Научная статья на тему 'ОҚ ЧЎЯННИНГ БАРҚАРОР СТРУКТУРАСИНИ ТАЪМИНЛАЙДИГАН ТЕХНОЛОГИЯ ИШЛАБ ЧИҚИШ ВА УНИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ШАРОИТИДА ЖОРИЙ ҚИЛИШ.'

ОҚ ЧЎЯННИНГ БАРҚАРОР СТРУКТУРАСИНИ ТАЪМИНЛАЙДИГАН ТЕХНОЛОГИЯ ИШЛАБ ЧИҚИШ ВА УНИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ШАРОИТИДА ЖОРИЙ ҚИЛИШ. Текст научной статьи по специальности «Технологии материалов»

CC BY
220
47
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ейилишбардошлик / майдалагич / ротор / насос / ишқаланиш / термик ишлов бериш / ҳарорат / шихта / қотишма / оқ чўян / crunchiness / shredder / rotor / pump / friction / heat treatment / temperature / pitch / alloy / white cast iron

Аннотация научной статьи по технологиям материалов, автор научной работы — Тураходжаев Нодир Джахонгирович, Одилов Фуркат Умарбекович, Асатов Сунатулло Неъматиллоевич, Акрамов Мухаммадали Муроджон Ўғли

Оқ чўянга юқори ҳароратларда ишлов бериш йўли билан барқарор структура ҳосил бўлишини таъминлаш ва суюқ металлга печдан ташқари ишлов бериш асосида қолипда металлнинг кристалланиш режимлари ишлаб чиқилди. Юқори хароратларда ишлов берилган суюқ металлга таркибида 3-4% титан ва 1-1,5% молибден бўлган модификатор ѐрдамида ишлов бериш технологияси ишлаб чиқилиб, ушбу ишлаб чиқилган технологиялар асосида “Навоий КМК” нинг “НМЗ” корхонаси ишлаб чиқариш шароитида ейилишга бардош бўлган насослар эхтиѐт қисмлари ва майдалагич (дробилка) роторларини олиш масалалари кўриб чиқилган. Олиб борилган таҳлиллар шуни кўрсатдики, “Навоий КМК”нинг “НМЗ” корхонаси шароитида қуйма усулида олинган маҳсулотларнинг ишлаш ресурсини ошириш учун уларга махсус термик ишлов бериш усулларини қўллаш таклиф этилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технологиям материалов , автор научной работы — Тураходжаев Нодир Джахонгирович, Одилов Фуркат Умарбекович, Асатов Сунатулло Неъматиллоевич, Акрамов Мухаммадали Муроджон Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Crystallization regimes of the metal in the mold have been developed on the basis of ensuring the formation of a stable structure by processing white cast iron at high temperatures and out-of-furnace processing of liquid metal. The technology of processing liquid metal processed at high temperatures using a modifier containing 3-4% titanium and 1-1.5% molybdenum was developed. Based on of these developed technologies, the issues of obtaining spare parts for pumps and crusher rotors that can resistant to corrosion in the production conditions of “NMZ” enterpriseof Navoi MMC were considered. The analysis showed that in order to increase the performance resource of products obtained by the method of casting in the conditions of the company “NMZ” enterpriseof Navoi MMC, they were offered to use special heat treatment methods.

Текст научной работы на тему «ОҚ ЧЎЯННИНГ БАРҚАРОР СТРУКТУРАСИНИ ТАЪМИНЛАЙДИГАН ТЕХНОЛОГИЯ ИШЛАБ ЧИҚИШ ВА УНИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ШАРОИТИДА ЖОРИЙ ҚИЛИШ.»

УДК 620.193 Тураходжаев Н.Д., Одилов Ф.У., Асатов С.Н., Акрамов М.М.

ОК ЧУЯННИНГ БАРКАРОР СТРУКТУРАСИНИ ТАЪМИНЛАЙДИГАН ТЕХНОЛОГИЯ ИШЛАБ ЧИКИШ ВА УНИ ИШЛАБ ЧИКАРИШ ШАРОИТИДА ЖОРИЙ

КИЛИШ.

Тураходжаев Нодир Джахонгирович - т.ф.д., проф. Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети "^уймакорлик технологиялари" кафедраси мудири, Одилов Фуркат Умарбекович - Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети "^уймакорлик технологиялари" кафедраси таянч докторанти, Асатов Сунатулло Неъматиллоевич - Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети "^уймакорлик технологиялари" кафедраси ассистенти, Акрамов Мухаммадали Муроджон угли - Фаргона политехника институти"Машинасозлик технологияси ва автоматлаштириш" кафедраси ассистенти.

Аннотация: Оц чуянга юцори %ароратларда ишлов бериш йули билан барцарор структура %осил булишини таъминлаш ва суюц металлга печдан ташцари ишлов бериш асосида цолипда металлнинг кристалланиш режимлари ишлаб чицилди. Юцори хароратларда ишлов берилган суюц металлга таркибида 3-4% титан ва 1-1,5% молибден булган модификатор ёрдамида ишлов бериш технологияси ишлаб чицилиб, ушбу ишлаб чицилган технологиялар асосида "Навоий кМк" нинг "НМЗ" корхонаси ишлаб чицариш шароитида ейилишга бардош булган насослар эхтиёт цисмлари ва майдалагич (дробилка) роторларини олиш масалалари куриб чицилган.

Олиб борилган та%лиллар шуни курсатдики, "Навоий КМК"нинг "НМЗ" корхонаси шароитида цуйма усулида олинган ма%сулотларнинг ишлаш ресурсини ошириш учун уларга махсус термик ишлов бериш усулларини цуллаш таклиф этилди.

Калит сузлар: ейилишбардошлик, майдалагич, ротор, насос, ишцаланиш, термик ишлов бериш, %арорат, шихта, цотишма, оц чуян.

Аннотация:Разработаны режимы

кристаллизации металла в кристаллизаторе на основе обеспечения формирования устойчивой структуры путем обработки белого чугуна при высоких температурах и внепечной обработки жидкого металла. Разработана технология оработки жидкого металла при высоких температурах с использованием модификатора, содержащего 3-4% титана и 1-1, 5% молибдена. На основе этих разработанных технологий были рассмотрены вопросы получения запасных частей для насосов и роторов дробилок, устойчивых к коррозии в производственных условиях предприятия "НМЗ" Навоийской ГМК.

Проведенный анализ показал, что для повышения эксплуатационного ресурса изделий, полученных методом литья в условиях предприятия "НМЗ" при ГП "Навоийский ГМК", необходимы специальные методы термообработки.

Ключевые слова: износостойкость,

раззмельчитель, ротор, насос, трение, термическая обработка, температура, шихта, сплав, белый чугун.

Annotation: Crystallization regimes of the metal in the ^^ mold have been developed on the basis of ensuring the formation of a stable structure by processing white cast iron at high temperatures and out-of-furnace processing of

liquid metal. The technology of processing liquid metal processed at high temperatures using a modifier containing 3-4% titanium and 1-1.5% molybdenum was developed. Based on of these developed technologies, the issues of obtaining spare parts for pumps and crusher rotors that can resistant to corrosion in the production conditions of "NMZ" enterpriseof Navoi MMC were considered.

The analysis showed that in order to increase the performance resource of products obtained by the method of casting in the conditions of the company "NMZ" enterpriseof Navoi MMC, they were offered to use special heat treatment methods.

Keywords: crunchiness, shredder, rotor, pump, friction, heat treatment, temperature, pitch, alloy, white cast iron.

Кириш: Бугунги кунда дунёнинг етакчи мутахассислари ва олимлари томонидан ок чуяндан олинган деталларнинг

ейилишбардошлигини ошириш борасида катор илмий-тадкикотлар олиб борилмокда. Узбекистоннинг илмий тадкикотчилари, жумладанРеспубликамизда фаолият олиб бораётган "НКМК" ДК, "ОКМК" АЖ ва "Узметкомбинат" АЖ корхоналарининг огир шароитда ишловчи деталлар нуксонларини урганиш, уларни куйма усулда олишда шихта ашёсининг кимёвий таркибини, легирловчи элементлар билан бойитиб ишлаб чикиш ва термик ишлов беришнинг замонавий самарали усулларидан фойдаланиш,котишманинг ички тузилиши (структураси), физик хамда механик хоссаларини яхшилашда хамда баркарор структурага эга булган ейилишга бардошли легирланган ок чуянлар олишборасида кенг куламда илмий изланишлар олиб борилмокда.

Суюклантирилган ок чуян (1400-1450оС) ларни юкори хароратларда (1800-1850оС) да ишлов бериш йули билан баркарор структура хосил булишини таъминлаш ва бу билан ейилишбардошликни ошириш, суюк металлни кокилга куйишда майда донали структура хосил булиши учун кристалланиш режимларини ишлаб чикиш, яъни совитиш тезлигини жадаллаштириш асосида ок чуянни физик хамда механик

хоссаларини яхшилаш, ички тузилиши (структураси) баркарорлигини ва

мустахкамлигини ошириш, юкори хароратда ишлов берилган суюк металлга таркибида 3-4% Ti ва 1-1,5% Мо булган модификатор ёрдамида ишлов бериш ва ишлаб чикилган технологиялар металлургия конбинатларида, ишлаб чикариш амалиётида жорий килиниши максадга мувофикдир.

Шу уринда Cr, Ni ва бошка легирловчи элементларнинг котишмаларга таъсирини куриб чикамиз. Кимёвий таркиби Cr хамда Ni билан бойитиб олинган легирланган ок чуянлардан куп нагрузка тушадиган деталлар тайёрлашда фойдаланиш максадга мувофик. Чунки улар термик ишланганда жуда каттик, мустахкам, эластик ва зарбий нагрузкаларга чидамли булади. Легирланган ок чуянлар юкори эксплуатацион хоссаларга эга булиб, улардан сифатли куймаларни олиш мумкин. Ок чуянлар турли легирловчи элементлар билан, жумладан хром билан легирланиши натижасида, унинг куймакорлик хоссалари хром микдорига боглик холда ошади. Бундан ташкари легирланган ок чуянларнинг ейилишбардошлиги юкори ва ундаги микроструктура шаклланишига жуда сезгир булади, яъни легирланган ок чуян куймаларини олишда нафакат куйманинг сифати, балки ок чуянни ейилишбардошлигини таъминловчи структурасини шакллантириш зарур.

Ок чуянларни ейилишбардошлигини асосан таркибида Cr микдори 9,5-15 % булганда (Cr, Fe)7 C3, (Cr, Fe)3 Сёки Cr микдори 30% булганда (Cr, Fe)23 C6 тузилишга эга булган карбидлар томонидан таъминланади. Сабаби бу карбид цементит карбидига караганда 1,5-2,0 марта каттикрок. Бу билан боглик яна бир мураккабликлардан бири (Cr, Fe)7 C3, (Cr, Fe)3 C,(Cr, Fe)23 C6 системадаги карбидларни хосил булиши учун 3% С га эга булган легирланган ок чуянда хромнинг микдори жуда купи билан 9,5 дан 30 % оралигида хосил булади. Ок чуянни Ni билан легирланаш натижасида, яъни Ni микдори 1,5-2,0 % булганда легирланган ок чуян карозиябардошлиги яхшиланади ва шу билан бирга унинг пухталиги, пластиклиги, зарбий ковушоклиги, тоблаш чукурлиги ортади хамда иссикликдан кенгайиш коэфицентининг узгаришига таъсир этади. Никелли легирланган ок чуянлар зич булади, чунки никел яхши кайтарувчидир.

Легирланган ок чуянлар таркибида кремний темир билан силицидлар ^Si, Fе3SiО2) хосил килиб, углеродни графит тарзда ажралиб чикишига кумаклашади. Шу боисдан сифатли куймалар олишда белгиланган легирланган ок чуянларда кремнийнинг микдори 0,8 - 4,6% оралигида булади.

Чуянларда марганец темир карбиди ^е^нинг баркарорлигини ошириб, углероднинг графит тарзда ажралишига каршилик курсатади.

Шу билан у чуян таркибидаги олтингугуртни FeC бирикмадан кайтариб, MnC тарзда шлакка утказиб, чуянни зарарли олтингугуртдан бир оз тозалайди. Шу боисдан сифатли куймалар олишда белгиланган легирланган ок чуянларда марганец микдори 0,5—1,5% булиши тавсия этилади.

Бундан ташкари легирланган ок чуяннинг мустахкамлигини термик ишлаш асосида оширишнинг ахамияти катта, чунки термик ишлаш йули билан уларнингмеханикхоссаларини кенг чегарада узгартириш мумкин. ^отишмаларни термик ишлашдан кузда тутиладиган максад уларнинг ички тузилиши (структураси)ни ва кучланганлик (зурикканлик) холатиниузгартириш йули билан, уз навбатида физик,механик хамда эксплуатацион хоссаларини талаб даражасига келтиришдан иборат.

^отишмаларни термик ишлашда Fe -Fe3C диаграммага биноан туртта асосий фаза узгаришлари кузатилади:

1) котишмани А-i фаза узгариш чизигидан юкорирок киздирсак, перлит аустенитга парчаланади:

Fea( С)+ Fe3C ^ FeY(C)

2) аустенитни А-i фаза узгариш чизигидан кичикрок хароратда совитилганда аустенит перлитга парчаланади:

FeY(C)^ Fea(С)+ Fe3C

3) метастабил мувозанат хароратидан кичикрок хароратда аустенит мартенситга парчаланади:

FeK(C) ^ Fea (С)

4) исталган хароратда мартенсит перлитга парчаланади:

Fea (С) ^ Fea(C)+ Fe3C

Бугунги кунда ^збекистон Республикасида фаолият олиб бораётган металлургия комбинатларида жумладан "НКМК" ДК, "ОКМК" АЖ ва "Узметкомбинат" АЖ корхоналарида рудаларни майдалайдиган агрегатларда марказдан кочма куч асосида ишлайдиган майдалагич (дробилка)лардан кенг

фойдаланилади.Ейилишбардош булган насослар эхтиёт кисмлари ва майдалагич (дробилка)лар роторларини тайёрлаш жараёнида, уларнинг технологиясига узгартиришлар киритиш, ейилишга бардошли насослар эхтиёт кисмлари ва марказдан кочма куч асосида ишлайдиган CEMCO ва BARMAK майдалагич (дробилка)ларининг ейилишга мойил ва дарз кетиш эхтимоли купрок булган кисмлари хамда уларнинг юкори ишкаланишли огир шароитда ишловчи роторларини куйма усулда олишдаянги замонавий технологиялар асосида

такомиллаштириб,шихта ашёсининг кимёвий таркибини легирловчи элементлар билан бойитиб,баркарор структурага эга булган легирланган ок чуянлар асосида олиниши ва термик ишлов беришнинг замонавий, самарали усулларидан фойдаланиб,ишлаб чикилган

технологиялар металлургия конбинатларида, жумладан Республикамизда фаолият олиб бораётган "НКМК" ДК, "ОКМК" АЖ ва

"Узметкомбинат" АЖ корхоналарининг ишлаб чикариш амалиётида жорий килинниши корхона иктисодиётида уз самарасини беради.

Л»

I

zw

1-расм. CEMCO марказдан кочма куч таъсирида ишлайдиган майдалагич (дробилка) ларнинг массаси 688-700 кг

булган роторининг ишлаш жараёни

'4 ' jL. Г л • & Л-^ i' . *. ' V

Sf ] r- W T8 > ш , X Щ]

I ' * r'M

2-расм. BARMAK марказдан кочма куч таъсирида ишлайдиган майдалагич (дробилка) ларнингмассаси 688-700 кг

булган роторининг ишлаш жараёни

"НКМК" ДК, "ОКМК" АЖ ва "Узметкомбинат" АЖ корхоналарининг ишлаб чикариш

шароитидаги майдалагич (дробилка)лар роторларининг улчамлари: диаметри 1008 мм, баландлиги 322 мм, массаси 688-700 кг,бу роторлар 22 та кисмдан ташкил топган булиб, уларни ало^ида куйиш катта ме^нат, вакт ва ишчи кучи талаб килади. Роторларнинг хизмат муддати: хар бир кисмни ишлаш шароитига караб 8-16 соатда алмаштириш талаб килинмокда. Ва бу уз навбатиди майдалагич (дробилка) ларнинг бекор колишига, яъни майдалаш жараёни тухтатиб туришига сабаб булмокда.

Бу нуксонларни олдини олиш максадида,куйма усулида битта яхлит 688-700 кгли ротор сифатида,жараённи бир мартали куйишда амалга оширилишни йулга куйииш уз самарасини беради. Ало^ида куйишда сарф килинаётган ишчи кучи ме^нати ва сарф килинаётган вакт, ортикча харажатлар, тежалади хамда юкорида таклиф этилган технологияларни куллаш асосида майдалагич (дробилка)лар роторларини химат муддатини яхшилашга ^Г эришиш мумкин булади.

Тадкикот усуллари

Х,озирги кунда "Навоий КМК"нинг "НМЗ" корхонаси ишлаб чикариш шароитидарудаларни майдалашда марказдан кочма куч асосида ишлайдиган CEMCO ва BARMAK майдалагич (дробилка)ларнинг юкори ишкаланиш шароитда ишлайдиган роторлар ва таркибида 1 литр хажмда 700 гр образив заррачалар булган лойка суюклик, яъни пулпа тортиб оладиган насосларнинг юкори кучланишли огир шароитда ишловчи эхтиёт кисмлар нуксонлари сабаблари урганилиб та^лил килинди. Майдалагич (дробилка)лар роторлари кузатилганида юкори айланишли частотада 700 кг огирликдаги роторни 1600 айл/мин частотада айланиши кузатилди. Бундай роторлардан 1 ойда 45 та ишлатилса шундан 3-4 таси синиб кетиши ваколгани ейилиш хисобига 100 % куйма ма^сулотдан 80-85% метал колаётганлиги кузатилди. Бу синиш ва ейилишларнинг сабабини тадкик килинганида бу куйма махсулотнинг таркибий ва структуравий нуксони куймадаги окувчанликнинг яхши эмаслиги айланиш жараёнида дисбалансни юзага келтиради. Бу хар битта куйма ма^сулотда (400 гр дан 8 кг гача) кузатилади. Аник геометрик талабни кондирилмаслиги ва юкори аникликда

урнатилмаганлиги хамда керакли балансировка таъминланмаганиокибатида юкори частотали катта тебранишни юзага келтириш кузатилди.

Ушбу куйма махсулотлар 6 тоннали электр ёй печиларида олишда температуранинг бирданига кутарилиши куйма махсулот таркибидаги элементларнинг куйишига хамда йирик донли структура хосил булишига сабаб булгани. Бу эса уз навбатида ейилишга мустахкамликни камайтириб,насослар эхтиёт кисмлари хамда майдалагич (дробилка)лар роторларини тез ейилишига ва синишига олиб келаётгани аникланди.

Кучли зурикиш таъсирида ейилишга мойиллиги юкори ва дарз кетиш эхтимоли куп булган кисм юзаларида мустахкамликни таъминлаб, деталларнинг хизмат муддатини ошириш максадида бир катор таклиф ва вазифалар белгилаб олинди.

Махаллий ва хорижий ишлаб чикарувчиларнинг ейилишга бардошли легирланган ок чуян асосли куйма котишмалари буйича илмий-тадкикот ишлари хамда ейилишга бардошли легирланган ок чуянлардан олинадиган куйма деталларнинг хизмат курсатиш муддатини узайтириш буйича хорижий илмий-тадкикот муассасалари ва лабораториялари томонидан олиб борилган тадкикотлари тахлил килинди.

^уйма махсулотлари олинаётган 6 тоннали электр ёй печиларидан афзаллиги юкорирок булган, яъни керакли температурагача аста секилик билан температурани кутариб, легирланган ок чуянлар таркибидаги легирловчи элементларни куйишини олдини олиш максадида 2,5 тоннали индукцион ИЧТ 2,5 печда куймаларни олишни йулга куйиш таклиф килинди.

Ок чуянлардан олинадиган кучли зурикиш таъсирида ишловчи насослар эхтиёт кисмлари ва майдалагич (дробилка)ларнинг роторларини мустахкамлигини таъминлаш максадида куйма усулда баркарор структурали ейилишга бардошли легирланган ок чуян ишлаб чикариш учун шихта ашёсининг кимёвий таркиби легирловчи элементлар асосида

ейилишбардошликни 3-4% га оширишга эришилди. Олинган дастлабки натижалар ушбу йуналишда тадкикотлар олиб бориш кутилаётган самарани бериши мумкинлигини курсатди.

Суюклантирилган ок чуянни (1400-1450оС) юкори температура (1800-1850оС) да кайта ишлов бериш ва шу хароратда 20-25 минут ушлаб туриш йули билан баркарор структура хосил булишини таъминлашга ва бу билан ейилишбардошликни 1,5-1,7 мартта оширишга эришилди,

Баркарор структурали легирланган ок чуян олиш учун лаборатория шароитида суюк

металлга печдан ташкари ишлов бериш ва колипда кристалланиш режимлари ишлаб чикилди. Суюк метални кокилга куйишда майда донли структура хосил булиши учун совиш тезлигини жадаллаштириш максадида совитиш тезлиги 5-6 см/мин (минутига 5см катлам совийди) тезликда совитишга эришилди, яъни кокил ичига совитуш канали очилиб, сув билан совитиш тизимини куллаш хисобига,легирланган ок чуянларни юкори хароратдаги баркарор структурасини саклаб

колиниб,ейилишбардошлиги 8-10 % ортиши таъминланди.

Юкори хароратда ишлов берилган суюк металга таркибида 3-4% титан булган ва 1-1,5% молибден булган модификатор ёрдамида ишлов бериш технологияси ишлаб чикиш.

^уйма усулида олинган котишмаларнинг ички тузилиши (структураси), физик,механик хамда эксплуатацион хоссаларини оширишда термик ишлов беришнинг замонавий, самарали усулларидан фойдаланилди.

Тадкикот натижаларида олинган

намуналарнинг хоссаларини ва кимёвий таркибни аниклашдасканерловчи электрон микроскоп (C3M)Empyrean Malvern Panalytical диффрактометри ва Carl Zeiss EVO-MA-10 комплекс сканирловчи электрон

микроскоплардан фойдаланилди.

Натижалар

^уйма усулда олинадиган ейилишга бардошли легирланган ок чуянлар асосан насослар эхтиёт кисмлари хамда марказдан кочма куч таъсирида ишлайдиган CEMCO ва BARMAK майдалагич (дробилка)ларнинг юкори ишкаланишли огир шароитда ишловчи кисми роторларини хизмат муддатини ошириш максадида легирланган ок чуяндан олинаётган куйма махсулотларининг ейилишбардошлигини ошириш технологиясини ишлаб чикариш максадида шихта ашёсининг кимёвий таркиби легирловчи элементлар билан бойитилди. 1-жадвалда котишманинг кимёвий таркиби келтирилган.

Намуналарни термик ишлов беришдан олдинги ва термик ишлов берилгандан сунг элементлар тахлили тасвири сканерловчи электрон микроскоп ёрдамида горизонтал текисликда геометрик масофалар проекцияси узунлигини яъни объектнинг текис ва горизонтал йуналтирилган юзасида мос келадиган нукталар орасидаги масофалари аникланди. Электрон нурлари доимий равишда объектнинг юзаси, унинг тасвири микроскоп билан хосил килинган кисми куздан кечирилди. Бундан ташкари, объект сиртининг хар бир нуктаси, микроскоп куринишида хосил килинган тасвир буйича мос келадиган нукта билан курсатилди.

1-жадвал ^^

Котишманинг кимёвий таркиби

Марка Элементлар, %

С Si Mn P S Cr Ni Mo Ti Cu

300Х32Н2М2ТЛ 2,67 1,13 0,57 0,043 0,018 31,58 1,93 0,37 0,2 0,07

300Х32Н2М2ТЛ маркаликотишманинг шихта таркиби

К^уймачуян Л2 ГОСТ 4832-95

Чуянчикинди (ишлаб чикариш чикиндиси) Б 65 ГОСТ 2787-75

Зангламас мах,сулот Никел Н12 ГОСТ 1969-2009

Феррохром ФХ-100 ГОСТ 4757-91

Ферромарганец ФМн-88 ГОСТ 4755-91

Ферросилиций ФС-45 ГОСТ 1415-93

Электрон нурлари объектнинг юзаси билан таъсирланганда бир нечта жавоб сигналлари бир вактнинг узида содир булди. ^айси сигнал

детектори жорий килинганига караб, микроскоплар бир ёки бир нечта аник тасвирни *осил килди.

3-расм.300Х32Н2М2ТЛ маркали легирланган ок чуянни термик ишлов беришдан аввал СЭМ Zeiss EVO MA 10 сканерловчи электрон микроскопидаги куриниши

| Спе-нггр 5

Вес.» CT

Cr 45.6 X

Fe 4-9 .ö X

С 1 3-1 X

Mi 1£ о

Si 1Л о

Mn OS о

Cu о.з 1

]

Culcu'

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

VO

4-расм.300X32H2M2TЛ маркали легирланган ок чуянни сканерловчи электрон микроскопда термик

ишлов беришдан аввал элементлар та^лили.

Journal of Advances in A METALLURGY AND

Engineering Technology Vol. 1 (1) 2020 m 'm MINERAL PROCESSING

5-расм.300Х32Н2М2ТЛ маркали легирланган ок чуянни термик ишлов берилгандан сунг СЭМ Zeiss EVO MA 10 сканерловчи электрон микроскоп асосида 100х курилган.

6-расм.300X32H2M2TЛ маркали легирланган ок чуянни сканерловчи электрон микроскопда термик _ишлов берилгандан сунг элементлар тахлили._

7-расм.300Х32Н2М2ТЛ маркали легирланган ок чуянни скайнерловчи электрон микроскопда рангли

график асосида элементларнинг тасвири

Cr Kal С Keil } LI—-.-—».'.Л j Я Si Kal

Mn Kol Ni Ka w4 Cu La 1.2 1 f

8-расм.300Х32Н2М2ТЛ маркали легирланган ок чуянни скайнерловчи электрон микроскопда 1 pm

майдондаги элементларнинг жойлашуви

■Р* 7

Хулоса

Юкоридагилардан келиб чикиб, ейилишга бардошли легирланган ок чуянларданкуйма усулда олинадиган, асосан насослар эхтиёт кисмлари ва марказдан кочма куч таъсирида ишлайдиган СЕМСО ва BARMAK майдалагич (дробилка)ларнинг юкори ишкаланиш шароитида ишлайдиганроторларини эксплуатация

жараёнида хизмат муддатини ошириш технологияси ишлаб чикилди. Олинган дастлабки натижаларнинг тахлили асосида куйидаги хулоса ишлаб чикилди:

- ишлаш ресурсини 1,3-1,5 мартага ошириш хамда насослар эхтиёт кисмлари ва майдалагич (дробилка)лар роторларини ишлаб чикаришда ресурс тежамкор технологиясини ишлаб чикиш имконияти мавжуд;

-йуналтирилган кристалланишни таъминлаш асосида ейилишга ишлайдиган ишчи юзаларнинг хизмат муддатини ошириш ресурс тежамкорлигини 6-8 % га оширишга хизмат килади;

- баркарор структурагали ок чуян ишлаб чикариш учун шихта ашёси кимёвий таркибини легирловчи элементлар билан печга юклашдан олдин бойитиш иктисодий самарадорликни оширишга хизмат килади;

- 1450оС температурада суюклантирилган легирланган ок чуянни 1800-1850оС да кайта ишлов бериш ва шу хароратда 20-25 минут ушлаб туриш натижасида, баркарор структура хосил булиши таъминланиб, ейилишбардошликни 1,5-1,7 мартта оширишга имкон беради;

- Суюк метални кокилга куйишда майда донли структура хосил булиши учун кокилни ичига совитуш канали очилиб, сув билан совитиш тизимини куллаш хисобига совитиш тезлиги 5-6 см/мин (минутига 5см катлам совийди) тезликда совитилиш хамда ейилишбардошликни 8-10 % ортиши таъминланди;

- Юкори хароратда ишлов берилган суюк металга таркибида 3-4% титан булган ва 1-1,5% молибден булган модификатор ёрдамида ишлов бериш технологияси ишлаб чикилди.

- куймага термик ишлов бериш режимларини такомиллаштириш махсулотнинг ишлаш ресурсини ошириш учун хизмат килади;

- насослар эхтиёт кисмлари ва майдалагич (дробилка)лар роторларини куйма усулда олишда шихтани печдан чикаётган ёниш махсулотларининг харорати хисобига киздириш энергия тежамкорликни 10-12 % га ошириш имконини беради.

Адабиётпар

1. В.А.Мирбабоев. Конструкцион

^ материаллар технологияси. Тошкент-¡¡р "Узбекистон"-2004. 148, 157, 162 с.

2. Analysis of the chemical composition and microstructure of white cast iron.Turakhodjaev Nodir; Saidmakhamadov Nosir; Odilov Furkat; Zokirov Ruslan; Turaev Anvar. EPRA International Journal of Multidisciplinary Research (IJMR) - Peer Reviewed Journal India August 2020 Volume: 6. Issue: 8. pp. 497-502. DOI: 10.36713/epra2013

3. Coarsening kinetics and strengthening mechanisms of core-shell nanoscale precipitates in Al-Li-Yb-Er-Sc-Zr alloy(Article) Wang, Y.a, Zhang, S.a, Wu, R.a,b, Turakhodjaev, N.c, Hou, L.a, Zhang, J.a, Betsofen, S.d 2020 Journal of Materials Science and Technology 61, c. 197-203

4. High-strength, ductility and modulus Al-Li/B4C composite with near nanostructure produced by accumulative roll bonding(Article) Wang, Y.a, Zhong, F.a, Wu, R.a,b, Wu, H.a, Turakhodjaev, N.c, Kudratkhon, B.c, Sun, J.d, Hou, L.a, Zhang, J.a, Li, X.a, Zhang, M.a,b Wang, Y., Zhong, F., Wu, R., (...), Li, X., Zhang, M. 2020 Journal of Alloys and Compounds 834,155105

5. Concurrently improving uniform elongation and strength of ultrafine-grained Al-2Li alloy(Article) Wang, Y.a, Zhang, S.a, Wu, R.a,b , Turakhodjaev, N.c, Zhang, J.a, Liu, M.d, Mardonakulov, S.a,c View Correspondence (jump link)

6. Microstructure and mechanical properties of ultra-lightweight Mg-Li-Al/Al-Li composite produced by accumulative roll bonding at ambient temperature(Article) Wang, Y.a, Liao, Y.a, Wu, R.a,b , Turakhodjaev, N.c, Chen, H.d, Zhang, J.a, Zhang, M.a,b, Mardonakulov, S.a,c View Correspondence (jump link) Materials Science and Engineering A 787,139494

7. Ways to increase the strength of shaftgear teeth working in a highly abrasive grinding environment(Article)(OTKpbiTbm flocryn) Nodir, T., Shukhrat, C., Nargiza, S., Kulmukhammad, C. Journal of Critical Reviews 7(7), c. 904-907

8. Analysis of technological solutions for reducing the copper concentration in slags from oxygen-flare smelting of copper sulfide concentrates(Review) Turakhodjaev, N., Tursunbaev, S.b, Tashbulatov, S.a, Kuchkorova, M.b View Correspondence (jump link) Journal of Critical Reviews 7(5), c. 449-452

9. Studying the scientific and technological bases for the processing of dumping copper and aluminum slags(Article) Nodir, T., Sherzod, T., Ruslan, Z., Sarvar, T., Azamat, B. View Correspondence (jump link) Journal of Critical Reviews 7(11), c. 441-444

10. Ways to increase the strength of the surface of the parts(Article) Nodir, T., Shukhrat, C., Jamaliddin, K., Bekzod, Y., Jaloliddin, E., Kulmukhammad, C. View Correspondence (jump link). Journal of Critical Reviews 7(11), c. 380-386

11. Influence of liquid aluminum alloy treatment at temperatures up to 2000C in terms of the alloy structure and gas aluminum oxides content(Article) Grachev, V.a, Turakhodjaev, N.b View

Correspondence (jump link) International Journal of Mechanical Engineering and Technology/ IAEME Publication ISSN:0976-6340E-ISSN:0976-63592018 9(7), c. 489-495

12. Development of composition of wear resistant wtite pig Iron with a stable structure obtained by the Casting Method. Turakhodjaev Nodir, Odilov Furkat, Zokirov Ruslan, Saidmakhamadov Nosir. Academicia. An International Multidasciplinary Research Journal. ISSN 2249-7737. Vol.10, Issue 7, July 2020. IF SJIF 2020=7.13. P. 17-23.

13. M.Hocup. MaTepua^wyHOcnuKTowKeHT "Y36eKMCTOH"-2002.173-179 c.

14. Analisis of Defects in White Cast Iron. Nodir Turakhodjaev, Nosir Saidmakhamadov, Ruslan Zokirov, Furkat Odilov, Kamola Tashkhodjaeva. International Scientific Journal Theoretical&Applied Science. ISSN 2308-4944. Vol.86, Issue 06, juny 2020. IF SIS(USA)=0.912. P.675-682.

15. Important Features Casting Systems When Casting Alloy Cast Irons in Sand-Clay Molds. Turakhodjaev Nodir, Saidmakhamadov Nosir. Academicia. An International Multidasciplinary Research Journal. ISSN 2249-7137. Vol.10, Issue 5, May 2020. IF SJIF 2020=7.13. P. 1573-1580Methods For Enhancing The Strength of The Toothed Wheels. Chorshanbiev Sh. Turakhodjaev N. Processings of the VIII International Simposium on Speciality Polimers. August 23-25, 2019. Karaganda. P.46.

J* 9

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.