Научная статья на тему 'СИЁСАТИ ДАВЛАТИИ ҶАВОНОНИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ:ТАДБИРҲОИ БИСЁРҶАНБА ВА ДАСТОВАРДҲО'

СИЁСАТИ ДАВЛАТИИ ҶАВОНОНИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ:ТАДБИРҲОИ БИСЁРҶАНБА ВА ДАСТОВАРДҲО Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Тоҷикистон / давраи истиқлолият / Президенти Тоҷикистон / сиёсати давлатии ҷавонон / санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ / рушди шароити иҷтимоии ҷавонон / тарбияи ватандӯстӣ / ифтихори миллӣ / таҳсил ва шуғли ҷавонон / Tajikistan / period of independence / President of Tajikistan / state youth policy / normative-legal documents / development of social conditions of youth / fostering of patriotism / national pride / education and employment of youth

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Шарифзода Абдуфаттоҳ Абдуваҳҳоб

Масъалаҳои ташаккул ва рушди сиёсати давлатии ҷавонон дар зарфи 32 соли даврони истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида шудааст. Нақши беназир ва ғамхориҳои пайвастаи Президенти Тоҷикистон дар пешбурди ҳадафу вазифаҳои таълиму тарбияи насли наврас, таъмини шароити иқтисодиву иҷтимоӣ ва сиёсиву фарҳангии ҷавонон тариқи фароҳам овардани заминаҳои ҳуқуқӣ, маънавӣ, таҳсилотӣ, илмӣ ва иҷтимоии дастгирии ҷавонон баррасӣ шудааст. Қонуну барномаҳои давлатии соҳавӣ, тадбирҳо дар самти соҳиби илму дониши амиқ, ихтисосу касбу ҳунар ва шуғли пурмаҳсул гардидани ҷавонон, фаъолияти ҷавонон дар бахшҳои гуногуни давлату ҷомеа, аз ҷумла рушди соҳаи варзиш ва музаффариятҳои ҷавонон дар мусобиқаҳои байналмилалӣ ба риштаи таҳлил кашида шудаанд.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE STATE YOUTH POLICY OF THE LEADER OF THE NATION: MULTIDIMENSIONAL MEASURES AND ACHIEVEMENTS

The article examines the problem of the formation and development of state youth policy during the period of state independence of the Republic of Tajikistan (32 years). The unique role and constant concern of the President of Tajikistan to promote the goals and objectives of education and upbringing of the younger generation, providing economic, social, political and cultural conditions for youth by creating legal, moral, educational, scientific and social foundations for supporting the younger generation has been studied. An analysis of laws and government programs in the area under study is given, measures are named to deepen the general knowledge and scientific knowledge of young people, to master specialties, professions, crafts by young people and ensure their productive employment. The activities of young people in various sectors of the functioning of the state and society, including the development of sports, are shown, and the victories of young athletes in international competitions are presented.

Текст научной работы на тему «СИЁСАТИ ДАВЛАТИИ ҶАВОНОНИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ:ТАДБИРҲОИ БИСЁРҶАНБА ВА ДАСТОВАРДҲО»

5.6.7. (07.00.15) ИСТОРИЯ МЕЖДУНАРОДНЫХ ОТНОШЕНИИ И ВНЕШНЕЙ ПОЛИТИКИ 5.6.7. ТАЪРИХИ МУНОСИБАТХРИ БАЙНАЛХАЛЦЙ ВА СИЁСАТИ ХОРИ^Й 5.6.7. HISTORY OF INTERNATIONAL RELATIONS AND FOREIGN POLICY

УДК 94 (100-87)

DOI 10.24412/3005-849X-2024-2-40-49

СИЁСА ТИДАВЛА ТИИ Шарифзода Абдуфаттох, Абдувах&об,

ЦАВОНОНИПЕШВОИ д. и.т., профессор, узви вобастаи

МИЛЛАТ:ТАДБИРХРИ Академияи миллии илмуои Тоцикистон

БИСЁРЦАНБА ВА ДАСТОВАРДХр (Душанбе, Тоцикистон)

ГОСУДАРСТВЕННАЯ Шарифзода Абдуфаттох Абдуваххоб,

МОЛОДЕЖНАЯ ПОЛИТИКА ЛИДЕРА д-р истор. наук, профессор, член-

НАЦИИ: МНОГОАСПЕКТНЫЕ МЕРЫ корреспондент Национальной академии наук

И ДОСТИЖЕНИЯ Таджикистана (Душанбе, Таджикистан)

THE STATE YOUTH POLICY OF THE Sharifzoda Abdufattoh Abduvahhob, doctor of LEADER OF THE NATION: History, professor, corresponding member of the MULTIDIMENSIONAL MEASURES National Academy of Sciences of Tajikistan AND ACHIEVEMENTS (Dushanbe, Tajikistan)

e-mail: abdufatoh@yahoo.co.uk

Масъалауои ташаккул ва рушди сиёсати давлатии цавонон дар зарфи 32 соли даврони истицлолияти давлатии Цумуурии Тоцикистон бахшида шудааст. Нацши беназир ва гамхориуои пайвастаи Президенти Тоцикистон дар пешбурди уадафу вазифауои таълиму тарбияи насли наврас, таъмини шароити ицтисодиву ицтимои ва сиёсиву фаруангии цавонон тарифа фароуам овардани заминауои ууцуци, маънави, таусилоти, илми ва ицтимоии дастгирии цавонон барраси шудааст. Цонуну барномауои давлатии соуави, тадбируо дар самти соуиби илму дониши амиц, ихтисосу касбу уунар ва шугли пурмаусул гардидани цавонон, фаъолияти цавонон дар бахшуои гуногуни давлату цомеа, аз цумла рушди соуаи варзиш ва музаффариятуои цавонон дар мусобицауои байналмилали ба риштаи тащил кашида шудаанд.

Калидвожах;о: Тоцикистон, давраи истицлолият, Президенти Тоцикистон, сиёсати давлатии цавонон, санадуои меъёрии ууцуци, рушди шароити ицтимоии цавонон, тарбияи ватандусти, ифтихори милли, таусил ва шугли цавонон

Рассматривается проблема становления и развития государственной молодежной политики в период государственной независимости Республики Таджикистан (32 года). Изучена уникальная роль и постоянная забота Президента Таджикистана о продвижении целей и задач образования и воспитания подрастающего поколения, обеспечения для молодежи экономических, социальных, политических и культурных условий путем создания правовых, нравственных, образовательных, научных и социальных основ поддержки молодого поколения. Дается анализ законов и государственных программ в изучаемой сфере, названы меры по углублению общих знаний и научных познаний молодежи, по освоению молодыми людьми специальностей, профессий, ремесел и обеспечению их продуктивной занятости. Показана деятельность молодежи в различных отраслях функционирования государства и общества, в том числе в развитии спорта, представлены победы молодых спортсменов на международных соревнованиях.

Ключевые слова: Таджикистан, период независимости, Президент Таджикистана, государственная молодежная политика, нормативно-правовые документы, развитие

социальных условий, воспитание патриотизма, национальная гордость, образование и трудоустройство молодежи

The article examines the problem of the formation and development of state youth policy during the period of state independence of the Republic of Tajikistan (32 years). The unique role and constant concern of the President of Tajikistan to promote the goals and objectives of education and upbringing of the younger generation, providing economic, social, political and cultural conditions for youth by creating legal, moral, educational, scientific and social foundations for supporting the younger generation has been studied. An analysis of laws and government programs in the area under study is given, measures are named to deepen the general knowledge and scientific knowledge of young people, to master specialties, professions, crafts by young people and ensure their productive employment. The activities of young people in various sectors of the functioning of the state and society, including the development of sports, are shown, and the victories of young athletes in international competitions are presented.

Key- words: Tajikistan, period of independence, President of Tajikistan, state youth policy, normative-legal documents, development of social conditions of youth, fostering ofpatriotism, national pride, education and employment of youth

Аз солхои аввали дастёбй ба истиклолияти давлатй Хукумати Чумхурии Точикистон дар партави сиёсати дурандешонаи Асосгузори сулху вахдати миллй - Пешвои миллат, Президента Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон барои ноил шудан ба дастовардхои назаррас дар хаёти иктисодиву ичтимой, сиёсиву фархангии чавонон ва боло бурдани накшу макоми ин неруи фаъолу пешбарандаи чомеа икдому тадбирхои муассир анчом дод.

Сараввал, дар соли 1992 кабул шудани Конуни Чумхурии Точикистон "Дар бораи сиёсати давлатии чавонон", ки миёни кишвархои иштирокдори Иттиходи Давлатхои Мустакили он давра аввалин чунин санади меъёрии хукукй буд, далели дар мехвари таваччух ва гамхории Сарвари давлати точикон карор доштани чавононро собит сохт. Минбаъд низ, кабули Конуни мазкур 15-уми июли соли 2004 дар тахрири нав бо унвони "Дар бораи чавонон ва сиёсати давлатии чавонон" ва тагйиру иловахои баъдии он ба ташаккул ва рушди сиёсати давлатии чавонон хамчун самти афзалиятноки фаъолияти Хукумати Чумхурии Точикистон ишора мекунад [10].

Вокеан хам, тасмимгирихои богайрати Пешвои миллат, мухтарам Эмомалй Рахмон аз ибтидои давлатдории навини точикон ба ташаккули фаъоли сиёсати давлатии чавонон ва тадричан фарохам овардани имкониятхои васеи рушду такомули чавонон дар шароити мураккаби тагйирёбии сохториву чамъиятй мусоидат намуд. Барои ба руи сахнаи сиёсию чамъиятй овардани чавонон хамчун неруи ояндасози чомеа пеш аз хама зарурати ташкили низому сохтор ва ё созмонхои сиёсй ба миён омад, ки дар соли 1997 таъсис додани макоми ваколатдори давлатй дар сохтори Хукумат - Кумитаи кор бо чавонони назди Хукумати Чумхурии Точикистон аз ибтикороту дастовардхои пурахаммияти соха ба шумор меравад. Барои таквияти ин раванд дар асоси ташаббуси конунгузории Президента Чумхурии Точикистон бо Карори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон аз 22 майи соли 1998 - санаи 23 май «Рузи чавонони Точикистон» эълон гардид. Инак, аз соли 1998 инчониб дар кишвар хамасола 23 май расман хамчун Рузи чавонони Точикистон ба таври мутантан тачлил мегардад, ки боз хам аз эътибору мавкеи хоссаи чавонон гувохй медихад [13, с. 56].

Мулокотхои мунтазами Президент бо намояндагони чавонони мамлакат бозгуи онанд, ки Рохбари давлат чавононро ба сифати пояи мухими рушд, неруи созанда ва хидояткунандаи кишвар эътироф мекунанд. Дар ин росто, хар як мулокот бо чавонони мамлакат бо завки баланд, икдомхои нек ва ташаббусхои бахиммат чамъбаст мешавад.

Мyлoкoти тахустини Пешвoи миллaт 6o нaмoяндaгoни чaвoнoни кишвap дap мapxилaи биcёp xaccoc 17 мapти шли 1994 дap Aнчyмaни нaхycтини чaвoнoни ^^ик^тен дoиp гapдидa, шypyь as мyлoкoти мaзкyp тaвaччyx ниcбaт 6a шсли чaвoни кишвap зиёд гapдид [8, c. 125]. ^6или зи^ acт, ки дap зapфи 33 отли Иcтиклoлияти дaвлaтй 7 мapoтибa чунин мyлoкoтxoи cyдмaндy мaкcaднoки ^ез^^нти мaмлaкaт 6o нaмoяндaгoни чaвoнoн тaнзим кapдa шyдaнд.

Дap кapинaи тaxкими зaминaxoи хукукй, мaънaвй, тaxcилoтй, илмй Ba ичтимoии дacтгиpии ^aBoro^ ^жетонли миллии cиёcaти чaвoнoни To^mci^ ^бул гapдид, бapoи дoнишмaндoнy мyxaккикoни чaвoн шaш чoизaи 6a нoми Иcмoили Сoмoнй, чoизaxoи Кyмитaи кop 6o чaвoнoни нaзди Хyкyмaти Чyмxypии ^^кистен дap coxaxoи aдaбиёт, pyзнoмaнигopй, caнъaт Ba меъмopй, Шypoи oлимoнy мухдкки^ни ^aBo^ Фoнди мaхcycи Пpезиденти Чyмxypии To^mci^ oид 6a oмoдa coхтaни мyтaхaccиcoн дap xop^ aз кишвap, гpaнтxoи Хyкyмaти Чyмxypии To^H^crm бapoи иттиxoдияxoи ^мъиятии чaвoнoн дap 6o6ara тapбияи вaтaнпapacтoнa тaъcиcy тaшкил гapдидaнд. Шyмopaи caxмия Ba бypcияxoи ^ез^^нта aфзoиш дoдa шуд, бapнoмaxoи отхдвии «Ч,aвoнoни To^H^crcrn», «Тapбияи вaтaндycтoнaи чaвoнoни To^H^crcrn» Ba «Тaxкими тaндypycтии чaвoнoни To^H^crcrn» дap тaxpиpи нaв ^бул шyдaнд. Пaдидaи тoзaи дигapе дap xaëra чaвoнoни кишвap фaъoлияти дaxxo мapкaзxoи чaвoнoн дap шaxpy то^иях^ мебoшaд, ки бoиcи пешбypди чoннoктapи хaдaфхoи ин coxa дap мaхaлхo гapдидaaнд [11, c. 88].

Хэлли мyшкилoтy мacъaлaxoи мyбpaми xaёти rnBpacoRy чaвoнoн caмти cтpaтегй Ba aфзaлиятнoки cиёcaти и^ташии дaвлaти To^mci^ 6a хиотб paфтa, мoxи нoябpи шли 2006 дap зaминaи мaкoми дaвлaтии coxa Кyмитaи ^aBoro^ вapзиш Ba caйёxии нaзди Хyкyмaти Чyмxypии To^Rncrra тaъcиc дoдa шуд. Илoвa 6ap ин, 6o Фapмoни Пpезиденти Чyмxypии ^^ик^тен 18 июли coли 2015 Шypoи миллии кop 6o чaвoнoн дap нaзди Пpезиденти Чyмxypии To^Rncrra тaъcиc ёфтa, бapгyзopии чaлacaxoи Шypoи мaзкyp имкoн медиxaд, ки мacъaлaxoи мapбyт 6a xaёт Ba фaъoлияти чaвoнoн дap caтxи oлй пaйвacтa бappacй Ba xaллy фacл шaвaд [8, c. 126].

^нуни Чyмxypии To^mci^ <^ap бopaи мacъyлияти пaдapy мoдap дap тaълимy тapбияи фapзaнд», ки coли 2011 6o тaшaббycи Пpезидент дap тaъpихи кoнyнгyзopии мaмлaкaт бopи aввaл тaxия Ba кз5ул гapдид, дap бoлopaвии мacъyлияти вoлидoн, oилa Ba мyaccиcaxoи тaълимивy чoмеa дap тapбияи фapзaнд, нacли ^Bpacy чaвoн нaкши бopизy capивaктй бoзид. Ин кoнyн мacъyлияти пaдapy мoдappo бapoи дap pyxияи инcoндycтй, ифтжоди вaтaндopй, эxтиpoми apзишxoи миллй, yмyмибaшapй Ba фapxaнгй тapбия нaмyдaни фapзaндpo мyкappap нaмyдa, 6a caфи aъзoи лoики чoмеaи чaвoнoни кишвap пaйвacтaн Ba зиндaгии дypycтy мycтaкил бypдaн дap oяндa мycoидaт мекyнaд. Bo6acra 6a ин, 6o Kapopи Хyкyмaти Чyмxypии ^^ик^тен aз 1 aBrycra coли 2012 «Бapнoмaи дaвлaтии тapбияи нacли нaвpac дap Чyмxypии To^mci^ бapoи coлxoи 2013-2017» тacдик шуд, ки 6o мaкcaди тaкмили низoми тapбия дap ^^ик^тен, дacтгиpии coxaи тaълимy тapбияи нacли нaвpac, мyxaйё coхтaни шapoит бapoи беxтap шмудани шaклy ycyл Ba вocитaxoи тapбия, тaъмини poбитaи дoимй бaйни na4apy мoдap, мyaccиcaxoи тaълимй Ba axли чoмеa дap тapбияи нacли rnBpac мyтoбики Крнуни Чyмxypии To^Rncrra <^ap бopaи мacъyлияти пaдapy мoдap дap тaълимy тapбияи фapзaнд» тaxия гapдидa 6уд [3].

Бo мaкcaди дacтгиpии шaхcoни бoлaёкaт Ba тaxcил шмудани мyтaхaccиcoн дap хopичи кишвap &з xиcoби фoнди мaхcycи Сapвapи дaвлaт cтипендияи бaйнaлмилaлии Пpезиденти Чyмxypии ^^ик^тен «Дypaхшaндaгoн» тaъcиc дoдa шуд, ки дap ин caмт Фapмoни Пpезиденти Чyмxypии To^mci^ гз 2-юми aB^crn coли 2008, №502 6a тaвcиб pacидaacт. Тaвaccyти чунин икдом чaвoнoни зиёде дap дoхил Ba хopичи мaмлaкaт дap бaхшxoи

мухталиф тахсил карда, соуиби касбу ихтисосхои мавриди ниёзи кишварамон шуда истодаанд [4]. Вобаста ба ин, дар баробари фарохам овардани шароити мусоид барои таълиму тарбияи наврасону чавонон дар хамаи зинахои тахсилот Хукумати кишвар бо хидояту гамхорихои пайвастаи Пешвои миллат ба масъалахои ислохоти соха, зиёд кардани маблаггузории сохаи маориф, давра ба давра баланд бардоштани музди мехнати омузгорон, зиёд намудани бурсияву стипендияхо, аз чумла стипендияи президентии «Дурахшандагон» ба тарбияи кадрхои баландихтисос дар дохил ва хоричи мамлакат эътибори махсус медихад. Зимнан, соли 2023 танхо тавассути Маркази барномахои байналмилалии назди Вазорати маориф ва илм (мацомоти татбицсозандаи стипендияи "Дурахшандагон") 3 хазору 300 нафар чавонон ба хоричи кишвар барои тахсил рафтаанд, ки аз ин теъдод 30 фоизашон духтарон мебошанд [7].

Диццати аввалиндарачаи давлату ^укумати Точикистон зери рохбарии Президенти мухтарами кишвар Эмомалй Рахмон ба чавонон хамчун сахмгузори цавии рушди чомеа ва иштирокчии фаъол дар хаёти ицтисодиву сиёсии мамлакат дар эълон кардани соли 2017 "Соли чавонон" ифода ёфт, ки минбаъд низ чихати тахкими бештари нацши чавонон дар чомеа ва фарохам овардани шароити бехтар барои онхо мусоидати амалй намуд. Тавре дар мулоцоти навбатй бо чавонон мохи майи соли 2021 Президенти кишвар изхор доштанд, Точикистон мамлакати чавон аст, ки бар асоси тахлилхои Хазинаи нуфуси Созмони Милали Муттахид зиёда аз 70 фоизи ахолии кишварро чавонони то 35-сола ташкил медиханд. Аз ин ру, таъкиди зайли Пешвои миллат мухтарам Эмомалй Рахмон нисбат ба чавонон мусаллам аст: "Мо чавононро неруи созандаву бунёдкор ва пешбарандаи чомеаи навини кишварамон ва ояндаи халцамон эълон кардем ва дар халли хамаи масъалахои хаёти чомеа ва давлат то имруз ба онхо такя мекунем" [6].

Нуктаи мухими дигар он аст, ки саросар сохибкасб намудани шахрвандони кишвар дар мехвари сиёсати маорифпарваронаи Асосгузори сулху вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон царор дошта, дар сиёсати ичтимоии Хукумати Чумхурии Точикистон, ба касбу хунаромузй фаро гирифтани чавонон яке аз вазифахои афзалиятнок ба шумор меравад. Таърихи чандинхазорсолаи мо гувохи он аст, ки ачдоди мо дар тамоми мархалахои мавчудият барои омузиши фарзандон ва фаро гирифтани онхо ба таълиму тарбия, аз хама имкониятхо истифода бурда, чихати ба илму донишомузй ва касбомузй чалб кардан ва ба зиндагии мустацилона омода намудани онхо пайваста талош меварзиданд. Ба тарбияи ватандустй, мехнатй ва чисмонии фарзандон диццати аввалиндарача медоданд.

Дар даврони муосир новобаста аз шакл ва сохти идоракунии давлат, махз омухтани донишу цобилиятхои замонавй, аз худ намудани касбу хунар, руй овардан ба илму инноватсияву ихтироъкорй ва тарбияи кадрхои кордон метавонад ба рушди сохахои мухталифи кишвар замина гузошта, боиси болоравии ицтисоди миллй гардад. Дар ин росто, Пешвои миллат мухтарам Эмомалй Рахмон дар мулоцот бо фаъолону намояндагони чомеа ва ходимони дин иброз доштанд, ки "Тачрибаи беш аз сивудусолаи хамкорихои мо бо кишвархои олами ислом, бахусус, кишвархои арабй нишон медихад, ки руй овардан ба илм, омузиш ва рушди илмхои риёзиву табий ва техникй, истифодаи дастовардхои пешцадами илмй ва татбици технологияхои муосир онхоро ба тарацциёти бесобица расонида, боиси аз байн рафтани фахмишхои шахшуда ва кухна гардида истодааст."???

Агар ба омор нигарем, холо барои ба тахсилоти касбй фаро гирифтани шахрвандони мамлакат, бахусус чавонон дар чумхурй 41 муассисаи тахсилоти олии касбй, 87 муассисаи тахсилоти миёнаи касбй ва 62 муассисаи тахсилоти ибтидоии касбй фаъолият доранд. Добили цайд аст, ки танхо дар соли 2023, тавассути курсхои кутохмуддати касбомузии

назди муассисахои давлатии таълимии тахсилоти калонсолон, ибтидой, миёна ва олии касбй ва марказхои таълимии гайридавлатй 217 хазору 969 нафар шахрванди мамлакат, бахусус, чавонон сохибкасб гардиданд. Ба гайр аз ин, дар мамлакат шумораи ахолии цобили мехнат 5 млн. 804,7 хазор нафар, аз чумла чавонони синни 15-29 сола, ки цобили мехнат хисобида мешаванд, 2 млн 155,1 хазор нафар ё 37,4 фоизи захирахои мехнатиро (5 млн 754,0 хазор нафар) ташкил медиханд. Бинобар ин, фарохам овардани шароит барои мусоидат ба шугли чавонон ва чалби онхо ба шугли пурмахсул яке аз афзалиятхои асосй дар сиёсати ичтимоии давлату Хукумат мебошад. Давоми соли 2023 дар доираи амалисозии нацшаи чорабинихои Барномаи давлатии мусоидат ба шугли ахолии Чумхурии Точикистон, 44,7 хазор нафар чавон бо чойи кор таъмин шуда, 11,7 хазор нафар ба тайёрии касбй чалб гардиданд [1].

Бояд тазаккур дод, ки Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон тайи солхои истицлолият дар интихоб ва чобачогузории кадрхои нав ба мутахассисони кордону сохибтачриба, олимон, шахсиятхои ба халцу Ватан содицу вафодор ва хамчунин нафарони чавону болаёцат ва занону духтарон, ки бо илму техника ва технологияхои муосири чахонй хуб ошной доранд ва забонхои хоричиро медонанд, таваччухи махсус зохир кардаанд [12]. Ба замми ин, барои омодасозии насли чавони кишвар ба корхои идоракунии давлатй ва дар оянда ба таври сазовор сохиби намудани сарзамини бихиштосои бобой аз чониби давлату Хукумат, бахусус Рохбари далват кушишхои зиёд ба харч дода мешаванд. Ин аст, ки ба холати нимсолаи дуюми соли 2023, миёни хизматчиёни давлатии Точикистон теъдоди чавонони то 35-сола 8996 нафар (48,8 фоиз аз 18,5 хазор нафар)-ро ташкил дода, аз ин шумора дар мансабхои рохбарикунанда 1628 нафар (27,4 фоиз) царор доранд [2].

Пешвои миллати точик пайваста нисбат ба ояндаи дурахшони насли чавони кишвар, пешрафти чомеа ва таъмини сатхи шоистаи зиндагй аз хисоби нерую иродаи цавии ин цишри фаъол гамхорй нишон дода, барои чалби фарогири чавонони сохибкасбу босавод ва зираку доно ба кор дар тамоми бахшхои хаёту фаъолияти Точикистон, аз сохахои кишоварзиву саноату энергетика то арсахои ичтимоию гуманитарй тадбирхои муассир меандешанд. Зимнан бо ин, бино ба таъкиди Президенти чумхурй, "Наврасону чавонони моро зарур аст, ки чавобан ба ин гамхорихо тамоми саъю талоши хешро ба донишандузй, интихоби касбу хунархои муосир, ободиву пешрафти сарзамини ачдодй, химояи Ватан, рушди илму техника ва бунёдкорй равона созанд. Чавонон бояд аз хама цишрхои чомеа бештар фаъол бошанд, ташаббусхои созанда пешниход намоянд, рамзхои давлатй, муцаддасоти миллй ва дастовардхои истицлолиятро хифз кунанд, дар хаёти сиёсиву ичтимоии Точикистони азиз бо дасту дили гарм ва неруи бунёдгарона ширкат варзанд, амнияти давлат ва шарафу номуси ватандориро химоя карда, худро аз хама хавфу хатархои номатлуби чахони муосир эмин нигох доранд ва парчамбардори ин сарзамин, марзу бум ва кишвари муцаддасамон бошанд".

Ба цавли Сардори давлат, "Чавонони мо, ки насли замони истицлол мебошанд, дар тамоми сохахои хаёти чомеа ва давлат, аз чумла дар химояи марзу буми Ватан, амнияти мардум ва давлати Точикистон, сохтмонхои бузурги аср, аз чумла Неругохи барци обии «Рогун» ва пешрафти илму фарханг сахми бисёр назаррас гузошта истодаанд." ???Чунин падидаву тамоюлхои мусбат хурсандиовар буда, омилхои мазкур барои пойдории давлату миллат мусоидати амалй мекунанд.

Илова бар ин, тайи чанд соли охир, ба манзури кашфи истеъдодхои нодир, тарбия ва дастгириву хавасмандгардонии хамачонибаи онхо, саводнокиву маърифатнокии мардум, цабл аз хама, наврасону чавонон, инчунин тацвияти завци зебоипарастии чавонон бо

ибтикopи Пешвoи миллaт бapгyзop нaмyдaни oзмyнxoи «Toчикиcтoн - Вaтaни озизи мaн», «ФypУFи cyбxи дoнoй кито6 acт», «Илм - фypyFи мaъpифaт», «^читон - oинaи тaъpихи миллот» Ba дигap чopaбиниxo 6a pox мoндa шудонд. Ходоф оз чунин тaшaббycxoи coзaндa бaлaнд бapдoштaни caтxи хештaншинocивy хyдoгoxй, xиccи миллй, вaтaндycтй, xyвият Ba ифтихopи миллй, apчгyзopй Ba oмyхтaни зaбoн, тaъpих, фapxaнги бocтoнии точитон, тaвcеaи дoиpaи дoнишy чaxoнбинии илмивy техникй Ba pyшди илмxoи докику то6ий 6удо, ох^он дacтyp дoдa шуд, ки мaблaFи бapoи 4oroaxo пешбинигapдидa зиёд кapдa шaвaд Ba чиxaти xapчи бештap 6a хopичи кишвap фиpиcтoдaни чaвoнoни бoиcтеъдoдy лоёкотмонд оз pyи paвияи илмxoи докик, pиёзй Ba то6ий «Бapнoмaи тaйёp кapдaни кaдpxoи чaвoни илмй бapoи coлxoи 2021 - 2030» тaxия гapдaд [9]. Дap ин paдиф, бoяд зикp кapд, ки тaнxo coли 2023 6еш оз 3000 нaфap чaвoнoни мo FOлибoни oзмyнy oлимпиaдaxoи бaйнaлмилaливy чyмxypиявй гapдидa, шyxpaтy нoмy cимoи To^mcroRpo oлaмшyмyл кapдaaнд.

Пешниxoди дигapи хеле ночи6у capивaктии Сapвapи дaвлaт мyxтapaм Эмoмaлй Рaxмoн, ки зимни Пaёмaшoн 6a Мочлдаи Олии кишвap шли 2019 иpoa номудонд, эълoн кapдaни coлxoи 2020-2040 xaмчyн "Биcтcoлaи oмyзиш Ba pyшди фaнxoи тaбиaтшинocй, докик Ba pиёзй дap coxaи илму мaopиф" 6удо, oн 6a беxтap 6a pox мoндaни oмyзиши илмxoи тaбиaтшинocй, докик Ba pиёзй, инчунин, бapoи тaвcеaи тaфaккypи техникии тасти нaвpac нигapoнидa шyдaacт.

Пpезиденти кишвap ниcбaт 6a вaзъи мулкию монзилии чaвoнoн низ бетaфoвyт но6удо, дap зaмoни coxибиcтиклoлй 140 xaзop rercrap зомин, оз чумло 52 xaзop гектap оз xиcoби зaминxoи oбй 6a зиёдо оз 1 миллшну 420 xaзop oилaи кишвap бapoи coхтмoни монзили иcтикoмaтй тaкcим кapдa шуд, ки киcми acocии oн 6a oилaxoи чaвoн pocт меoяд. Дap мочмуъ, 6еш оз 8 миллшну 800 xaзop нaфap токишни кишвap шapoити иcтикoмaтии хyдpo беxтap кapдaaнд, ки aкcapияти oнxo oилaxoи чaвoн мебoшaнд [7].

Ниxoятaн, дap зaмoни мo вapзиш Ba инкишoфи coxaи тapбияи чиcмoнй дap бapoбapи cиёcaти иктиcoдй, ич^^й, фapxaнгй Ba aмcoли oн xaмчyн як yнcypи тapкибии cиёcaти дaвлaт эътиpoф гapдидa, вacилaи acocии мyappифии кишвapи демoкpaтии мo миёни ЧOмеaи чaxoнй 6a шyмop меpaвaд. Хомин тapик, дap тули coлxoи coxибиcтиклoлй Хукумоти Чyмxypии ^чик^гон як зyмpa caнaдxoи меъёpии xyкyкии тонзимкунондои coxapo 6a тacвиб pacoнидaacт, ки ^нуни Чyмxypии ^чи^агон <^ap бopaи вapзиши куда^н Ba нaвpacoн» (оз coли 2003), Крнуни ^Т <^ap бopaи тapбияи чиcмoнй Ba вapзиш» (оз шли 2007), Бapнoмaи мочмуии pyшди тapбияи чиcмoнй Ba вapзиш дap Чyмxypии ^чи^агон бapoи coлxoи 2017-2021, Бapнoмaи pyшди тapбияи чиcмoнй Ba вapзиш дap шaxpи Душон6е бapoи coлxoи 2022-2026 оз чумлои oнxo мебoшaнд. Зимшн, 6o мaкcaди xaвacмaнд шмудани FOлибoн Ba чoизaдopoни мycoбикaxoи бaйнaлмилaлии вapзишй 9 янвapи coли 2015 Фapмoни Пpезиденти Чyмxypии ^чик^гон <^ap бopaи Чризои Пpезиденти Чyмxypии ^чи^агон 6a FOлибoн Ba чoизaдopoни мycoбикaxoи бaйнaлмилaлии вapзишй» 6a имзo pacид [8, c. 127].

^6или зи^ acт, ки 20 декaбpи шли 2010 мyлoкoти Пpезиденти Чyмxypии ^^ик^тен 6o вapзишгapoн бapгyзop гapдид, ки яке оз мyxимтapин pyйдoдxoи дaвpaи иcтиклoл дap xaёти вapзишгapoн 6уд. Дap ин мyлoкoт дacтoвapдxoи вapзишгapoн Ba дypнaмoи pyшди тapбияи чиcмoнй Ba вapзиш бappacй шудонд.

Бо хoтиpи дacтгиpии pyшди coxaи вapзиш 6a xaйcи caмти aфзaлиятнoки cacara ичташии Хукумоти кишвap, тоъмини шapoити беxтapин бaxpи oммaвигapдoнии вapзиш, толкинтозии тapзи xaёти coлим, мycoидaт номудон 6a oмoдacoзии вapзишгapoни кacбии точик бapoи иштиpoк дap мycoбикaxoи caтxи чyмxypиявию бaйнaлмилaлй, дap дaвpaи

истицлолият 11 хазор иншооти нави варзишй бунёд гардид, ки он хам асосан барои чавонон мебошад [7].

Тайи солхои сохибихтиёрй иштироки фаъоли чавонони мо ва пирузии онхо дар мусобицахои сатхи байналмилалй, бешак, ба болоравии обруву манзалат ва таргиби симои мусбати кишварамон дар хорича мусоидат менамояд. Варзишгарони Точикистон дар як цатор чорабинихои байналмилалй, чемпионатхои чахон, Осиё, Бозихои олимпй, Бозихои Осиёй, Шохчомхо иштирок намуда, ба дастовардхои таърихии даврони Истицлолияти давлатй ноил гардиданд. Боиси ифтихор аст, ки намояндагони варзиши Точикистон дар хафт Бозии олимпй ширкат карданд: 1996 - Атланта (ШМА), 2000 - Сидней (Австралия), 2004 -Афина (Юнон), 2008 - Пекин (Чин), 2012 - Лондон (Британияи Кабир), 2016 - Рио-де-Жанейро, 2020 - Токио (Чопон). Варзишгарони кишвар хамчунин дар 5 Бозии зимистонаи олимпй махорат озмуданд: 2002 - Солт Лейк Сити (ШМА), 2006 - Турин (Италия), 2010 -Ванкувер (Канада), 2014 - Сочи (Россия) ва 2022 - Пекин (Чин) [11, с. 90].

Шоёни тахсин аст, ки Дилшод Назаров сохиби медали тиллои Бозихои олимпй, Боциев Расул сохиби медали биринчии Бозихои олимпй ва чахон оид ба дзюдо, Чориева Мавзуна сохиби медали биринчии Бозихои олимпй оид ба бокс, Назаров Дилшод сохиби медали нуцраи чемпионати чахон, чемпиони Осиё ва чоркарат иштирокдори Бозихои олимпй оид ба варзиши сабук, Фаррухи Салим чемпиони Осиё оид ба дзюдо, Мачидов Хуршед сохиби медали нуцраи Чемпионати чахон оид ба дзюдо, Лагутенко Малика чемпиони Осиё оид ба тирпарронй, Зулцайнарова Шоира сохиби медали биринчии чемпионати Осиё оид ба бокс, Хоркашев Набимухаммад сохиби медали нуцраи чемпионати чахон оид ба самбо, Каримов Акмалиддин сохиби медали нуцраи чемпионати чахон оид ба самбо, Комроншохи Устопириён чемпиони Осиё оид ба дзюдо, Даминов Шахриёр чемпиони Осиё оид ба цаицронй, Исоцов Адам чемпиони Осиё байни наврасон дар риштаи дзюдо, дастаи мунтахаби Чумхурии Точикистон оид ба футбол сохиби медали биринчии чемпионати Осиё гардидаанд.

Бахусус, дар соли 2016 Ватани махбубамон ва тамоми дунё шохиди бузургтарин дастоварди варзишии чахонпахлавонии чавонони точик шуд. Дар ин сол варзишгари номдору парчамбардори миллат, тарбиятдидаи мактаби бузурги варзишии Асосгузори сулху вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон чахонпахлавон Дилшод Назаров (он вацт чавони 34-сола) дар Бозихои ХХХ1 - тобистонаи олимпии Рио-де- Жанейро - 2016 дар Бразилия дар бахши гурзандозй медали тиллой ба даст оварда, аз ин намуди варзиш Кахрамони чахон гардид. Бо Фармони Президенти Чумхурии Точикистон аз 22 августи соли 2016 Дилшод Назаров барои сахми намоён дар рушди варзиш ва дастоварди бузурги варзишй дар Бозихои ХХХ1 - тобистонаи олимпии Рио-де- Жанейро - 2016 бо мукофоти давлатй Ордени Шараф дарачаи I сарфароз гардонида шуд. Ин мукофоти давлатиро дар фазои тантанавй шахсан Рохбари давлат мухтарам Эмомалй Рахмон ба Дилшод Назаров тацдим намуданд [8, c. 128].

Тавре Президенти кишвар дар Паёми охирини худ ба Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон иттилоъ доданд, танхо соли 2023 варзишгарони Точикистон аз мусобицахои сатхи байналмилалй 343 медал, аз чумла 108 тилло, 76 нуцра ва 159 биринчй ба даст оварданд, ки нисбат ба соли 2022-юм 226 медал зиёд мебошад.

Ба гайр аз ин, дастаи мунтахаби футболи Точикистон, ки цариб хама чавон хастанд, бори нахуст дар таърих ба Чоми Осиё-2023 оид ба футбол (Катар) рох ёфта, хеле мохирона бо дигар дастахои пурзуру хирфай бозй кард ва то ба даври чорякнихой цувва озмуд. Дар айёми баргузории чемпионати мазкур санаи 22 январи соли 2024 дар шахри Давха Асосгузори сулху вахдати миллй - Пешвои миллат, Президенти Чумхурии Точикистон

мухтарам Эмомалй Рахмон дар доираи сафари давлатй ба Давлати Катар бо футболбозони дастаи мунтахаби кишвар мулокот карданд. Зимни сухбати самимй Сарвари давлат, Президента Кумитаи миллии олимпии Чумхурии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон оид ба рушди футбол дар Точикистон, дастгирии давлатии соха, оммавигардонии футбол ва фаъолияти пурсамари Федератсияи футболи Точикистон андешаронй намуда, чавононро ба ватандустию ватанпарварй ва ифтихори ватандорй хидоят карданд.

Дар ин зарина, добили зикр аст, ки дар хошияи иштирок дар мусобикаи нихоии Чашнвораи аспдавонй барои Ч,оми Амири Катар (Давха, 17 феврали 2024) зимни вохурии сарони давлатхои Точикистону Катар, Амири Давлати Катар Шайх Тамим ибни Хдмад оли Сонй ба хаштгонаи дастахои бехтарини футболи Осиё ворид шудани дастаи Точикистонро дастоварди пуршараф номида, Сарвари давлат ва мардуми точикро бо ин натичаи баланд шодбош гуфтанд [5].

Дар мархилаи муосир заминаи меъёрию хукукии пешбурди хадафу вазифахои марбут ба сиёсати давлатии чавонон дар холи рушду такмили мунтазам буда, кабул ва татбики «Стратегияи сиёсати давлатии чавонон дар Чумхурии Точикистон барои давраи то соли 2030» аз 30 апрели соли 2021, «Барномаи миллии рушди ичтимоии чавонон дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2022-2026» аз 30 декабри соли 2021, «Барномаи давлатии тарбияи ватандустй, эхсоси масъулияти шахрвандй ва тахкими хувияти миллии чавонони Точикистон барои солхои 2023-2027» аз 29 декабри соли 2022 ва дигар санаду барномахо низ дар тарбияи ватандустии насли наврасу чавон ва боло рафтани маърифати хукукии онхо шароити мусоид фарохам оварда истодаанд [3].

Хдмин тарик, дар замони 32 соли Истиклолияти давлатии Точикистон сиёсати давлатии чавонон тахти сарпарастию назорати бевоситаи Сарвари давлат мухтарам Эмомалй Рахмон карор дошта, гамхорию таваччухи Пешвои миллат нисбат ба чавонон ва дастоварду самарахои ин самти мухими давлатдорй дар мархилаи муосир дар хамаи бахшу арсахои хаёти кишварамон баръало эхсос мегардад. Барои афзун гардонидани имконоту неъматхои бадастомада иштироки фаъоли чавонон дар амри пешрафти чомеа, рушди тамоми сохахо ва тахкими пояхои давлатдорй мухим буда, аз сахми онхо дар таъмини ояндаи дурахшони Точикистони азиз умеди мо калон аст.

ПАЙНАВИШТ:

1. Ализода А.Х. Касбомузии цавонон - тацозои замон. [Манбаи электронй] // Сомонаи расмии Вазорати мецнат, муцоцират ва шугли ахолии Чумхурии Тоцикистон. URL: https://mehnat.tj/tg/news/dt/34290e61-ab33-44bb-a768-0fa3daa04459 (Санаи нашр: 05.04.2024).

2. Афзоиши теъдоди занону цавонон дар хизмати давлатй // Садои мардум. - 2023. - 2 август. - №97 (4680).

3. Дар партави Паёми Президенти Чумцурии Тоцикистон ба Мацлиси Олй. Тарбияи цуцуцй - мецвари маърифати цуцуции цавонон дар Чумцурии Тоцикистон / Мулоцизацои ректори Донишгоци миллии Тоцикистон Эмомалй Насриддинзода [Манбаи электронй] // Агентии миллии иттилоотии Тоцикистон «Ховар». URL: https://khovar.tj/2024/01/payomi-prezidenti-um-urii-to-ikiston-ba-ma-lisi-ol-tarbiyai-u-u-me-vari-marifati-u-u-ii-avonon-dar-um-urii-to-ikiston-mulo-iza-oi-rektori-donishgo-i-millii-to-ikiston-emomal-nasriddinzo/ (Санаи нашр: 23.01.2024).

4. Цодирова З. Пешвои миллат ва сиёсати цавонон [Манбаи электронй] // Сомонаи расмии Академияи миллии илмцои Тоцикистон. URL: https://anrt.tj/tj/khabar-o/2860-peshvoi-millat-va-sijosati-avonon (Санаи муроциат: 10.04.2024).

5. Мулоцот бо Амири Давлати Цатар Шайх Тамим ибни Хрмад оли Сони [Манбаи электронй] // Сомонаи расмии Президенти Цумуурии Тоцикистон. URL: http://www.president.tj/node/32712 (Санаи нашр: 17.02.2024).

6. Мулоцот бо цавонони кишвар [Манбаи электронй] // Сомонаи расмии Президенти Цумуурии Тоцикистон. URL: http://www.president.tj/node/25803 (Санаи нашр: 21.05.2021).

7. Паёми Президенти Цумуурии Тоцикистон муутарам Эмомалй Раумон «Дар бораи самтуои асосии сиёсати дохилй ва хориции цумуурй» аз 28.12.2023 [Манбаи электронй] // Сомонаи расмии Президенти Цумуурии Тоцикистон. URL: http://www.president.tj/node/32191

8. Пешвои муаззами миллат. (Нацши Эмомалй Раумон дар таукими Истицлолияти давлатй). / Зери назари Раумон О.Э. - Душанбе, 2018. - 384 с.

9. Суханронй дар Рузи дониш ва ифтитоуи бинои асосии Донишгоуи давлатии тиббии Тоцикистон (01.09.2022) [Манбаи электронй] // Сомонаи расмии Президенти Цумуурии Тоцикистон. URL: http://www.president.tj/node/29047

10.Х,одибоев Ф. Цавонон - шукууи Тоцикистон. [Манбаи электронй] // Сомонаи расмии Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Бобоцон Fафуров. URL: https://hgu.tj/news/media/item/765.html (Санаи нашр: 23.08.2023).

11. Шарифзода А. Нацотбахши миллат / Шарифзода А., Fафуров А. - Душанбе, 2012. - 320 с.

12.Шарифзода, А. Президент (Нацши Эмомалй Раумон дар таукими уокимияти давлатй ва истицлолияти миллй). / Шарифзода А., Шамсиддинов С., Цосимй З. - Душанбе: Ирфон, 2011. - 372 с.

13.Шарифзода, А. Тоцикистон-20 (Бахшида ба 20-умин солгарди Истицлолияти давлатии Цумуурии Тоцикистон). / А. Шарифзода, А. Асадов. - Душанбе: Ирфон, 2011. - 372 с.

REFERENCES:

1. Alizoda А.Н. Youth Study - Today's Demand. [Electronic resource] // Formal site of Labour, Immigration and Employment of the Population of Tajikistan Republic Ministry URL: https://mehnat.tj/tg/news/dt/34290e61-ab33-44bb-a768-0fa3daa04459 (Date of access: 05.04.2024).

2. Increasing the Amount of Women and Youth in Public Service //Sadoi mardum. - 2023. -August 2. - №97 (4680).

3. In the Reflection of the Message of the President of Tajikstan Republic to Majlisi Oli. Legal education - the Basis of the Enlightenment of Youths rights in Tajikistan Republic. Veiwpoint of the Rector of Tajik National University Emomali Nasriddinzoda [Electronic resources] // National Media Agency of Tajikistan "Khovar" URL: https://khovar.tj/2024/01/payomi-prezidenti-um-urii-to-ikiston-ba-ma-lisi-ol-tarbiyai-u-u-me-vari-marifati-u-u-ii-avonon-dar-um-urii-to-ikiston-mulo-iza-oi-rektori-donishgo-i-millii-to-ikiston-emomal-nasriddinzo/ (Date of access: 23.01.2024).

4. Z. Kodirova. The Leader of Nations and Youth Policy [Electronic resource] // Formal site of National Academy of Sciences of Tajikistan. URL: https://anrt.tj/tj/khabar-o/2860-peshvoi-millat-va-sijosati-avonon (Date of appeal: 10.04.2024).

5. Talking with Emir of Qatar country Shaykh Tamim ibn Hamad oli Soni [Electronic resource] // Formal site of the President of Tajikistan Republic URL: http://www.president.tj/node/32712 (Date of access: 17.02.2024).

6. Talking with the country's Youth [Electronic resource] //Formal site of the President of Tajikistan Republic. URL: http://www.president.tj/node/25803 (Date of access: 21.05.2021).

7. The Message of the President of Tajikistan Republic Emomali Rahmon « On the Main Directions of Internal and Foreign Policy of the Country » from 28.12.2023 [Electronic

resource] // Formal site of the President of Tajikistan Republic. URL: http://www.president.tj/node/32191

8. The Leader of Nations. (The Role of Emomali Rahmon in Strengthening of Public Independence). / Under the viewpoint of Rahmon O.E. - Dushanbe, 2018. - 384 pp.

9. Speech on the Day of Knowledge and the Opening of the Main Building of Medical state University of Tajikistan (01.09.2022) [Electronic resource] // Formal site of the President of Tajikistan Republic. URL: http://www.president.tj/node/29047

10. F. Hodiboev. Youth - the Glory of Tajikistan. [Electronic resource] // Formal site of Khujand state University named after academician Bobojon Gafurov. URL: https://hgu.tj/news/media/item/765.html (Date of access: 23.08.2023).

11. Sharifzoda, A Najotbakhshi millat (Savior of the Nation). / Sharifzoda A., Gafurov A. -Dushanbe, 2012. - 320 pp.

12. Sharifzoda, A. President. (The role of Emomali Rahmon in strengthening of public government and national independence ). / Sharifzoda A., Shamsiddinov S., Kosimi Z. -Dushanbe: Irfon, 2011. - 372pp.

13. Sharifzoda, A. Tajikistan-20 (dedicated to the 20- anniversary of public independence of Tajikistan Republic). /A. Sharifzoda, A. Asadov. - Dushanbe: Irfon, 2011. - 372pp.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.