CC BY
0РТАХР 13.51.08 ЭОЖ 069.01
DOI:10.56032/2523-4684.2023.2.6.89
А.С. Кулмаганбетова1, Н.О. Есеев2 12 К,азак, улттык хореография академиясы (Астана, Казакстан)
SMM-НЫН ИНТЕРНЕТ-МАРКЕТИНГТЕГ1 РОЛ1 МЕН
МАНЫЗЫ
Аннотация
Маркетинг тауарлар мен кызметтерге сураныстын калыптасуы мен есу'!не, усынысты онтайландыруFа, ти'1мд'1 бизнес-стратегияларды эзiрлеуге жэне iске асыруFа эсер етедi. Интернет-маркетинг электрондык коммерциянын ажырамас белiгi болып табылады. Оны онлайн маркетинг деп те атайды. Сондыктан осы макалада SMM-^ih интернет-маркетингтег ти'1мд'1 жарнама куралы ре^ндеп релiн карастырылFан, онын куралдары аныкталFан жэне артыкшылыктары мен кемшiлiктерi талданFан.
ТYЙ¡нд¡ сездер: SMM, интернет-маркетинг, пайдаланушылар, элеуметт'1кжелi, электрондык бизнес, маркетинг.
А.С. Кулмаганбетова1, Н.О. Есеев2 12Казахская национальная академия хореографии (Астана, Казахстан)
РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ SMM В ИНТЕРНЕТ-МАРКЕТИНГЕ
Аннотация
Маркетинг оказывает влияние на формирование и рост спроса на товары и услуги, оптимизацию предложения, разработку и реализацию эффективных бизнес-стратегий. Интернет-маркетинг является неотъемлемой частью электронной коммерции. Это также называется онлайн-маркетингом. Поэтому в этой статье рассматривается роль SMM как эффективного рекламного средства в интернет-маркетинге, выявляются его инструменты и анализируются преимущества и недостатки.
Ключевые слова: SMM, интернет-маркетинг, пользователи, социальные сети, электронный бизнес, маркетинг.
A.S. Kulmaganbetova\ N.O. Yeseev2
12 Kazakh National Academy of Choreography (Astana, Kazakhstan)
THE ROLE AND IMPORTANCE OF SMM IN INTERNET
MARKETING
Annotation
Marketing influences the formation and growth of demand for goods and services, optimization of supply, development and implementation of effective business strategies. Internet marketing is an integral part of e-commerce. This is also called online marketing. Therefore, this article examines the role of SMM as an effective advertising tool in Internet marketing, identifies its tools and analyzes the advantages and disadvantages.
Key words: SMM, Internet-marketing, users, social networks, ebusiness, marketing.
Kipicne. Элеуметтк желiлердi буюл элем бойынша миллиардтаган адамдар пайдаланады жэне тез арада бiздiн, заманымыздын, аныктаушы технологияларынын, бiрiне айналды. Куыне кептеген сагаттарды эртYрлi платформаларда элеуметтк желiлердi пайдалануга жумсайтын Yлкен элеуетт аудиторияны ескере отырып, маркетологтардын, элеуметтiк желiлердi маркетингтк арна ретiнде пайдалануы танкаларлык емес. Сондай-ак академиялык тургыдан алганда элеуметтк желiлер кен, таралды жэне элеуметтк желiлердегi маркетинг, онлайн сарафандык радио жэне онлайн желтер сиякты аралык такырыптар бойынша кен зерттеулер жYргiзiлдi. Ралымдар мен тэжiрибешiлер бул такырыпты соцгы 15-20 жыл бойы зерттеп келе жатканымен, маркетингтегi элеуметтiк желтердщ болашагы олардын, жылдам жэне Yнемi езгерiп отыратын сипатына жэне тутынушылардын, оларды калай пайдаланатынына байланысты элi де белгiсiз [1].
SMM интернеттеп хабардарлыкты арттыру жэне тауарлар мен кызметтердi жылжыту Yшiн элеуметтiк желтер сайттарын пайдаланады.
Элеуметтiк желiлер сайттары элеуметтiк (жэне iскерлiк) желiлердi куру^а, сондай-ак идеялар мен бiлiмдермен белюуге пайдалы. Элеуметтiк желi Web 2.0
деп аталатын урдютщ 6ip б©лiгi болып табылады, бул пайдаланушылар мен багдарламалык камтамасыз етудi жасаушылардын интеpнеттi калай пайдаланатындыгын K©pceTeTÍH ©згеpiстеp болып табылады. Бул пайдаланушыларга интернет аркылы ашык косымшалар мен кызметтерде бipлесiп жумыс iстеуге к©мектесетiн интеpактивтi жэне пайдаланушыга багытталган эдiс [2].
Зерттеу эдютерК Такырыпты зерттеу барысында колданылган теориялык эдiстеpге талдау, синтез, салыстыру, жалпылау, зерттеу эдiстеpi; эмпирикалык эдiстеpге бакылау, SWOT-талдау, кужаттарды талдау, контент талдау эдiстеpi жатады.
Такырып бойынша эдебиеттердi шолу. Элеуметтiк желiлеp феноменiн, олардын формальды кpитеpийлеpiн аныктауда Д.Мерти [3], Д.Торнли [4], Г.Н.Неяскин [5], Р.А.Дукиннщ [6] ен,бектеpi зеpттелiп, талданды.
Я. Кицман, К. Хермкенс, Я. Маккарти жэне Б. Сильвестр «Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media» элеуметтк медианы сипаттайтын жет функционалды блокты аныктады: сэйкестiк, энгiмелеp, катысу, тарату, карым-катынас, бедел, кауымдастык, [7].
Ресейдiн Social Media Marketing бойынша жетекшл мамандарынын 6ípí, GREENPR SMM-агенттiгiнiн иесi жэне бас директоры Д. Халилов элеуметтiк желiлеpде 1лгер1леудщ кYштi жактарын атап ©ттi [8].
Зерттеу нэтижелерК SMM Yлкен немесе максатты аудиторияга жету Yшiн подкасттарды, блогтарды, онлайн бейнелеpдi, фотосуpеттеpдi б©люуд^ жаналыктарды, хабарландыру такталарын жэне элеуметтк желiлеpдегi хабарламаларды пайдаланады.
Элеуметтiк желтердщ болашагын тутынушылык мiнез-кулык пен маркетинг тургысынан карастыру манызды, ©йткенi элеуметтк желiлеp бизнес, уйымдар мен мекемелер, сонын iшiнде саяси сала Yшiн манызды маpкетингтiк жэне коммуникациялык арнага айналды. Сонымен катар, элеуметтiк желтердщ мэдени манызы бар, ©йткенi к©птеген адамдар Yшiн олар к©птеген акпарат алатын, контент пен ©мipiнiн аспекттерт баскалармен б©лiсетiн, коршаган элем туралы акпарат алатын негiзгi алан^а айналды.
Элеyметтiк желтщ Yнемi eзгеpiп отыpyы eте манызды. Бiз бiлетiн элеyметтiк желi 6íp жыл бypын болFан желщен eзгеше жэне 6íp жылдан кейЫ элеyметтiк желi бYгiнгiден eзгеше 6ОЛУЫ мYмкiн. БУЛ технологиядаFы Yздiксiз инновациялаpFа (мысалы, негiзгi платфоpмалаp Yнемi жана мYмкiндiктеp мен кызметтеpдi косады) жэне элеуметтк желiлеpдi пайдаланyшылаpFа/тyтынyшылаpFа (мысалы, адамдаp элеyметтiк желiлеpге аpналFан жана Kосымшалаpды табады) байланысты [9].
Элеyметтiк желi дегенiмiз не?
Mэн-маFынасы бойынша элеуметтк желiлеpдi бipнеше тYpлi жолмен каpастыpyFа болады. Тэжipибелiк маFынада, бул - пайдаланyшылаpFа сандык контенттi немесе акпаpатты онлайн элеyметтiк желiнiн кандай-да 6íp тYpi аpкылы жiбеpyге жэне алyFа мYмкiндiк беpетiн цифpлык оpтаны камтамасыз ететiн косымшалаp мен веб-сайттаp тYpiнде усынылатын баFдаpламалык цифpлык технологиялаp жиынтыFы. Осы тypFыдан алFанда, Facebook, Instagram жэне Twitter сиякты элеуметтк желiлеpдi негiзгi платфоpмалаp жэне олаpдын еpекшелiктеpi pетiнде каpастыpyFа болады. Бiз сондай-ак SMM-дi жаpнамалаp аpкылы тyтынyшылаpды таpтy Yшiн пайдалана алатын цифpлык маpкетинг аpнасынын таFы 6íp тYpi pетiнде каpастыpа аламыз. Бipак элеуметтк желiлеpдi цифpлык медиа жэне накты технологиялык кызметтеp pетiнде емес, адамдаp eмipiнiн Ken бeлiгiн eткiзетiн цифpлык оpындаp pетiнде каpастыpа аламыз. Осы тypFыдан алFанда, элеyметтiк желiлеp аpкылы белгiлi 6íp технологиялаp немесе платфоpмалаp тypалы жэне адамдаp осы оpтада не iстейтiнi тypалы кeбipек бтуге болатындыFы тYсiнiктi. БYгiнгi KYнi бул непзтен акпаpат алмасумен байланысты, ал маpкетинг кeбiнесе саpафандык pадио (онлайн) фоpмасы pетiнде каpастыpылады. Осы аныктамалаpFа сYЙене отыpып жэне болашак тypалы ойлана отыpып, SMM-дi экожYЙе pетiнде каpастыpылатын eзаpа байланысты сyбъектiлеpдiн (жеке тyлFалаp мен фиpмалаp, yйымдаp мен мекемелеp) эpтYpлi типтеpiн камтитын технологиялык баFдаpланFан, бipак толык технологиялык емес, KYPделi мiнез-кyлык, eзаpа эpекеттесy жэне алмасу моделдеpiнiн жиынтыFы pетiнде аныктаyFа болады.
Статистикага сэйкес, елдегi элеуметтiк желiнi пайдаланушылар саны артып келедi. Сондыктан темендеп суретте 2021 жылгы статистиканы карастырайык.
YouTube Yшiн 2021 жылы мобильд трафиктщ жалпы келемi 2020 жылгы 27,29% керсеткiшпен салыстырганда 26,30% курады, ал Instagram 2020 жылы 26,15% - дан 2021 жылы 20,89% - га дейЫ темендеп, еюншл орында калды.
SMM кен таралган, ке^нен колданылады жэне мэдени манызы бар. Бул кен магынадагы аныктама, ейткенi элеуметтiк желiлер iс жYзiнде кез келген нэрсе болуы мYмкiн деп санаймыз - контент, акпарат, мiнез — кулык Yлгiлерi, адамдар, уйымдар, мекемелер -интерактивтiлiк мYмкiн болатын езара байланысты желiлiк цифрлык ортада. Ол пайдаланушынын мiнез-к¥лкын карапайым онлайн режимiнде жYзеге асырудан, контентт^акпаратты курудан жэне белiсуден дамыды. Ол барлык когамдарда (жэне географиялык шекарадан тыс) кен таралган жэне жерплкт жэне жаhандык денгейде мэдени тYPде байкалады.
Темендегi суретте элеуметтiк желтердщ эртYрлiлiгi керсетiлген.
■ Instagram ■ YouTube ■ TikTok
Акпарат кeзi: Ксе11 талдауы
Сурет 1. K,азак,стандаFы элеуметт1кжел'терд/ пайдаланушылардын 2021 жылFы статистикасы [10]
Социальные сети (например, Facebook, Myspace, Friendster)
Деловые сети (LinkedIn, XING, academy)
мен фотографиями (например, Flickr, zoom, smugmug). Обмен аудио (например,
!ягш1кнЕП№кОйвоп
Обмен видео (например, УоиТиЬе, Kyte)
Сурет 2. Элеуметт'к желлер к,уралдары
Осы куралдар аркылы шагын бизнестi жылжыту Yшiн SMM пайдаланудын, бес себебi бар:
1. Жарнамага Yлкен шыгынсыз кептеген адамдарды камтуга кол жетюзу мYмкiндiгi.
2. Блогтарды, элеуметтiк жэне iскерлiк желiлердi пайдалану баска элеуметтк желiлерден сайт трафигiн арттыруы мYмкiн. Бул ез кезегiнде беттщ рейтинпн жогарылатуы мYмкiн, бул жетекшi iздеу жYЙелерiнен кебiрек трафикке экеледi.
3. Элеуметтк желiлер акылы жарнамалык наукандар сиякты баска маркетингтiк стратегияларды толыктырады.
4. Тиiстi форумдарга катысу жэне сурактарга жауап беру аркылы сеымге ие болу мYмкiндiгi.
5. Элеуметтк желтердщ сайттарында белгiлi бiр пайдаланушылар тобына жарнамаларды багыттау Yшiн пайдалануга болатын пайдаланушы профилен, деректерi сиякты акпарат бар.
SMM-ге (немесе элеуметтк желiлердегi оцтайландыруга) назар аударылганымен, бiркатар интернет-маркетинг стратегиялары бар (кесте 1):
Кесте 1. SMM-стратегиялар
Интернет-маркетинг стратегияларыныц типтерi Сипаттамасы
SEO 1здеу жуйесш оцтайландыру (SEO) табири iздеу нэтижелершдеп беттердщ жорары pейтингi аркылы iздеу жYЙелеpiнен кез келген сайтка трафиктщ кeлемi мен сапасын арттыру Yшiн веб-сайтты жобалауды, жазуды жэне кодтауды камтиды. Эдетте, веб-сайт iздеу нэтижелершде нерурлым ертерек пайда болса, сорурлым кеп пайдаланушылар кipе алады. 1здеу жYЙесiн оцтайландыру веб-сайт тpафигiн арттырудыц бipкатаp эдiстеpiн камтуы мYмкiн.
Серктестк маркетинг Сер^естк маркетинг баска интернет-маркетинг эдiстеpiмен кабаттасады, eйткенi сеpiктестеp эpтYpлi маpкетингтiк стратегияларды колдана алады. Бул эдiстеpге SEO, акылы iздеу жYЙесiнiн маpкетингi, электрондык пошта маpкетингi жэне букаралык акпарат куралдарындары жарнама кipедi. Сеpiктестiк маркетингтщ кец таралран ïypî веб-жарнама берушл немесе сатушы веб-сайтта жарнамалык баннеpлеpдi немесе сатушы тYЙмелеpiн орналастыру Yшiн веб-шебеpлеpдi жалдаран кезде пайда болады. Клиент сеpiктестiк сттемеш баскан кезде Веб-шеберлер аныктамалык сыйакы немесе сату комиссиясын алады.
Интернеттеп медиа-жарнама Интернета жарнамалык тасымалдаушы pетiнде пайдалану, онда акылы жарнамалык хабарламалар баска веб-сайттарда жэне iздеу жYЙесiнiн нэтижелеpi беттерЫде пайда болады. Бул жарнамалык хабарламалардыц акысын компаниялар тeлейдi немесе веб-сайттар арасында жiбеpiледi.
SMM-нен акылы жарнамалык хабарламаларга дейiн элеуметтк желiлердi пайдаланудыц жэне интернеттегi кез-келген бизнес туралы сейлесудщ кептеген жолдары бар. Бизнестщ саласына карамастан, казiргi замангы брендтердщ элеуметтiк катысуы кYтiлуде [11].
Кез-келген баска стратегия сиякты, SMM-дi колданудыц да оц жэне терю жактары бар. Бул эрбiр бренд пен ол усынатын акпарат туралы айтудыц ец Yнемдi эдютерЫщ бiрi болганымен, алгаш рет хабарламаларды жариялай бастаганда ол кеп назар аударуды камтамасыз ете алмайды. Дегенмен, SMM колданатын брендтер ездерiнiц iзбасарлары мен тутынушылары Yшiн ец жаксы пайдаланушы тэжiрибесiн жасайды.
Артыкш ылыктары:
• SMM - бул брендМздщ интернетте жаксы керiнуiне мYмкiндiк беретЫ цифрлык маркетингтiц кол жетiмдi арнасы;
• максатты аудиториямен тiкелей байланыс енiмдi немесе кызметтi пайдаланатын карапайым адамдармен Yнемi байланыс орнатуга мYмкiндiк бередi;
• белсендi элеуметтiк желтер арналары бар брендтер адамдар есте сактайтын жогары сапалы жэне бiрегей пайдаланушы тэжiрибесiн усына алады;
• SMM тiкелей езара эрекеттесу, карым-катынас орнату жэне хабарламаларга жауап беру аркылы аудиторияцызды зерттеу Yшiн кунды ресурс болып табылады.
Кемшiлiктерi:
• элеуметтк желiлержегi жаксы маркетинг - бул инвестиция;
• егер SMM аз шыгындармен жасалса, нэтиже алу Yшiн кеп уакыт кажет;
• егер SMM тиiмдi жасалса, бул элдекайда кымбат болуы мYмкiн.
SMM-мен айналыспау туралы шешiм (немесе жеткiлiксiз айналысу) брендтiц нашар имиджiн тудыруы жэне бэсекелестерге «еакп ашык калдыруы» мYмкiн.
Корытынды. Элеуметтiк желiлер кез-келген букаралык акпарат куралдарын бiртiндеп бiрiктiредi. К^рп уакытта пайдаланушы теледидар керу немесе
cymKTi журналды оку кезiнде кеп тапсырма режимiнде жумыс icTece, так калмау керек.
Айта кету керек, пайдаланушылар элeумeттiк жeлiнi маркетинг тургысынан тиiмдi коммуникативтi хабарлама жасау кeзiндe гана емес, сонымен катар тиiмдi акпараттык арнаны такдау кeзiндe де пайдаланады.
Жаксы маркетинг акпаратка мукият караудан басталады. Агымдагы наукандарды барынша тиiмдi пайдалану Yшiн кыска мeрзiмдe эрекет ете аласыз, содан кeйiн келес стратегиянызды эзiрлeу Yшiн осы нэтижeлeрдi бeлceндi пайдалана аласыз.
Сату стратегиясы - бул элeумeттiк деректердщ алгашкы нускасы. Сатылымда элeумeттiк жeлiлeр туралы акпарат алмасу сату екiлдeрiнe клиенттермен цифрлык езара эрекеттесу контeкcтiндe тиiмдiрeк жумыс icтeугe кемeктeceдi. SMM маркетинпын, мYмкiндiктeрiн одан эрi пайдалану Yшiн элeумeттiк жeлiлeрдeгi сатылымдар туралы кебiрeк бiлу кажет.
Пайдаланган эдебиеттер тЫмк
1. Новикова К.В. Интернет-маркетинг и электронная коммерция: учеб.-метод. пособие. - Пермь, 2019. - 78 с.
2. Байков В.Д. Интернет: поиск информации и продвижение сайтов - Санкт-Петербург: БХВСанкт-Петербург, 2020. - 288 с.
3. Murthy D. Twitter: Social Communication in the Twitter Age. -Cambridge, 2013. - 193 p.
4. Thornley J. What is «social media»? // Internet resource :http://propr.ca/2008/what-is-social-media (Date of application 05.05.2023).
5. Неяскин Г.Н. Влияние социальных медиа на бизнес-коммуникации // Интернет-конференция «Диалогические коммуникации в бизнесе». Интернет рecурc:http://ecsocman.hse.ru/text/33378753/ (Дата обращения 05.05.2023).
6. Дукин Р. А. Феномен социальных медиа: проблема социологического осмысления // Вестник Нижегородского университета им. Н.И. Лобачевского. - 2015. - №4(40). - С.122-126.
7. Kietzmann J. H., Hermkens K., McCarthy I. P., Silvestre B. S. Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media // Business Horizons. - 2011. - Vol.54(3). - P. 241-251.
8. Халилов Д. Маркетинг в социальных сетях. - Москва, 2016. -
240 с.
9. Голик В.С. Эффективность интернет-маркетинга в бизнесе. -Мн: Дикта, 2019. - 196 с.
10. Самые попуг^ны^ соцсети сpеди казахстанцев в 2021 году. // Интеpнет pесypс: https://kapital.kz/tehnology/l0l6l2/samyye-populyarnyye-sotsseti-sredi-kazakhstantsev-v-202l-godu.html (Дата обpащения 0S.0S.2023).
11. Хaллигaн Б., Шax Д. Mapкетинг в Интеpнете: гак пpивлечь клиентов с помощью Google, социaльныx сетей и блогов - M.: Диaлектикa, 2019. -2S6 с.
References
1. Novikova K.V. Internet-marketing i jelektronnaja kommercija: ucheb.-metod. posobie. - Perm', 2019. - 78 s. (In Russ.).
2. Bajkov V.D. Internet: poisk informacii i prodvizhenie sajtov -Sankt-Peterburg: BHVSankt-Peterburg, 2020. - 288 s. (In Russ.).
3. Murthy D. Twitter: Social Communication in the Twitter Age. -Cambridge, 2013. - 193 p. (In Engl.).
4. Thornley J. What is «social media»? // Internet resource: http://propr.ca/2008/what-is-social-media (Date of application 0S.0S.2023). (In Engl.).
5. Nejaskin G.N. Vlijanie social'nyh media na biznes-kommunikacii // Internet-konferencija «Dialogicheskie kommunikacii v biznese». Internet resurs:http://ecsocman.hse.ru/text/333787S3/ (Data obrashhenija 0S.0S.2023). (In Russ.).
6. Dukin R. A. Fenomen social'nyh media: problema sociologicheskogo osmyslenija // Vestnik Nizhegorodskogo universiteta im. N.I. Lobachevskogo. - 2015. - №4(40). - S.122-126. (In Russ.).
7. Kietzmann J. H., Hermkens K., McCarthy I. P., Silvestre B. S. Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media // Business Horizons. - 2011. - Vol.S4(3). - P. 241-2S1. (In Engl.).
8. Halilov D. Marketing vsocial'nyh setjah. - Moskva, 2016. - 240 s. (In Russ.).
9. Golik V.S. Jeffektivnost' internet-marketinga v biznese. - Mn: Dikta, 2019. - 19б s. (In Russ.).
10. Samye populjarnye socseti sredi kazahstancev v 2021 godu // Internet resurs: https://kapital.kz/tehnology/l0l6l2/samyye-populyarnyye-sotsseti-sredi-kazakhstantsev-v-202l-godu.html (Data obrashhenija 0S.0S.2023). (In Russ.).
11. Halligan B., Shah D. Marketing v Internete: kakprivlech' klientov s pomoshh'ju Google, social'nyh setej i blogov. - M.: Dialektika, 2019. -2S6 s. (In Russ.).
