Научная статья на тему 'Система подготовки кадров в системе орошения и мелиорации: проблемы и перспективы'

Система подготовки кадров в системе орошения и мелиорации: проблемы и перспективы Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
33
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
сельское хозяйство / ирригация и мелиорация / персонал / водная система / методы мелиорации / Ташкентский институт инженеров ирригации и мелиорации сельского хозяйства. / agriculture / irrigation and land reclamation / personnel / water system / reclamation equipment / Tashkent Institute of Irrigation and Agricultural Land Reclamation Engineers.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ориф Хабибуллаев

В данной статье кратко дается представление об основных причинах формирования связанных с водой процессов цивилизации, ирригационном мышлении, сформировавшемся под их влиянием, формировании многовековых экспериментов по управлению сельским хозяйством и мелиорации, и это одна из главных причин создания Ташкентского института инженеров ирригации и мелиорации сельского хозяйства в начале его также приводится краткая информация о текущем учебном процессе и реформах, проводимых в институте.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The system of training personnel in the irrigation and melioration system: problems and prospects

This article provides a brief overview of the wounds of waterrelated civilization, the irrigation thinking formed under their influence, the mechanization of neutrality, and the various experienced organizations that promote television and the organization of this economy at the initiative of the mayor. It also provides a brief overview of the current educational process of the institute and the ongoing reforms.

Текст научной работы на тему «Система подготовки кадров в системе орошения и мелиорации: проблемы и перспективы»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

The system of training personnel in the irrigation and melioration system: problems and prospects

Orif KHABIBULLAYEV1

Tashkent Institute of Irrigation and Agricultural Mechanization Engineers

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received August 2021 Received in revised form 20 August 2021 Accepted 15 September 2021 Available online 11 October 2021

Keywords:

agriculture, irrigation and land reclamation, personnel, water system, reclamation equipment, Tashkent Institute of Irrigation and Agricultural Land Reclamation Engineers.

This article provides a brief overview of the wounds of water-related civilization, the irrigation thinking formed under their influence, the mechanization of neutrality, and the various experienced organizations that promote television and the organization of this economy at the initiative of the mayor. It also provides a brief overview of the current educational process of the institute and the ongoing reforms.

2181-1415/© 2021 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

Ирригация ва мелиорация тизимида кадрлар тайёрлаш тизими: муаммолари ва истик;боллари

Калит сузлар:

кишлок; хужалиги, ирригация ва мелиорация, кадрлар, сув тизими, мелиоратив техника, Тошкент ирригация ва кишлок; хужалигини мелиорациялаш мудандислари институти.

АННОТАЦИЯ

Мазкур ма;олада сув билан боглик; цивилизацион жара-ёнлар, улар таъсирида шаклланган ирригацион тафаккур, кишлок; хужалигини механизациялаш ва мелиорация буйича асрий тажрибалар шакллангани ва бу ХХ аср бош-ларида Тошкент ирригация ва кишлок; хужалигини мелиорациялаш мух,андислари институти ташкил этили-шининг, етук ирригатор кадрларга булган эхтиёжни ошиши асосий сабабларидан бири булгани х,а;ида ;иск;ача фикр юритилган. Унда институтнинг бугунги укув-тарбия жараёни ва амалга оширилаётган ислох,отлари х,а;ида х,ам мухтасар маълумот берилган.

1 Independent researcher, Tashkent Institute of Irrigation and Agricultural Mechanization Engineers, Tashkent, Uzbekistan.

IScience

iArouyA Ci'm Срлсе

Система подготовки кадров в системе орошения и мелиорации: проблемы и перспективы

Ключевые слова:

сельское хозяйство, ирригация и мелиорация, персонал, водная система, методы мелиорации, Ташкентский институт инженеров ирригации и мелиорации сельского хозяйства.

АННОТАЦИЯ

В данной статье кратко дается представление об основных причинах формирования связанных с водой процессов цивилизации, ирригационном мышлении, сформировавшемся под их влиянием, формировании многовековых экспериментов по управлению сельским хозяйством и мелиорации, и это одна из главных причин создания Ташкентского института инженеров ирригации и мелиорации сельского хозяйства в начале его также приводится краткая информация о текущем учебном процессе и реформах, проводимых в институте.

КИРИШ

Жах,он давлатларини урганар эканмиз, уларнинг ривожланишига асосий сабабчи айнан билимли мутахасисслар эканлигини куришимиз мумкин. Шу сабабли мамлакатимиз барча тармо;ларини сифатли, билимли, соглом кадрлар билан таъминлаш мухим ахамиятга эга. Кадрлар билан богли; муаммоларни ечиш, уларни доимо уз сохасига ;изи;иш, садо;атини ошириб бориш, уларни ;айта тайёрлаш тизимларини такомиллаштириш Республикамиз ;ишло; ва сув хужалиги тизимида олиб борилаётган ислохотларнинг устувор йуналишларидан биридир.

Муста;илликка эришганимиздан сунг барча сохада булгани каби, ирригация тизимида хам куплаб янгиликлар ва узгаришлар булди. Сабаби, мустамлака даврда пахта сиёсати унимдор ерларни ва ирригация тизимини ишдан чи;азди. Табиийки, бу жараён сохани тушунадиган етук кадрлар эхтиёжини юзага чи;арди. Бунинг ечими эса албатта, бу масала олий таълим муассасаларининг гарданидаги вазифа хисобланарди. Ана шундай олий таълим муассасаларидан бири Тошкент ирригация ;ишло; хужалигини мелиорациялаш мухандислари институтидир.

Мамлакатимизнинг и;тисодиётининг ;он томири булган - ирригация ва мелиорация сохасига хукуматимиз томонидан бу масалага алохида эътибор бериб келинмокда.

Ирригация ва мелиорация тизимида кадрлар тайёрлаш тизимининг бос;ич-

лари

Алохида таъкидлаш жоизки, Тошкент ирригация ва ;ишло; хужалигини мелиорациялаш мухандислари институтининг кеча ёки бугун ташкил топган даргох эмас. Цишло; хужалиги ва Ирригация ва мелиорация сохаси буйича Марказий Осиё мамлакатларида биринчи булиб Узбекистон заминида, Тошкент шахрида ташкил этилган таълим масканидир. Сабаби уша замоннинг узига хос талаби ва давр та;азоси эди. Негаки, ХХ аср бошларига келиб, бутун минта;ада ва айни;са мамлакатимизда ирригация, мелиорация ва ;ишло; хужалигини механиза-циялаш доираси кенгайиб, бу борадаги ишларнинг ахамияти ортиб бораётган эди. Бу эса, уз навбатида ушбу соха учун зарур булган етук кадрларни тайёрлаш тизимини шакллантиришни заруратга айлантирган эди.

Шу билан бирга, минта;амизда ирригация, ;ишло; хужалигини механиза-циялаш ва мелиорация буйича етук мутахасисларни тайёрлайдиган илк олий таълим даргохи булган ушбу институтнинг юртимизда ташкил этилиши ;адимдан яратилган мустахкам тарихий асос ва асрий тажрибаларнинг узига хос натижаси булгани шубхасиз. Аслида бу, ушбу сохада Ватанимиз худудида ;ушни юртлар учун хам намуна буладиган мустахкам тарихий асос ва асрий тажрибалар шаклланганлигининг ёр;ин ифодаси, аждодларнинг шу сохрадаги бунёдкорлик ишларининг узига хос манти;ий давоми хам булган эди.

Шу маънода 27.11.1934 йил СССР №5758 сонли ;арори билан Урта Осиё ирригация ва ;ишло; хужалигини механизациялаш мухандислари институти ташкил этилди.

Бу жихатдан, Тошкент ирригация ва ;ишло; хужалигини механизациялаш му;андислари институтини шакллантирган ХХ аср бошларидаги жамиятни уртаасрчилик иллатлари, маданий ;оло;лик ва мустамлака зулмидан, хурофотдан озод ;илиш, хал;ни замонавий тара;;иёт йулига олиб чи;иш куплаб алломалар харакатининг асосий ма;сади эди.

Шунингдек, уша даврда бундай гояларни таргиб этишга кумаклашадиган матбаачилик, ноширлик, илм-фан, адабиёт, маданият, маорифни миллий асосга кучиришга интилиш кучайди. Бу аснода дунёвий билимлар, жумладан ирригация, ;ишло; хужалиги ва мелиорация масалаларига хам эътибор берила бошланди.

ХХ аср бошларида мактабларга дунёвий дарсликларни кириб келиши барча сохада шу жумладан, ирригаци сохасида хам дунёвий билимлар керак эканлигини курсатди. Бехбудийнинг "Мунтахаби жугрофияи умумий" ("Цис;ача умумий география"), "Мадхали жугрофияи умроний" ("Ахоли географиясига кириш"), "Мухтасари жугрофияи Русий" ("Русиянинг ;ис;ача географияси") сингари дарслик ва у;ув ;улланмалари, Абдулла Авлонийнинг "Мактаб жугрофияси", "Х,исоб масалалари" дарсликлари хам миллий педагогик фикр тара;;иёти, жумладан ирригация, мелиорация масалаларини урганиш тарихида мухим ахамиятга эга булди.

Ушбу китоблар ва уша даврда чоп этилла бошланган журналллар ва гезеталарда, бош;а куплаб маслалар ;атори мамлакатимизда сувдан фойдаланиш ва сув ресурсларига муносабатни янада яхшилаш, ;ишло; хужалигини механизациялашни замон талаблари даражасига кутариш мавзуларига хам алохида ахамият ;аратилган. ХХ аср арафаси ва унинг илк йилларида жадидлар ташкил этган мактаблар сал кейинро; юртимизда олий таълим даргохларини яратиш учун муайян асос булди, бунинг учун зарур имконият яратди, дейиш мумкин.

Уз навбатида, буларнинг барчаси 1920 йил 7 сентябрда соби; шуролар хукумати томонидан Тошкент шахрида Туркистон давлат университетини (ТДУни) ташкил этиш ха;идаги ;арор ;абул ;илиниши учун мухим туртки булганидан далолат беради. Уша давр шароити ва талабларига мос йирик олий у;ув юрти хисобланган ТДУ таркибида мавжуд булган 8 факультет орасида ;ишло; хужалиги ва техника факультетлари фаолият курсатгани эса, сал кейинро; ТЩХММИ шаклланиши учун мухим ахамиятга эга булгани шубхасиз.

Институтда илмий, техникавий, у;ув ва бош;а йуналишлар шаклланишида уша давр ректорларидан А.М. Алибеков (1934-1938), Н.А. Степанов (1938-1940), Х.К. Комилов (1940-1942), В.В. Винокур (1942-1943 й.), И.И. Грибанов (1943-1946 й.)лар-нинг ташкилотчилиги мухим рол уйнаган.

Таъкидлаш жоизки, ушбу рахбарлар билан бирга машхур тупро;шунос олим

A.И. Димо, профессор В.Д. Журин, Е.П. Залесский, Ф.П. Моргуненков,

B.Ф. Булаевский, биринчи аёл-ирригатор, доцент Т.А. Колпакова, академик Цори Ниёзий, Н.С. Хурусталев, Д.С. Топорнин, Н.И. Лебеденский, К.Ф. Жувал, Г.М. Сваричевский, М.Я. Громов, Б.Х. Шлегел, Л.И. Иванов ва бош;а ;атор олимлар-нинг хизматлари катта булди.

Иккинчи жахон урушининг якунланиши хал;имизнинг тинч мехнат кучогига кириб боришга имконият тугдирди. Бу даврда Узбекистонда пахта хомашёси ишлаб чи;аришни урушгача булган даражасига етказиш учун тинимсиз иш олиб борилди. Хал; хужалиги талабига биноан ТИКХММИда 1946 йилда иккита янги факультет очилди: Гидромелиорация ишларини механизациялаштириш ва Гидроэнергетика факультетлари.

Утган асрнинг 50-60 йиллари нафа;ат институт, балки бутун Узбекистон ирригацияси, ;ишло; ва сув хужалиги мухим булган ушбу даврда Мирзачулни узлаштириш муаммолари билан богли; кенг илмий доиралар мелиоратор олимлар эътиборини узига тортди ва бу борада кенг куламли ишлар амалга оширилди.

1960 йилларда хориж мамлакатлари учун мутахассислар тайёрлаш сезиларли даражада кенгайтирилди. Институтнинг турли факультетларида Осиё, Африка ва Лотин Америкасининг куплаб мамлакатидан фукаролар тахсил ола бошлади.

1961 йилда институтда хорижий мамлакатлар учун фан номзодлари тайёрлаш йулга куйилди. 1963 йилдан бошлаб институтда хар йили кишлок хужалигини механизациялаш ва мелиорация муаммолари буйича БМТ стипендиатлари учун хал;аро семинарлар утказила бошлади. Бу анжуманларда Руминия, Миср, Эрон, Х,индистон, Покистон, Эфиопия, Греция ва бош;а мамлакатлардан мутахассислар иштирок этган.

1970-1980 йиллар институт учун унинг янада ривожланиш ва кучайиш даври булди. Янги укув-лаборатория ва ёто;хона бинолари курилиши авж олди, укув-тажриба хужалигида ишлаб чикариш сув хужалиги, турар-жой ва укув объектлари катта курилиши бошланди. 1970 йилга келиб институт томонидан жами 11,5 мингта кишлок ва сув хужалиги мухандислари тайёрланди. Бундан ташкари, саккизинчи беш йиллик давомида малака ошириш факультетида 1600 мутахассис кайта тайёрлашдан утди.

1970 йилда институтнинг 137 нафар педагог ва ходимлари "Фидокорона мехнатлари учун" медали билан такдирланди. ХТ-1,2 пахта териш машинаси яратганлик ва ишлаб чикаришга жорий килганлик учун институтнинг собик битирувчилари А. Приходько ва П.Глазатов 1967 йил Ленин мукофоти билан такдирланган. Институтнинг куп минг кишилик жамоаси Иттифок Олий Кенгаши Президиумининг 1971 йил 26 январдаги карори билан Мехнат Кизил Байрок ордени билан такдирланди. Институтнинг куплаб олимлари мехнати муносиб такдирланган. Узбекистон ССР ФА академиги, институт олий математика кафе-драси мудири Т. Кори-Ниёзийга 1967 йил Иттифок Мехнат Кахрамони унвони берилди, доцент А. Аскаровга, олий геодезия ва аэрофотогеодезия кафедраси мудири, профессор М. Масловга, кишлок хужалик машиналари кафедраси мудири, доцент В. Лазуновга Узбекистонда хизмат курсатган фан ва техника арбоби, сиёсий иктисод кафедраси мудири, профессор Г. Ризаевга Узбекистонда хизмат курсатган фан арбоби, кишлок хужалик корхоналарини ташкил килиш ва иктисодиёт

кафедраси доценти Т. Старцевга "Узбекистонда хизмат курсатган иктисодчи" унвони берилди. Узбекистон ССР Фанлар академияси мухбир-аъзоси, профессор Г. Кошевников ва укув-тажриба хужалиги ишчиси У.Тошматов Мехнат Цизил Байрок ордени билан, профессор П. Татур, доцентлар Н. Иноятов ва Р. Каримов, укув-тажриба хужалиги ишчиси Р.Ибраева "Хурмат Белгиси" ордени билан, доцент Д. Мавлонова "Фидокорона мехнатлари учун" медали билан мукофотланди.

Институт педагогларининг сифат таркиби хам тухтовсиз усиб ва яхшиланиб борди. У 1978 йил 798 кишидан 1988 йилда 894 кишигача усди, уларнинг каторида 23 та профессор, 346 та фан номзоди ва доцент бор эди.

Институтнинг профессор-укитувчилар таркиби жамоат ташкилотлари билан биргаликда талабаларнинг сифат таркибини яхшилаш буйича изчил ишларни амалга оширди. Бу кишлок ёшлари вакиллари сонининг 1980 йил 1487 кишидан 1983 йил 1565 кишигача, ишлаб чикаришда иш стажига эга булганларнинг -189 кишидан 443 кишигача, колхоз, совхоз, курилиш ва саноат корхоналарининг йулланмалари буйича - 229 кишидан 802 кишигача усиш имкониятини яратди.

Мустациллик йилларида ТИЦХММИнинг ирригатор кадрлар тайёрлашдаги

урни

1980-1990 йиллар давомида институтнинг Ш. Мирзиёев, Х. Хайруллаев, Ю. Осадчий рахбарлик цилган ташкилотлари унумли иш олиб борди ва самарали натижаларга эришди. Улар уз фаолияти билан таълим-тарбия жараёнини ташкил килиш усулллари ва шаклларини такомиллаштиришга хизмат килдилар.

1990 йил бошларига келиб институтдаги 50 та кафедрада 544 нафар профессор-укитувчи ва илмий ходимлар фаолият олиб борар эдилар. Улардан 40 нафари фан докторлари ва профессорлар 376 нафари фан номзодлари ва доцентлар, 4 нафари "Узбекистон хизмат курсатган фан ва техника арбоблари", 20 нафари хизмат курсатган ирригатор, механизатор, ер тузувчи, халц таълим ва маданият ходими деган фахрий унвонлар сохиблари эди.

Ушбу даврда институтда укув жараёнини давлат тилида ташкил этишга эришилди, икки босцичли (бакалавриатура ва магистратура) таълим тизимига утилди, укитиладиган фанлар дастурларининг янги авлоди яратилди. Институт жамоаси томонидан «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури»ни муваффациятли, сифатли бажарилишини таъминлаш мацсадида кишлок ва сув хужалиги сохасини салохиятли, ракобатбардош кадрлар билан таъминлаш, ахборот базаларини янада мустахкамлашга алохида ахамият каратилди.

Истиклол йилларида институт ходимлари юксак муваффакиятларни кулга киритдилар, мустакил Узбекистон республикасининг иктисодий, илмий- техник усишига муайян хисса кушдилар. Бу даврда институтнинг моддий-техника ва укув базаси янада мустахкамланди, мутахассислар тайёрлаш услублари узлаштирилди профессор-укитувчилар тизимининг хамда талабаларнинг маданий-маиший шароити яхшиланди. Укув фаолияти ва лабораториялар учун зарур булган туккиз каватли бино курилиб, ишга туширилди, 21400 уринли беш ётокхона, 221 хонали туртта яшаш уйлари, 500 киши овкатланадиган ошхоналар курилди.

Институтни янада тараккий эттиришда Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 27 майдаги "Цишлок ва сув хужалиги тармоклари учун мухандис-техник кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПЦ-3003-сонли Царори асосида Тошкент ирригация ва

Science

мелиорация института негизида ТЩХММИнинг ташкил этилишидан бошланди. Президент ;арорига мувофи; аграр сохани салохиятли, ра;обатбардош кадрлар билан таъминлаш, ахборот базаларини янада мустахкамлаш, у;ув-тарбия, у;ув-тажриба жараёнини дала майдонлари (полигонлар)да, хужаликларда, корхона-ларда утказиш, у;ув жараёнини илгор педагогик ехнологиялар билан тула таъминлаш, узлуксиз таълим тизимини жахон ахборот тармогига уланадиган компьютер ахборот тармоги билан тули; ;амраб олишни ва бош;а талабларни сифатли бажарилишини таъминлаш институт профессор-у;итувчилари ва ходимларининг асосий вазифалари бири булиб ;олди.

Институтнинг "Мамлакатимизни ривожлантиришнинг бешта устувор йуналишлари буйича 2017-2021 йилларга мулжалланган Харакатлар стратегияси дастури" ишлаб чи;илган. Харакатлар стратегияси дастури ТИЦХММИнинг у;ув, у;ув-услубий, маънавий-маърифий, илмий ва илмий педагогик кадрларни тайёрлаш, хал;аро ало;алар ва жамоатчилик ишларини ривожлантириш, яъни республикамизда ер ва сув ресурслари, гидротехника ва сув хужалиги иншоотлари хамда мелиоратив ва ;ишло; хужалиги машиналардан самарали фойдаланишни, и;тисодий бар;арор, тара;;иёт ва хавфсизликни таъминловчи баркамол, етук ва кенг фикрлаш ;обилиятига эга булган ю;ори малакали мутахассисларни тайёрлаш буйича стратегик вазифаларини амалга оширишга хизмат ;илади.

Шунингдек, Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрел-даги "Олий таълим тизимини тубдан ривожлантириш чора-тадбирлари тугри-сида"ги 2909-сонли ва 2017 йил 24 майдаги "Цишло; ва сув хужалиги тармо;лари учун мухандис-техник кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПЦ-3003-сонли ;арорларига асосан, Тошкент ирригация ва ;ишло; хужалигини механизациялаш мухандислари институтини 2030 йилгача исти;болли ривожлантириш стратегияси ишлаб чи;илган ва у амалга оширилмо;да.

Вазирлар Махкамаси томонидан тасди;ланган "Тошкент ирригация ва ;ишло; хужалигини механизациялаш мухандислари институтида кадрлар тайёрлаш ва мутахассислар малакасини ошириш хамда у;ув муассасалари билан сув хужалиги ташкилотлари уртасидаги ало;а тизимини такомиллаштириш буйича белгиланган чора-тадбирлар тугрисида" Дастур тасди;ланган. Мазкур дастурлар (хар йили 2012, 2013, 2014-2017 йиллар учун) асосида сув хужалиги ташкилотлари ва институт уртасида таълим ва ишлаб чи;ариш интеграцияси яхши йулга ;уйилган (Вазирлар Махкамаси томонидан 2012, 2013, 2014, 2015-2017 йиллар учун тасди;ланган Дастурлари илова ;илинади). Жорий у;ув йилида сув хужалиги буйича корхона ва ташкилотларнинг етакчи мутахассислари ва рахбарлари жорий у;ув йилида талабалар ва профессор-у;итувчилар учун 44 та "Муаммоли маъруза" ;илинган.

Кадрлар билан ишлаш Ирригация ва мелиорация тараккиётини режалаш-тириш ва башорат килиш, water system (сув тизими) корхоналарини ташкил этиш ва бошкаришдан иборатдир. Ирригация ва мелиорация тизимида кадрларининг сонини аниклаш, уларни тайёрлаш ва таксимлаш, мехнат топширикларини Ирригация ва мелиорация сохасидаги ишлаб чикариши режасининг бошка булим-лари билан боглаш учун кадрларни таснифлаш алохида ахамиятга эга.

Муста;иллик йилларида Узбекистонда Ирригация ва мелиорация сохасида кадрлар таркиби ва тузилмаси микдор ва сифат жихатидан сезиларли даражада узгарди. Ирригация ва мелиорация сохаси ташкилот ва корхоналар хизмат

курсатувчи мухандис-техник хамда ишчи ходимларга булган зарурий талаб куп омиллар оркали аникланади. Яъни, Ирригация ва мелиорация тизими ташки-лотлари Ирригация ва мелиорация сохаси мутахассисларининг касбий махорати катор омилларга боглик. Ирригация ва мелиорация тизимидаги алохида хусусиятларга эга булган катор касб эгалари: менежерлар, иктисодчилар, диспет-черлар, каналнинг техник холатини кузатиш буйича техниклар, канал назорат-чилари, ростловчилар, аккумуляторчилар, трансформатор узакларини йигувчилар, трансформатор галтагини уровчилар ва х.к. иктисодий-ижтимоий ва техник хизмат курсатиш билан боглик мухим вазифаларни амалга оширишади.

Мазкур сохани ривожлантиришда меъёрий-хукукий асос сифатида Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 12 февралдаги "Цишлок ва сув хужалиги давлат бошкаруви тизимини тубдан такомиллаштиришга доир ташкилий чора-тадбирлар тугрисида" ПФ-5330-сон фармонида хам Ирригация ва мелиорация сохасидаги узгаришларга алохида тухталиб утилган ва фармонда тизимни яхшилаш буйича бир канча курсатмалар берилган.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 17 апрелдаги "Узбекистон Республикаси Сув хужалиги вазирлиги фаолиятини ташкил этиш тугрисида"ги ПЦ-3672-сон, шуниндек, Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 24 майдаги "Цишлок ва сув хужалиги тармоклари учун мухандис-техник кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора тадбирлари тугрисида" ПЦ-3003-сон карорларини келтиришимиз уринлидир. Мазкур карор ва фармонларда Ирригация ва мелиорация сохаси хамда кадрлар масаласи соха ривожи учун накадар мухим эканлигини, уларга эътибор келажакка эътибор эканлигини кайд этиш мумкин.

2017-2021 йилларда "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси"да белгиланган вазифалардан келиб чикиб сув хужалиги тизимини тубдан ислох килиш, тармокни модернизация килиш ва инновацион ривожлантириш, ирригация ва мелиорацияда ходимларни тайёрлаш буйича мухим вазифалар белгиланган. Тахлиллар натижаси шуни курсатмокдаки, ирригация ва мелиорация сохасини ривожлантиришнинг асосий йунилишларидан бири, бошкарув ва техник хизмат курсатувчи ходимларнинг илмий салохиятини тубдан янгилаш хисобланади.

Жахон тажрибаси шуни курсатмокдаки, мамлакат иктисодиётининг асосий сохаси булган сув хужалиги тизимини ривожлантиришни соха ходимларнинг етарли даражадаги салохиятисиз тасаввур этиб булмайди. Ушбу курсаткичлардан шуни хулоса килишимиз мумкинки, бугунги кунда республикамизда сув хужалиги тизимидаги ходимларни таёрлашнинг хамда ишлаб чикаришдаги урнининг накадар мухим ахамият касб этишини баён этишини куришимиз мумкин.

Хусусан, Республикамизга малакали мутахассис кадрлар етиштириб беришда Тошкент ирригация ва мелиорация институтини урнини хам айтиб утиш жоиз. Институтда аграр соха мутахассислари тайёрланиб, улар Республикамизнинг барча худудларида уз уринларини топиб уз сохалари буйича фаолият олиб бормокдалар. Бу борада уларни касб ахлоки хакида тухталиб утилар экан, талабаларни укитишда уларнинг маълум касбий коидаларини узига хос томонларини курсатиб утиш уринлидир.

Ушбу расмдан (1-расм) шуни куришмиз мумкинки, республикамизда ирригация ва мелиорация тизимида ишлаётган ходимлар сони ;атор давлатларга цараганда ю;ори курсаткичга эга( Цозогистон Республикасига ;араганда 70%, Украина Республикасига ;араганда 35%, Тожикистон Республикасига ;араганда ;арийб 76%га куп).

Навоий I Сирдарё I Бухоро I Хоразм I Сурхондарё I Самарканд I Цаищадарё I

Худудлар буйича Ирригация ва мелиорация сохасида кадрларга булган йиллик эхтиёж. Узбекистон Республикаси Фав;улодда вазиятлар вазирлигии хамда бош;а тегишли корхона ва ташкилотларнинг йуналишлар буйича кадрларга булган эхтиёжи жами 4672 нафарни ташкил этган

Хулоса уринида шуни таъкидлаш жоизки, Тошкент ирригация ва ;ишло; хужалигини механизациялаш мухандислари институтини ташкил топиши албатта ;ишло; хужалигида етук, салохиятли, керакли мутахассисларнинг етишиб чи;и-шига шароит яратиб берди.

Биринчидан, ирригация ва мелиорация сохасида замонавий кишлок хужалиги ва мелиоратив техникаси, машина ва механизмлари, сув тежайдиган технологияларни кенг куллаш ва жорий этиш буйича стратегик вазифаларни самарали ечишга кодир.

Иккинчидан, ирригация ва мелиорация сохасида ю;ори малакали, талаб ю;ори булган мухандис-техник кадрларни тайёрлашда илгор хал;аро тажрибани ва кишлок хужалиги ишлаб чи;аришини ривожлантириш ва модернизация килишнинг стратегик вазифаларини хисобга олган холда, ирригация ва мелиорация сохасининг мухандис-техник йуналишлари ва мутахассисликлари буйича давлат таълим стандартлари, укув режалари ва дастурлари, илмий-методик адабиётларини ишлаб чи;иш хамда замонавий техника ва технологияларни жорий этиш хисобига ер-сув ресурсларидан о;илона фойдаланиш, кишлок хужалигини механизациялаш даражасини ошириш, сугориладиган ерларнинг мелиоратив холатини яхшилашга оид илмий-техник вазифаларни хал этишга йуналтирилган амалий ва инновацион илмий изланишлар ва ишланмаларни олиб бориш, талабаларнинг ишлаб чи;ариш амалиётини ташкил этиш ва битирувчиларни ишга жойлаштиришда тармо; корхоналари билан хамкорлик ;илиш мухим ахамият касб этади.

Учинчидан, ёш, билимдон талаба ёшларимизни эришаётган юту; ва натижа-ларидан куришимиз мумкинки Тошкент ирригация ва кишлок хужалигини механизациялаш мукандислари институти томонидан мунтазам равишда рагбатлантириб бориш талаб этилади.

Туртинчидан, сув ресурсларининг та;чиллиги тобора ортиб бораётган-лигини инобатга олган холда Марказий Осиёдаги трансчегаравий дарёлар сувларидан о;илона фойдаланиш, мавжуд йирик гидроиншоотларнинг техник холати самарадорлигини яхшилаш, хавфсизлигини таъминлаш ва уларнинг атроф-мухит хамда ахоли хаётига салбий таъсирини камайтиришга йуналтирилган беш томонлама шартномалар тузиш ва уларни амалда куллаш;

Бешинчидан, сув хаёт манбаи эканини эътиборда тутиб, бугунги кунда унинг захираларидан о;илона ва самарали фойдаланишни йулга куйиш хамда томчилатиб сугориш усулини барча минта;а мамлакатларининг кишлок хужалиги сохасига жорий этиш ма;садида нуфузли хал;аро ташкилотлар ташаббуси остида узаро келишувлар ишлаб чи;иш ва имзолаш;

Олтинчидан, ичимлик суви тан;ислигининг олдини олиш ва у билан богли; булган ози;-ов;ат хавфсизлигини таъминлаш хамда бартараф этиш буйича Марказий Осиё мамлакатлари ишчи комиссиясини ташкил ;илиш ва унинг фаолиятини йулга куйиш зарур деб хисоблаймиз.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ:

1. Умурзаков У, Назаров Ц., Хамидов Х. Етук кадрлар тайёрлаш маскани. -Тошкент, 2019. - Б. 34.

2. Комарницкий З.М. Справочно статистический матреал о деятельности института с 1934 по 1984 год. - Ташкент 1984.

3. Хатамова Р. Етук ирригатор кадрлар тайёрлаш тизиминин такомиллашуви: муаммолари ва истикболлари. (ТИЦХММИ мисолида) "Цишлок ва сув хужалигининг замонавий муаммолари" мавзусидаги анъанавий XIX - ёш олимлар, магистрантлар ва иктидорли талабаларнинг илмий-амалий анжумани. Тошкент - 2020 йил, 14-15 май. - Б. 745.

4. Умурзаков У, Назаров Ц., Хамидов Х. Етук кадрлар тайёрлаш маскани. -Тошкент, 2019. - Б. 36.

5. Умурзаков У, Назаров Ц., Хамидов Х. Етук кадрлар тайёрлаш маскани. -Тошкент, 2019. - Б. 37.

6. Хатамова Р. Етук ирригатор кадрлар тайёрлаш тизиминин такомиллашуви: муаммолари ва истикболлари. (ТИЦХММИ мисолида) "Цишлок ва сув хужалигининг замонавий муаммолари" мавзусидаги анъанавий XIX - ёш олимлар, магистрантлар ва иктидорли талабаларнинг илмий-амалий анжумани. Тошкент - 2020 йил, 14-15 май. - Б. 746.

7. Низомов А. Сув таъминоти тарихида кадимги гидротехник иншоотларнинг тутган урни // Урта Осиёнинг маданий мероси тупламида. - Тошкент: УзМУ, 2002. -Б. 23.

8. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 27 майдаги "Цишлок ва сув хужалиги тармоклари учун мухандис-техник кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги ПЦ-3003-сонли Царори, http://www.lex.uz/docs/3222090.

9. Бердимуродов А., Искандаров Х. Ирригация ва мелиорация тизимида кадрлар муаоммоси. ТИЦХММИ "Цишлок ва сув хужалигининг замонавий муаммолари" мавзусидаги анъанавий XIX - ёш олимлар, магистрантлар ва иктидорли талабаларнинг илмий-амалий анжумани. Тошкент - 2020 йил, 14-15 май - Б. 724.

10. Хатамова Р.З. Хусанбаева Н. Узбекистонда Мустакиллик йилларида мухандис ирригатор кадрлар тайёрлаш боскичлари. "Цишлок ва сув хужалигининг замонавий муаммолари" мавзусидаги анъанавий XX - ёш олимлар, магистрантлар ва иктидорли талабаларнинг илмий-амалий анжумани. Тошкент - 2021 йил - Б. 78.

11. Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 17 апрелдаги "Узбекистон Республикаси Сув хужалиги вазирлиги фаолиятини ташкил этиш тугрисида"ги ПЦ-3672-сон.

12. Узбекистон Республикаси Президентининг "Цишлок ва сув хужалиги тармоклари учун мухандис-техник кадрлар тайёрлаш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида" 2017- йил 24 май, ПЦ-3003 сонли

13. Эргашев У.Б. Узбекистонда ирригация ривожининг долзарблиги. "Цишлок ва сув хужалигининг замонавий муаммолари" мавзусидаги анъанавий XX - ёш олимлар, магистрантлар ва иктидорли талабаларнинг илмий-амалий анжумани. Тошкент - 2021 йил - Б. 163.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.