Научная статья на тему 'СОВУШ ЖАРАЁНИНИ БОШҚАРИШ ЙЎЛИ БИЛАН ҚУЙМАНИНГ ҚОТИШИ ВА ОЗИҚЛАНИШ МЕТОДИКАСИНИ ТАҲЛИЛИ'

СОВУШ ЖАРАЁНИНИ БОШҚАРИШ ЙЎЛИ БИЛАН ҚУЙМАНИНГ ҚОТИШИ ВА ОЗИҚЛАНИШ МЕТОДИКАСИНИ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Технологии материалов»

CC BY
12
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СОВУШ ЖАРАЁНИ / МУЗЛАТГИЧ / ИССИқ УЗЕЛ / ПЕРИФЕРИЯ / ЙЎНАЛТИРИЛГАН КРИСТАЛЛАНИШ

Аннотация научной статьи по технологиям материалов, автор научной работы — Тоиров О.Т., Юлдашева Г.Б.

Пўлат куймаларни ишлаб чиқарувчи заводларда қуйиб чиқарилаётган қуймаларни сифатли ва нуқсонсиз ишлаб чиқаришда қуйманинг кристалланиш жараёни катта ўринни эгаллайди. Мақолада йўналтирилган кристалланиш ва музлатгич ҳақида етарлича маълумотлар берилган ва таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ANALYSIS OF THE SOLIDIFICATION AND FEEDING METHODOLOGY OF THE CASTING BY CONTROLLING THE COOLING PROCESS

The crystallization process of the cast occupies a large place in the high-quality and flawless production of castings being cast in steel burn factories. The article provides and analyzes enough information about oriented crystallization and refrigeration.

Текст научной работы на тему «СОВУШ ЖАРАЁНИНИ БОШҚАРИШ ЙЎЛИ БИЛАН ҚУЙМАНИНГ ҚОТИШИ ВА ОЗИҚЛАНИШ МЕТОДИКАСИНИ ТАҲЛИЛИ»

Тоиров О.Т. докторант

«Материалшунослик ва машинозлик» кафедраси Тошкентский давлат транспортный университет

Узбекистон Республикиси Юлдашева Г.Б., PhD доценти «Материалшунослик ва машинозлик» кафедраси Тошкентский давлат транспортный университет

Узбекистон Республикиси

СОВУШ ЖАРАЁНИНИ БОШЦАРИШ ЙУЛИ БИЛАН КУЙМАНИНГ КОТИШИ ВА ОЗЩЛАНИШ МЕТОДИКАСИНИ ТА^ЛИЛИ

Аннотация. Пулат куймаларни ишлаб чицарувчи заводларда цуйиб чщарилаётган цуймаларни сифатли ва нуцсонсиз ишлаб чицаришда цуйманинг кристалланиш жараёни катта уринни эгаллайди. Мацолада йуналтирилган кристалланиш ва музлатгич уацида етарлича маълумотлар берилган ва таулил цилинган.

Калит сузлар: совуш жараёни, музлатгич, иссиц узел, периферия, йуналтирилган кристалланиш.

Toirov O.T. PhD student

"Materials and mechanical engineering" department Tashkent State Transport University Republic of Uzbekistan Yuldasheva G.B., Ph.D associate professor

Department of Materials Science and Mechanical Engineering

Tashkent State Transport University Republic of Uzbekistan

ANALYSIS OF THE SOLIDIFICATION AND FEEDING METHODOLOGY OF THE CASTING BY CONTROLLING THE

COOLING PROCESS

Annotation. The crystallization process of the cast occupies a large place in the high-quality and flawless production of castings being cast in steel burn factories. The article provides and analyzes enough information about oriented crystallization and refrigeration.

Key words: cooling process, refrigerator, hot node, periphery, directed crystallization.

Кристалланиш жараёнида катта хажмда кискарувчи котишмалардан зич куймаларни олиш учун кристалланиш йуналишини таъминлагич устама жойлашган нуктага йуналтириш керак. Агар кристалланиш жараёни куйманинг ингичка кисмларидан калин кисмларга ёки куйманинг энг чекка жойларидан (Периферия) таъминлагич устамага караб йуналтирилган булса, кристалланиш йуналтирилган булади. Бундан куриниб турибдики, куйма деталларни олишда таъминлагич устамадан фойдаланадиган булсак кристалланиш жараёнида таъминлагич устаманинг охирги навбатда совушини назорат килган холда лойхалаштиришимиз керак экан. Йуналтирилган кристалланиш куймачиликдаги бир услуб булиб, калин девордан юпка деворга ёки юпка девордан калин деворларга куплаб утишларнинг мавжудлиги сабабли мураккаб конфигурацияли куйма детеллар олишда ишлатилади.

Кристалланиш йуналиши куйиш тизимларини керакли жойда керакли вазифаларни бажаришига караб йуналтирилиши мумкин. Бунинг учун куйма деталнинг лойхаси яхшилаб урганилади, шундай кисми танланадики уша кисмга урнатилган озиклантиргич керакли микдорда суюк метал билан колипни тулдира олиши кристалланишни йуналтиришга имкон беради.

Куймани котиш йуналишини, куйиш тизими ва таъминлагич устамадан ташкари, ташки ва ички музлатгичлар ёрдамида хам бошкариш мумкин. Ички музлатгичлар сим, спирал, мих булади ва куйманинг иссик тугунларига колипга урнатилади. Иссик метал колипга куйилган вактда музлатгичлар куймани котиш йуналиши буйлаб кристаллантиради.

Куп холларда 1-расмда курсатилгандек кристалланиш жараёни куйманинг пастки кием и дан ю кори га караб йуналган булади[2-3].

Temperature |q Zav war Step No / Time Step : 1230 / 4.121 е4Ю2

Simulated Time : 19.1168 sec

Percent Filled : 98.0

leoo.o Fraction Solid : 15.8

*

A

ProCAST

1-расм. Кристалланиш жараёни куйманинг пастки кисмидан юкорига караб

йуналган холати [6].

Музлатгичлар деб куйма массив кисмларини тезрок совутиш учун куйма колипга урнатиладиган метал кушимчаларга айтилади. Музлатгичлар, кум колиплари ва узак деворларининг материалига караганда купрок иссиклик утказувчанлиги ва иссиклик сиFимига эга булиб, куйманинг ингичка ва калин кисмларида совутиш тезлигини тенглаштиради, шунингдек куйманинг бутун хажми буйича йуналишли котишга имкон яратади ва кискариш бушликлари хосил булишини олдини олади. Музлатгич колипга шундай жойлаштирилиши керакки, котиш йуналиши музлатгич туфайли таъминлагич устама жойлашган жойга (йуналиш буйича) харакат килсин.

2 - расм. Ён рамадаги иссик узелга урнатилган музлатгичнинг таъсир этиш

майдони [1].

ТуFри урнатилган музлатгич вакт утиши билан харорат градиентини орттириб боради. Музлатгичнинг куйилган эритма билан яхширок пайвандланиб кетиши учун колипга урнатишдан олдин ички музлатгичларни сиртини калайлаш тавсия этилади. Ички музлатгичлар купинча куйма билан бир хил материалдан тайёрланади. Ички музлатгичларнинг асосий шарти уларнинг тулик ериши хисобланади. Ички музлатгичлар иссик массив кисмларга урнатилади, ички музлатгичлар хажми куйманинг совутилаётган металл хажмининг 8-12% ни ташкил килади.

1. Монастырский, А., Бубнов, В., Котенко, С., & Балакин, В. (2013). Излом боковой рамы тележки грузового вагона Анализ технологии производства, пути устранения дефектов. САПР и графика, (1), 95-99.

2. Турсунов, Н. К., & Тоиров, О. Т. (2021). Снижение дефектности рам по трещинам за счёт применения конструкции литниковой системы.

3. Тен, Э. Б., & Тоиров, О. Т. (2020). Оптимизация литиковой системы для отливки «Рама боковая» с помощью компьютерного моделирования. 1п Прогрессивные литейные технологии (рр. 57-63).

Фойдаланилган адабиётлар:

4. Toirov, O. T., Tursunov, N. Q., Nigmatova, D. I., & Qo'chqorov, L. A. (2022). Using of exothermic inserts in the large steel castings production of a particularly. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(1), 250-256.

5. Toirov, O., & Tursunov, N. (2021). Development of production technology of rolling stock cast parts. In E3S Web of Conferences (Vol. 264, p. 05013). EDP Sciences.

6. Тен, Э. Б., & Тоиров, О. Т. (2020). Оптимизация литиковой системы для отливки «Рама боковая» с помощью компьютерного моделирования. In Прогрессивные литейные технологии (pp. 57-63).

7. Sh, V. D., Erkinov, S. M., Kh, O. I., Zh, A. S., & Toirov, O. T. (2022). Improving the technology of manufacturing parts to reduce costs. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 1834-1839.

8. Рискулов А.А., Турсунов Н.К., Гапиров А.Д., Тоиров О.Т. и Туракулов М.Р. (2022). Анализ выбора покрытий деталей машиностроения. Web of Scientist: Международный журнал научных исследований, 3 (6), 1285-1297.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.