоpи бaнди колaбy pacмиятxои зaмон бyдaн, Mиpзо Тypcyнзодa дap cолxои cивyм cимои фapдии миллиaшpо xaм дap aмaл фигами коp дap pyзномaи "Комcомоли Точикистон"), xaм бa вacилaи оcоpaш xифз кapдa тaвониcт. Якe a8 виж^ш^ тaxaввyли эчодии y дap дaвpaи aввaли эчодиëтaш, яънe cолxои от, xaмоно caдокaт бa cyннaти мepоcбapии aдaбии миллй мeбошaд, ки ин paвиш низ xycycияти xоcи чaнбaи миллии оcоpи индaвpaинaи шоиppо ифодa мeкyнaд. X,aмчyнин шaкли бaдeй вa xycycияти мaъpифaти зeбоишиноxтй пaxлyи дигapи чaнбaи миллй вa тaxaввyли эчодии шо^ дap cолxои cивyм aCT.

Mиpзо Тypcyнзодa дap cолxои швум дap оcоpи нaзмй, нacpй вa дpaмaвиaш бо тacвиpи xycycиятxои зиндaгии точикон дap зaмони чyнбишxои ичтимоиву мaфкypaвй истиклоли xyнapии xyдpо тaъмин нaмyд. Шоиp дap KHëc бо гyзaштaи тaъpиxй вa вокeияти онзaмонии pyзгоpи точикон дap оcоpaш xолy кaйфияти миллaти xyдpо тaшxиc дод^ то чоe бa чaмъбacтxои ичтимоиву фaлcaфй дacт ëфт.

A.Сaйфyллоeв фaъолияти пypчyшy xypyши Mиpзо Тypcyнзодapо дap мaтбyот, иштиpокaшpо дap мyбоpизaxои идeологй, шиноcоии нaздики ypо бо xaë™ xaлк capчaшмaи acоcии тaшaккyли эчодии шоиp дap cолxои cивyм шyмоpидa, бapxaк тaъкид мeкyнaд, ки "омузиши эчодкоpонaи мepоcи клaccикии точик, a8 xyд кapдaни тaчpибaи нaвиcaндaгони pyc, чaмъ вa фapоxaм овapдaни фолклоpи xaлки xyд низ aз мaнбaъxои мукими тaкомyли мaxоpaти шоиpии y 6a xиcоб мepaвaд. X,aмaи ин capчaшмaxо доиpaи чaxонбинии шоиppо вaceъ кapдa, боиcи бexтap шиноc шyдaни y бо зиндaгонй вa тaфaккypи xaлк мeгapдaд вa cypъaти инкишофи эчодии М. Тypcyнзодapо aфзyдa, xaлкияти нaзми ypо тaкмил мeдиxaд" [5, c.55]. Аз ин чиxaт Mиpзо Тypcyнзодa дap ин дaвpaи эчодиëтaш тaвониcт pyxияи зaмон вa во^ияти бa capи миллaт омaдapо бa тapзи бaдeй инъикоc нaмояд вa дap ин зaминa комëб низ гapдaд. X,aмчyнон ки А. Сaттоpов (А. Сaттоpзодa) тaъкид мeнaмоянд, шeъpy xикоя вa очepкy мaколaxои нaxycтини Mиpзо Тypcyнзодa низ, ки дap xaмин cолxо нaвиштa шyдaaнд, оxaнги FOлибият, cypyди шодй, ифтиxоpy кaноaтмaндй, xyдшиноcй вa чушу xypyши мexнaти озод бa гуш мepacaд, "Зaфapy Faлaбa" a8 чyмлaи пиcaндидaтapин вa cepиcтeъмолтapин кaлимaxоe мe6ошaд, ки шeъpy xикоя вa очepкy мaколaxои мaчмyaи aввaли у "Бaйpоки зaфap"-pо зeб додaacт" [7, c.35].

Бa ифодaи дигap, шeъpxои дap ибтидои фaъолияти эчодиaш офapидaи шоиp тaъpиxномaи бaдeии cолxои cивyми миллaти точик вa кишвapи точикон бyдa, оpзyвy омол вa тaлошy мyбоpизaи щши он pyзгоppо тaчaccyм мecозaд. Шeъpxои "Бa эчодкоpaм" (1934), "Офтоби мaмлaкaт" (1935), "Сypyди чaвонй" (1937), "Maмлaкaги тиллой" (1938), "Хaлки дaлep" (1939) вa Faйpa бо xaмa ^миву коcтиxояш чузъи тaъpиxи точикон бyдa, aз мaтни capнaвишти тaъpиxй, ичтимой вa фapxaнгии миллaт чудо нecтaнд. Fояи ободкоpй, ифтиxоp a8 озодии xaлкy кишвap, оpмонxои инcондycтй дapyнмояи acлии aндeшaи бaдeии шоиppо ифодa мeкyнaд, ки ифодaгapи xиcлaтxои обод^й, озодиxоxй, шодxоpй вa ояндaбинии милгат низ мeбошaд.

Aкcapи шeъpy xикояxо вa оcоpи дpaмaвии дap ин дaвpa эчод кapдaи Mиpзо Тypcyнзодa тapзи нaви шиноxт вa идpоки бaдeии ypо aз xyвияти точикй дap зaминaи вокeияти cиëcивy ичтимоии зaмон инъикоc мeкyнaнд. Оcоpи cолxои cивyми шоиp OFOЗи ин тaxaввyлоти эчодии ycт, ки дap дaвpaxои бaъдй тaдpичaн тaкомyл ëфтa, чaнбaxои yмyмиинcонии он aфзaлият пaйдо мeкyнaд, ки низ ифодaгapи чexpaи xoot миллии шоиpии ycт.

Бapои Mиpзо Тypcyнзодa шeъp гyфтaн aз OFOЗ зaминaи миллию вокeй вa мepоcй дошт. Шeъp ëди ypo зиндa мeкapд, xофизaaшpо бa гyзaштa мeпaйвacт вa дap оини aдaбиëт шку бaдpо дap capнaвишти миллaтaш чудо мeкapд. Бa ифодaи дигap, шeъpaш aз OFOЗ мaxcycиятxои

кишвараш ва сарнавишти миллаташро дар худ фаро гирифта буд. Аз ин чихат, таъсири вокеияти замон, сарнавишти таърихии кишвараш ва осудагии нисбии хаммиллатонаш ва нихоят табиати диёр дар ташаккули хунари шоирии у созанда буд, ки афзалиятхои хунарй ва миллиашро аз вобастагии замониву сиёсй ва ичтимой бартар чилва медод.

Хамзамон, Мирзо Турсунзода аз ибтидо шоири миллй буд. Миллияти вокеии осори у аз тасвири зохирй иборат набуд, балки дар ифодаи рухиёт ва маънавиёти миллат буд. У дунёи беруна, вокеияти замонро бо чашми як фарди миллй медид, ки он диди мардумро низ ифода мекард. Тарзе медид, тарзе хис мекард ва тарзе мегуфт, ки гуё ин хамаро хамватанонаш дида, хис карда ва гуфта бошанд.

Огохии комил, дилбастагии хирадмандона ба адабиёт, фарханг, таърих ва тамаддуни гузаштаву имруза ба Мирзо Турсунзода имкон додааст, ки бо озодагй ва чавонмардии тамом гузаштаи пурифтихорро дар осораш забт намояд ва зинда дорад, арзишхои човидонаи онро таблиг ва ба ин васила дар хифзи асолати таърихй, нажодй ва фархангии миллат химмат бигуморад. Чунин равиши хирадмандона ва миллатдустона омили аслиест, ки хонандаи имруз дар сахифахои осори у амалан ба кашфи хувияти миллй ва унсурхои созандаи он даст меёбад ва шинохти меъёрхои он дар истикрори хувияти миллй мухим мебошанд.

Коре, ки Мирзо Турсунзода дар ин замина дар давоми фаъолияти босамари эчодиаш анчом дод, пеш аз хама, посдорй аз шаъну шукухи миллат буда, барои хештаншиносии маънавию ахлокй ва таъмини бакои хастии таърихй ва фархангии точикон мухим ва арзишманд аст.

АДАБИЁТ

1. Бобоев, Ю. Сипахсолори назм. /Ю. Бобоев. -Душанбе: нашриёти "Ирфон", 1971. - 287с.

2. Кадканй, Ш. Сувари хаёл. /Ш. Кадканй. - Техрон, 1986. -732с.

3. Маъсумй, Н. Достони табадуллоти хаёт. / Н. Маъсумй. Чдхонбинй ва махорат . Душанбе: нашриёти "Ирфон", 1966. -С.58-72.

4. Сайфуллоев, А. Мирзо Турсунзода ва даврахои эчодиёти у. / А. Сайфуллоев. Мирзо Турсунзода ва масоили фарханги навини точикон. -Душанбе, 2011. - С.59-98.

5. Сайфуллоев, А. Рохи эчодии шоири мубориз. / А. Сайфуллоев. Тафаккур ва образ. -Душанбе: нашриёти "Ирфон", 1968. -С.3-55.

6. Салимов, Н. Осори Мирзо Турсунзода ва тачдиди назар ба адабиёти навини точик. / Н. Салимов. Суханвари мумтоз. Мачмуаи маколахо. -Хучанд, "Нури маърифат", 2011. - С.15-21.

7. Сатторов, А. Кайдхо дар хошияи куллиёти шоир. / А. Сатторзода. Нуктаи пайванд. -Душанбе: нашриёти "Ирфон", 1982. -С. 16-36.

8. Турсунзода, Мирзо. Адабиёти точик дар мубориза барои идеалхои коммунизм / Мирзо Турсунзода. Куллиёт. Ч,илди III. - Душанбе: Ирфон, 1979. - С. 118 - 185.

9. Шакурии Бухорой, М. Як нигохи умумй ба адабиёти точикии садаи бист. / М. Шакурии Бухорой. Нигохе ба адабиёти точикии садаи бист. -Душанбе, 2006. -С. 399-433.

10. Шарифов, Х. Сухан аз адабиёти миллй. Мачмуаи маколахо. / Х. Шарифов. -Душанбе, 2009. -476с.

11. Шодикулов, X,. Хусусиятхои миллй ва умумиинсонии назми Турсунзода. / Х. Шодикулов. Чдшнномаи Мирзо Турсунзода. -Душанбе: нашриёти "Ирфон", 1970. -С.71-91.

СТАНОВЛЕНИЕ И РАЗВИТИЕ ТВОРЧЕСТВА МИРЗО ТУРСУНЗАДЕ В ТРИДЦАТЫЕ ГОДЫ

Мирзо Турсунзаде осуществляет свою деятельность в начале 30-ых годов в результате создания таджикской литературы которая дает возможность нам взглянуть на то что как характерны черты национальных идей интернационализации и концепции художественного самосознания, сформировались в литературном мышлении и с учетом того что политика вакантности была направлена на улучшения в 30-е годы человеческой природы .Сам он писал что не мог говорить о будущем общедоступном и широко распространенном понятии в этом контексте. Его характер был прежде всего интерес со стороны социальных политических и культурных интересов народа и выражал свое чисто национальное достояние. Мирза Турсунзаде позволил с полным освобождением записать образцовое прошлое и сохранить свою великую ценность и тем самым сохранить мировую культуру нации.

Ключевые слова: Мирзо Турсунзаде, процесс, формирование творчества, тридцатые гадь, стихотворение, драматические произведения, литература, история, культура, прошлая цивилизация.

FORMATION AND DEVELOPMENT OF MIRZO TURSUNZADE WORK IN THE THIRTIES

Mirzo Tursunzadeh has been operating since the early 30y. As results of the creation of Tajik Literature. Mirzo Tursunzadeh gives us an opportunity to look at how the characters features of national ideas of internationalization and the concept of artistic identity were formed in the literary thinking of the whole year and taking into account the fact that the vacancy policy was aimed at improving human nature in the 30y. Mirzo Tursunzadeh could not talk about the future public and widespread concept in this context his character was primarily an interest from the social political and cultural interest of the people and expressed his pure national and heritage. Mirzo Tursunzadeh will allow with complete liberation and full youth to record the exemplary past in his Museum and preserve the world culture of the nation.

Keywords: Mirzo Tursunzade, prosess, creation of creativiry, thirties, poem, dramatic works, literature, history, the culture, past civilization.

Сведение об авторе:

Эшоновой Мутрибахон Асадхоновна - старший преподаватель кафедры таджикского языка, Технологического университета Таджикистана, E-mail: eshonova2020@. mail. ru тел: (+992) 989036464

About the autor:

Eshonova Mutribakhon Asadkhonovna - Senior teacher, Chair of Tajik Language, Technological University of Tajikistan, E-mail: eshonova2020@.mail.ru тел: (+992) 989036464

ВИЖАГЩОИ ЖАНРИИ ЦИССАИ «СПИТАМОН»-И СОРБОН

Мухаммадохирова

Донишго^и давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айнй

Сорбон яке аз бехтарин нависандагонест, ки дар осораш жанри кисса бартарият дошта, бо як вежагии хос, камоли хунар, завки баланд, баёни андешаву афкори бикру балег тавонистааст, дар ин чода муваффак шавад. У хануз бо таълифи нахустин асараш дар ин жанр «Занги аввал» аз омадани носири чавон ва хушсалика ба адабиёти точик дарак дода, таваччухи мухлисону адабиётшинсонро ба худ чалб карда буд.

М. Шакурй доир насри он солхоро бахо дода гуфта буд:

«Жанри асосии нависандаюни чавон ва миёнсол асосан повест буда, муваффакият ва камбудихщшон дар ин жанр бештар падидор» мешуд.

[Таърихи адабиёти советии точик. Инкишофи жанр^о.чилди 4. Душанбе-1980. 380 с. с. 160.]

Сорбон низ агарчй ба адабиёт бо хикояхои нахустин ворид шуда бошад хам, махз повестхояш уро ба мухлисон ва хаводорони адабиёт муаррифй намуда, чун адиби чирадаст ва носири камназир шиносонд. Яъне, бо он, ки Сорбон дар тамоми жанрхои адабй асархои чолиб ва мондагор эчод кардааст, дар миёни осори у повестхояш бо хадафи тадкики бадеи вокеият, бо гановати бадей, усул ва сабки хунарй, ифшои хунари нависандагй бартарй доранд.

Як нуктаи дигар мавриди зикраст, ки даврони истикдолият ба адиб майдони фарохи эчодй, баёни мавзуи навутоза, ибрози ормону андешахои миллй фарохам овард. Адибе, ки дар даврони шуравй бовучуди танкиди сахти замон, фишори сиёсатмаобон ва дастуроти хушки сиёси мазмуни даврон асархои чолиб ва хонда боб меофарид, акнун бокулбори тачрибаи зиёд батаълифи асархои воло мазмун варангин огоз намуд.

^иссаи «Спитамон», ки аз киссахои чадиди Сорбон ба шумормеравад, аз такдири фарзанди зиндамондаи Спитамени диловар, ки дар мубориза бо Искандари макдунйхалок гардида буд, накл мекунад. Шубоне писари хурдсоли Спитаменро ёфта, ба тарбияи хеш мегирад. ^иссаи мазкур рузгори талх ва пурфочиаи замони тохтутози макдуниён, аламу хасрат ва кинаву нафрати мардуми бумиро нисбат ба онон дар симои Шубону хамсараш Бону ва хамдехагони онхо тасвир менамояд. Асар бо ёфтани писарикахрамони муборизаи зидди лашкари Искандари Макдунй Спитамон огоз шуда, идомаи он интикоми Шубон аз Томири хиёнаткор мебошад. Тохтоварони макдунйхангоме, ки Шубон бо ёфтани писари Спитамон саргарм аст, шубонписари навраси у-Озаррахшромекушанд. Анчоми набарди Искандар бо пирузии у,ёфт шудани писари Спитамони диловар, катли Озаррахши наврасу маъсум дар ин тохтутозхо;мусибатхои зиёде ба сари Шубон паи хам боридаанд, вале хайкали баланду бошахомати у аз миёни оташу дуди фочиахо баланд шуда, уро бо амалкардаш чун марди рузгордидаи хирадманд ва ботамкин менамоёнад. Шубондар он лахзаи пурэхсос баъди ёфтани мурдаи писар ба Спитамон ба чашми хамдардиву мехр ва хатто умед менигарад:

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.